Molecular Biology of the cell клетканың молекулалық биологиясы Алтыншы басылым, І том

жүктеу/скачать 52,26 Mb.

Pdf көрінісі

бет	277/330
Дата	27.09.2022
өлшемі	52,26 Mb.
	#40449

1 ... 273 274 275 276 277 278 279 280 ... 330

5.14-суреттер
).
5.13-сурет.
ДНҚ хеликаза ферменттерінің талдануы. Қысқа
ДНҚ фрагменті ұзын бір тізбекті ДНҚ-мен жұптасты және қос
тізбекті аудан құрды. Хеликаза бір тізбекті ДНҚ-ның бойымен
жылжи отырып, қысқа ДНҚ фрагментін хеликазалық белоктар
және АТФ-ті қажет ететін реакция көмегімен жояды. Көптеген
ДНҚ хеликазалары алты суббөліктен тұрады.
ДНҚ спираліндегі екі тізбектің полярлығы әртүрлі
болады және ол бір тізбек бойымен 5’-3’ бағытта, ал
екіншісі 3’-5’ бағытында бойлай алады. Негізінде,
клеткада хеликазаның екі түрі де болады.
Бір тізбекті ДНҚ-мен байланысатын белоктар
(single-stranded DNA-binding (SSB) proteins) немесе
спиральді тұрақсыздандыратын белоктар деп атала-
тын белоктардың арнайы класы бір тізбекті ДНҚ-мен
нуклеотидтердің қолжетімділігіне әсер етпейтін түрде
байланысады. Сондықтан SSB белоктарымен байла-
нысқан ДНҚ матрица бола алады. Олар қос тізбекті
ажырата алмайды, бірақ тарқатылуды тұрақтандыру
көмегімен хеликазаларды бағыттайды. Сонымен қа-
тар, олар жалғыз тізбекті аудандардың сызықты күйде
5.12-сурет.
ДНҚ лигазамен катализденетін реакция. Осы фермент үзілген фосфодиэфирлік байланы-
старды бір-біріне жалғайды. ДНҚ лигаза ферменті АТФ молекуласының көмегімен үзілістің 5’-ұшын
активациялайды (1-қадам) және жаңа байланысты түзеді (2-қадам). Осы жолмен энергия тұрғысынан
тиімсіз байланысты жалғау реакциясы энергия тұрғысынан тиімді АТФ гидролизімен жұптасады.

ДНҚ РЕПЛИКАЦИЯСЫНЫҢ МЕХАНИЗМДЕРІ
305
сақталуын қамтамасыз етеді және жалғыз тізбекті
ДНҚ-да жиі түзілетін ДНҚ шпилькаларының түзілуін
болдыртпайды (
5.15-
және
5.16-суреттер
).
5.14-сурет.
ДНҚ хеликазаның құрылысы. (A) Репликативтік
айыр масштабында гексамерлік сақина түрінде бейнеленген
белок. (Ә) Рентген сәулелік диффракция көмегімен алынған Т7
бактериофагының репликативтік хеликазасының құрылысы.
Алты бірдей суббөлік АТФ-ті байланыстырады және оны ретті
түрде гидролиздейді. Ретті гидролиз нәтижесінде молекула бір
тізбекті ДНҚ бойымен айналатын қозғалтқыш тәрізді жылжи-
ды. Құрылыммен байланысқан АТФ молекуласы қызыл түспен
таңбаланған (

жүктеу/скачать 52,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 273 274 275 276 277 278 279 280 ... 330