ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ОБУЧЕНИЯ

ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ОБУЧЕНИЯ 
 
 
Вестник КАСУ
 
137 
деятельност-
ный  
тельности войск  
МПО подготовки и применения отдельной ме-
ханизированной бригады, частей и соединений 
Воздушных Сил и Военно-Морских Сил в раз-
ных  видах  боя  и  миротворческих  операциях, 
качественного  исполнения  заданий  боевой  и 
мобилизационной  готовности  войсковых  час-
тей (соединений)  
Личностный 
Морально-
этические качества. 
Индивидуально-
психологические 
качества. 
Профессионально- 
важные качества  
Соблюдение этических норм; честность; прин-
ципиальность;  соблюдение  воинских  тради-
ций. Творческое мышление; лидерские качест-
ва; самоконтроль; работоспособность и вынос-
ливость. 
 
Творческий  уровень  характеризуется 
способностью  обеспечить  максимальную 
продуктивность деятельности и проявлени-
ем  устойчивости,  согласованности  и  един-
ства мыслей, чувств и действий, гармонией 
в  субъективных  характеристиках.  Слуша-
телям  этого  уровня  присуща  основатель-
ность  знаний,  формирующих  такое  опера-
тивное  мышление,  в  структуре  которого 
они  системно  упорядочены  и  актуализиро-
ваны,  позволяют  ставить  и  решать  творче-
ские  задачи  при  выполнении  профессио-
нальной  деятельности.  Слушатели  отлича-
ются  проявлением  инициативы,  активно-
стью  в  учебно-познавательной  деятельно-
сти,  безупречно  владеют  приемами  по 
МПО деятельности войск. Слушатели про-
являют  активный  интерес  к  приобретению 
военно-специальной  компетентности  в 
процессе  изучения  военно-специальных 
дисциплин. Слушатели выражают активно-
побудительные  отношение  к  анализу  и  ре-
шению  проблемных  ситуаций,  профессио-
нально-мотивированное  отношение  к  про-
фессиональному становлению.  
Высокий  уровень  характеризуется 
способностью  обеспечить  относительно 
высокую  продуктивность  деятельности. 
Для  слушателей  характерны  соответст-
вующие  убеждения,  необходимые  знания, 
практические  умения  и  навыки,  позволяю-
щие  грамотно  выполнять  разнообразную 
учебную  и  служебную  деятельности  под 
контролем и при консультативной помощи 
преподавателей  и  опытных  товарищей. 
Этот уровень отличается согласованностью 
в  проявлениях  мыслей,  чувств,  поведения 
как  единства;  однако  эта  согласованность 
достаточно негармонична. В этом проявля-
ется  недостаточная  развитость  самостоя-
тельности  (субъективности).  Познаватель-
ная активность проявляется в освоении на-
учно-популярной  литературы  и  информа-
ционных  технологий.  Большинство  слуша-
телей  включено  в  частичное  самовоспита-
ние,  руководствуясь  личными  и  профес-
сиональными  мотивами.  Немаловажное 
значение  для  них  имеет  возможность  эмо-
ционального  общения  и  самовыражения  в 
процессе занятий. Активность слушатели в 
общественной  деятельности  проявляют, 
главным образом, при побуждении извне. 
Слушатели  проявляют  интерес  к 
приобретению  военно-специальной  компе-
тентности  в  процессе  изучения  военно-
специальных  дисциплин.  Самооценка  во-
енно-специальной  компетентности  высо-
кая.  Высокий  уровень  подразумевает  ак-
тивно-деятельностный  подход  к  анализу  и 
решению воспитательных ситуаций и МПО 
деятельности  войск.  Характеризуется  про-
явлением  поисковой  активности,  которая 
направлена на смену ситуации. 
Достаточный  уровень  характеризует-
ся  способностью  обеспечить  частичную 
продуктивность  деятельности.  Это  реали-
зуется,  главным  образом,  на  уровне  моти-
вационно-потребительской  сферы.  Слуша-
тели  имеют  ситуативные  профессиональ-
ные  знания,  которые  не  приобрели  силу 
мотива,  ограничены,  бессистемны,  допус-
кают  серьезные  ошибки  или  недостаточно 
быстро  выполняют  приемы  по  МПО  дея-
тельности  войск,  практические  умения  ог-

ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ОБУЧЕНИЯ 
 
 
Вестник КАСУ
 
138 
раничены,  проявляют  ситуативную  зави-
симость  поведения  от  внешних  обстоя-
тельств.  Самооценка  военно-специальной 
компетентности  средняя.  Слушатели  ха-
рактеризуются  ситуативно-поисковой  ак-
тивностью,  доминированием  традицион-
ных  подходов  к  решению  проблемных  си-
туаций.  
Низкий уровень характеризуется сла-
бой  способностью  обеспечить  продуктив-
ность  деятельности.  Отсутствует  познава-
тельная  активность  в  сфере  профессио-
нальной деятельности, знания отрывочны и 
проявляются  на  уровне  знакомства  с  учеб-
ным  материалом,  умения  работы  по  МПО 
войск  развиты  слабо,  отсутствует  понима-
ние  сложившейся  ситуации,  имеет  место 
эмоционально-нравственная  неразвитость. 
На  занятиях  слушатели  пассивны,  нет  мо-
тивов  положительного  поведения,  харак-
терна  подверженность  влиянию  конкрет-
ной ситуации. 
Слушатель  не  считает  военно-
специальные дисциплины такими, которые 
имеют  для  него  интерес.  Академическая 
успешность  военно-специальных  дисцип-
лин низкая. Пассивное  отношение с эпизо-
дической  заинтересованности  к  анализу  и 
решению  ситуаций  с  организации  МПО 
деятельности войск.  
Таким образом, о развитости военно-
специальной  компетентности  магистра  во-
енно-социального  управления  можно  су-
дить на основании того, как и в какой кон-
кретной  форме  реализуется  на  практике 
система МПО деятельности войск.  
Резюмируя сказанное выше, делается 
вывод о том, что обучение военно - специ-
альным  дисциплинам  магистров  военно-
социального  управления  в  современных 
условиях  подчинено  достижению  конкрет-
ной цели – гарантированному выполнению 
государственного  заказа  в  соответствии  с 
образовательными  стандартами  на  подго-
товку  офицеров  оперативно - тактического 
уровня  с  заранее  заданным  квалификаци-
онным уровнем военно - специальной ком-
петентности.  Развитие  специальных  ка-
честв  осуществляется  при  изучении  воен-
но-специальных дисциплин на основе нор-
мативно-функционального  моделирования 
деятельности магистра военно-социального 
управления.  В  связи  с  этим  и  ввиду  слож-
ности  и  многоплановости  вытекающих  за-
дач  назрел  переход  от  общих  описаний  и 
рекомендаций  по  обучению  военно  -  спе-
циальным дисциплинам магистров военно-
социального  управления  к  конкретной 
практической  реализации  наработанных 
положений.  Одним  из  перспективных  пу-
тей решения этого, по нашему мнению, яв-
ляется компетентностный подход как сред-
ство  развития  военно-специальной  компе-
тентности  магистров  военно  -  социального 
управления. 
 
ЛИТЕРАТУРА 
1.  Бойко  О.  В.  Формування  готовності  до 
управлінської діяльності у майбутніх ма-
гістрів  військово-соціального  управлін-
ня:  дис.  …  канд.  пед.  наук  :  13.00.04  / 
Бойко Олег Володимирович. – К., 2005. – 
476 с. 
2.  Литвиновський  Є.  Ю.  Формування  в 
офіцерів  структури  виховної  роботи 
Збройних  Сил  України  вмінь  проекту-
вання  виховного  процесу:  дис.  ...  канд. 
пед. наук : 13.00.04 / Литвиновський Єв-
геній Юрійович. – К, 2003. – 208 с.  
3.  Морально-психологічне  забезпечення  у 
Збройних  Силах  України:  [підручник]  / 
В.М.  Вилко,  В.М.  Грицюк,  В.Г.  Дикун, 
Л.В. Олійник та ін. за заг. ред. В.В. Ста-
сюка. – К.: НУОУ, 2012. – 464 с.  
4.  Олійник  Л.В.  Проблеми  професійної 
освіти  майбутніх  магістрів  військово-
соціального  управління  та  напрями  ви-
рішення їх в контексті Болонського про-
цесу  /  Л.В.  Олійник  //  Збірник  наукових 
праць:  Військова  освіта  –  Вип.  2  (25).  – 
2012. – С. 167–174. 
 

ПСИХОЛОГИЯ СЕМЬИ И СЕМЕЙНЫХ ОТНОШЕНИЙ 
 
 
Вестник КАСУ
 
139 
УДК 159.9 
ӘР ТҮРЛІ ҰЛТ ӨКІЛДЕРІНДЕ ПСИХОФИЗИКАЛЫҚ БҰЗЫЛЫСТАРЫ 
БАР БАЛАЛАРҒА ДЕГЕН АТА-АНА ҚАТЫНАСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 
Аликанова Э.А. 
 
Қазіргі  уақытта  психологияда  жанұя 
мен  жанұялық  қатынастарды  зерттеуге  ар-
налған  маңызды  тәжірибелер  жүйелі  түрде 
әсіресе  әлеуметтік-психологиялық  фактор-
дың  әсерінен  жинақталып  келеді.  Көріп 
отырғанымыздай,  қазіргі  кезде  әлеуметтік-
психологиялық  фактордың  негізін  са-
лушылар  Одақтастық  мемлекеттегі  поли-
мәдени  кеңістіктегі  бірлестік  болып  сана-
лады.  Полимәдени  кеңістіктегі  бірлестік 
бір мемлекеттегі түрлі халықтардың мінез-
құлқын,  құндылықтары  мен  жалпы  көз-
қарастарын  қалыптастырады.  Бірақ  та, 
ТМД  елдеріндегі  мәдени  және  тілдік  бай-
ланыста  бірінші  орында,  ұлттық-психо-
логиялық  айырмашылық,  когнитивті,  мі-
нез-құлықтық  және  эмоционалды  әлеу-
меттік-психологиялық  ерекшеліктер    орын 
алады [1, б. 131]. 
Әсіресе  қазіргі  жанұялар  үшін  өзекті 
мәселелердің  бірі  бала-ата-ана  қатынасы 
болып отыр. Бала-ата-ана қатынасының ай-
мағындағы  зерттеулердің  санының  көп-
тігіне  қарамастан,  қазіргі  уақытта  бұл  мә-
селе  жан-жақты  толығымен  зерттелуде. 
Көптеген  зерттеулер,  бала-ата-ана  қаты-
насының  өзара  әрекеттесу  жағдайын  тал-
дауға  байланысты  болып  келеді.  Сонымен 
қатар,  қазіргі  кезде  ата-аналардың  әлеу-
меттік-психологиялық  мәдениеті  төмен 
деңгейде  диагносталып,  жеткіншектік  жас-
тағы  девиантты  мінез-құлықтың  өсуіне, 
ата-аналармен қақтығысуға, баланың үйден 
кетуіне,  балалардың  суицидтік  жағдайы-
ның  өсуіне,  қатыгездік  пен  агрессивті  мі-
нез-құлықтың  белең  алуына,  жанұялық  қа-
тынастар  жүйесінің  және  бала  тұлғасының 
дамуындағы  бұзылыстарға  негіз  болып 
отыр.  Бұл  жағдай  ата-аналармен  әлеумет-
тік-психологиялық жұмысты жоспарлы жә-
не  арнайы жүргізуді  талап  етіп  отыр  [2,  б. 
7]. 
Аталған  мәселе  бойынша  көптеген 
зерттеулер  жүргізілуде,  әсіресе  ұлттардың 
арасында  бала-ата-ана  қатынасы  зерттеу 
нысанына  айналып  отырғандығы  айқын-
далды.  Ұлттық  психологияның  ерекше-
ліктерін ескеретін болсақ, жанұя дамуының 
өзектілігі  үшін  қазір  әлеуметтік  психо-
логтар, зерттеушілер мен халықаралық дең-
гейдегі  практиктер  бұл  мәселемен  айна-
лысып  жатыр.  Әсіресе  бұл  ТМД  елдері 
үшін,  соның  ішінде  Қазақстан  Республи-
касы үшін маңызды болып отыр [3, б. 77]. 
Бұл мәселе тұрғысынан қазақстандық 
ғалымдар  С.М.  Джакупов,  М.П.  Кабакова, 
Н.А.  Ладзина,  И.К.  Мацкевич,  Л.С.  Назы-
рова,  З.Ж.  Жаназарова,  М.  Елюбаева  және 
тағы  басқа  ғалымдар  өз  зерттеулерін  жүр-
гізді.  
Атап  айтатын  болсақ,  С.  Аманжолов 
атындағы  Шығыс  Қазақстан  Мемлекеттік 
Университетінің  «Психология  және  кор-
рекциялық  педагогика»  кафедрасының  аға 
оқытушысы  Е.Г.  Грищенко  өзінің  канди-
даттық  диссертациясын  бала-ата-ана  қаты-
насына  (қазақ  және  орыс  ұлт  өкілдерінің 
жанұяларына)  арнап,  өз  зерттеулерін  жүр-
гізді. Және оның жетекшілігімен осы тақы-
рыпта  бірнеше  бітіру  жұмыстары  да  зерт-
телді.   
Қазақстан  Республикасында  ұлттық 
айырмашылықтар  институционалды  және 
тұрмыстық  деңгейде  айқын  байқалды.  Жа-
нұялық  қатынаста  ішкі  және  сыртқы  мо-
тивация,  ұлттық  дәстүрдегі  мінез-құлық 
критерийлердің  ерекшеліктері  көрінді.  Қа-
зіргі уақытта жанұя мен бала-ата-ана қаты-
насының  екі  аспектісі  бөліп  көрсетілген. 
Оған  ұлттық-психологиялық  ерекшеліктер 
мен  ТМД  елдеріндегі  полимәдени  кеңіс-
тіктегі  бала-ата-ана  қатынасының  әлеу-
меттік-психологиялық  ерекшеліктері  бо-
лып табылады. Жүргізілген зерттеулер, қа-
зіргі жанұяда және бала-ата-ана қатынасын 
теориялық  тұрғыда  анықтауда,  этнофактор 
мен полимәдени кеңістіктің бірегейлік фак-
торы болып отыр [4, б. 239].   
Жалпы  алғанда,  Қазақстан  Респуб-
ликасында бала-ата-ана қатынасының ерек-
шеліктерін  ұлттық  айырмашылықтар  тұр-
ғысынан  зерттеу  өте  аз.  Сондықтан  да  біз-
дің  зерттеу  жұмысымыз  ұлттық  психоло-
гияның зерттеу саласына айналып, әр түрлі 

ПСИХОЛОГИЯ СЕМЬИ И СЕМЕЙНЫХ ОТНОШЕНИЙ 
 
 
Вестник КАСУ
 
140 
ұлт  өкілдерінің  балаға  деген  ата-ана  қаты-
насының  ерекшеліктерін  зерттеудің  негізі 
болып  отыр.  Аталған  мәселені  зерттеу  ба-
рысында біз, әрбір ұлттың яғни қазақ және 
орыс ұлт өкілдерінің ата-ана қатынасы мен 
бала тәрбиесіне тоқталуды жөн көрдік. Бұл 
мәселе  бойынша,  әрбір  ұлттың  бала 
тәрбиесінде  ұстанатын  қағидалары  бар. 
Дүниеге  келген  сәби  өзінің  ертеңгі  бо-
лашағы  екенін  түсінетін  кез  келген  адам 
тәрбие  жолында  әрбір  құбылысты  қалт  жі-
бермесе  керек.  Өйткені,  кім  де  болса 
баласының  жақсы  болып  ержеткенін  қа-
лайтыны  сөзсіз.  Осы  ретте  өзге  ұлттардың 
бала  тәрбиесінде  ұстанатын  қағидалары 
мен ерекшеліктеріне тоқталуды жөн көрдік  
[5, б. 31]. 
Сол  себепті  қазақ  және  орыс  ұлт 
өкілдерінің  әдет-ғұрыптары  мен  салт-дәс-
түрлерін,  ұлттық  менталитеттерін  негіз-
дейтін жанұяға және балаға қатысты мақал-
мәтелдерді  контентін  талдау  арқылы  олар-
дың балаға деген қатынастарын зерттедік. 
 
Кесте 1. Қазақ және орыс ұлт өкілдерінің жанұяға және балаға деген қатынасына қатысты 
мақал-мәтелдер жиынтығы 
Қазақ ұлт өкілдерінің матал - мәтелдері 
Орыс ұлт өкілдерінің матал - мәтелдері 
1) Жалғыз баласы атқа шапса, 
Атасы ауылда тұрып, Тақымын қысады. 
1) Не та мать, что родила, а та, что 
выходила. 
2) Ана жақсылығын, Ауырсаң білерсің. 
Қайын жақсылығын, Қыдырсаң білерсің. 
2) Не тот отец, мать, кто родил, а тот, кто 
вспоил, вскормил, да добру научил. 
3) Ананың ойы ұяда, Баланың ойы қияда. 
3) Добро по миру не рекой течет, а 
семьей живет. 
4) Өз балаң, Өзекке тепсең де кетпейді, 
Кісі баласы, Кісендесең де тұрмайды. 
4) Добрая семья прибавит разума-ума. 
5) Қарға баласын «аппағым» дейді, 
Кірпі баласын «жұмсағым» дейді. 
5) При солнышке тепло, при матушке 
добро. 
6) Бала өз несібесін ала туады. 
6) Семья сильна, когда над ней крыша 
одна 
7) Бір бала, атаға жете туады, Бір бала, 
атадан өте туады, Бір бала, кейін қарай 
кете туады. 
7) Вся семья вместе, так и душа на месте 
8) Ананың сүйген жері: 
Отқа күймейді, Оқ та тимейді. 
8) Родительское благословение в воде не 
тонет в огне не горит 
9) Баласыз ана — гүлсіз алма. 
9) Где любовь и совет, там и горя нет 
10) Анаңа ауыр сөз айтпа 
Атыңа ауыр жүк артпа 
10) В семье, где нет согласия, добра не 
бывает 
11) Өлетін бала молаға қашады 
11) Когда нет семьи, так и дома нет 
12) Көргенсіз бала — көкірек, 
Өнерсіз бала — өкірек. 
12) Каков привет, таков ответ 
 
Енді қазақ халқының тәрбиесіне кел-
сек.  Біздің  қазақ  халқы  да  баланы  тәр-
биелеуде  ешкімнен  кем  түспейді.  Жұртта 
бар  дәстүр,  әдет-ғұрып  бізде  де  бар.  Кіш-
кентайынан баланы бесікке салып, тұсауын 
кесіп,  сүндетке  отырғызу.  Қазақ  халқының 
бұлжымас  салты,  заңы  десе  де  болады.  Ал 
қазақ  халқы  осы  қағидалар  мен  салт  дәс-
түрлерді  ұстану  арқылы  келесідей  тәр-
биелеу  стильдерін  және  бала  деген  қа-
тынасты жүзеге асырады  
В.С.  Мухина  ұсынған  тәрбиелеу 
стильдерінің  үш  типі  де  қазақ  халқының 
кез келген жанұясында кездеседі. Демек қа-
зақ  отбасыларындағы  ата-аналар  либерал-
ды,  демократиялық  және  авторитарлы 
стилдерді ұстанады. Бұл дегеніміз қазақ от-
басыларындағы  ата-аналардың  кейбірі  ли-
бералды  стильді  қолдану  арқылы  ба-
лалармен  қатынаста  барлығына  рұқсат  бе-
реді. Осыдан барып балалары тәртіпсіз жә-
не  жауапкершілігі  жоқ  болып  өседі.  Ал 
кейбір  ата-аналар  демократиялық  стилді 
ұстану  арқылы  балаларына  бостандық  бе-

ПСИХОЛОГИЯ СЕМЬИ И СЕМЕЙНЫХ ОТНОШЕНИЙ 
 
 
Вестник КАСУ
 
141 
реді.  Яғни  ата-аналары  балаларының  пікі-
рімен  санасады.  Балалардың  өзіндік  пікір-
лерін  дамыту  арқылы,  позицияларын  си-
лап, өздерінің істері мен талаптарын жүзеге 
асырады.  Нәтижесінде  қазақ  балалары ата-
аналарын  жақсы  түсінеді,  тіл  алғыш,  бас-
тамашыл, тәрбиелі, өзіндік қасиеті дамыған 
болып  өседі.  Қазақ  отбасыларындағы  ата-
аналар  бұл  стилді  ұстануда  басымдылық 
көрсетеді.  Сонымен  қатар  авторитарлық 
стиль де қазақ отбасыларындағы ата-аналар 
үшін де маңызды болып келеді. Демек кей-
бір  ата-аналар  бұл  стильді  ұстану  арқылы 
балаға  қатаңдық  танытады.  Тіпті  жазалау 
шараларында  қолданады.  Авторитарлық 
стилді  ұстанған  ата-аналардың  балалары 
өздеріне  сенімсіз  болып  келеді.  Жоғарыда 
аталған  үш  тәрбиелеу  стилдері  арқылы  біз 
қазақ  отбасыларының  ата-ананың  балала-
рына деген қатынасын көре аламыз. 
Сонымен қатар қазақ отбасыларында 
көбінесе  ата-ана  тарапынан  аса  қолдау 
ерекшеліктері  де  басымырақ  болады.  Аса 
қолдау кезінде балада өз беттілік және өзі-
не деген сенімсіздік байқалады.  
Келесі  кезекте  орыс  ұлт  өкілдерінің 
ата-ана қатынасына сипаттама беретін бол-
сақ,  оларда  демократиялық  стиль  маңызды 
болып  келеді.  Орыс  ұлт  өкілдерінің  ата-
аналары мен балалары арасында әріптестік 
қатынас  маңызды  болады.  Олар  өз  ба-
лаларының  пікірлерімен  санасады.  Орыс 
ұлт  өкілдерінің  балалары  өзіндік  талдау 
мен тәуелсіздікке құқылы болады. Ата-ана-
лары  балаларын  тәуелсіз  екендерін  көр-
сетіп  ғана  қоймай,  оны  қолдануға  тыры-
сады. Тіпті кей сәттерде ата-анасына өз ой-
ымен  санасуға  мәжбүрлейді.  Баладағы  бұл 
мінез-құлық  ерекшеліктері  осы  сәтте  ата-
ананың  қолдауымен  ерекше  маңызға  ие 
болады.  Осыдан  орыс  ұлт  өкілдерінің  ба-
лалары  өз  пікірінің  бағалы  екенін  сезінеді. 
Және  де  ата-аналары  балаларын  толық-
қанды  әріптес  ретінде  санайды.  Осы  кезде 
балада  сенімділік  және  жалпы  мақсатқа 
жету  инициативасы  байқалады.  Қорытын-
дылайтын болсақ, орыс ұлт өкілдерінің ата-
аналары  бұл  стилді  ұстану  арқылы  бала-
ларының  өзіндік  бағалау  критерийін  қа-
лыптастырады.  
Жалпы алғанда  орыс  ұлт  өкілдерінің 
ата-аналарының  балаларына  деген  қаты-
насы  әріптестік  позицияда  болады.  Олар 
өздерінің  балаларын  сәбилік  кезден-ақ  өз-
дерімен  тең  дәреже  ұстайды.  Және  де  ба-
лаға ешқандай тиім салмайды. Сол себепті 
де  орыс  ұлт  өкілдерінің  балалары  өздеріне 
сенімді  және  өз  беттілік  қасиеттері  ба-
сымырақ  болады.  Ал  қазақ  отбасыларында 
тәрбиеленген  балаларда  аса  қолдау  басым 
болады.  Осыдан  барып,  қазақ  балалары 
өздеріне  сенімсіз,  үнемі  үлкендердің  қол-
дауын қажет етеді.  
Сонымен  жалпы  қорытындылайтын 
болсақ,  қазақ  және  орыс  ұлт  өкілдерінде 
ата-ананың  балаға  деген  қатынасы  ұлттық 
менталитетке  және  әдеп-ғұрып  пен  салт-
дәстүрлерге  байланысты  түрліше  формада 
жүзеге  асады.  Және  де  түрлі  сипатта  кө-
рініс береді  
Демек  осы жағдайларды ескере келе, 
әр  түрлі  ұлт  өкілдерінің  психофизикалық 
бұзылыстары  бар  балаларға  деген  ата-ана 
қатынасының  ерекшеліктерін  қарастыра-
тын  болсақ,  бұл  ұлттық  тұрғыда  өте  ма-
ңызды мәселе болып отыр. Осы мәселе тө-
ңірегінде әсіресе қазақ және орыс ұлт өкіл-
деріне  қатысты  мағлұматтардың  жоқтың 
қасы. Ал біз осы мәселені қарастыру бары-
сында  олардың  ұлттық  менталитеттеріне, 
әдеп-ғұрпына,  салт-дәстүрлеріне  байла-
нысты  психологиялық  ерекшеліктерін  тал-
даймыз.  Жалпы  алатын  қазақ  отбасы-
ларында  психофизикалық  бұзылысы  бар 
бала дүниеге келген жағдайда, ата-аналары 
баланы  Алланың  сыйы  деп  қабылдап,  оны 
отбасы  жағдайында  тәрбиелеуге  бел  бу-
тындардың саны басым. Ерекше қажеттілігі 
бар  бала  туу  нәтижесінде  осы  уақытқа 
дейін  аялап  келген  асыл  армандары  мен 
үміті,  барлық  жоспары  бір  күнде  күл-тал-
қан болғанына қарамастан, шындыққа тура 
қарап,  алдағы  қиындықтарға  мойымастан 
баланы  өздері  тәрбиелеуге  бел  буған  ата-
аналар  шын  мәнінде  «ерекше»  екені  дау-
сыз.  Әрине,  психофизикалық  бұзылыстары 
бар  балаларды  тәрбиелеу  өте  қиын.  Бірақ  
бұл  дегеніміз  әрқашан  қиындықтарға  тап 
болу дегенді білдірмейді. Бүгінде қиын деп 
отырған мәселелер ертең жеңіл немесе кем 
дегенде  үйреншікті  болып  кетуі  мүмкін. 
Қазақ отбасыларындағы ата-аналар ерекше 
баланы  тәрбиелеу  арқылы  одан  үміт  те 
күтеді.  Және  олар  өз  балаларын  өмірінің 
соңына  дейін  бағып  қағуға  бел  буады.  Бі-
рақ  айта  кететін  жайт,  кейбір  қазақ  отба-

жүктеу/скачать 3,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: