Министрлiгi министерство образования и науки республики

346 

 

микроорганизмдерді 

дақылдандыру, 

морфоцитологиялық 

белгілерді  

Романовский-Гимза 

препаратымен 

бояу, 

зерттелген 

микрофлораны 

микроскопиялау, суретке түсіру әдістері пайдаланды /2/. 

Зерттеу нәтижелері және талдау: агар-агар қоректік ортасында ірімшік 

бойындағы микроорганизмдерді дақылдандыру мақсатында ұсақталған ірімшік 

массасынан сусупензия дайындалып, қоректік ортада екі тәулік ӛсірілді. Ӛскен 

микроорганизмдердің дақылдық сипаттамасы N 1 кестеде келтірілген. 

Ӛсіп  шыққан  колонияларды  Lactobacillas  туысының  ӛкілі  деп  тауып, 

жылдам ӛсетін бактериялар қатарына жатқызылды (сурет 1).  

Пробиркаларды  ылғалды  камераға  қойып,  кейін  термостатқа  орнатылды. 

Термостаттың температуралық режимі  28-30°С болып келді. 

Үй ірімшігі бактерияларын  морфоцитологиялық зерттеу нәтижесі. Тірі 

микропрепарат   зерттелу барысында ірі, 7-8 тізбектен тұратын таяқша тәрізді 

клеткалар анықталды. Клетка ұзындығы 10-12 мкм, диаметрі 3-4 мкм, бір қатар 

ӛкілдерінің проспора ауданы боялмағаны анықталды. Бірақ, колонияның басым 

саны  жас,  вегетативті  проспора  ауданы  түзілмеген  қалпында  кӛрінетіні 

анықталды.  Осы  мәліметтерге  сүйене  отырып,  біз  микропрепараттағы 

колонияларды тізбекті, споралы әрі жас вегетативті, екі тәуліктік  ӛкілі болуына 

байланысты  идентификация  барысында  Lactobacillas  туысының  жергілікті 

штаммы деп белгіленді.  

Романовский  –  Гимза  препаратын  зерттеу  барысында  екі  тәулікте  ӛсіп 

шыққан  микроорганизміздердің  арасында  қартайған,  яғни  проспора  ауданы 

түзілген клеткалар анық байқалды. Бірақ, олардың популяция арасындағы саны 

басымдық  танытпай,  негізінен  жас  вегетативті  клеткалар  доминанттылық 

танытты. Доминатты клеткалардың мӛлшері 10-12 мкм ұзындықта, диаметрі 3-

4 мкм ұзындықта екені анықталды. Морфологиялық тұрғыдан клеткалар тек ірі 

және таяқша тәрізді пішінде кедесіп,  тізбекті колониялар құратыны анықталды. 

Кесте №1 

Үй  ірімшігініңкультуралық белгілері 

№ 

Дақылдық белгілері 

Ризосфераның 

колониялары 

1. 

Колониялар кӛлемі 

Д=10мм ірі 

2. 

Колониялар пішіні 

Дӛңгелек, шеттері ойлы 

3. 

Оптикалық қасиеттері 

Жартылай бүлыңғыр 

4. 

Түсі 

ақ - сарғыш 

5. 

Беті 

Қатпарлы 

6. 

Бет әлпеті 

Агар бетінде тегіс ӛскен 

7. 

Колониялар шеті 

Тегіс 

8. 

Колониялар қүрылысы 

Талшықты 

9. 

Консистенциясы 

Қамыр тәрізді 

 

Морфоцитологиялық  және дақылдық белгілерді  тұжырымдай  отырып, біз 

бӛліп  алынған  үй  ірімшігінің  жабайы  микрофлорасын  Lactobacillas  туысының 

жергілікті штаммы деп идентификациялаймыз.  

 

347 

 

 

 

Сурет 1.  Үй ірімшігінің  микропрепараты 

 

ҚОРЫТЫНДЫ 

1.  Үй  ірімшігімикрофлорасының  екі  тәуліктік  колониялары  тӛменді 

кӛрсетілген  тоғыз  белгі  бойынша  сипатталып,  нәтижесі    келесі  болды: 

Колониялар  кӛлемі-  10мм  ірі,  колониялар  пішіні-дӛңгелек,  шеттері  ойлы, 

оптикалық  қасиеттері-жартылай  бүлынғыр,  түсі-ақ-сары,  беті-қатпарлы,  бет 

әлпеті-агар  бетінде  тегіс  ӛскен,  колониялар  шеті-тегіс,  колониялар  қүрылысы-

таяқша, консистенциясы-қамыр тәрізді. 

2.  Тірі  препаратты  зерттеу  нәтижесінде  ірі,  7-8  тізбектен  тұратын  таяқша 

тәрізді  клеткалар  анықталды.  Клетка  ұзындығы  10-12  мкм,  диаметрі  3-4  мкм, 

колониялары тізбекті, споралы әрі жас вегетативті, екі тәуліктік  ӛкілі болуына 

байланысты  идентификация  барысында  Lactobacillas  туысының  жергілікті 

штаммы деп белгіледік. 

3.  Романовский  –  Гимза  препаратын  зерттеубарысында  екі  тәулікте  ӛсіп 

шыққан  микроорганизміздердің  арасында  қартайған,  яғни  проспора  ауданы 

түзілген клеткалар анық байқалды. Бірақ, олардың популяция арасындағы саны 

басымдық  танытпай,  негізінен  жас  вегетативті  клеткалар  доминанттылық 

танытты. Доминатты клеткалардың мӛлшері 10-12 мкм ұзындықта, диаметрі 3-

4 мкм ұзындықта екені анықталды. Морфологиялық тұрғыдан клеткалар тек ірі 

және таяқша тәрізді пішінде кедесіп,  тізбекті колониялар құратыны анықталды.  

4.  Морфоцитологиялық  және  дақылдық  белгілерді  тұжырымдай  отырып, 

біз  бӛліп  алынған  үй  ірімшігінің  жабайы  микрофлорасын  Lactobacillas 

туысының жергілікті штаммы деп идентификациялаймыз   

 

Әдебиеттер 

1.

 

1.Барақбаев Б.Т.«Сүт ӛнімдерін ӛндіру». - Алматы, 2004.-285 б. 

2.

 

2.Теппер 

Е.З., 

В.К.Шильников, 

Г.И.Переверзева. 

Практикум 

по 

микробиологии.-Москва, 2000.- 160 с. 

 

Резюме 

 В  научной статье приведены результаты исследования  культуральных  и 

морфоцитологических  признаков  молочно-кислой  микрофлоры  брынзы, 

изготовленных из диких штаммов в домашних условиях.   

Summary 

This  article  presents  the  results  of  research  of  cultural  and  microbiological 

signsof milk sour microflora ofsheep cheesemade in house conditions.  

 

348 

 

 

ӘОЖ 631.147 (075.8) 

 

ИЗУЧЕНИЕ МИКРОФЛОРЫ КУМЫСА, ИЗГОТОВЛЕННОГО ПО 

ТРАДИЦИОННОМУ МЕТОДУ МОЛОЧНО-КИСЛОГО БРОЖЕНИЯ, 

ИСПОЛЬЗУЕМОГО НА ЮГЕ КАЗАХСТАНА 

 

Эльмира Бегимбаевна Жаппарбергенова, доцент, кандидат биологических 

наук, 

E-mail:elmirazhaffar@mail.ru; 

Зауре РахманбердыкызыУтеевамагистрант 2 курса,  

Сара Бейсенбаева Туткабаева магистрант  2 курса,  

Региональный Социально-Инновационный Университет,  

г.Шымкент, Казахстан 

 

Кумыс  –  традиционный  национальный  напиток  кочевников,  обладающий 

целительными и диетическими  свойствами. Процесс изготовления и хранения 

кумыса  проходит  в  специальных  сосудах,  изготовленных  из  ценных  пород 

деревьев, а также из кожи животных/1/.  

Целью  наших  исследований  явилось  изучение  особенностей    технологии 

кумыса,  производимого  на  юге  Казахстана.  Кроме  того  изучены 

микробиологические свойства местных штаммов молочнокислой микрофлоры, 

выделенной из кумыса южногоКазахстана. 

Объекты  и  методы  исследования.В  качестве  объекта  исследования 

использован  кумыс,  изготовленный  в  разных  регионах  южного  Казахстана  с 

разным  территориальным  ландшафтом.  Образцы  кумыса  условно  обозначены 

как образец№1 и образец №2. 

В  качестве  методов  исследования  использованы:  1)метод  выделения 

чистой  культуры  из  дикой  популяции;  2)метод  изучения  культуральных 

признаков; 3)метод приготовления микропрепарата по Романовскому-Гимзе. 

Результаты  исследования  и  их  обсуждение.На  первом  этапе 

исследований  выделены  культуры  бактерий  из  кумыса  и  определены  их 

культуральные признаки. 

В трехсуточной культуре, взятой из образца №1 выросли колонии высокой 

плотности, шаровидной формы,  с капелеобразным профилем, ровными краями, 

диаметром до 1мм. Поверхность колоний ровная, полупрозрачная, цвет бледно-

желтый,  состав  колоний  однородный,  местами  мелкозернистый,  консистенция 

тестообразная. 

В  образце  №2    колонии  невысокой  плотности,распределены  по  всей 

поверхности питательной среды.Форма шаровидная, края складчатые, профиль 

кратерообразный,  края  неровные,  размер  колоний  средний,  до  3  мм. 

Оптические  свойства  поверхности–полупрозрачная,  цвет  бледно-желтый, 

состав однородный, консистенция тестообразная. Описание колоний приведено 

в таблице №1. 

Таблица№1 

349 

 

Описание культуральных признаков микрофлоры кумыса 

Культуральные 

признаки 

Колонии образца №1 

Колонии образца №2 

1.Форма колоний 

круглая 

Круглая с 

фестончатым краем 

2.Профиль колоний 

филі 

каплевидный 

кратеровидный 

3.Край колоний 

гладкий 

волнистый 

4.Размеры 

1 мм, точечная 

3 мм, средняя 

5.Поверхность 

гладкая 

бугристая 

6.Оптические 

свойства поверхности 

полупрозрачная 

непрозрачная 

7.Цвет колоний 

Грязно-белый 

желтоватый 

8. Структура 

колоний 

 

Однородная, 

мелкозер- 

нистая 

 

 

 

Крупнозернистая, 

радиально исчерченная 

 

9.Консистенция 

тестообразная 

тестообразная 

 

На  втором  этапе  экспериментов  изучены  данные  микропрепарата  по 

Романовскому-Гимзе. 

На  микропрепарате  из  исследуемого  образца  №1  обнаружены 

вегетативные  крупные  клетки  кокков,  образующие  цепочки  из  10-12клеток. 

Плотность  клеток  в  колонии  очень  высокая,  соответственно  число 

жизнеспособных клеток тоже. 

На  препарате  обнаружены  также  очень  тонкие  в  диаметре  и  длинные 

палочковидные клетки. Плотность этих клеток на препарате оказалась намного 

меньше по сравнению с кокками. 

Результаты  изучения  культуральных  и  цитоморфологических  признаков 

позволяют  определить  микрофлору  кумыса  из  опытного  образца  №1  как 

симбиотических  представителей  родовStreptococcus  и  Lactobacillus,  с  явным 

доминированием первых(рисунок1). 

При  изучении  микропрепарата  из  опытного  образца  №2обнаружено 

преобладание  палочковидных  клеток  в  популяции,  образующих  между  собой 

цепочечное  сцепление  из  3-4  клеток.В  длине  клетки  достигали  до  2мкм,  в 

диаметре 

до 

0,5мкм,а 

также 

проявляли 

способность 

к 

спорообразованию.Количество  кокков  в  популяции  было  малочисленным, 

однако  сами  клетки  оказались  крупнымии  на  стадии  активного  вегетативного 

роста. 

В образце №2 также наблюдался симбиоз между двумя морофологически 

разными  молочнокислыми  бактериями,  а  именно  между  бактериями  рода 

Streptococcus и рода Lactobacillus, с преобладанием второго (рисунок 2). 

 

350 

 

 

 

Рисунок1. Микрофлора кумыса образца №1 

 

 

 

Рисунок2.Микрофлора кумыса образца №2 

Выводы 

Таким  образом,  при  идентификация  молочнокислой  микрофлоры  

обнаружены  различия  в  симбиотическом  соотношении  местных  штаммов, 

связанное с получением кумыса из территорий с разным ландшафтом.  

 

Литературы: 

1.Сеитов  З.С.  Кумыс.Шубат  (биохимия,  технология,  консервирование, 

лечебные  свойства,  молекулярный  механизм  оздоровительного  и  лечебного 

действия). - Алматы, 2005 г. – 288с. 

Түйін. 

Мақалада 

Оңтүстік 

Қазақстанның 

дәстүрлі 

әдістерімен 

ӛндірілетінқымыз 

сусынының 

биотехнологиялық 

процестерімен 

микробиологиялық құрамын зерттеу нәтижелері берілген.  

Summary. 

This  article  presents  the  results  of  study  of  microbiological  signs  and 

biotechnology  food kumys produced in the  South of  Kazakhstan.  

 

 

 

 

351 

 

БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕРДЕ АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҒЫН  

ОҚЫТУДЫ ҤЙРЕТУ 

 

Жаппарова Айғаным Батырханқызы 

АӘИУ Академиялық инновациялықинститутының магистранты,  

Шымкент қ. 

 

  Қазақстанның  білім  беру  жүйесінің  әлемдік  білім  кеңістігіне  біртіндеп 

ӛтуі жағдайында шетел тілдерін оқытудың рӛлі артады. 12 жылдық білім беруге 

кӛшудің  қажеттілігі  бес  жасар  балаларды  мектепалды  даярлықтан  ӛткізудегі 

мәселе  жалпы  білім  беретін  мектептерде  баланың  білімін,  білімдік  сапасын 

арттыру,  оқушылардың  бір  мезгілде  үш  тілде-қазақша,  орысша  және 

ағылшынша ауызекі сӛйлеудің негізін игеруге жәрдемдеседі. Әрине 12 жылдық 

білім  беру  жағдайында  ағылшын  тілін  оқыту  әдістемесінің  бірі  ойын 

элементтерімен  іс-әрекеттер  арқылы  оқыту.  Ойын  элементтері  оқытудың  бір 

түрі болып табылады. Бұл әдістің тиімділігі оқушылардың белсенділігін пәнге 

деген  қызығушылығын,  ынтасын  арттыруында  болып  табылады.  Сонымен 

қатар ағылшын тілін кеңінен білмейінше, ұлттың бәсекеге шынайы қабілеттілігі 

туралы  айту  қиын  болатындығын  ескерте  отырып,  барлық  ата-аналарды 

балаларын  үш  тілде  оқытуға  шақырамыз.  Шәкірттер  қазақ  тілін  толық  әдеби 

нормада  меңгеріп,  орыс  тілі  мен  ағылшын  еркін  білу  қажет.  Ал  ғалымдардың 

зерттеуінше, бала жас кезінде тілді қиналмай әрі еркін меңгереді екен.  

Осы  ретте  Білім  және  Ғылым  министрлігінің  ағылшын  тілін  бастауыш 

сыныптан  бастап  үйретуге  назар  аударуы  -  дұрыс  талап.  Бүлдіршін  жаста 

меңгерілген білімнің іргетасы берік әрі мықты болмақ. Ал осы берік әрі мықты 

білімді  санаға  себелеп,  жанға  ұялататын  әрине  мұғалім.  Ағылшын  тілі  пәні 

мұғалімдері  қазіргі  кезде  ағылшын  тілін  оқыту  сапасын  жақсарту  мақсатында 

тіл  үйрету  саласында  әлемдік  озық  тәжірибелерді,  жаңа  технологиялар  мен 

әдістерді  барынша  қолдануда.  Шетел  тілін  үйрету  қиын  да,  қызықты  жұмыс. 

Қазіргі кезде ұстаздарға қойылып отырған талап жаңа технологиялық әдістерді 

қолдана отырып сапалы терең білім беру, оқушылардың ойлау, есте сақтау кӛру 

қабілеттерін  жетілдіру.  Мектептерде  жаңа  технологиялар  арқылы  оқыту  шет 

тілін  үйренудің  сапасы  мен  маңызын  арттырады.  Шет  тілін  оқыту  процесінде 

тілді дұрыс үйрету ауызша сӛйлеу, сауатты жазу, мәнерлеп оқыту ӛте маңызды. 

Қазіргі  кезеңде  мектептерде  ағылшын  тілін  оқыту  дұрыс  жолға  қойылған. 

Оқушылардың  ағылшын  тілін  біліп  қана  қоймай,  оның  тарихын,  ұлттық 

мәдениетін  білуге  кӛп  кӛңіл  бӛлінеді.  Шетел  тілін  оқытудағы  білімділік 

мақсаты  -  шетел  тілінде  сӛйлеуді  үйрету,  байланыста  бола  алу  мен  ортақ  тіл 

табысып, қарым - қатынасты нығайтуға ұмтылу болса, тәрбиелік мақсаты - ӛзге 

адамдарды тыңдау мәдениетін қалыптастыру негізінде ӛз пікірін айта алу және 

қорғауға үйрету. 

Ұстаз  шеберлігінің  ӛзегі  –  тіл  байлығымызды  дәлірек  айтсақ,  ойды 

жүйелеуге  қажет  сӛздік  қорының  деңгейімен  және  сӛйлеу  мәдениетіміз  бен 

сабақтас екендігін байқар едік. Ол үшін ұстаз біріншіден, ӛзі еркін білетін тілде 

дәріс беру шарт. Екінші шарт - шәкірт түсінікті тілде сабақ алуы қажет. Демек 

352 

 

түсінікті  тілде  білім  беру  кәсіби  біліктілікті  қалыптастырудың  қағидалық 

аксиомасы  екендігін  әр  кез  басшылыққа  алуға  тиістіміз.  Шетел  тілдері 

сӛздерінің  мағынасын  түсіндіру  мәселесі  туралы  ғалымдар  пікірі  2  топқа 

бӛлінеді. 

Бірі ана тілін мүлде қолданбау керек(И. Е. Аничков), олар шетел тілін оқытуды 

ана  тіліне  сүйеніп,  шетел  тілінде  сӛйлеу  дағдыларына  нұқсан  келтіреді  десе, 

енді  біреулері  (Л.  В.  Щерба,  Т.  Ф.  Лапангова)  керісінше  ана  тілінің 

интерференциясын  азайтуға  болатынын  дәлелдеген.  Шетел  тілін  меңгеру 

дағдысын  қалыптастыруда  ана  тілін  мүлде  аластау  арқылы  емес,  ана  тілінің 

интервенциялық  ықпалы  арнайы  әдіс  -  тәсілдердің  кӛмегі  мен  жеңген  дұрыс, 

деген  пікір  айтады.  Ағылшын  тілін  үйрету  мынадай  тіл  дамыту  жұмыстары 

бойынша жүзеге асады.  

1.

 

Лексикалық жұмыс. 

2.

 

Грамматикалық жұмыс. 

3.

 

Фонеткалық жұмыс. 

Тілді меңгеруде ең маңыздысы – лексика. Лексиканы меңгеру үшін түрлі 

әдіс  -  тәсілдер  пайдаланылады.  Нақты мағыналы  сӛздерді суреттер,  зат,  макет 

арқылы түсіндірген жӛн. Абстрактілі мағыналы сӛзді түсіндіру үшін аударманы 

қолдану  және  тіл  кӛрнекілігі  арқылы  түсіндіру  қажет.  Ал  тіл  кӛрнекілігі 

дегеніміз  –  сӛздің  мағынасын  контекст  арқылы,  синонимдер  мен  антонимдер, 

сӛздің  құрамдас  бӛліктерін  талдау  арқылы  түсіндіру.  Контексттерде 

грамматикалық  құрылым,  ондағы  жаңа  сӛзбен  басқа  сӛздердің  барлығы 

оқушыларға  бұрыннан  таныс  болуы  қажет.  Сонда  оқушының  назары  жаңа 

сӛздерге аударылады. 

Яғни  грамматикалық  материалды  түсіндіруде  қазақша  мысал  келтіріп, 

берілген  мысалды  ағылшынға  аударып,  екі  тілдегі  ұқсастық  пен 

айырмашылықтарға  тоқталамын.  Содан  кейін  ағылшын  тілінде  жасалу  жолын 

ерекшелігін  түсіндіріп  ӛтетін  грамматикалық  материалды  бекіту  үшін, 

практикалық жаттығулар кӛп жасалу керек, мүмкін болса, кӛбіне оқушылардың 

ӛз  ӛміріне  байланысты  мысалдар  келтірген  жӛн.  Оқушыларды  міндетті  түрде 

сұрақ  қоюға,  сұраққа  жауап  беруге  үйрету  керек,  бірақ  ол  жаттанды  түрде 

болмауы  тиіс.  Әсіресе,  бастауыш  сынып  оқушыларына  сұрақ  қою  кезінде 

ӛзімнің қолданатын әдісіме тоқтала кетейін: 

Who? What do(ing)? Where? When? 

Мысал: The children are playing in the yard now. – деген сӛйлемді алатын 

болсақ, сӛйлемдегі әр сӛзге қойылатын арнаулы сұрақтарын анықтап алған жӛн. 

Сонда  оқушылар  сӛйлемдегі  артикльдің,  жалғаудың  кӛмекші  етістіктің  орнын 

ауыстырып алмайды. Қысқасы, грамматикалық материалды ӛткенде, негізінен, 

ана тілімен салыстыра түсіндірген тиімді, оның ана тіліндегі біліміне сүйенген 

жӛн.  Оқушы  бұл  тілдердің  ұқсастықтары  мен  айырмашылықтарын  жете 

білгенде  ғана,  ол  тілді  дұрыс  та,  тез  игере  алады.  Демек  шетел  тілін  оқыту 

барысында оқушыларды тілдік материалмен таныстырып қана қою жеткіліксіз, 

оларға  оның  қалай  қолданылатынын  кӛрсетіп,  дұрыс  айтуға,  жазуға,  оқуға 

дағдыландырып  тӛселдіру  керек.  Ол  үшін  мен  оқушыларға  фонетикалық 

жаттығулар жасатамын. Фонетикалық материалды меңгерту үшін, фонетикалық 

353 

 

дағдыларды  қалыптастыру  және  жетілдіру  үшін  жаңылтпаштар,  тақпақтар, 

ӛлеңдер  жаттатамын.  Ағылшын  тілін  оқытуды  үйрету  барысында  оқушыларға 

оқудың  басты  ережелерін,  яғни  ашық  және  жабық  буындардағы  дауысты 

әріптерді; қосарланған ee, ea, ay, ai, oy, oo, ou, ow дауыстыларды; c, s, k, g, ch, 

sh,  th,  ng,  ck  дауыссыз  әріптерді,  сонымен  қатар  tion,  -sion,  -ous,  -igh    сияқты 

тіркестерді  оқуды  үйретемін.  Бірақ  ең  алдымен  кейбір  ұқсастау  дыбыстардың 

айтылуына  мән  беремін.  Мысалы,  sun(күн)  -son(ұлы),  two-too,  write-right,  sea-

see. т.б. 

Оқушыларды  ағылшын  тілінде  сауатты  сӛйлеуге,  жазуға,  оқуға  үйрету 

үшін әрбір мұғалім ӛз бетінше ізденеді. Осыған байланысты кейбір әдістемелік 

кеңестерді ұсынуға болады. Мысалы: 

1.

 

Оқушы  мұғалімнің  қандай  тапсырманы  сұрап  тұрғандығын  білу 

керек.  Әр  сабақ  соңында  мұғалім  оқушылармен  осы  сабақта  нені  үйрену 

керектігін талқылап отырғаны дұрыс. 

2.

 

Ана  тілі  мен  ағылшын  тілін  араластырып  сӛйлемеу  керек.  Қажет 

болса грамматикалық ережелерді түсіндіруде ана тілін қолдануға болады. 

3.

 

Оқушы  жауап  беріп  тұрғанда  оның  қатесін  бірден  жӛндеп,  оны 

сӛзін бӛлудің қажеті жоқ. Қатені жӛндеудің ең дұрыс тәсілі жауаптарды бағалау 

кезінде түсіндіру. 

Шетел  тілінде  сӛйлеуге  ,  қарым-қатынас  тіліне  үйретуде  оқушыларды 

әсіресе ӛз бетімен жұмыс істеуге, ӛзі ізденіп білім алуға дағдыландыруы керек. 

Бұл  қазіргі  уақыт  талабы.  Сонымен  оқушының шаршауын  сейілтіп,  қызығуын 

арттыратын  сабақ  арасындағы  ойын  түрлері  үлкен  роль  атқарады.  Ойындар 

сабақтың  тиімділігін,  сапасын  арттырумен  бірге  оқушының  оқу  белсенділігін, 

шығармашылық ойлау қабілетін дамытады. Сондай-ақ ойын оқушының сӛйлеу 

қабілеті  әрекетін  тездетеді,  танымын  күшейтеді.  Осы  тұрғыдан  ойын 

оқушының  жас  ерекшелігімен  мүмкіншілігіне  сай  және  тәрбиелік, 

дамытушылық  мәні  зор  болуы  тиіс.  Ойнау  арқылы  оқушының  сӛйлеуге  деген 

ішкі жан дүниелік ынтасы, іздену дағдысы қалыптасады. 

Ойын  түрлерін  пайдалану  арқылы  жаңа  материалды  жеңіл  де  тиянақты, 

нақты  түсіндіруге,  меңгеруге  жағдай  жасалып,  ол  оқушының  санасында  берік 

сақталатын болады. Ойын түрін қолдану оқушыға ерекше әсер етеді, оны дұрыс 

жоспарлау қажет. Сынып оқушылары оған түгел қатынасуы шарт. Оқушының 

шаршауын  сейілтіп,  қызығушылығын  арттыратын  тек  ойын  түрлері  болып 

табылады.  Ойын   оқушыны  бірігіп   жұмыс   істеуге  бағыт   береді,  іздендіруге  

дағдысына  қалыптастыруына  мүмкіндік  туғызады. 

Ағылшын тілінде ойын түрлерін мынадай мақсаттарда қолданған дұрыс: 

1.

 

Әліпбиді дұрыс меңгерту; 

2.

 

Орфографияны дұрыс оқыту; 

3.

 

Оқу дағдысын қалыптасыру; 

4.

 

Лексиканы меңгерту; 

5.

 

Грамматикалық құрылымды меңгерту; 

6.

 

Оқушының  ойын  дамыту,  дұрыс  жазу,  дұрыс  айту,  дұрыс  оқи  білу 

дағдыларын қалыптастыру. 

354 

 

Бастауыш  мектеп  жасындағы  балалардың  негізгі  іс-әрекеті  ойнау  іс-

әрекеті  болып  табылады,  сондықтан  ағылшын  тілін  үйрету  үшін  мұғалім  осы 

факторды  ескере  отырып  әртүрлі  ойындарды  пайдалану  керек.  Ойындар 

арқылы  мұғалім  балаларға  жаңа  сӛздерді,сӛз  тіркестерін  үйрете  алады.  7-9 

жастағы  балалар  да  ойнағанды  ұнатады,  бірақ  оларды  ағылшын  тіліне  оқыту 

үшін  тек  ойындарды  ғана  емес,  әртүрлі  тапсырмалар,  жаттығуларды  да 

орындатқызу керек. Ойын арқылы балалар шетел тілінде жеңіл қарым-қатынас 

жасай  алады  және  ойын  кезінде  оқушылар  шаршағандарын  сезбей,  әсерлене, 

қызыға  отырып  шет  тілін  тез  үйренеді.  Егер  мұғалім  ойынды  тек  балаларды 

кӛңілдендіруге,  дем  алдыру  үшін  ойнатса,  одан  ешқандай  пайда  жоқ.  Ойын 

белгілі бір  білім беруді мақсат етіп, ойналған кезде ғана нәтижелі болады. 

жүктеу/скачать 4,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: