Министрлiгi министерство образования и науки республики

336 

 

1.

 

Кеңесбаев  С.М.  Жоғары  педагогикалық  білім  беруде  болашақ 

мұғалімдердің  жаңа  ақпараттық  технологияны  пайдалана  білуге 

даярлаудың теориялық негіздері. – Алматы: Ғылым, 2005. – 410 б. 

2.

 

Блонский  П.П.  Избранные  психологические  произведения.  –  М.,  1960.  – 

321 с. 

3.

 

Бабанский  Ю.К.  Оптимизация  учебно-воспитательного  процесса.  –  М.: 

Просвещение, 1983. – 191 с. 

4.

 

Кузьмина Н.В. Основы вузовской педагогика. – Л.: ЛГУ, 1972, - 384с. 

 

 

Резюме 

В  этой  статье  показана  польза  электронных  учебников  будущим 

специалистам. 

Summary 

This article proves benefits of electronic books to future specialists. 

 

 

ӘОЖ 631.147 (075.8) 

 

 ҤЙ ЖАҒДАЙЫНДА ТҦЗДАЛҒАН КӚКӚНІСТЕРДІҢ 

БИОТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРІМЕН МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ 

ҚҦРАМЫН ЗЕРТТЕУ 

 

Э.Б.  Жаппарбергенова, доцент,  биология ғылымдарының 

кандидаты, 

Сара Тҧтқабаева, 2 курс магистранті, 

Аймақтық Әлеуметтік Инновациялық Университеті, 

Шымкент қ., Қазақстан, 

E-mail: elmirazhaffar@mail.ru; 

 

Дайын  тағамдардың  және  шикі  заттардың  бұзылуы  физика,  химиялық 

және  микробиологиялық  процестер  нәтижесінде  жүреді.  Бұл  процестер 

нәтижесінде  дайын  ӛнімнің  сапасы  тӛмендеп,  органолептикалық  қасиеттері 

нашарлайды және ӛнім бойында улы зиянды заттар жинақталады. Нәтижесінде 

дайын ӛнім ас ретінде қолдануға жарамайды. Зақымдалған ӛнімдерді қолданған 

жағдайда  адамның  денсаулығына  зиян  әкелуі  мүмкін.  Сондықтан  тағам  шикі 

заттарын  және  дайын  ӛнімдерін  ұзақ  мерзімде  сапалы  сақтау  мәселесі  ӛзекті 

мәселер қатарына жатады. Осындай сақтау жолдарының бірі консервация және 

консерванттарды қолдау  /1/. 

Зерттеу  объектісі  ретінде  орамжапырақ  пен  қиярдын  тұздалған 

ӛнімдерінің сүтқышқыл бактерияларының жергілікті белсенді штамдары бӛліп 

алынып, идентификациялау жұмыстары жүргізілді. 

Зерттеу нәтижелері және оны талдау. Жҧмыстың тәжірибелік бӛлімі 

бірнеше кезеңнен тҧрды, олар: 

1)Үй  жағдайында  дайындалатын  кӛкӛңістерді  дайындау  технологиялық 

ережелерін бір жүйеге келтірілді; 

337 

 

2)Тәжірибелік тұздықтардан гетероферменттік сүтқышқыл микрофлорасы 

лабораториялық жағдайда бӛліп алынып,  таза культуралар  ӛсірілді. 

Орамжапырақ  пен  қияр  тұздығынын  микрофлорасынан  лабораторияда 

таза культуралар бӛлініп, тӛмендегі схема бойынша зерттелінді (схема 1):         

                              

    Жинақтаушы  культура 

 

 

 

                                Қоректік  орта                               дақылдандыру 

 

 

                                 Дақылдарды  сипаттау  

 

 

Грам  әдісімен  бояу           Препараттар  жасау          Романовский – Гимза  

 

 

                                   тірі  препарат            қақталған  препарат  

 

3)  «Романовский  –  Гимзе  әдісімен»  дайындалған  препараттарды 

микроскопиялау нәтижесінде келесі нәтижелерге келдік: 

а)Орамжапырақ  тұздығынан  агар-агар  қоректік  ортада  ӛсіп  шыққан  

колонияларды микроскопиялау нәтижесінде  олардын кӛлемі ұсақтау, цилиндр 

тәрізді, ұзындығы 1,5 мкм, диаметрі 0,5 мкм мӛлшердегі клеткалар анықталды.  

Препаратты  микроскоп  арқылы  зерттеу  алаңындағы  клеткалар  тығыздығы 

орташа,  қысқа  тізбектер  жий  кездесетің  қауымдастықтар  байқалды. 

Бактериалды  клеткалар  қимылсыз,  сирек  ӛкілдері  эндоспора  құрайды    (сурет  

1).    

Қияр  тұздығынан  агар-агар  қоректік  ортада  ӛсіп  шыққан    колонияларды 

микроскопиялау  нәтижесінде    ірі  кӛлемді  клеткалардан  тұратыны  анықталды. 

Клеткалар диаметрде 0,8-1 мкм, ұзындығында 2 мкм-ді құрады.  Ұзын тізбекті 

пішіндері цилиндр тәрізді клеткалардыңт ығыздығы жоғары емес. Тізбектердің 

ұзындығы орташа, 3-10 клеткадан тұрады  (сурет 2).    

Сонымен,  кӛкӛңіс  тұздықтардын  бойындағы  гетероферментті  сүтқышқыл 

бактерияларды 

микробиологиялық 

тәсілдермен 

анықтау 

барысында 

Lactobacillaceae  тұқымдасына  жататын  микроорганизмдердің  бір  қатар 

жергілікті  штамдары  бӛлініп  алып,  оларға  дақылдық,  морфоцитологиялық, 

органолептикалық зерттеулер жүргізілді. 

 

338 

 

 

 

1-сурет. Орамжапырақ тұздығындағы микроорганизмдер 

 

 

2-сурет. Қияр  тұздығындағы микроорганизмдер 

 

Біздің жұмысымыздың мақсаты - үй шаруа жағдайында орамжапырақ пен 

қияр  кӛкӛңістерін  ашытып,  тұздығына  морфоцитологиялық,  дақылдық 

сипаттама беріліп, келесі қорытындыға келдік:  

1.Тұрмыстық жағдайда кӛкӛңістерд тұздау және консервілеу технологиясы 

меңгерілді.  Тұздық  концентрациясы  10-20  %  шамасында  қолданып, 

бактериалды  клеткаларға  тұрақты  плазмолиз  тудыруына  қажетті  кӛрсеткіш 

екені дәлелденді. 

2.Зерттелген  кӛкӛңістер  тұздығындағы  жабайы  микрофлораларға 

бактериологиялық  зерттеулері  жүргізілді.  Кӛкӛңіс  тұздықтардын  бойындағы 

гетероферментті  сүтқышқыл  бактерияларды  микробиологиялық  тәсілдермен 

анықтау 

барысында 

Lactobacillaceae 

тұқымдасына 

жататын 

микроорганизмдердің  бір  қатар  жергілікті  штамдары  бӛлініп  алып,  олардын 

фотосуреттері түсірілді. 

Резюме 

В  данной  статье  приведены  результаты  изучения  молочно-кислых 

бактерий, выделенных из овощного рассола 

Summary 

This  article  presents  the  results  of  a  study  of  lactic  acid  bacteria  isolated  from 

vegetable pickle 

 

 

 

ӘОЖ 631.147 (075.8) 

 

339 

 

 ИССЛЕДОВАНИЕ ПРОЦЕССОВ УСКОРЕНИЯ 

БИОГИДРОМЕТАЛЛУРГИЧЕСКИХ ПРОЦЕССОВ ПОД 

ВОЗДЕЙСТВИЕМ ЛАЗЕРНОГО ИЗЛУЧЕНИЯ 

  

Э.Б.  Жаппарбергенова, доцент,  биология ғылымдарының кандидаты, 

Ж.Махатов, 2 курс магистранті, 

Аймақтық Әлеуметтік Инновациялық Университеті, 

Шымкент қ., Қазақстан, 

E-mail: elmirazhaffar@mail.ru; 

 

Интенсификация  биогидрометаллургических  процессов  теснейшим 

образом связана с выбором высокоэффективных и устойчивых к экстремальным 

факторам  среды  штаммов  Тhiobacillus  ferrooxidans,  что  связано  с  разработкой 

различных способов повышения биохимической активности микроорганизмов.  

Вопрос  изыскания  новых  подходов  и  способов  стимуляции  активности 

ценных в практическом отношении тиобацилл остается актуальным. 

В  настоящее  время  перспективным  подходом,  привлекающим  внимание 

исследователей,  является  применение  низкоинтенсивного  излучения  гелий-

неонового  лазера  для  стимулирования  роста  микроорганнизмов  и  их 

устойчивости к действию повреждающих факторов.  

Как научный, так и практический интерес к воздействию гелий-неонового 

лазера поддерживался тем, что убедительно была показана биостимулирующая 

активность  этого  типа  излучения  на  широкий  круг  высших  и  низших 

организмов /1/.  

Целью наших исследований явилось изучение влияния низкоинтенсивного 

гелий-ненового  лазера  на  бактерий  Т.ferrooxidans,  и  использование  этого 

влияния для интенсифкаций их оксилительных способностей. 

Объекты  и  методы  исследований.  В  нашей  работе  исследования 

проводились  на  популяционном  уровне.  Мы  начали  свои  исследования  с 

изучения характера изменения активности популяции в ряде последовательных 

пересевов.  

В отличие от обычных приемов, применяемых в лабораторной практике, 

мы устанавливали сроки максимальной активности культуры в каждом пассаже 

и  материал,  взятый  в  эти  сроки  служил  инокулятом  для  последующих 

пассажей; то есть каждый раз использовали активный инокулят. 

Методом  последовательных  пересевов  удалось  повысить  активность 

культур  бактерий.  Таким  образом,  в  нашем  распоряжении  были 

физиологически неактивные и активные популяции.  

Их мы и использовали при     изучении     действия    гелий-неонового    

лазера.  В  нашей  работе  спользовалась  лазерная  установка  ЛТ-ЗМ  с  гелий-

неоновым источником излучения красного света ЛГ-75-1.  

Исходные,  не  активные,  а  также  активированные  пересевом,  культуры 

подвергались одно- и многократному воздействию лазерного красного света в 

непрерывном режиме.  

В  селекционной  практике  часто  пользуются  методом  повторного 

воздействия одного и того же фактора для получения более высокого эффекта. 

340 

 

Мы  также  использовали  этот  подход.  Но  повторной  обработке 

подвергались культуры после хранения.  

Лазерное  воздействие  проводилось  по  принятой  нами  схеме,  то  есть 

обработка производилось одно- и многократно. 

Результаты исследований и их обсуждение.  

Многократное действие лазера на облученные ранее исходные штаммы Т. 

ferrooxidans 

Повторное  многократное  воздействие  лучами  лазера  простимулировало 

окислительную  активность  Т.  ferrooxidans  var.  ammoniooxidans.  При 

воздействии лазером 1 и 2 минуты повышение активности наблюдалось после 

трехкратного облучения и окисление завершилось на шестые сутки. В В 

В контроле Т.  ferrooxidans var. ammoniooxidans окисление произошло на 

десятый день культивирования. 

Воздействие  лазерного  излучения  на  Т.  ferrooxidans  штамм  1  также 

ускорило  окислительные  процессы.  Активизация  окислительной  активности  в 

обеих  экспозициях  наблюдалась  уже  при  двухкратном  облучении  штамма  (на 

второй  день)  и  завершилось  на  шестой  день  облучения.  В  контрольном 

варианте конец окисления приходится на девятые сутки культивирования. 

Несколько иначе вел себя Т. ferrooxidans штамм 2, который неодинаково      

прореагировал   на   1   и     2-х      минутное     облучение 

лазером. Ярко выраженная активизация окислительного процесса наблюдалась 

уже  после  двух  кратного  облучения,  хотя  в  дальнейшем  окисление  протекало 

плавно,  без  скачка  и  завершалось  на  шестые  сутки.  С  увеличением  времени 

воздействия  до  2  минут  бактериальное  окисление  замедлилось  и  завершалось 

на девятые сутки, опередив контрольную культуру на один день. 

Таким  образом,  повторное  многократное  воздействие  гелий-неонового 

лазера  на  исходные  штаммы  Т.  ferrooxidans  значительно  повлияло  на 

интенсивность  окисления  железа.  В  частности,  на  штаммы  Т.  ferrooxidans 

оказало  значительное  стимулирующее  воздействие  лазерное  облучение  в 

течение  1  и  2  минут.  Благодаря  лазерному  активированию  бактериальное 

окисление  культур  завершалось  на  три-четыре  сутки  раньше  контроля. 

Исключение  составил  штамм  2  с  2  минутной  экспозицией,  опередивший  кон-

трольный вариант на сутки. 

По сравнению с первым этапом лазерного стимулирования, его повторное 

многократное  облучение  ускорило  окисление  закисного  железа  Т.ferrooxidans 

var.ammoniooxidans  при  1  и  2-минутной  обработке  на  четверо  и  трое  суток 

соответственно;  у  T.ferrooxidans  штамм  1  окислительный  процесс  завершался 

на пять суток раньше в обеих экспозициях. 

Время  ускорения  окислительного  процесса  после  повторного  облучения 

T.ferrooxidans штамм 2 при 1-минутной обработке составило пять суток, при 2-

минутной обработке  - двое суток. 

Полученные  данные  подтверждают  факт  сохранения  эффекта  лазерной 

активации  при  хранении  культур,  а  также  способности  их  значительной 

стимуляции при повторном многократном облучении. 

Производился  подсчет  количества  клеток  в  облученных  штаммах  после 

их  хранения.  Наиболее  выраженный  стимулирующий  эффект  лазерное 

341 

 

излучение  проявило  на  Т.  ferrooxidans  var.  ammoniooxidans.  Изучая  данные, 

полученные  в  целом  по  однократному  и  многократному  повторному 

облучению,  мы  пришли  к  выводу,  что  наиболее  эффективно  на  процессы 

бактериального окисления, а следовательно, и на рост Т. ferrooxidans исходных 

штаммов  влияет  многократное  лазерное  воздействие.  Помимо  динамики 

железоокислительного  процесса  нами  проводился  подсчет  микроорганизмов 

методом   серийных   разведений.  Изучая полученные 

данные, 

можно 

предполагать,  что  активация  T.ferrooxidans  штамм  2  связана  с  количеством 

клеток,  а  у  T.ferrooxidans  var.ammoniooxidans  и  T.ferrooxidans  штамм  1  ана-

логичной зависимости не наблюдается. 

Проверка  показала  высокую  вероятность  того,  что  вся  генеральная 

совокупность  культур  Т.  ferrooxidans,  получавших  облучение  лазером, 

значительно быстрее окисляет Fe

2+

 по сравнению с генеральной совокупностью 

культур, не облучавшихся лазером. 

 В целом повторная лазерная обработка активных культур после хранения 

не  ускорила  окислительные  процессы,  завершавшиеся  параллельно  с 

контрольными  вариантами.  Сохранение  эффекта  лазерной  активации  в 

контрольных штаммах наблюдалось с незначительным замедлением окисления 

закисного железа на сутки во всех трех штаммах. 

Относительно 

экспериментальных 

вариантов, 

подвергавшихся 

повторному  лазерному  облучению,  можно  предположить,  что  воздействие 

лазера  приводит  к  максимальному  эффекту  только  в  тех  случаях,  когда  на 

клетки действует повреждающий фактор. 

Во  многих  случаях,  эффект  неионизирующих  и  слабо  повреждающих 

излучений  возрастает  при  многократном  воздействии.  Так  как  наши 

предыдущие  исследования  показали  эффективность  1  минутного  облучения, 

мы  полагали,  что  многократные  повторяющиеся  воздействия  могут  оказаться 

более  действенными.  Поэтому,  мы  провели  эксперименты,  в  которых 

бактериальные  культуры  обрабатывались  6-8  раз  в  течение  опыта.  Однако, 

многократное  воздействие  оказывало  активирующий  эффект  только  на  два 

штамма из трех. Активация этих культур происходила как при 1 минутном, так 

и при 2 минутном облучении. Многократное облучение активных культур всех 

трех штаммов не дало эффекта. 

В  данной  работе,  не  касаясь  возможных  механизмов  влияния  лазерного 

излучения,  мы пришли к общему заключению, что воздействие на суспензию 

клеток  различных  штаммов  Т.ferrooxidans  лучами  лазера  длиной  волны  632,8 

нм,  с  мощностью  излучения  30  мВт,  приводит  к  стимуляции  окислительных 

процессов.  Анализ  данных  литературы  показывает,  что  стимулирующий 

эффект  лазера  зависит  от  длины  волны,  дозы  и  контрастности  /1/.  Таким 

образом,  имеется  определенный  резерв  для  повышения  эффективности 

лазерного воздействия на тиобациллы путем изменения этих параметров. 

 

 

Литература 

1.Бурняков  В.К.,  Крочик  Г.М.  Биологическое  действие  лазерного 

излучения. Кишинев: Штиинца, 2001 г.- 104с. 

342 

 

 

Түйін 

Берілген  мақалада  биотехнологиялық  процестерді  жылдамдатуда  гелий-

неон лазер сәулесінің әсері зерттелінген 

Summary 

Results  of  studying  of  acceleration  of  biotechnological  processes  under 

influence of helium-neon beams are given in this article 

 

 

ӘОЖ 631.147 (075.8) 

 

ҤЙ ЖАҒДАЙЫНДА ДАЙЫНДАЛАТЫН АҚ ШАРАПТЫҢ 

БИОТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ПРОЦЕСІМЕН МИКРООРГАНИЗМДЕР 

КОЛОНИЯСЫН ЗЕРТТЕУ 

 

Э.Б.  Жаппарбергенова, доцент,  биология ғылымдарының кандидаты, 

Аймақтық Әлеуметтік Инновациялық Университеті, 

Шымкент қ., Қазақстан, 

E-mail: elmirazhaffar@mail.ru; 

Мамекова Гҥлжайна Қайыржанқызы, 2 курс магистранті, 

Аймақтық Әлеуметтік Инновациялық Университет, 

Шымкент қ., Қазақстан 

 

Қазақстан  Республиканың  кең  байтақ  территориясы,  оның  жер  қыртысы 

мен климаттық алуан түрлігі  жеміс, жидек және жүзімнің әр түрлі сорттарын 

ӛсіруге мүмкіндік береді. 

Оңтүстік  Қазақстан  облысы  жүзім  шаруашылығын  ӛркендету  мен  

шараптар ӛндіруде ең бір қолайлы аудан болып табылады. 

Шарап  ӛндірісінің  болашағы  шарап  ашытқыларының  белсенді 

штамдарын  алумен  ашытқы  ұйытқыларының  (закваска)  коммерциялық 

препараттарын жасаумен тікелей байланысты /1/. 

Зерттеу  объектісі.    Ақ  шарап  ашытқыларының  жергілікті  белсенді 

штамдарын бӛліп алу және идентификациялау мақсатында біз жергілікті жүзім 

жемісін пайдалануды жӛн кӛрдік. 

Зерттеу  нәтижелері  және  оны  талдау.  Жұмыстың  тәжірибелік  бӛлімі 

бірнеше кезеңнен тұрды, олар: 

1)Үй жағдайында дайындалатын ақ шараптың технологиялық ережелерін 

бір жүйеге келтіріп, ӛткізу; 

2)Тәжірибелік  ақ  шарап  микрофлорасынан  лабораторияда  таза 

культуралар бӛліп ӛсіру. 

Тәжірибенің  бірінші  кезеңінде  үй  жағдайында  дайындалатын  ақ 

шараптың  технологиялық  ережелері  бір  жүйеге  келтірілді.  Дайындау 

технологиясы келесі: жаңа терілген, шірімеген, ұрылмаған, құрт тимеген жүзім 

жемісі жумастан (лай немесе кipi болса, сүртіп) езіліп, сырланған немесе шыны 

ыдысқа  орнатылып,  1:1  қатынаста  қант  қосылды.  Ыдыстың  қақпағын    тығыз 

жабылып,  анаэробты орта жасалады. Ашу процессі тиімді ӛту мақсатында 22°С 

343 

 

температура  10  тәулік  бойы  тұрақты  сақталады  (алма  шырыны  бӛлінгенше). 

Бӛлінген  шырынды  жемісті  тұнба  қалдығынан  бӛліп,  басқа  шыны  ыдысқа 

құйылып, ашытқы суспензиясы қосылады.  

Ендігі  кезекте  ыдыс  бетіне  мақта  тығыны  орнатылып,  факультативті 

анаэробты орта жасалады. Ашудың бұл кезеңі қарқынды ашу деп белгіленіп, 10 

тәулік ішінде 20-22°С  температурада ӛтеді.  

Одан  соң  тынық  ашу  процесі  басталып,  мақта  тығыны  берік  тығынға 

ауыстырылып, тығын ортасына түтік орнатылады. Түтіктің бip ұшы қайнаған су 

кұйылған  ыдыс  ішіне  орнатылады.  Тынық  ашу  процесін  2-3  апта  жүріп, 

процестің тоқталуын қанттың шарап дәмінде кездеспеуімен анықталды. 

Келесі кезекте шарап материалын жетілдіру, яғни тұнба түсірмей, толық 

мӛлдірлендір  жұмыстары  жүргізілді.  Шарап  материалдың  дәмін  жағымды  ету 

мақсатында  әсел  қосылады  (1  литрге  50  мл  әсел).  Дайын    шарап    4-6°С 

температурада  сақталады. 

 Тәжірибенің екінші кезеңінде ақ шарап микрофлорасынан лабораторияда 

таза культуралар бӛлінде және тӛмендегі схема бойынша зерттелінді (схема 1):         

Жинақтаушы  культура 

 

 

 

              Қоректік  орта                               дақылдандыру 

 

 

                                 Дақылдарды  сипаттау  

 

 

    Грам  әдісімен  бояу           Препараттар  жасау                    Романовский – 

Гимза  

 

 

                                   тірі  препарат            қақталған  препарат  

                                             

схема 1. Ақ шарап микрофлорасын зерттеу 

Микроорганизмдердің  жабайы  рассаларынан  лабораторияда  аэробты 

жағдайда   агар-агар  тығыз  қоректік ортада   дақылдары eгiліп,  екі  түрлі  тығыз 

колониялар ӛсіп шықты  (сурет  1). 

Бірінші колониялардың дақылдық сипаты келесі: 

1.

 

Колониялар кӛлемі : (D - 7 мм) ipi клеткалар 

2.

 

Колониялар пішіні: амеба тәрізді 

3.

 

Оптикалық қасиеттері: қоймалжың 

4.

 

Tүci:  колониялар  ақ  түcтi 

5.

 

Беті: тегіс 

6.

 

Бет әлпеті: қатпарлы 

7.

 

Колониялар шеті: толқын тәрізді 

8.

 

Колониялар құрылысы: біркелкі 

9.

 

Консистенциясы: қамыр тәрізді 

344 

 

Екінші колониялардың сипаты: 

1.

 

Кӛлемі: (D- 3 - 4

MM

), орташа клеткалар 

2.

 

Колониялар  пiшiні: амеба тәрізді 

3.

 

Оптикалық қасиеттері жартылай бұлыңғыр 

4.

 

Түсі:  колониялар  сарғыш 

5.

 

Беті: тӛмпешікті 

6.

 

Бет әлпеті: тегіс 

7.

 

Колониялар шеті: толқын тәрізді 

8.

 

Колониялар құрылысы: ұсақ дәнекті 

9.

 

Консистенциясы: пленка  тәрізді 

 

 

 

Сурет 1.  Шарап материалының дақылдары 

 

Ақ шараптарды  дайындайтын  технологиялық  схемалар  қарастырылып, 

шарап суслосын дайындайтын  ең  оңтайлысы  схемасы  бойынша ӛнім алында.  

Жеміс  -  жидек  ақ  шарабының  бойында  кездесетін  жергілікті  ашытқы 

штамдарын бӛліп алу жұмыстары жүргізіліп, келесі нәтижелер алынды: 

1)Жеміс  -  жидек  шарабының  үй  жағдайында  жасалу  технологиясы 

жетілдіріліп, ӛңдеу барысында әсел сиропы қосылды; 

2)Жоғарыда  айтылған  технология  бойынша  дайындалған  шараптың 

штамдары  лабораториялық  жағдайда  агар  -  агар  қоректік  ортасында  eгіліп, 

ӛсіріліп, дақылдары алынды; 

3)Жергілікті штамдарға дақылдық сипаттама   жүргізілді. 

4)Қарқынды» ашу процесі кезінде шараптың бойында микроорганизмдер 

популяциясының  ауысуы  байқалды  (зең  саңырауқұлақтар  мицелийі  бipтe  - 

бipтe азайып, есесіне ашытқы клеткалар коллониясы кӛбейді); 

5)Ашытқылар  коллониясы  коректік  ортада  дақылдандыру  нәтижесінде 

клетка  тығыздығын  жоғарылатып,  клетка  кӛлемі  біркелкі,  бip  пішінді    болып  

келді; 

345 

 

Жұмыстың  нәтижесін  қорыта  келіп,  келесі  ұсынысты  береміз:  «үй 

жағдайында 

жасалған 

шараптың 

сапасы 

жылда 

жоғары 

болуын 

жорамалдамай, 

нақты 

күту 

үшін, 

бiз 

бӛліп 

алған 

ашытқы  

штамдарын ӛсіріп,  мұражай дақыл ретінде сақтауды  тиімді  деп  есептейміз. 

 

жүктеу/скачать 4,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: