«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының

286

БАТыРлАР  ЖыРы

286

287

еді»—деп.  Жалмажан  асығып,  арқандаулы  тұған  биеге  мініп, 

бұ да Құс мұрынды қара �ыға қарай желіп, жартыжүре берлі. 

Қатын �ыға жақын келгенде, Қалау да келе жатыр екен, қарсы 

жолықты.  Қалаудың  бір  қолында  алмас,  жүгіріп  келе  жатыр 

екен.  Қатын  осындай  жақын  келіп,  іс  өткен  соң  не  пайда,  ол 

келе  жатқанда  жақындаса  қатыны  да  өлтіретін.  Қатын  мұны 

біліп,  ауылына  қайтты.  Ауылға  жақындаған  уақытта  арты-

нан көреді. Саруды қолынан жетелеп, Әнжі Құс мұрынды қара 

�оқыға қайдағы тасамен бара жатыр екен. Қатын і�і ауырып, 

үйіне келіп отыра берсін. Ендігі сөз, Әнжі баланы қолынан ұста, 

Қалаға қарсы келеді. Ауылдан аулақ жерде Қалау келіп көке, 

мынау  бас,  мынау  алмас  деп,  Әнжінің  алдына  тастады.  Әнжі 

жылдам  алмасты  қолына  ұстады,  ұстап  қараса,  дүзі  де  жоқ, 

ұ�ы да жоқ. Бұл адамды қалай өлтіреді деп ойлап, қолындағы 

алмаспен Сарауға сілтеп қоып еді, Сарау екі бөлініп түсті. Сарау 

әлден соң  Әнжі алмасты алып, Қалауға тап берді:         

—Қара, бүл �іркін менің ойнап айтқаныма Орекеңді өлтіріп! 

Сенің басыңды қағайын,—деп. ақыры алмасты алып ұмтылды. 

Қалаудың  Сарау  өлген  соқ—соқ  үрейі  ұ�ып    тұр  еді.  Тұра 

қа�ты.  Бұл  қуды,  жете  алмады.  Әне,  Қалау    сол  қа�қаннан 

қа�а—қа�а  елден  �ығып  лағып  кетті.  «Қалау�а  қаңғырып 

кетті» деген сөз осыдан қалған. Қалауды қарынды Әнжі мына 

сөзді айтып қуған еді. Сондағы Әнжінің сөзі:  

Өлтірді жалғыз ағамды!

Тұқымыңды жояйын,

Құртайын сенің қараңды! 

Қарасай мен Қазиға 

Құрбан қылып бауыздап,

Үскініңді қияйын, 

Санатайын малыңды!

Қарағым, қамқор ағакем, 

Бейнет қылып тастадың 

Қатын менен балаңды.

Өспегір Қалау өспессің, 

Өртедің қолдан қараңды. 

Енді жайламасаң жақсы еді 

Мына жатқан �ағанды!

Хандық сенің неңді алған,

8290

286

286

287

ОРАҚ – МАМАй

Жыртар жыға жағаңды.

Тумай жатып қара�ы, 

Хан болуға сыбанды!

Сірә, біздей туған адам жоқ

Кезегіне қараған.

Тоқалмыз деп �ыдамды,

«Қалауды ұста, байла»,—деп,

Атқа мініп айғайлап, 

Ойбайлап салды ұранды.

Қаратыпты Әнжі жамалын, 

Көзінен жасын ағызып,

Алтау қылды  тарамын.

«Орақты Қалау өлтірді» деп,

Жиналды бәрі ағайын.

Бұл дабысты көрген соң,

Әрі Сарау өлген соң,

Шо�ып кетіп жүрегі,

Қалау қа�ып жоғалды.

Бір сөткенің і�інде,

Бұл жалғанның жүзінде

Екі кісі тартыпты

Ү� адамнан обалды.

Ертеде өткен Жасықұл

Едігені өлтірген.

Сонан соң-ды бұл Әнжі

Орынға қулық келтірген,

Бүлдірді сөйтіп ноғайды.

Ей, ала�тың ұлы, азамат,

Дүзулік ед амалдап,

Бұзықтық  құрып оңайды.

Ер Орақтың өлімі

Тыңдасаңдар солай-ды.

Баяғы байтал мінген бәйбі�е

Ол да ауылға келіпті,

І�ін жағалап Құдайды.

«Әнжіден келген бұл іс деп,

Құртар,—деп,—енді маңайды».

Қайғыны ойға қамайды.

Кейде қатты жылайды,

8300

8310

8320

8330

288

БАТыРлАР  ЖыРы

288

289

Ойлайды кейде бұл ойды.

Орақтың қатынынан

                  

Орақтың қатынынан:

—Пат�асың, Құдай-ай,

Он сегіз мың ғаламға.

Айналып жүріп күн қалды

Құс мұрынды арамға.

Мен бас�ыдан айрылып, 

Қалдым �ықпас аралға.

Құртар болды тұқымды 

Айналып жұмыс жаманға.

Өз жаласы өзінен,

Бәрекелді амалға.

Бұл Топаяқ болмаса,

Бұл жаманға бұл қайда?

«Батыр өлсе, пат�а боласың» деп,

Үйретті-ау мына балаға.

Қайдан білсін жас бала,

Сенбесіне жаны а�ып,

Қамқорын соққан ағаға?

Баланы көпке сөйлетпей,

Жоқ қылды-ау мұны да,

Бір �ағым айтып араға.

Ісінің түрі тым жаман,

Күтінбесем ертерек,

Біздің тұқым қала ма?

Ендігі талап бұл болсын,

Жіберейін балларды

Наға�ысы Керманда 

Аты �ыққан қалаға.           

Болды қалай мынау іс,

Басыма түсті мықты кү�.

Өңіме емес, �ығар түс,

Иә, Жасаған Құдырет!

Бірге туған ағайын 

Не себептен болды ө�? 

Есіл ердің еңбегі

8340

8350

8360

8370

288

288

289

ОРАҚ – МАМАй

Болды сырап бекер е�.

Он алты жасар жас бала

Басын кесіп батырдың 

Бір көрім �ығар біткен іс.

Бас қамымды ойлап, �ылайын,

Қор болғанмен құр жылап,

Не береді ағайын?

Енді бізге де болды зор жұмыс.

Ақырын бер, а, Құдай!

Болады қалай ақыры-ай?!

Түрі жаман жақын-ай,

Қалай болды япырым-ай?

Ханым басым қайғылы,

Қайнымды Құдай жау қылды,

«Мұны қалай қылам» деп,

Сұрайын кімнен ақылды-ай?

Бүйткенім�е үндемей, 

Отырғаным мақұл-ай.

Дұ�пан емес жаулайтын, 

Бөтен емес аралайтын.

Жылағанмен пайда жоқ,

Не қыламын отырмай?

Мұны қылған Топаяқ,

Ерді өлтірді оңай-ақ.

Жаратты ма екен жас күннен

Жауынгер қылып Құдай-ақ,

Он алты жасар баланы-ақ.

Мұны қылса Топаяқ,

Кең екен, сірә, Құдай-ақ.

Ауылға барса бұл бала,

Тағдыры �ығар жалғыз-ақ.

Әнжіге барып ойласа,

Басында өзі істетіп,

Озса өлтіріп, иә қалса,

Халықты жинап сабамақ.

Болар іс болды болатын,

Енді Әнжіге де бір жұмыс

Сыртынан і�ін сынамақ.

Бұлдырап көзім көрмейді, 

8380

8390

8400

290

БАТыРлАР  ЖыРы

290

291

Тілемей жасы жылап-ақ.

япырым-ай, қалай болған іс,

ұ�ынды ма екен немесе,

Дегдарлы тұқым ұяда-ақ!

Жақынның ісі тоқтаған,

Жаман жылап, ата-ана,

Қай көңілім сабыр ет!

Ажал жетсе, амал жоқ,

Кімдер тыны� жатпаған.

Асыл тұқым дегдарға

Көп жылаған жақпаған.

Өлді арыстан абайсыз,

Жалғыз жаудан қайтпаған.

Ке�егі қамқор енемнің 

Жоқ екен сөзі айтпаған.

«Құдайдың ісі болды» деп,

Ананың сөзін тұтпаған.

Тоқалдан туған Топаяқ

Мықтаған ісін, мықтаған!

Дұ�пандар күлер ауылға 

Жылап барсам ойбайлап.

Мәміле айтар жамандар,

Жиналып келер қой-қойлап.

Қайғырайын онан да,

Былайын�а ой ойлап.

Бітірген ісін Смайыл,

Сүйегін ердің құрметтер

ұзақ �ауып, ел жинап.

Енді екі баланы

Жазым қылар тың-тыңдап.

Жіберейін осы түн 

Наға�ысы хан Керман

Қара Еділге мұны ұрлап.

Балларым болды далада,

Бармаймын жылап қалаға.

Ойламасам осылай,

Жазым қылар балаға.

Өзі адам болған соң, 

Танысар, келер елдегі

8410

8420

8430

8440

290

290

291

ОРАҚ – МАМАй

Іні менен ағаға.

Қанқор болған бұл залым 

Бұл тұқымнан қала ма?

Риза емес қой көңілі

Бәйбі�еден туған қараға.

Мен бей�ара, бір Құдай,

Өзіңізге асылған.

Төрт пенен бес жасы бар

Қалды зүрият асылдан.

Жақындағы дұ�паннан

Жау жақсы екен туы бар

Ортасында жасылдан.

Енді кімге жылайын, 

Қастас �ықты қасымнан,

О, дариға-ай дүние-ай.

Ханымдық түсті басымнан,

Болад дағы бұл тағы

Жақсылықтың талайын 

Көріп едім жасымнан.

Осындай ойлап далада,

Қапталдап келед бала да

Дегдарлы асыл ақ сүйек. 

«Өлген қайтып келмес» деп,

«Ө�кен қайтып жанбас» деп,

Ендігі ойы ханымның 

Балаларын қа�ырған.

Осы түннің і�інде 

Екі бірдей баланы 

Қос арытырып бас�ымен 

Көрмес жерге асырған.

Қалай ханым ойлауы?

Бүгінгінің әйелі

Күні түгіл жылына

Құр ойбайлап бақырған.

Ойлады ханым осылай,

Елге жылап барғанын

Кемдік көріп басына,

Қа�ырмаққа баласын.

Ой ойлады келе жатып,

8450

8460

8470

8480

292

БАТыРлАР  ЖыРы

292

293

Түрінен істің �о�ып-ай.

Алыстан ойлап күтінді

Дегдарлы тағы осылай.

Қояр емес баласын 

Енді мұнан жасырмай. 

Қа�ырмаса белгілі 

Келтірмейді қу Әнжі 

Жиырмаға жасын-ай.

Мінгені ханым бие еді,

Тақырға Құдай ие еді.

Болары болып далада,

Ауылына келеді.

Ай күніне маң болған,

Қалай жаяу жүреді?

Манағы Қалауға көз салса,

Әнжіге жақын жүрісі

Жолығатын төбе еді.

Бір қолында Сарау бар, 

«Қа�ан Қалау келед» деп,

Жолын бағып тұр еді.

Келе жатып бұл ханым 

Әнжі қылған сұмдықтың 

Қалдырмай бәрін біледі.

Аңдамады ханымды, 

Қатын мен Әнжі арасы 

Бір биік біткен төбе еді.

«Қалауды ұста, ағайын,

Орекемді өлтірген»

Деген дауысы Әнжінің бірге үдеді.

Смайылдың мінгені 

Қалмақтан алған қадау бас.

Қалау қорқып лақты,

Артына бұрылып қарамас.

Ісі тентек өзіне,

Жазығы жоқ батырды 

Өлтіргені ақымақтың

Кім-кімге де жарамас!

Сайлау жерді паналап,

Елсіз жермен амалдап,

8490

8500

8510

8520

292

292

293

ОРАҚ – МАМАй

Халықтан болды садаға 

Ит тигендей  арам ас.

Содан кетіп жоқ болды, 

Қаңғыды Қалау, бұл рас.

Атқа мінді қу Әнжі,

Жаласы ердің Қалаудан.

Басыменен қайғыда

Қалау қа�ып жойылған.

Ақылы жоқ ақымақ

Күндерін үзіп жан қайғы 

Мезгілсіз ен�і алудан.

Елден елге Смайыл

Хабар берді �апқылап.

Екі көзі жылауда,

Жайдақ қара ат астында,

Етегін жимай жойылған,

Бұлай�а елді жинады.

Сұмдық қалмай ойынан,

Әрі батыр, әрі хан  

Орақ өліп қалған соң,

Естіген халық жылаған.

Кейбіреуі «жалған деп,

Смайыл мұны қылған» деп,

Тек жаласы Қалауда,

Кейбіреуі жатыр ажал деп, 

Үркіп аты жығылған.

Мұныменен ел келіп

Қос мұрынды �оқыға,

Келсе қолдан сойылған.

Мұныменен жүргенде,

Әнжінің де досы бар 

Тату жүрген бұрыннан,

Мәміле айтып қой-қойлап,

«Ағаң өлсе артыңда 

Ие болар өзің бар.

Иә жас болып, иә әл кетіп,

Түскен жоқсың тұғырдан».

Түсінбейтін жамандар 

Осы сөзге ойланып,

8530

8540

8550

8560

294

БАТыРлАР  ЖыРы

294

295

Көзінің жасы тыйылған.

Хабарымен Әнжінің 

Халық жиналды қалмай-ақ,

Қосмұрын �ыңның басын-ай.

«Әрі пат�а, әрі хан

Өлді �ейіт асыл-ай».

Халыққа қамқор ері бар,

Ел басқарған биі бар.

Біріне барып, біріне айтып,

Ел жиналды осылай.

Келсе батыр арыстан  

Аққұла аты қасында.

Қайғырды халық келген соң,

Шын өлгенін білген соң,

Түрінен істің �о�ып-ай.

Дұ�паны қалды сүйініп,

Достары қалды күйініп.

Зор уақиға әңгіме 

Мұнан артық болған жоқ

Сол заманның тұсында-ай.

Басын қосып кеудеге 

Сол �оқыға қоймаққа

Дұрыс деп жатыр молдалар,

Әлімі бар і�інде-ай.

Қанын жумай көмді де,

«Жоқ,—деп,—�ейіт осындай».

—Қалауды іздеп тап,—дейді, 

Жігіттердің жасына-ай.

Сөйтіп жүріп ке� болды,

Қан көтерген ақымақ 

Адам жүрмес далаға

Қырын кетті асып-ай.

Қоя алмады үлгіріп,

Мал беретін жақыны  

Қа�ып кетті бүлдіріп.

Баласы сәби болған соң,

Тар киімін айырып,

Молдалар жатыр мал бөліп.

Мұныменен ісі жоқ,

8570

8580

8590

8600

294

294

295

ОРАҚ – МАМАй

Ер Орақтың қатыны  

Жолына беріп алтыннан

Қа�ырып жатыр баласын

Қарасай мен Қазиды. 

Түн і�інде бұл ханым

Кебежеге мінгізген.

Қызметі жағып жасында,

лұқсат алған Абдұлла. 

Хан Мамайдан басында 

Адам еді сенімді 

Мінезіне сенгізген.

Қатынның қылған мұнысын 

Түн і�інде кім білген.

«Мұндай істі істейді» деп,

Кім ойласын қатынды.

Кәпелімде осындай 

Кім ойлайды ақылды.

Тұқымын Әнжі қоя ма,

Мұнысы қатын мақұл-ды.

Келмейтінін білген соң,

Не қыласың енді батырды?

Отырсың ба қайғырып,

Жау қылған соң жақынды?

Көп жиналған халықты 

Әнжі қонақ қылыпты. 

Қосмұрын �ыңды күзетіп, 

Тамам жұрты отырды.

Ісінен қорқып Әнжінің,

Қолынан келген айласы 

Жесір қалған бұл қатын 

Осындай ісін бітірді.

Енді ертерек күтінді,

Бір жағынан жақсылық

Жана бір іс болды бұл түнде.

Қарасай мен Қазиды

Абдұлла кұлмен жолдантты.

Ай-күніне маң болған,

Бұл жұмысын бітіріп

Болды да, ханым толғатты.

8610

8620

8630

8640

296

БАТыРлАР  ЖыРы

296

297

Жиналып келген көп халық 

Шо�ыған �ығар «ханым» деп,

Көйлегін етек жырмапты.

Толғақ пен күйік екеуі 

Ханым қатты зарлапты.

Әйелдер бар і�інде 

Көпті көрген білімді,

Білетұғын әр бапты.

Ақиқат талғақ екенін 

Белгісінен аңдапты.

Толғағын дұрыс білген соң,

Даладағы халыққа 

Хабар беріп бармапты.

Түніменен толғатып,

Таң рауандап атқанда,

Жақсылық болып босанып,

Білімді ханым ұл тапты.

Сол уақытта білімді 

Қырық бестің жасында-ай,

Ер Орақтың сарқыты 

ұл тауыпты нәсілді-ай.

Қалау кетті лағып, 

Көзінен Әнжі қа�ырды-ай.

Суырып алып алмасты,

Әм, Сарауды өлтіріп,

Қорқып көзін асырды-ай.

Іздеген адам табалмай,

Қалау жоқ деп айтыпты,

Келіп көпке жасырмай.

Көтеріліп күн �ықты,

Іздеген адам соңдары

Осы көпке қосылды-ай.

Іздетіп еді Қалауды

Шариғаттың жолы ү�ін.

Өз ағасын өлтірген 

Немесе Қалау құрысын.

Қалаудан күдер үзген соң,

Көптен Әнжі сұрады:

—Жесір қатын, жетім ұл

8650

8660

8670

8680

296

296

297

ОРАҚ – МАМАй

Малына тиме, ағайын,

Мен бітірдім,—деді,—жұмысын.

«Бәрекелді, дұрыс деп,

Әркіммен �ықпас бұл іс» деп,

Мақұл көріп халайық,

Бек жаратты мұнысын.

«Екі сәби баланы 

Қалайда болса құртам деп,

Мал менікі сонан соң,

Малға ортақ кім бар» деп.

Білдірмеді е�кімге

Бұл қиялдың тігісін.

Халық мақұл көрген соң,

Аялады маңай да 

Бүткіл тоқал ырысын.

Жетерлік сома �амасын

Санап берді қолынан,

Шақырып алып ноғайдың

Аты �ыққан ірісін.

Қанағаттанса қайтпайтын 

Ноғайлының  біледі

Смайыл бұрын онысын.

Ер Орақты жерледі 

Сомасын �а�ып аямай.

Қолындағы малына 

Салды Смайыл, біл, ал-ай.

Бұл жұмысты жөнелтті,

Ханымынан �ығын сұрамай.

Әрі батыр ханы өліп,

Исіз қалды ноғай-ай.

Орақты көміп болған соң,

Бәйбі�еден тұқым жоқ,

Кеңес болды бұ қалай?

Ақылы кәміл білер бар,

Тақ жайласпайт қараға-ай.

Қарауға да болмайды 

Төрт пен бесте балаға-ай.

Солтанай деген Орақтың

Бір досы бар еді тамада-ай.

8690

8700

8710

8720

298

БАТыРлАР  ЖыРы

298

299

Дос болғанның себебі: 

Жас күнінде жетім ед,

Қой бағып еді баладай.

Ең әуелі баяғы

Кі�і Бұрсақ басында 

Қой�ыдан жоқты сұрап-ай,

Сол Солтанай бала еді.

Бұл Еділге келген соң,

Бұл дегдарлы ер екен,

Билігі жағып халыққа,

ықпалы жүріп ұзады-ай.

ықыласы ердің кеткен соң,

Па� болып еді еліне 

Аз заманда ұзамай.

Хан қоюға халайық 

«Қалай болды, сен айт» деп,

Билік берді соған-ай.

Сонда сұрап Солтанай:

—Барайық,—деді,—үйіне,

Қарайық,—деді,—күйіне,

Құр қамалып іс бітпес 

Даладағы молада-ай.

Би осылай деген соң,

Қалмай жүрді ауылға-ай.

Ордаға кеп кіргенде

Әр халықтан тәуірді-ай.

Дегдарлы асыл ақ сүйек 

Ханым отыр ордада, 

Жыламай қылып сабырды-ай.

Сөйлейді сонда �е�ендер, 

Көпті көрген көсемдер:

—Сабыр еткін, жарайд,—деп,

Мына осындай забырға-ай.

Солтанай көптен сөйледі 

Ең әуелі �ығып тақ:

—Әй, бәйбі�е, асыл нақ, 

Ес тастауы жалғыз-ақ,

Бұған да, ханымы, �үкір қыл,

Қолыңда бар, құр емес,

8730

8740

8750

8760

298

298

299

ОРАҚ – МАМАй

Екі бірдей нар тайлақ.

Жоқтығынан есінің, 

Қарасынан ісінің,

Әрі бала қайының 

Қалау кетті жалтайрап.

Көп еді сыртта дұ�пан-қас,

Артында қалған бала 

Келіп тұр елің тоқайрап,

Отырсың, ханым, не ойлап?

Сен едің ханым асылзат,

Қайғыда тұрсың жеті қат.

Халыққа қамқор ер өліп,

Қайғырып келді азамат.

Іс болмады дұ�паннан,

Жақыннан болды жаман ат,

Налыма, жақсы, налыма!

Мұнан кекті кім алад,

Төтесі мұның сабырлық

Бұл азалда жазған қат.

Халқың отыр қайғырып,

Басыңдағы қайғыдан 

Сөз айтуға айбынып.

Зайыбы едің жақсының,

Кәне, ханым, ойыңды айт!

ұл ма, қыз ба, бәйбі�е,

Алдыңдағы қуаны�,

Үлдеге орап, қолға алған?

Өлген ө�іп кетеді,

Туғандікі бұл жалған.

Қыз болса, жақын өзіңе

Бұрынғы еркек баллардан.

ұл болса, сарқыт жақсыдан

Үзілгенде жалғаннан.

Қайыры болсын жақсының 

Ордаға елің жиналған.

Халқың отыр қамалып,

Бір сен емес, бәйбі�е,

Ел менен тақта тұл қалған.

Бәйбі�е, тоқта, сабыр ет,

8770

8780

8790

8800

300

БАТыРлАР  ЖыРы

300

301

Жалған�ының қызығы

Тек бала қалса бұл болған.

Қара суды қайғысыз

Ас қылмай ма отырып,

Ке�егі хан Мамайды ойлаған?

Бәрекелді, жақсылар,

Орнына ердің келгенің.

Жиналып келген соң,

Тірілгені өлгенім.

Сіздікі дұрыс жазғанда

Дұ�пан болды сенгенім.

Қайғырар халық бүлініп,

Жаласы болса өзгенің.

Не қылайын қайғырып,

Қарасай, Қази сау болсын,

Сарқыт қылып жақсыдан

Қолымдағы ермегім.

Бұл тұрғанда не болсын, 

Менің ойлап ойымда.

Жүдеген екен бұл орын

Осындай болып бұрын да.

Бос тастамай жасаған,

Жеткізген екен соңында.

Бәрі ханның баласы,

Бір айғырдың тұқымы

Бола ма екен аласы.

Менен несін сұрайсың,

Тумасы бар ғой орнында.

Ордаға келіп отырсын 

Жақсы мен жаман аралас.

Сабыр ет деген жауабың 

Шариғатқа бұл рас.

Бәйбі�еден кетті бас,

Жесір қатын, бала жас.

Сірә, мырзадан тұқым тұрғанда, 

Ноғай халқы бір болса,

Сырттан дұ�пан қарамас.

Халықтың өзі кетпесе,

Ісі болып жарамас.

8810

8820

8830

8840

300

300

301

ОРАҚ – МАМАй

Мен білмеймін, ағайын,

Тілегінде отырмын 

Ү� жапырақ баланың.

Арыстанның тұқымы

Аз болады әр қайда,

Мекен қылат қалың ну

Адам бармас аралын.

Көкжалдан туған бөлтір 

ұяда не�еу болса да,

Табады бәрі тамағын.

Аруана �ал құйрық

Зат болады сілтемейд.

Бауыздаса аяғын,

Тұлпардан туған қазан ат,

Адыртпаспын жүрсем де,

Шұқырға салмас табанын.

Қызыл �ұбар бұйдайық 

Талғамайды, жияды 

Қай құс болса сағағын.

Сол бұйдайықтан қайырып,

Балапанын баулаған

Мен де бір аққу қия алмай,

Жайлаған көлдің алабын.

Бізден ақыл сұрасаң,

Мырза ағаның қыла бер

Не болса да қалауын.

Жиналып келген адамға 

Жауап берді бәйбі�е,

Сабыр етіп, мұны айтып.

Далаға �ықты келген көп.

Хандық деген зор жұмыс 

Қоюға болмайд құр айтып.

Халықта кеңес көп болды,

Ақсақалдар жол айтып.

Кейбіреу жатыр «мақұл» деп.

Кейбіреу жатыр «Әнжіні

Қоймаймыз,—деп,—зор айтып».

Кейбіреу жатыр кө�пек

Қондыгердің еліне.

8850

8860

8870

8880

302

БАТыРлАР  ЖыРы

302

303

Кейбіреу жатыр кетпекке

Қырым �аһар жеріне.

Кейбіреу жатыр елімен 

Нәрікбайдың үстіне

Кө�еміз деп бөліне.

Осындай қауға көп болып,

Қорқысып жатыр жақсылар.

«ұқсамасақ болар ед,—деп,—

Өткен күннің керіне»,

Шарабас, Қаббас, Аббастың 

Заманы түсіп көңіліне.

Тозбалық,—деп,—біз бітіп,

Айтып жатыр пәсілге 

Бірі барып біріне. 

Қой�ы, олай-бұлай дегенмен

Билік беріп тоқтады 

І�індегі биіне.

Сөйледі көптен озғаны,

Халықтың алып тізгінін:

—Алалық тауып осындай,

Қонысты тастап болып біз.

Өткен заман біз бұрын,

Ханды екен қой�ы халық баққан.

Ісін көрмей, құр �о�ып,

Қорықпайық күн бұрын.

Не қылар дейсің биліксіз

Тоқалдан туған біз мұрын?

Халықты азар тоқтатты 

І�індегі адамы.

Жақсысы мақұл деген соң,

Не десін басқа жаманы.

Хан болмаса, халық болмайд, 

Мойынына қалады 

Қатын, бала обалы.

Аты �ыққан адамның 

Ойлағаны уайым.

Елетінің қоғамы

Түсіндірді халықты, 

Көрсетіп айтып жобаны.

8890

8900

8910

302

302

303

ОРАҚ – МАМАй

Хан болды төреден,

Төре жалғыз өрке� �алқұйрық. 

Айыра ма келеден.

Қара кісі хан болса,

Халық а�ығып жүдеген.

Басылмайды дұ�паны

Тұс-тұсынан үдеген.

жүктеу/скачать 2,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: