ұйқы безі мен
сілекей безінің ,
бронхылар мен
бронхэктаздағы , бадамша
бездің крипталарындағы тастар. Тастың ерекше түрлері –
веналық тас , яғни
флеболит (қан тамырының қабырғасынан үзілген петрификатты тромб) пен
ішектің тасы – копролит (ізбеспен әрленген дайрақ).
Даму механизмі . Тастың түзілу патогенезі күрделі үдеріс; ол жергілікті және
жалпы факторларға байланысты.
Жалпы факторларға негізінен зат алмасуы
бұзылуының жүре болатын немесе тұқымқуалайтын түрлерін дамытатын
себептерді жатқызған жөн. Майлар (холестерин), нуклеопротеидтер, бірқатар
көмірсулар мен минералдар алмасуы бұзылуының ерекше маңызы бар.
Мысалы, өт тасты аурудың семіздік және атеросклерозбен, несеп тасты
аурудың подагра және оксалатуриямен, т.с.с. байланыстылығы көпке белгілі.
Жергілікті факторлардың ішінде секрет түзілуінің бұзылуы және секреттің
іркілуі мен қабыну үдерістері маңызды орын алады.
Секреттің түзілуі бұзылса ,
секрет іркілсе , тасты түзуге жұмсалатын заттардың концентрациясы артып,
олар ерітіндіден тұнып, реабсорция үдейді, секрет қойылады.
Қабыну кезінде
секретте белок пайда болып, тастың органикалық (коллоидтық) қалыбы да, оған
шөккен тұздар да тасқа айналады. Кейін
тас пен
қабыну сабақтасып, тас түзілу
үдерісін әрі қарай өршіте түседі.
Тас түзілуін екі мехенизм тікелей қамтамасыз етеді:
органикалық қалыптың түзілуі және
тұздардың кристалдануы . Жағдайға қарай, бұл механизмдердің
бірде біреуі, енді бірде, басқасы бастау бола алады.
