Министерство образования и науки республики казахстан

 

486 

 

VI.  Бағалау. 

VII. Үйге тапсырма. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

СЕКЦИЯ 4

 

 

КӘСІБИ ТІЛ ЖӘНЕ ОНЫ ОҚЫТУДЫҢ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ

 

 

СЕКЦИЯ 4

 

 

ИННОВАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ ОБУЧЕНИЯ ПРОФЕССИОНАЛЬНОМУ ЯЗЫКУ

 

 

SECTION 4 

 

INNOVATIVE TEACHNOLOGIES OF TEACHING PROFESSIONAL LANGUAGE 

 

 

 

 

 

AN EFFICIENCY OF THE USE OF INFORMATIFE-COMMUNICATIVE 

TECHNOLOGIES IN LEARNING PROFESSIONAL LANGUAGE 

 

Zhaksylykova K. 

Zhaksylykova A.T. 

K. Satpayev Kazakh National Technical University, Almaty, Kazakhstan 

 

Learning professional language gets the big importance in modern world. Today professional 

language  disciplines  is  considered  as  a  state,  public,  personal  value.  The  interrelation  and 

interaction of these values demands an introduction in process of learning language of new systems 

and the technologies of teaching developing subject relations in the process of learning languages in 

modern education space. Person formation is the main purpose of modern education, which is able 

to make decision  independently. Professional  language disciplines demands the  modernization and 

information.  Performance  of  the  given  requirements  is  reached  by  effective  learning  technical 

language in high schools with the use of new informative-communicative technologies. 

The new pedagogical views and approaches are formed, the content of teaching changes now 

days, it occurs in the conditions of integration of the Kazakhstan education system. For organizing 

educational process at the level of the international and state educational standard it is necessary to 

introduce new pedagogical technologies. The Kazakhstan educational system focused on finding the 

way  to  the  world  education  space,  as  a  priority  problem  provides  introduction  of  new  teaching 

technologies,  education  information,  and  an  exit  to  the  international  global  communicative 

networks  of  remote  teaching.  Information  system  of  the  higher  education  in  republic  is  closely 

interconnected with a wide introduction of informative-communicative technologies in educational 

process, and also a creation of the teaching content with the search of a new ways. 

 

487 

Recently,  in  the  Kazakhstan  markets  new  multimedia  electronic  programs  and  software, 

electronic  dictionaries  and  the  translators  of  various  directions  are  developed  and  intended  for 

different  target  audiences.  However  analyzing  Kazakhstan  Internet  resources  it  became  clear  that 

the  quantity  of  multimedia  complexes  at  learning  professional  language  is  not  enough,  and  the 

multimedia complex on remote learning technical language and terminology doesn’t exist at all. 

The content and structure of a multimedia complex. 

The site created by us  for  learning professional  language is intended  for experts of technical 

speciality.  Introduction  of  informative-communicative  technologies  is  the  main  purpose  of 

multimedia education complex  for all people, students of a higher school, and experts of technical 

specialities can use technical terminology and technical language in a convenient regime, rationally 

using the time. 

For working out of multimedia complex teaching on the basis of informative-communicative 

technologies we made following: 



 

Terms on nine technical specialities are collected and systematized; 



 

Selection of a professional lexical word stock on nine professional specialities is carried out; 



 

Selection of professionally focused texts in nine directions of a technical speciality is carried out; 



 

The system of the communicatively-directed, professionally focused exercises by four types 

of speech activity is developed; 



 

Video 

materials 

on 

nine 

professional 

specialities 

are 

developed; 

Professionally-focused,  situational-thematic  dialogues  based  on  materials  of  real  industrial  video 

shooting are developed; 



 

The  system  of  level  and  total  test  tasks  is  developed  for  control  and  a  estimation  of 

mastering language; 



 

Polilogue professional dictionary is made; 



 

The grammatical reference-book for students is made. 

In  the  process  of  creation  multimedia  complex  teaching  for  working  out  system  of  the 

communicatively-directed  exercises  gathering  and  the  analysis  of  materials  on  the  use  of 

professional  language  on  manufacture  were  spent,  video  shootings  of  the  most  actual 

communicative industrial situations were conducted. 

On  the  basis  of  modern  informative-communicative  technologies  the  remote  multimedia 

professional  complex of  learning state language of the experts, working  in the field of oil and gas 

business,  geology  business,  mining,  information  systems,  mechanical  engineering,  metallurgy, 

architecture  and  building,  radio  engineering  and  telecommunication,  manufacture  ecology  for  the 

first time has been created. Each course intended for a certain technical direction, consists of three 

levels  (a  beginner,  continuing  and  level  of  profound  learning  professional  language).  The  content 

and  structure  of  studying  multimedia  complex  are  directed  on  a  wide  introduction  of  a  mobility 

principle,  interactivity,  and  logic  representation  of  a  professional  material,  systematized  visuals, 

independence,  efficiency,  flexibility,  a  combination  of  the  individual  and  group  approach  to 

learning. 

The  content  of  studying  multimedia  complex  in  learning  state  language  of  the  experts  of 

professional  specialities  consists  from:  systems  of  learning  and  fixing  exercises,  a  grammatical 

reference-book,  from  terminological  and  polilogue  dictionary,  audio  and  video  materials,  the 

monitoring  system  and  estimation  the  level  of  mastering  language,  on  the  basis  of  level  and  total 

test tasks. 

Lexical  and  grammatical  materials  basically  consist  of  professional-situational  themes, 

professional  terms  and  concepts,  phrases  and  sentences  on  separately  taken  speciality.  Mastering 

language  material  consists  of  presentations,  semantic  exercises  and  examination.  Making  various 

communicatively-directed  professional-focused  exercises  and  flesh-animation  tasks  help  students  to 

master qualitatively language material on a concrete speciality. Complex audio materials represent small 

monologue or dialogical texts and tasks corresponding to them, for working off pronunciation skills. 

 

488 

Studying any language won’t give positive result if there is no regular control over the passed 

material. Ignoring  of this  rule  leads to  stopping  the work  in  studying  language.  Only  examination 

can  show  students’  achievements.  They  should  know  accurately  the  basic  level  of  mastering 

language, the requirement on this level and the final result. 

The trouble-shooting  test  given  in  teaching  multimedia  complex  is  intended  for  defining  the 

level  of  mastering  language  of  those,  who  has  started  for  the  first  time  professional  language 

studying. By test results students know, from what level they should begin studying language. 

For  the  listeners  who  completely  have  passed  one  certain  level,  the  intermediate  test  is 

offered. If the listener has positive result in test, he can start studying the following level. Otherwise 

it  should  study the  previous  level  again. For  getting  certificate of  the  graduating course there  is  a 

special  final  test.  Only  that  listener  who  has  successfully  passed  the  final  test  can  receive  the 

certificate. 

Results 

Practical value of studying multimedia complex that the given complex allows the listener to 

master following skills: 



 

to understand professional texts and instructions on a concrete speciality; 



 

to master professional terminology; 



 

to understand the heard professional information broadcasted on radio and television; 



 

to fill correct the documentation of a professional direction: documents, messages etc.; 



 

to understand  the content  of the  information given  orally  and  in  written  form  according to 

speciality; 



 

freely  to  tell  and  express  the  thoughts,  to  participate  in  discussion  and  to  keep  up  the 

conversation in a state language; 



 

to state freely own opinion and sentences in professional professional style on manufacture. 

The  use  of  studying  complex  based  on  independent  creative  learning  of  the  listener.  It  has 

many advantages. Efficiency of the given multimedia complex of learning professional language in 

methodical complexes consists that the given complex gives the chance to students: 



 

to plan education process and to define independently the intensity of learning; 



 

to save time in learning professional language; 



 

to choose optimum time and a place of studying professional language; 



 

not to break off studying professional language; 



 

to provide itself with a system control about the level of mastering language; 



 

make various exercises several times; 



 

to get fast access to explanatory and helps; 



 

to estimate studying results independently and master a language; 



 

to generate internal culture of the realized studied language. 

For learning professional language in a mode online, using the given complex, can use at the 

same time set of people, and it gives the chance for all experts and students of high school to create 

own trajectory of studying special professional language. 

Conclusions 

In view of all aforesaid, it is possible to make following conclusions: 

1.  The informative-communicative technologies directed on formation of communicative and 

intercultural  competence  of  the  student-in  the  conditions  of  realization  credit  system  of  studying 

promotes successful mastering of professional language. In informative-communicative technology 

of  studying  possibility  of  independent  search,  realization  of  informative-practical  abilities  are 

priority. These qualities have special value in formation of the learning person according to inquires 

of modern society. 

2.  The use of  informative-communicative technologies  in a system of  learning professional 

language realization of “subject-subjective” relations in personal development. 

 

489 

3.  Only  in  certain  circumstances  of  the  organization  of  educational  process  on  the  basis  of 

informative-communicative technologies of learning professional language the system of scientific, 

informative, educational development of students is probable. 

4.  The  differentiated  approach  in  studying  is  a  condition  of  an  effective  utilization  of  the 

given technology in mastering professional language by students. 

5.  Efficiency  of  the  use  of  informative-communicative  technologies  in  system  of  learning 

language that it covers a large attendance of people for studying professional language. 

6.  The use  of  informative-communicative technologies  in  system  of  learning  language  give 

the  chance  to  listeners,  to  form  and  develop  in  itself  ability  of  the  realized  independent  studying 

language and simultaneously to trace the successes in language studying. 

Key  words:  a  professional  language,  the  terminology,  a  learning  site,  informative-

communicative technologies, professional speech. 

 

 

Түйін

 

Ұсынып отырған  мақалада  жоғары оқу  орындары  студенттеріне  кәсіби  тілді  үйретуде 

оқытудың  инновациялық  қатысымдық  технологияларын  қолданудың  ұтымдылығы  сөз 

болады. 

                                                                        Summary 

The  paper  is  concerned  with  an  efficiency  of  the  use  of  informative-communicative 

technologies  in  system  of  communicatively-directed  and  professional-focused  learning  a 

professional language. 

 

 

 

КӘСІБИ ТІЛДІ МЕҢГЕРТУДЕ ЖАЗБА ЖҰМЫС ТҮРЛЕРІНІҢ ҰТЫМДЫЛЫҒЫ

 

 

Абдисулейменова Р.Ш.

 

Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті 

Алматы қ., Қазақстан 

Raisa_ 13.1954 @ mail. ru 

 

Әлемдік өркениетке қадам басқан еліміздің бүгінгі жаңару бағыты – мемлекеттік тілді 

жетік 

білетін, 

терең 

білімді, 

жан-жақты 

жетілген 

жеке 

тұлғаны 

 

оқытып, 

қалыптастыру.Тәуелсіз Қазақстаннның қоғамдық-саяси, экономикалық, мәдени дамуындағы 

жаңа  бастамалар  білім  беру  жүйесіне  де  өз  әсерін  тигізіп,  мемлекеттік  тілді  мамандыққа 

бейімдеп оқытуға яғни ғылыми тілдің қалыптасуына мүмкіндік туып отыр. 

Тіл  үйренушінің  мамандыққа  қатысты  ой-пікірлерін  анық,  нақты  түрде  ауызша  және 

жазбаша  жеткізуін  меңгерту  техникалық  мамандықта  дәріс  беретін  оқытушы  қауымның 

алдында тұрған басты міндет. Келешек қызметкерлер алдына қойылатын кәсіптік талаптарға 

сай,  сауатты  сөйлей  білуімен  қатар  жаза  білуі  тиіс.  Осыған  байланысты  бүгінгі  күн  оқу 

үрдісін жетілдіруді, оның әдіс-тәсілдерін дамытуды қажет етеді. Жоғары оқу орындарының 

қазақ  тілі  пәнінің  мамандары  студент  жастарға  тілді  кәсіби  бағытта  қарым-қатынас  құралы 

ретінде  меңгертудің  тиімді  жолдарын  үнемі  қарастырып  отырады.  Студент  қауымның 

ауызша  тілімен  қатар,  қарым-қатынаста  қолданатын  кәсіби  бағытталған  лексиканы  жазба 

жұмыс түрлері арқылы үйретудің орны ерекше. Ол үшін оқытушы болашақ маман иелерінің 

сөздік  қорын  мамандыққа  байланысты  лексикамен  байытып,  жазбаша  тілдік  қатынасты 

жүзеге асыруы қажет.  

Кәсіби  бағытталған  лексиканы  қатысымдық  бағытта  меңгертуде  тіл  үйренуші  өз  ой-

пікірін екінші адамға жүйелі түрде қағаз бетіне түсіре алуы, мамандықтарына қатысты түрлі 

шығармашылық  жұмыстарды  (реферат,  мақала,  пікір-сайыс,  сұрақ-жауап,  сауалнама,  пікір 

жазу,  хат,  келісім-шарт  т.б.)  орындауы,  сауатты  жаза  білуі  тиіс.  Тілді  меңгерген  студент 

 

490 

қоғамдық  ортада,  кәсіпкерлікте  еркін  сөйлей  отырып,  өз  ой-пікірін  сауатты  түрде  жазбаша 

жеткізіп, тілдік қатынасқа түсе алады.  

Техникалық жоғары оқу орындарында тіл үйренушінің ғылыми тілін мамандықтарына 

байланыстыра  үйретуде  таңдап  алынған  лексика  арқылы  жаңа  сөзді  үйреніп,  оның 

мағынасын  түсінеді  және  оны  қажетті  жағдаятта  қолдана  алады.  Сөйтіп  сөздерден  сөз 

тіркестерін  құрастырып,  грамматикалық  ережелерді  байланыстыра  сөйлем  құрауына 

мүмкіндік  туады.  Кәсіби  тілге  байланысты  сөздерді  іріктеп,  оны  белгілі  бір    іс-әрекетте 

дұрыс  қолдануын  қамтамасыз  етеді.  Айтылу,  жазылу  ерекшеліктерін  ескере  отырып,  тілді 

сауатты  меңгеруге  арналған  әртүрлі  жаттығулар,  тапсырмалар,  сөздіктер  мен  түрлі  жазба 

жұмыстары  беріледі.Техникалық  мамандыққа  байланысты  берілетін  әрбір  мәтінді  тіл 

үйренуші  талдап,  жаңа  сөздерін  жаттап,  мәтінді  мазмұндауда  айтылатын  сөздерді  дұрыс 

қолданып, жазбаша тілдік қатынасты орната білуге дағдыланады. 

Осы  орайда  техникалық  мамандықтар;  мұнай-газ  саласы,  тау-кен,  металлургия, 

полиграфия,  геология,  геологиялық  барлау,  машина  жасау,  экономика  және  нарық,  сәулет 

және  құрылыс,  ақпараттану  және  есептеу  технологиясы  т.б.  сияқты  көптеген  мамандық 

саласына  оқу-әдістемелік  кешендер  жазылып,  студенттер  өз  мамандықтарына  қатысты 

көптеген мәліметтер алып, ғылыми тілдерін байытуға мүмкіндіктер алды. Қажетті мәтіндер, 

өздік  жұмыстарының  тақырыптары,  тапсырмалар    түрлерінің  жан-жақты  қамтылуы, 

студенттің ғылыми конференцияларда баяндама жасап, шаршы топ алдында кәсіби бағытта 

ғылыми тілде сөз сөйлеп дағдылануына жол ашылып отыр. 

Жазба  жұмыс  түрлері  реферат,  шығарма,  эссе,  жоспар  жазу,  хат  жазу  және  ғылыми 

конференцияларда  баяндама  жасауы  студенттердің  ғылыми  тілін  дамытуымен  қатар  оның 

танымдық  қабілетін  арттырады,  ойын  дұрыс  мазмұндауға  үйретеді.  Сонымен  қатар  шаршы 

топ  алдында  жасалатын  баяндама  арқылы  жазбаша  тілі  дамып,  келешек  мемелекет 

қызметкерлеріне қойылатын кәсіптік талаптарға сай іс қағаздарын, әртүрлі құжаттарды қазақ 

тілінде толтырып, сауатты жаза алады. Техникалық жоғары оқу орындарында қолданылатын 

ғылыми  және  техникалық  терминдерді  жазып,  қолдану  арқылы  түсінігі,  ұғымы  жоғары 

болған  жағдайда  ғылыми  көзқарасының  да  қалыптасуына  ықпал  етеді.  Адамдардың  бір-

бірімен 

кәсіптік 

салада 

қарым-қатынас 

жасауы 

оның 

рухани 

өміріндегі  

шығармашылығының  ғылыми  түрде  қалыптасуының  да  тиянақты  болуына  да  септігін 

тигізеді.  

Жазба  жұмыс  түрлеріне  реферат,  шығарма,  эссе,  мәтінге  берілетін  тапсырмалар, 

барлық  іс  қағаздарына  қатысты  құжаттар  т.б.  жатады.  Мысалы,  әр  мамандық  саласына 

берілетін  мәтінді  оқып,  мазмұндағаннан  соң,  тапсырмалар  жүйесін  жазбаша  орындайды. 

Мысалы,  жаңа  сөздер,  терминдермен  жұмыс.  Ол  үшін  әртүрлі  әдістерді  қолдану  арқылы 

жаңа сөздің аудармасы мен терминдердің түсіндірмесін жаздырып, есте сақтату қажет. Жаңа 

сөзден сөз тіркестерін, одан сөйлем құрастыру, мәтіннен түйінді мәселені білдіретін сөзді тез 

таба білу жұмыстары студенттің өз ой-тұжырымын есте сақтап, жаза білуге үйретеді. 

Қарым-қатынас 

тілдік 

қатынастың 

біртиптілігі, 

сөйлеушілер 

мен 

жағдайды 

сипаттайтын  қатысымдық  жағдаяттардың  жиынтығы  екені  белгілі.  Мамандыққа  сай  тілді 

қарым-қатынас құралы ретінде меңгерту  студенттің сол тілде ойын жүйелі құрастырып, айта 

білуі,  берілген  тест,  бақылау  т.б.  сұрақтарды  түсініп,  нақты  жауап  беруі  болып  табылады. 

Маман  ретінде  ғылыми  тілде  сауатты  жаза  білу,  оның  ғылыми  көзқарастарының 

қалыптасуына, дамуына әсер етеді. 

Жазба  жұмыстары  дерлік  жазылым  әрекеті  арқылы  іске  асатынын  білсек    жазылым 

әрекетінің  тілдік  қатынаста  атқаратын  қызметіне  қарай  профессор  Ф.Ш.Оразбаева 

«жазылым-тілдік 

тұлғалардың 

графикалық, 

фонемалық 

жүйесіне 

негізделген; 

лингвистикалық, психологиялық, физиологиялық, әдістемелік ерекшеліктерге қатысты тілдік 

материалдардың  мазмұны  мен  формасын  бірдей  қамтитын,  адамдардың  ұзақ  мерзімдегі 

қарым-қатынасына мүмкіндік жасайтын күрделі тарихи әрекет», -дейді.  

Студенттің  ғылыми  тілін  жазба  жұмыс  түрлері,  яғни  жазылым  әрекеті  арқылы 

қалыптастыру – адамдардың көзқарасын, басқа біреуге айтайын деген ойын, пікірін түсінікті 

 

491 

етіп қағазға түсіріп жеткізу және оған жауап қайтара алуы. Жазба жұмыстар өмірдің барлық 

саласында кең түрде қарым-қатынас жасауға мүмкіндік береді. 

Жазба  жұмыстарының  бір  түрі  эссе,  шығарма  жазуда  адамның  дүние  тануға  деген 

құлшынысының  артуы,  өз  бетімен  дүние  сырын  танып  білу  құштарлығының  оянуын 

қалыптастырады.  Студенттің  өз  мамандығы  туралы  шығарма,  эссе  жазуы  оның  іс-әрекетін, 

өз  қабілетін  іске  асыруға  жол  ашады.  Мақал-мәтелдерді  қолданып,  әртүрлі  мысалдар 

келтіруге  ұмтылады.  Жеке  бастың  ізденісі,  жеке  еңбекті  талап  етеді.  Сөйтіп,  келешек 

инженер мамандардың шығарма жазу қабілеттері дамып, шыңдалады. 

Ал реферат жазу жазба жұмыс түрлерінің жоғарғы формасы. Студенттің өздік жұмысы 

білік  пен  дағдыны,  кәсіп  пен  шеберлікті  ұштастырудың  тиімді  жолы  болғандықтан 

мамандық  бойынша  реферат  жазып  үйрену  тіл  үйренушінің  өз  ойын  жазбаша  жеткізуде 

сөйлем  құрылысын  өзіне  лайық  етіп  өзгертуге  үйреніп,  тілдің  құрылысын  түсінуге 

ұмтылады. Студентке белгілі бір тақырыпта реферат жаздырту оның танымдық қабілеттерін 

арттырады,  негізгі  ойын  дұрыс  мазмұндауға  үйретеді.  Тарихқа  қатысты  кәсіби  бағытталған 

лексиканы  меңгеріп,  кәсіби  тілі  дамиды.  Кәсіби  тілде  сөйлеуге  үйретуде  танымдық 

материалдар  да  кездесіп  отырады.  Олар  өндірісте  қолданылмайтындықтан  тілдік 

материалдар мен мәтіндер мамандыққа сай іріктелініп алынады.  

Мысалы, «Қ.И.Сәтбаев дара тұлға», «Инженер еңбегінің ерекшеліктері», «Металлургия 

өнеркәсібінің негізгі бағыттары», «Машина жасау технологиясы», «Полиграфияның дамуы», 

«Қазақстан  экологиясы»,  «Инженерлік  кәсіп»,  «Қазақстандағы  сәулет  өнерінің  дамуы», 

«Жерді  тиімді  пайдалану»,  «Өндірістік  пайда  және  шығындар,  экологиялық  залалдар», 

«Қазақстандағы өндіріс  жағдайы»,  «Нарықтық  экономика  және  Қазақстан»,  «Қазақстандағы 

өндіріс жағдайы», «Қазақстандағы  ірі өндіріс  орны», «Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметтің 

пайда  болуы»,  «Қазақстандағы  кәсіпкерлік  және  кәсіпорындар»,  «Қазақстандағы  меншік 

формасының  қалыптасуы»,  «Қазақстандағы  реформа  саясаты»,    «Қазақстандағы  тауар 

өндірісі»,  «Қазақcтанның  ұлттық  валютасы  туралы»    т.б.  сияқты  әр  мамандық  саласына 

қатысты  берілетін  тақырыптарға  реферат  жазуда  студент  өз  ойын  негізгі  ақпаратты 

түпнұсқадан  бөліп  алуға,  есте  сақтауға  мүмкіндік  алады.  Алған  мәлімет  арқылы  өз  ойын 

тұжырымды жаза білуге үйренеді. Реферат жазудағы ой еңбегі тіл үйренушіні ғылыми іздену 

жолына бағыттайды. 

Кез-келген  жазба  жұмыстар  студенттің  қабылдаған  ақпаратын  жүйелі  түрде  екінші 

адамға  жеткізуге  үйретеді.  Бұл  үрдіс  тіл  үйренушінің  мамандықтары  төңірегінде  жазбаша 

бір-бірімен қарым-қатынас жасауына, пікір алысуына ықпал етеді. 

Қазақ  тілін  кәсіби  бағытта  меңгертудің  тағы  бір  жолы  студенттердің  ғылыми 

конференцияларда  баяндама  жасауы.  Техникалық  жоғары  оқу  орнының  қазақ  тілі 

кафедрасында  үзбей  өткізіліп  келе  жатқан  бұл  шара  студенттің  ғылыми  тілін  мамандығына 

сай жетілдіруде үлкен рөл атқарады. Үстіміздегі жылы ел тәуелсіздігінің 20 жылдығына орай 

ұйымдастырғалы отырған конференцияға жастардың ынтасы зор. Университетіміздегі қырық 

жеті  мамандық  бойынша  дәріс  алып  жүрген  жастар  өз  мамандықтарының  қыр-сырына 

үңіліп,  техника  тілінде  ой  қозғайды.  Сонымен  қатар  техникалық  мамандықтың  тарихын 

оның экономикалық маңызын қазақша меңгергенде іс қағаздары құжаттары да үлкен қызмет 

атқарады. Қоғам өмірінің құбылыстарын, өнеркәсіп орындарындағы түрлі оқиғаларды, басқа 

да  фактілерді  баяндауда  жүргізілетін  құжаттар  студенттің  ауызша,  жазбаша  сауатты  тілдік 

қатынас орнатуына ықпал жасайды. Іс қағаздары құжаттарымен ғылыми негізде жұмыс істей 

алу инженер мамандар үшін келешек қызметінде аса қажет болғандықтан, Үкіметтің басқару 

істері  жарғы,  қаулы,  нұсқау,  ереже,  бұйрық  т.б.  сияқты  құжаттарды  сауатты  жазып,  сөйлей 

білуге  ұмтылуы  тиіс.  Кез-келген  мекемеде  құжаттарды  қабылдау,  тіркеу,  толтыру,  жасау 

сияқты  жұмыстар  жүргізіледі.  Сол  үшін  әрбір  болашақ  маман  иесі,  бүгінгі  студент  сол 

әрекетке дайын болуға икемделеді. 

Техникалық жоғары оқу орындарында іс қағаздары құжаттарына тиісті нақты құжаттар, 

деректер,  терминдер  мен  жаңа  сөздер,  жазу  үлгілері  арқылы  тілді  меңгеру  жүйесі 

қалыптастырып  келеді.  Болашақ  инженер  маманның  қызметке  орналасу  барысында  арыз, 

 

492 

түйіндеме,  мінездеме,  жеке  іс  парағы  т.б.  құжаттарды  жазуына  тура  келеді.  Еңбек  келісімі, 

сенім  хат,  қолхат,  жеделхаттарды  қазақша  айтып,  жазып  үйренгенде  бір-бірімен  қарым-

қатынас  жасап,  тілдік  қатынас  орнайды.  Құжаттарды  қазақша  жүргізудің  мемлекеттік 

құндылығы  оның  әлеуметтік  маңыздылығының  алғы  шарттарының  бірі  болғандықтан 

келешек  инженер  маман  тілді  сауатты,  ғылыми  негізде  меңгерудің  қажеттілігін  түсінеді. 

Сондықтан  да  қазақ  тілінде  құжаттарды  толтыруда,  реферат,  шығарма,  эссе  жазуда, 

презентация  өткізуде  оқытушы  айтылу,  жазылу  стилі,  қызметі,  мақсаты  сияқты  білім 

негіздерімен қаруланып, қазақ тілінің қоғамдағы рөлінің күшеюіне септігін тигізеді.  

Қазақ  тілін  мамандықтарына  сай  ғылыми  негізде  меңгертуде  лексикалық, 

грамматикалық тапсырмаларды орындағанда өз ойын дәлелдей отырып, пікірталқыға түседі, 

әңгімелесушіге  жауап  беру  арқылы  оған  қозғау  салады.  Мамандыққа  орай  тапсырманы 

беруде топтағы студенттің жас шамасына, тілді білу деңгейіне қарай оларды қызықтыратын 

материалдар  таңдап  берілсе,  студенттің  сөйлеу  дағдысы  қалыптасады  және  оны  өмірде 

қажетіне  қарай  қолдануға  тырысады.  Кәсіби  бағытта  сұрыпталып  берілген  мәтіндер  мен 

тапсырмалар  студенттің  дұрыс  оқып,  жазуына,  ондағы  ақпараттарды  ұғынуына  жетелейді.  

Тілді ғылыми бағытта меңгеруіне көмектеседі.  

Қорыта  айтар  болсақ,  техникалық  мамандыққа  сәйкес  тілді  ғылыми  негізде 

меңгерткенде  кәсіби  ортада  жиі  қолданылатын  сөздер  мен  терминдер,  таңдар  алынған 

лексикалық,  грамматикалық  тапсырмалар,  жаттығулар,  ауызша,  жазбаша  сұрақ-жауап, 

реферат,  эссе,  шығарма,  пезентация,  топтық,  екеуара  сөйлеу  түрлері,  іс  қағаздары 

құжаттарын жазу үлгілері, бақылау және тестілік тапсырма жұмыстарын жүргізу жұмыстары 

студенттің ғылыми тілінің тез жетілуіне жол ашады. 

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР: 

 

1. Оразбаева Ф.Ш. Тілдік қатынас: теориясы және әдістемесі, 2000ж. 207б. 

2. Қадашева Қ. Қазақ тілі: оқытудың тиімді әдістемелері, Алматы, 2000, 167б. 

3. Қараев М.Ә. Қазақ тілі, Алматы, 1993ж., 215б. 

4.  Пассов  Е.И.  Коммуникативный  метод  обучения  иноязычному  говорению,  Москва, 

1991, 222с. 

жүктеу/скачать 15,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: