2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Жамбыл облысы, Байзақ ауданы, “Түймекент” ӨК аумағындағы “Батыр” Жер кадастры жүргізілген жұмыстар
Сурет-1. Байзақ ауданы «Түймекент» ӨК жер пайдалану жоспары
Кесте-1
Жер пайдалану коэффициентін анықтау
А.е.
№№
|
Танап-тардың
№№
|
Танап-тардың ауданы
Рн
|
Жыртылған жерді реттестіру элементтерінің аудандары, га
|
Танаптың ауданы,га (брутто) Рб
|
Жер пайдалану коэффи-циенті
Кп
|
Тұрақты каналдар
|
жолдар
|
Орман белдеулері
|
І
|
1
2
3
4
|
6,0
3,0
4,0
5,0
|
1,2
1,2
2,5
2,5
|
0,07
0,06
0,08
0,09
|
-
-
-
-
|
7,27
4.26
6,58
6,59
|
0,94
0,94
0,96
0,96
|
Кесте-2
Ауыспалы егістікер мен танаптардың бонитет баллы бойынша сипаттамасы
Балл бонитеті манандай: Борт.а.е. = = 40
А.е.
№№
|
Танаптардың
№№
|
Танаптың
ауданы, га
|
Бонитет бойынша таралуы, га
|
А.е. пен танаптың орташа салмақталған бонитет баллы
|
20-30
|
31-40
|
41-50
|
51-60
|
І
|
1
2
3
4
|
6,0
3,0
4,0
5,0
|
-
-
-
-
|
-
-
4,0
5,0
|
6,0
3,0
-
-
|
-
-
-
-
|
42
43
37
38
|
Барлығы
|
Σ 18,0
|
Σ -
|
Σ 9,0
|
Σ 9,0
|
Σ -
|
Орташа балл бонитет: 40
|
Кесте-3
Суармалы жыртылған жердің территориясын реттестіру салыстыру
Ретт.
№№
|
Көрсеткіштер
|
Өлшем
бірлігі
|
Нұсқалар
|
І
|
1
|
Ауыспалы егістіктер саны
|
дана
|
4
|
2
|
Ауыспалы егістіктердің орташа ауданы
|
га
|
4.5
|
3
|
Ауыспалы егістік алқаптары бойынша орташа салмақтанған бонитет балы
|
балл
|
40
|
4
|
Танаптардың орташа ауданы
|
га
|
4.5
|
5
|
Аудандары орташа мөлшерден 10 % жоғары ауытқыған танаптар саны
|
-
|
-
|
6
|
Жаңадан жобаланған алқаптық жолдардың жалпы ұзындығы
|
км
|
0,22
|
7
|
Жер пайдалану коэффициенті
|
-
|
0,96
|
8
|
Берілген суармалы учаскелердің саны
|
-
|
2
|
9
|
Негізгі өнімнің жалпы көлемі (мақта)
|
тонна
|
195
|
10
|
Каналдар, жолдар және т.б. астына кететін жерден алынбай қалған өнімнің көлемі (негізгі дақыл бойынша)
|
тонна
|
0,3
|
Кесте-4
№
|
А.ш.
дақылдары
|
Егістік ауданы, га
(Рі)
|
Суару мөлшері,
м3/га
(Мі)
|
Көбейтін-дісі
(Рі*Мі)
|
Орташа
салмақталған суару
мөлшері, м3/га
|
Жалпы су қажет-тілігі, мың м3
(Q)
|
М орт.н.
|
М орт.н.
|
1
2
3
4
|
Жүгері
Қартоп
Бидай
Арпа
|
7.0
4.0
5.0
6.0
|
6000
9000
7000
7000
|
35000
32000
30000
36000
|
6000
|
7500
|
135
|
Жоспарланған егістерге қажетті су көлемін анықтау
Есептеу нәтижелері мынандай:
1) Көбейтіндісі: 7.0*5000 = 35 000
4.0*8000 = 32 000
5.0*6000 = 30 000
6.0*6000 = 36 000
2) Морт.н.= = = 6045м3/га
3) Морт.н.= 6045/2.4 + 6045/1.2 = 2518 + 5037 = 7555м3/га
4) Q = 7555 * (7.0 + 4.0 + 5.0 + 6.0) = 166 210 м3
Кесте-5
Суармалы жердің пайдалану құрамы
Ретт.№№
|
Дақылдардың түрлері
|
Ауданы, га
|
Үлес салмағы, %
|
1
2
3
4
|
Жүгері
Қартоп
Бидай
Арпа
|
7,0
4,0
5,0
6,0
|
33
16
23
28
|
|
Барлығы
|
22,0
|
100
|
Бұл кестеден «Батыр» шаруа қожалығында егілген дақылдардың түрлерін көреміз, жүгері 6,0 гектар жерге егілген болса, бұл жалпы егіс көлемінің 33 пайызын құрайды. Бидай мен арпа жалпы егістік алқабының, яғни «Батыр» шаруа қожалығына тиесілі жердің 23 және 28 пайызын құрайды.
Кесте-6
Каналдардың басқа аумақтарының сипаттамасы
Ретт.
№№
|
Каналдардың
Атаулары
немесе №№
|
Су өткізгіш қабілеті, л/сек
|
Басқару аумағының ауданы, га
|
Соның ішінде
|
Жырт. жер
|
Бақ
|
Мал азығы алапт.
|
т.б.
|
1
2
|
К – 1 – 1
К – 1 – 3
|
2.4
1.2
|
9.0
9.0
|
9.0
9.0
|
-
-
|
-
-
|
-
-
|
«Батыр» шаруа қожалығының егістік алқабы 18,0 га, бұл жердің барлығы ауыл шаруашылығы дақылдары егілгендіктен, бұл жердің барлығы егістік алқапқа жатады. Мұны 6-кестеден көруге болады.
Кесте-7
№
|
А.ш. алаптары
|
Ауданы, га
|
1
|
Егістік
|
суармалы
|
9.0
|
тәлімді
|
9.0
|
|
Барлығы
|
|
«Әділби» шаруа қожалығының а.ш. алаптарының экспликациясы
Бұл кестеден «Батыр» шаруа қожалығының суармалы және егістік алқаптарын ғана көреміз, дәлірек айтсақ, суармалы егіс көлемі «Батыр» шаруа қожалығына 9,0 га, ал «Батыр» ұжымшарына тиесілі 9,0 га егістік жер ферма болып табылады. Түймекент жеріне орналастыру жоспары 1-суретте көрсетілген.
Кесте-8
ӨК жерінің экспликациясы
№
|
Учаске атауы
|
Жалпы
ауданы
|
оның ішінде
|
егістік
|
жайылым
|
шабындық
|
Бақ
|
Басқа жерлер
|
суармалы
|
тәлімді
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
|
97,5
|
26,5
|
18,0
|
40,5
|
12,5
|
-
|
-
|
Осы кесте бойынша «Батыр» шаруа қожалығының жерлерінің экспликациялануын байқауға болады. ӨК «Түймекент» жерінің жалпы көлемі 97,5 гектарды құрады, оның 26,5 гектары суармалы егістіктер, 18,0 гектары егістіктер. Жайылым ауданы 40,5 га, шабындық 12,5 га, бұл шалғынды алқап Қазақстан Республикасы облысындағы ең аз.
ҚОРЫТЫНДЫ
Мен курстық жұмысымда ауыл шаруашылығы жерлерін қарастырамын. Байзақ ауданына қарасты «Түймекент» өндірістік кооперативіне қарасты «Батыр» шаруа қожалығының жерлерін жоспарлаған. Сонымен қатар бұл курстық жұмыста Байзақ өңірі туралы жалпы мәліметтерді ұсындым. Сонымен қатар, осы деректерге сүйене отырып, «Батыр» шаруа қожалығы туралы көрсетуді жоспарладым.
Байзақ өңіріне қысқаша тоқталсақ, облыс Жамбыл ауданында, Талас өзенінің бойында, қоңыр топырақты шөлді аймақта орналасқан. Аудан орталығы – Сарыкемер ауылы. Жазықтар кіретін аймақтың оңтүстігінде жоталар мен жоталар орналасқан. Климаты континенттік, қысы қоңыржай, жазы ыстық және құрғақ. Қаңтардың орташа температурасы -6-100С, шілдеде 24-260С. Жауын-шашынның орташа мөлшері 140-300 мм. Талас және Көделі өзендерінің салалары оңтүстіктен солтүстікке қарай ағады. Негізгі топырағы бозғылт қоңыр, солтүстік бөлігі құмды. Оның өсімдіктеріне жусан, сексуил, женьшень, седум және қамыс жатады. Облыс халқының негізін қазақтар құрайды. Аудан Жамбыл облысының халқы тығыз орналасқан аудандарына жатады. Негізгі салаға қант қызылшасы, көкөніс өсіру, бау-бақша, омарта шаруашылығы сияқты шаруашылықтар жатады.
Далалық зерттеу жердің атауын алдын ала анықтай отырып, негізгі жер учаскелерін, ойпаңдар мен шұңқырларды белгілеу және сипаттау арқылы аумақты кесіп өтетін маршрут бойынша жүргізіледі. Зерттеу барысында үш жүз алты топырақ өңдеу жұмыстары жүргізілді. Ауыл шаруашылығына жарамды жер көлемі 412 мың гектар болса, оның 64 мың гектары егістік жер. 335 мың га ауыл шаруашылығы жері. Одан кейін 70 мың гектардай жер шаруа қожалықтарына берілді. Егістік жердің басым бөлігін бидай, 1500 гектарын жүгері алып жатыр. Сонымен қатар ауданда картоп, жүзім, қант қызылшасы, жеміс ағаштары өсіріледі. Семинар жұмысымда ауылшаруашылық жерлерін қарастырамын. Байзак ауданының «Түймекент» өндірістік кооперативінің «Батыр» шаруа қожалығының жерлерін жоспарлаған. Сонымен қатар, мен бұл курста Байзак аймағы туралы жалпы ақпаратты ұсындым. Сонымен қатар, осы деректерге сүйене отырып, «Батыр» шаруа қожалығының жоспарын көрсеттім. Жалпы, ауыл шаруашылығы жерлері өте жоғары деңгейде жоспарланғанын жоғарыдағы кестелерден немесе басқа мәліметтерден көруге болады.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ҚР Жер Кодексі, Алматы: Юрист, 2022 ж.
Есполов Т. Жоламанов Т. Пентаев Т. Абралиев О. Жер кадастры. Алматы, 2012.
Сейфуллин Ж Т. Нюсупова Г. Н. Сейтхамзина Г.Ж. Қазақстанның жер кадастры. Алматы, «Қазақ университеті», 2012.
Жанзақов М. «Егістік дақылдар селекциясы», оқулық Астана: Фолиант, 2015 ж. – 416 б.
Қошқаров С.И. Қалманова Г.Қ. Олжабаева А.О. «Суару мелиорациясы», оқу құралы,, Алматы: «Білім» 2014 – 160 б., https://kk.wikipedia.org/wiki
Аманова Р.П. Аман К.П. «Ауылшаруашылығы негіздері», оқу құралы-Алматы: «Бастау», 2019 ж.-240 б.
Достарыңызбен бөлісу: |