(модальділік,  аспектілік,  посессивтілік  (тәуелділік),  темпоралдық  (шақтық),  жақтық

 

270 

байланыста 

біріктіріле 

қарастырылады. 

Семантикалық 

категорияларға 

негізделген 

жұмсалымдық  мағыналық  өрістің  таза  грамматикалық  (морфологиялық,  синтаксистік) 

категориялардан айырмасы осында жатыр. 

ЖМӨ құрылымының басты ерекшелігі ретінде ғалымдар мына белгілерді көрсетеді: 

сол  құрылымға  негіз  болған  орталық  мағына  өзек  ретінде  бөлініп  алынады,  сөйлем 

құрылымындағы басқа тілдік бірліктер шеткі болып саналады; 

өріс элементтері бірімен-бірі өзара байланысып жатады; әр түрлі өрістер бірінің үстіне 

бірі жапсарласып жатады, нәтижесінде ортақ сегменттер пайда болады; 

өріс шеңберінде тілдік элементтердің семантикалық байланыстары көрсетіледі. 

  ЖМӨ  жүйесі  қандай  өрістерден  тұруы  мүмкін  деген  мәселеге  ғалымдар  пікірін 

жинақтай отырып, оның төмендегідей топтарға жинақтай көрсетуге болады: 

Предикативті ядроға негізделген өрістер тобы: 

а) аспектуальды-темпоральды қатынастарға негізделген ЖМӨ кешені, оған аспектілік, 

темпоральдық және таксис енеді; 

ә) модальдық өрістер тобы, қалып өрісі; 

б)  акциональды-субъектілік  және  акциональды-объектілік    қатынастардың  ЖМӨ 

кешені: етіс, дербестік; 

2. Заттық ядроға (субъект-объектілік) негізделген өрістер тобы: субъектілік/ объектілік 

(мұнда 

септік 

жалғаулы 

тіркестер 

етіс 

және 

дербестік 

категорияларымен, 

жанды/жансыздықпен байланыста қаралады); белгілілік/ белгісіздік; 

3. 

Квалитативті-квантативті 

ядросы 

бар 

өрістер 

тобы: 

сапалық, 

сандық, 

компаративтілік, посессивтілік. 

4.  Пысықтауыштық  ядросы  бар  өрістер  тобы:  себеп,  мақсат,  шарт,  нәтиже  өрістері, 

салыстыру,  локативтілік  өрістері;  бұл  топқа  сондай-ақ  темпоралдықтың  пысықтауыштық 

аспектісі де енеді. Барлық пысықтауыштық өрістер предикативтілікпен байланысты болады. 

А.В.  Бондарко    сансыз  көп  ЖМӨ  тізбесін  жасауға  болатындығын  және  олардың 

арасына  шектеу  қоюдың  да  мүмкін  еместігін  көрсетеді  [6;  61].  Расында  да,  мысалы, 

компаративтілік өрісіне сандық және сапалық деңгейінде  қатар қарастырылуы да мүмкін.  

Жоғарыдағы  ЖМӨ  жүйесін  бір-бірінен  құрылымдық  жағынан  ажыратылатын  екі 

негізгі типке бөліп көрсетуге болады: 

1.

 

Грамматикалық  категорияларға  негізделген  моноорталықты  өрістер.  Мысалы: 

аспектуалдылық (орыс тілінде, орталығы – вид категориясы), темпоралдық (орталығы – шақ 

категориясы), етістілік (орталығы- етіс категориясы), компаративтілік (орталығы – сын есім 

мен үстеудегі салыстырмалы шырай). 

Дербестік  өрісі  бір-бірімен  байланысты  формалар  жүйесіне  негізделеді:  бір  жағынан, 

етістіктің жақ категориясы, екінші жағынан, жіктеу есімдіктері. Осы екі жақтылығына қарап, 

оны  моноорталықты  өрістен  шығарып  тастай  алмаймыз,  өйткені  екеуі  де  (етістік  пен 

есімдікте) бір ғана жақ категориясының екі түрлі берілу жолы. 

2.

 

Көпорталықты  өріс.  Әр  түрлі  тілдік  құралдардың  (морфологиялық,  синтаксистік, 

лексика-грамматикалық,  лексикалық)  жиынтығына  негізделеді,  ол  бірыңғай  гомогенді 

формалар  жүйесін  түзбейді.  Бұл  типке  төмендегідей  өрістер  жатады:  таксис,  қалып  өрісі, 

экзистенділік,  деректілік/дерексіздік,  сапалық,  сандық,  посессивтілік,  себеп,  мақсат,  шарт, 

нәтиже, салыстыру, локативтілік өрістері. 

Осы  көпорталықты  өрісті  екіге  бөліп  қарастыруға  болады:  а)  «шашыраңқы» 

құрылымды  ЖМӨ  және  ә)жинақы  көпорталықты  ЖМӨ.  Алғашқысына  әр  текті  бір-бірімен 

нашар  байланысқан,  бір-бірінен  оқшауланған  компоненттері  бар,  орталық  және  шеткі 

аймақтары  әлсіз  бөлінген  типтер  кіреді.  Бұған,  мысалы  белгілілік/белгісіздік  категориясын 

жатқызуға  болады.  Орыс  тілінде  бұған  басқа  тілдік  категориялармен  қатар  етістіктің 

определенный, неопределенный видтерінің жатқызылатындығы көрсетіліп жүр [ 7; 32-50; 6; 

62]. Қазақ тілінде аталған өріске ие сөздерге  белгісіздік есімдіктерін (әлдекім, әрне, бірдеңе 

және т.т.), өзі байланысты сөзімен анықтауыштық қатынасқа түсетін әр текті сөздерді (осы, 

аталған, берілген, белгілі бір, жекеленген және т.б.) жатқызуға болады. Бір сан есімі де кейде 

 

271 

белгісіздік мәнін береді, сондықтан оны да осы топқа жатқызуға болады. Мысалы: Баяғыда 

бір  бай  болыпты  («Қазақ  ертегілері»).  Бір  жерде  кездесейік.  Елді  сағынғанда  айтатын  бір 

әнім бар еді, соны айтайын (О.Б.). 

Ал субъектілік/ объектілік қатынасы грамматикалық септік категориясына негізделеді, 

бірақ бұл категория қарастырылып отырған өрістің жалғыз орталығы емес, тілімізде субъет-

объектілік қатынасқа негізделген етіс категориясы да бар, сондай-ақ кімдік, нелік есімдердің 

де қатысы жоқ емес. 

МЖӨ-нің  тілдік  мазмұны  деп  отырғанымыз  –  бұл  белгілі  бір  семантикалық  топ 

(мысалы,  темпоралдық,  аспектуалдық,  модальділік),  ал  тілдік  көрінісі  –  осы  семантикалық 

топтардың  мәнін  білдіретін    грамматикалық  құралдар  (морфологиялық,  синтаксистік), 

сондай-ақ лексикалық, лексика-грамматикалық және сөзжасамдық элементтер. 

МЖӨ-нің  басты  грамматикалық  компоненті  ретінде  жекеленген  формалар  және 

синтаксистік  құрылымдар  көрінуі  мүмкін.  Мысалы,  компаративтілік  өрісінде  салыстыру 

мәніндегі  жекеленген  сөздер,  антонимдер,  сын  есімнің    шырайлары,    жай  сөйлемнің 

салыстыру мәніндегі компоненттері, салыстырмалы салалас құрмаластар мен салыстырмалы 

сабақтастар.   

МЖӨ  теориясында  категориялық  ситуацияның  да  атқаратын  ролі  ерекше.  Өйткені 

МЖӨ    -  тілде  де,  сөйлеуде  де  көрінетін  жүйе.  В.Гак  «материалдық  обьект  мен  оның  жай-

күйін  үйлестіру  нәтижесінде  ситуация  пайда  болатынын»  көрсетсе  [8;  359],    Б.А. 

Серебренников  «сөйлеуші  басқа  біреуге  бір  нәрсе  жайында  хабарлағысы  келсе,  ол 

ситуацияның  белгілі  бір  бөлігін  ғана  бөліп  көрсетеді,  өйткені  жекеленген  сөйлеу  актісі 

барлық ситуацияны толық сипаттай алмайды және табиғи микроситуацияны таңдай отырып, 

қарапайым  тілдік  үлгіні  құрайды»,  дей  келіп,  байымдауда  зат  пен  оның  қасиеттері 

арасындағы обьективті байланыс бейнеленетінін көрсетеді   [ 9; 57-60]. 

Категориялық  ситуацияның  екі  түрі  көрсетіліп  жүр:  1)  актуалданған,  яғни  сөйлесім 

ситуациясының  сөйлеу  ситуациясы  мен  оған  қатысушыларға  –  сөйлеуші  мен  тыңдаушыға 

қатысын  көрсететін  және  2)  актуалданбаған,  яғни  мұндай  қатынасты  көрсетпейтін. 

Алғашқысына  модальділік,  темпоралдық  және  дербес  ситуациялар  жатқызылса,  екіншісіне 

таксис,  етіс,  субьект-обьектілік,  квалитативтік,  квантативтік,  компоративтік,  посессивтілік, 

каузалдық жатады. Алғашқысы кез келген сөйлесім үшін міндетті боп саналады.  

Сөйлесім  арқылы  берілген  категориялық  ситуацияның  құрамында  бастысын  бөліп 

көрсетуге  болады.  Ал  қалған  семантикалық  элементтер  соның  айналасына  шоғырланады. 

Мысалы: 

-

 

Шіке,  дарқан  қырғыз  еліне  бірінші  рет  менің  ықыласымды  күрт  бұрған  Сіздің  жай 

отындай 

жарқ 

еткен, 

ешкімге 

ұқсамайтын 

тосын 

шығармашылық 

өнеріңіз 

болса,екіншіден,  аузын  ашса,  жүрегі  көрінетіндей  ашық-адал  мінезімен  баураған, 

қырғыздың ұлы Манасына, айшықты, әсем табиғатына, қилы-қилы тарихына мүлде өзгеше 

құштарлықпен,  өзгеше  жақындықпен  қарауыма  тікелей  әсер  еткен  Жолон  Мамытов  еді                           

(М. Шаханов). 

Бұл контексте бастысы – квалитативті ситуация. Сөйлеушінің басты назарын аударған 

–  субьектілердің  сапалық  қасиеті  (Ш.  Айтматовтың  жай  отындай  жарқ  еткен,  ешкімге 

ұқсамайтын  тосын  шығармашылық  өнері,  Ж.  Мамытовтың  аузын  ашса,  жүрегі 

көрінетіндей  ашық-адал  мінезі,  т.т.).  Ал  предикатталған  сапаның  темпоралдық  сипаты, 

модальдік  белгісі,  квалитативті  сипаты  (бірінші  рет,  екіншіден)  сияқты  ситуациялар  негізгі 

емес, қосалқы белгі ретінде көрінеді.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       

Сонымен, МЖӨ екі түрлі ортада көрінеді: 1) тілдік жүйеде, 2) сөйлесімде. Алғашқысы 

өрістер арқылы анықталса, екіншісі категориялық ситуациялар арқылы айқындалады. 

Тілдік  құбылыстарды  жіктеуде    семантикалық,  синтаксистік  және  морфологиялық 

ерекшеліктердің ара қатынасы мен бірігуіне сүйену сөз таптары    жүйесінде және сонымен 

байланысты  құрмалас  сөйлем  жүйесінде  орталық  пен  шеткі  аймақты  ажырату  ерекшелігі 

ретінде      изосемиттік  және  изосемиттік  емес  деген  ұғым    енгізілді.  Сөз  таптары  жүйесінде 

алып қарасақ, мысалы қалам, жүзім сөздері зат есім сөз табы ретінде заттық  категориялық 

 

272 

мағынамен  сипатталса,  изосемиялық  құрылымдарда  олар  зат  есімнің  нақты-заттық  кіші 

топтарына  жатады.  Ал  шаттық,  ойлау  сияқты  дерексіз  ұғымдарды  білдіретін  зат  есімдер 

номинацияның изосемиялық емес, жанама құралдарын құрайды. Гректің isos – бірдей, ұқсас 

+  sema-  таңба    сөздерінің  бірігуінен  жасалған  изосемия  термині  сөздің  категориялық 

мағынасы  мен  болмыстағы  оның  референттерінің  категориялық  мағыналары  арасындағы 

сәйкестікті білдіреді (Тіл білімі сөздігі. Алматы «Ғылым», 1988, 137-бет,541 б.). Ал құрмалас 

сөйлемдер  жүйесінде  орталық  пен  шеткі  аймақты  ажырату  арқылы  изосемиттік  және 

изосемиттік емес  құрылымдарды ажыратуға негіз бар. Айталық: 

Хан әбігер болмаған соң, оның әскері де бейқам болады.  

Хан тағына жету оңай болғанмен, хан тағының жауапкершілігі  қиын (І. Е.). Алғашқы, 

орталық компонентте бірдей хан сөзі қатысып тұр, алайда олардың синтаксистік мүшеленуі, 

екінші, шеткі компоненттің оған мағыналық қатысы әр басқа. Шындығында  да  ең  күрделі 

объектімен  салыстырғанда  оның  құрамындағы  бөлшектері  абсолютті  емес,  тек  қатысты 

құрылымдық-семантикалық  бүтінді  құрайды.  Осы  тәрізді  қатысты  (күрделі  емес)  объект 

дербестігі күрделі объект құрамына  енген кезде сақталмайды, бірақ оның негізгі өлшемдері 

дербес алғанда күрделі емес объектіге сәйкес келуі тиіс. 

Осылайша, құрмалас сөйлемдер күрделі объект болғандықтан, абсолютті құрылымдық-

семантикалық  бүтінге,  ал  құрамындағы  жеке  сөйлем  қатысты  құрылымдық-семантикалық 

бүтінге ие болады. 

Әдетте,  дербес  сөйлемдерді  байланыстыратын  негізгі  байланыс  семантикалық 

(мағыналық) байланыс болып есептелгенмен, оның бірыңғай құрылымдық тұлғалануы, кейде 

осы бірдей тұлғаларға негізделген сөйлемдердің мағыналық қатынасы әр түрлі болатындығы 

тереңірек зерттеуді қажет етеді. 

 

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР: 

 

1.

 

М. Закиев. Синтаксический строй тюркского языка. Казань. 1963. 

2.

 

Шелякин М.А. Функциональная грамматика русского языка. М., 2001. 287 с. 

3.

 

Байтұрсынұлы А. Шығармалары. Алматы, 1989. 320 б. 

4.

 

Шалабай Б. Қолданымдағы грамматиканың тіл ғылымы жүйесіндегі орны, қызметі, 

ерекшелігі. 

//Жұбанов 

тағылымы.Республикалық 

ғылыми-теориялық 

конференция 

материалдары. Ақтөбе, 2002. 

5.

 

Адмони В.Г. Основы теории грамматики.  – Москва, 1964. 106 с. 

6.

 

Бондарко В.А. Функциональная грамматика. Ленинград, «Наука», 1984,-136. 

7.

 

Гак В.Г. Русский язык в сопоставлении с французским. М., 1975 

8.

 

Гак  В.  Г.  Высказывание  и  ситуация  //  В  кн.:  Проблемы  структурной  лингвистики. 

1972. М., 1973; 

9.

 

Б. А. Серебренников Общее языкознание. М., 1970. 

 

 

 

THE LINGUISTIC CONTRIBUTIONS TO THE DEVELOPMENT OF TRANSLATION 

 

Ершиманова Д.О.

 

Казахский национальный технический университет им. К.И. Сатпаева 

 г. Алматы, Казахстан 

d-_ershimanova@mail.ru

 

 

The  activity  of  translation  has  a  long-standing  tradition  and  has  been  widely  practiced 

throughout history, but in our rapidly changing world its role has become of paramount importance. 

In  the  new  millennium,  in  which  cultural  exchanges  have  been  widening,  knowledge  has  been 

increasingly expanding and international communication has been intensifying, the phenomenon of 

translation has become fundamental. Be it for scientific, medical, technological, commercial, legal, 

 

273 

cultural  or  literary  purposes,  today  human  communication  depends  heavily  on  translation  and, 

consequently, interest in the field is also growing. 

What  is  Translation?  In  everyday  language,  translation  is  thought  of  as  a  text  which  is  a 

“representation” or “reproduction” of an original one produced in another language. Let us now go 

into  defining the  phenomenon  of  ‘translation’  from  different  angles,  starting  from the  general  and 

moving to the more specialized. If we look for a definition of translation in a general dictionary, we 

can find it described as”the process of translating words or text from one language into another”. If 

we consider the definition offered  by a specialist  source like the Dictionary of Translation Studies 

by Shuttleworth  and  Cowie,  we  can  find  the  phenomenon  of  translation  explained as  follows:“An 

incredibly  broad  notion which  can  be  understood  in  many  different ways.  For  example,    one  may 

talk  of  translation  as  a  process  or  a  product,  and  identify  such  sub-types  as  literary  translation, 

technical translation, subtitling and machine translation; moreover, while more typically it just refer 

to the  transfer  of  written  texts, the  term  sometimes  also  includes  interpreting.  Furthermore,  many 

writers  also  extend  its  reference  to  take  in  related  activities  which  most  would  not  recognize  as 

translation as such.” C. Nord’s definition, conversely, clearly reflects her closeness to skopos theory 

“Translation  is  the  production  of  a  functional  target  text  maintaining  a  relationship  with  a  given 

source text that is specified according to the intended or demanding function of the target text“ We 

will  conclude  our  brief  survey  of  definitions  concerning  translation  with  what  M.A.K.  Halliday 

takes  translation  to  be:  “In  English  we  use  the  term  “translation”  to  refer  to  the  total  process  and 

relationship of equivalence between two languages; we then distinguish, within translation, between 

“translating”  (written  text)  and  “interpreting”(spoken  text). So  I  will  use  the  term  “translation”  to 

cover both written and spoken equivalence; and whether the equivalence is conceived of as process 

or as relationship.”  

Translation  is  a  new  discipline  which  needs  to  draw  on  the  findings  and  theories  of  other 

related  disciplines  in  order  to  develop  and  formalize  its  own  methods.  It  is  widely  accepted  that 

linguistics has a great deal to offer to the budding discipline of translation studies as it is a discipline 

which  studies  language  both  in  its  own  right  and  as  a  tool  for  generating  meanings.  This  is 

particularly true of modern linguistics, which no longer restricts itself to the study of language as a 

system of structures, but rather relates to the world around and to other disciplines as well as to the 

communicative  function  of  language.  In  this paper, the concept of  text  linguistics  is  reviewed,  the 

similarities and differences between traditional linguistics and text linguistics are briefly examined, 

and research areas and theories relevant to translation studies as well as research  methods are then 

discussed. 

Works  of  translation  theorists  are  cited  to  illustrate  different  efforts  in  applying  linguistic 

theory to translation studies, among which the textual approach is cardinal. More and more scholars 

are now showing an interest in adopting linguistic approaches to translation studies. Between 1949 

and  1989,  an  incomplete  survey  by  the  author  revealed  that  there  were  only  about  30  textbook 

passages discussing the relationship between linguistics and translation, including aspects of general 

linguistics,  pragmatics,  stylistics,  text  linguistics,  rhetoric  and  machine  translation.  From  1990 

to1994,  there  was  an  incredible  increase  in  the  number  of  passages  looking  at  translation  from  a 

linguistic point of  view.  Almost  160  articles published  over these  five  years  concerned translation 

and  general  linguistics,  stylistics,  comparative  linguistics,  semantics,  pragmatics,  sociolinguistics, 

text  linguistics,  rhetoric,  etc.  New  terms  such  as  discourse  analysis,  hermeneutics,  dynamic 

equivalence, deep structure and surface structure, context, theme and rheme, cooperative principles, 

to mention just a few, appeared in the field of translation studies. We can definitely identify a trend 

of  applying  linguistics  theories  to translation  studies  in these  years.  Today,  we  are  at the  point  of 

questioning whether linguistics is a necessary part of translation. In recent years, some scholars who 

are in favour of free translation, have repeatedly raised this question to the public and appealed for 

an  end  to the  linguistic  approach  to translation.  Some  firmly  believe  that translation  is  an  art  and 

that therefore linguistics is neither useful nor helpful. Such a claim is wrong if we look at translation 

as a whole, including scientific translation where meanings are rigid and restricted and the degree of 

freedom  is  limited.  Flexibility,  in  this  case,  is  neither  required  nor  appreciated.  The  controversy 

 

274 

over “literal” versus “free” translation has a long history, with convincing supporters on each side. 

For example, ancient Western scholars like Erasmus, Augustine, and others were in favour of literal 

translation. When these translators emphasized free translation they  never denied the possibility of 

literal translation, and vice versa.  

Problems  only  arise  when  the  discussion  turns  to  equivalent  translations.  The  notion  of 

‘equivalence’ has definitely represented a key issue throughout the history of TS. A central concept 

in  the  theories  of  most  scholars  working  within  a  linguistic  paradigm,  it  has  been  particularly 

criticized  by  theorists  invoking  a  cultural  frame  of  reference.  House  notes  that  in  point of  fact  the 

idea  of  ‘equivalence’  is  also  trained  persons  mostly  think  of  it  as  a  text  which  is  some  sort  of 

‘reproduction’ of another text, originally written  in  another  language. The problem of equivalence 

has caused much controversy. Some people believed that there could be an equivalence of language 

elements  independent  of  the  setting  in  which  they  of  occurred.  Based  on  this  assumption,  some 

“literal” translators tried to decompose a text into single elements in hopes of finding equivalents in 

the  target  language.  Jakobson  notes  that  “Equivalence  in  difference  is  the  cardinal  problem  of 

language  and  the  pivotal  concern  of  linguistics.”  He  does  not  refer  to  “equivalence”  but  to 

“equivalence in difference” as the cardinal problem. Nida was also misunderstood by many for his 

notion  of  “equivalence,  ”which  he  took  to  mean  that  “Translating  consists  in  reproducing  in  the 

receptor  language  the  closest  natural  equivalent  of  the  source-language  message,  first  in  terms  of 

meaning  and  secondly  in  terms  of  style”.  He  further  concluded  that“  Absolute  equivalence  in 

translating  is  never  possible”.  De  Beaugrande  and  Dressler  believed  that  the  success  or  failure  of 

either free or literal approaches was uncertain: an unduly “literal” translation might be awkward or 

even  unintelligible,  while  an  unduly  “free”  one  might  make  the  original  text  disintegrate  and 

disappear  altogether.  To  them,  equivalence  between  a  translation  and  an  original  can  only  be 

realized in the experience of the participants expressed the same concern that equivalent translation 

is  only  “an  empirical  phenomenon,  discovered  by  comparing  SL  and  TL  texts.”With  the 

development of linguistic studies, translation based on the unit of the sentence was put forward by 

some scholars. When a sentence is removed from the text, it usually becomes ambiguous due to the 

lack of context. Therefore, translation becomes difficult.  

In  the 1960s,  people  began  to realize that  the  study  of  language  based on  sentences was  not 

even  sufficient.  A  complete  study  should  be  made  of  the  whole  text.  A  simple  sentence  like 

“George passed” may have different interpretations in different contexts. If the context is that of an 

examination,  it  means  George  did  well  on  a  test  in  a  card  game  it  would  indicate  that  George 

declined  his  chance  to  bid;  in  sports  it  would  mean  the  ball  reached  another  player.  Without  a 

context,  how  could  we  decide  on  a  translation?  Linguists  therefore  shifted  their  attention  to  the 

study  of  texts  and  to  discourse  analysis.  Text  linguistics  have  become  increasingly  popular  since 

that time.  It  is  worth noting  that  de Beaugrande  and  Dressler    provided  an  overall  and  systematic 

study  of  text,  which  is  useful  to  translation  studies.  De  Beaugrande  actually  wrote  a  book  called 

Factors  in  a  Theory  of  Poetic  Translating  in  1978.  The  book  did  not  become  very  popular  as  it 

confined  the  discussion  to  translating  poetry.  Textual  or  discoursive  approaches  to  the  study  of 

translation could not keep pace with the development of text linguistics. Some studies remained on 

the syntactic or semantic level, though even there textual devices were employed.  

In talking about the translation units of word and text, Nida wrote:... average person  naively 

thinks  that  language  is  words,  the  common  tacit  assumption  results  that  translation  involves 

replacing a word in language A with a word in language B. And the more “conscientious” this sort 

of translation is, the more acute. In other words, the traditional focus of attention in translation was 

on  the  word.  It  was  recognized  that  that  was  not a  sufficiently  large  unit,  and  therefore  the  focus 

shifted to the sentence. But again, expert translators and linguists have been able to demonstrate that 

individual  sentences,  in turn, are  not enough. The  focus should  be on the paragraph, and to some 

extent  on  the  total  discourse.  From  that  statement  we  can  see  that  Nida  regards  a  discourse  as 

something larger than a paragraph, as an article with a beginning and an ending. Nida himself never 

applied text linguistics to translation, and there might be some confusion if we use his term in our 

 

275 

interpretation  of  discourse,  because  discourse  analysis  is  not  merely  a  study  based  on  a  larger 

language structure.  

The  unit  in  translation  is  a  hard  nut  to  crack.  Without  solving  this  problem,  no  research  in 

translation studies will ever be sufficient. To date, very few people  have focused their research on 

this  area.  Nida  holds  that  the  unit  should  be  the  sentence,  and  in  a  certain  sense,  the  discourse. 

Barkhudarov,  Soviet  linguist  and  translation  theorist,  suggests  that:  translation  is  the  process  of 

transforming a speech product (or text) produced in one language into a speech product (or text) in 

another language It follows that the most important task of the translator who carries out the process 

of  transformation,  and  of  the  theorist  who  describes  or  creates  a  model  for  that  process,  is  to 

establish the minimal unit of translation, as it is generally called, the unit of translation in the source 

text. Though he notes the importance of the unit of translation in a text and considers that this unit 

can  be  a  unit  on  any  level  of  language,  he  fails  to  point  out  what  a  text  is  and  how  it  might  be 

measured in translation.  

Halliday’s  notion  of  the  clause  might be  significant  in  this  case.  To  him,  a clause  is  a  basic 

unit. He distinguishes three functions of a clause: textual, interpersonal and ideational. According to 

Halliday,  these  functions  are  not  possessed  by  word  or  phrase.  But  he  is  not  quite  successful  in 

analyzing the relationship between clause and text What is text then? A text can be formally defined 

as  a  sequence  or  utterance  larger  than  a  sentence.  Semantically,  it  is  endocentric  and  forms  a 

relatively  whole  topic;  functionally  it  performs  a  distinctive  communication  act.  It  can  be  studied 

internally  and  externally.  Internal  study  involves  the  study  of  pragmatics,  communication  and 

culture; external study involves the study of form and meaning. Only by combining the two can the 

text of discourse be fully described and interpreted and the practice of translation be fundamentally 

ensured.  

As  far  as  the  unit  is  concerned,  people  have  been  naive  in  attempting  to  find  an  ideal  unit 

which works well  for  both analysis and transference. When the unit of  language  is  small, it works 

well for transfer but not for analysis, while a larger unit is good for analysis but not for transfer. It is 

impossible  to  reconcile  the  two.  The  unit  of  analysis  is  a  relatively  complete  piece  of  linguistic 

material which can help us look at linguistic and nonlinguistic factors within and  beyond the text. 

The unit of transfer in translation is one that has a corresponding identity in the source language but 

components that do not necessarily  exist in the target language. The unit for transfer is the  clause, 

and the unit  for analysis  is the text. They are  chosen because they are dynamic, while other units, 

like the word, phrase, or sentence, are static. According to the psychological process of translating, 

dynamic units are primary and static units are secondary.  

Needless  to  say,  many  people  not  mentioned  in  this  article  have  also  contributed  to  the 

application  of  linguistics  to  translation  theory  and  practice.  This  piece  simply  tries  to  sketch  the 

broad trends in the linguistic contribution to translation. 

жүктеу/скачать 15,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: