Образование: исследование устойчивое развитие

739

Қазіргі педагогтің  қызметі мынадай:ол-жәй  ғана білім  беріп  қоймайды, ол таланттар 

тренері,    ол  өзінің    және    оқушылардың    әлеуетін    ашатын  зерттеуші-практик.  Зерттеу-

адамдар    жүргізетін  жүйелі  үйрену  болып    табылады(Стенхауз1981:104).  Мұғалімнің  

зерттеушілік    қызметі  іс-әрекеттегі    зерттеуімен  сипатталады.Ал  іс-әрекеттегі  зерттеу- 

тәжірибені  жетілдіру,терең түсіну мақсатында немесе қабылданған шешім  туралы хабарлау 

үшін мектептегі немесе  сыныптағы жұмысты жүйелі зерттеу. Нақтырақ  айтқанда, тәжірибе  

үстінде  осыған  дейін  «көрмегенді көру» мен оны  жақсы  жағына  жетілдіру. Оның  мазмұны  

мынадай  сауалдар  жүйесінен   шығады: 

•  Менің  нені  білгім  келеді?

•  Не үшін?

•  Оны  қалай  біле  аламын?

•  Ақпарат қаншалықты пайдалы  болады?

•  Мен  онымен  не істеймін? 

•  Ол жайлы  тағы  біреулермен ақылдастым ба?

•  Кері  байланысты  қалай  аламын? Кімнен?

•  Мен онымен  қалай  ой  бөлісемін?Осының нәтижесінде мен  қандай  әрекет жасауым 

керек?

•  Әрі  қарай  не  істеуім  керек. Мен  мақсатыма  жеткен-жетпегенімді  қалай  білемін?

Осының  барлығын  орындағаннан    кейін  мектеп    ортасын  өзгертетін  -  мұғалім    екені 

өзінен-өзі шығады, себебі  іс-әркетте  зерттеу сіз  күтпеген «тосын сыйларды»  да  әзірлеп  

отырады. Мұғалім  үшін өзінің  білім  алғанын, бір нәрсе  үйренгенін жүйелі  түрде тексеріп  

отырса  ғана   даму  болады.  Жиі  айтылатын  мұғалім  қызметінің   көпқырлылығы да  осыдан  

шығады.  

Өзімізге    келер  болсақ,  зерттеуші  басшы,  мұғалім    ретінде  2  жылдық    тәжірибеден  

түйгеніміз: өзіңді  жаңа қырыңнан  көре  бастайсың, мақсат-тек  үйрету  ғана емес, үйрете  

жүріп үйренеді  екенсің, әрі  үйренуді  уақытпен шектей  алмайсың (ол-үздіксіз). Оқушыға 

тек  үйренуші  емес, сенің нені  қалай  үйретуің керектігін  нұсқаушы  ретінде  көңіл  бөлесің. 

Оқушылардың талап-тілектерін  алдын-ала білуге тырысасың. Бір мақсатта әрекет еіп жүрген 

әріптестеріңнің    пікірін    білуге,  солармен  ақылдасуға    ұмтыласың.  Шешіміңнің    дұрыс  

болғанын оқушы  білімі  мен  өз  құзыретіңнің өскенінен көріп, разы  боласың. Рас, осының  

барлығы  сенің педагогикалық  қызметіңде бірінен  кейін  бірі  көрініс беріп  отырады. 

Келесі  бір  қыры-зерттеу  табысты  болуы  үшін оған  мынадай   қолайлы жағдайлар:

1.  Мектеп басшылығы тарапынан қызығушылық пен  қолдау болуы;

2.  Зерттелуі  тиіс  тақырыпқа  қатысты  және    шешімін    табуы  тиіс  ақпарат    бойынша 

әрекет  ету;

3.  Серіктеспен немесе шағын  топпен  ынтымақтаса  қызмет  ету; 

4.  Сізбен  анықтағаныңыз  бойынша ой бөлісуге бағытталған  үдерістің  болуы; 

5.  Осы  іс-әрекеттегі  зерттеу  туралы  білетіндер тарапынан  қолдау болуы  керек екен. 

Міне,  осындай    жүйеде  жүргізілген    жұмыстың    нәтижелілігі  арқасында    мұғалімдер  

арасында  кәсіби    байланыс    қоғамдастығы  мектеп    шеңберінен    шығып,  қала,облыс  

аумағындағы  басқа  мектептермен  «көпіршелер» орнатуға , мектепаралық қоғамдастықтың  

пайда  болуына  алып келді. Бір  ғана  мұғалімнің  зерттеушілік  қызметі  басқа  мектептерді 

де шығармашылық  ізденіске құлшындырды десе  болады. Біз қолға  алып жатқан жапондық 

және британдық үлгідегі «Сабақты зерттеу (бастапқыда Lesson Study)» әдісі  педагогикадағы 

көп    нәрсеге  басқаша    қарауға  негіз    болуда.  А.С.Пушкин    атындағы    №1мектеп-гимназия 

ұжымы    қаланың    бірнеше  (№50,20,3,5,14)  мектептерімен,  Төлеби  ауданының  «Біркөлік» 

шағын комплектілі мектебімен  әріптестік жұмысын жолға  қоюда. Жаңашыл көзқарасты, кез  

келген игі  іске қолдау  көрсететін  басшы мен шығармашыл  мұғалімдерден  құрылған  ұжым  

бірлесіп  жұмыс  жасайтын әріптестер  санын арттыра  түсетінініне сенімдіміз. Байқасаңыз, 

740

5

бұл бұрын  болмаған  нәрсе емес, тек  қысқа  мерзімде  көп  нәрсеге  қол  жеткізуге  болатытын 

дәлелдейтін үдеріс. Тек мұғалім тәжірибесін  тарату  үрдісінің жаңаша  формасы  десек  болады. 

Сіз  зерттеу  жүргізсеңіз, өз жұмысыңыздың әр қырын (дұрыс-бұрысын) көре алатын боласыз. 

Деңгейлік    бағдарламаның    мақсаты-  мектептегі  еңбек    тәжірибесі      әртүрлі    мұғалімдерді 

қатыстыру  арқылы мұғалімдерге мектеп  жүйесін жан-жақты  дамыту  үшін қажетті  білімдер  

мен  дағдыларды беру болса, оны өз бойынан сіңіре  алатын адам оны  әр қырын көре де білуі  

керек.     

Жаңаға сақтықпен, кейде  шошына  да қарайтын  халықпыз  ғой. Алайда қазақ тарихында  

орны  ерекше хан  Абылайдың айтқан  мына  сөздері  дәл  осыған  арналғандай: 

   

Білекке  сенген  заманда

   

Ешкімге  есе  бермедік,

   

Білімге  сенген заманда

   

Қапы қалып  жүрмелік.

Адам үшін  ең  маңыздысы - оның алға  қойған  мақсатының асқақ  та  игі  болуы. Мұны  

ұстаным деп қарайтын   әрбір  адам  өз ісіне сыни  тұрғыдан қарағанда  ғана  көздегеніне  

жетеді дегіміз  келеді. 

Әдебиеттер тізімі

1.  ҚР білім  беруді  дамытудың  2011-2020 жылдарға  арналған  6ағдарламасы, 2010.

2.  Қазақстан  Республикасының    2015  жылға    дейінгі    білім    беруді    дамыту 

тұжырымдамасы.

3.  Назарбаев  Н.Ә.,  «Қазақстан-  2050:  Бір  мақсат,  бір  мүдде,  бір  болашақ»  Жолдауы, 

2012. 

4.  Оқушылардың    функционалдық    сауаттылығын    дамыту  жөніндегі  2012-  2016 

жылдарға  арналған  ұлттық  іс-қимыл жоспары. 

5.  Құсайынов А.А., Әлемдегі және Қазақстандағы білім берудің сапасы, 2013. 

THE ROLE Of pROfESSIONAL dEVELOpmENT pROgRAm IN 

SECONDARY TEACHERS’ IMPLEMENTATION OF KNOWLEDGE  

ANd pRACTICE

Tazhibayev A.K.

“Center for pedagogical measurements” under AEO “Nazarbayev Intellectual schools”

Kazakhstan

Түйінді сөздер: біліктілікті арттыру, мұғалімдерді оқыту, білім саласындағы реформа.

Ключевые  слова:  повышение  квалификации,  обучение  учителей,  образовательная 

реформа. 

Keywords: professional development, training of teachers, educational reform.

Аңдатпа

Берілген  мақала,  Астана  қаласындағы  біліктілікті  арттыру  бағдарламасына  қатысты 

жалпы білім беру мектептері мұғалімдерінің қабылдауын, қатынасын және қызығушылығын 

айқындауға  бағытталған  кіші  масштабтағы  зерттеу  жұмысы  туралы  ақпаратты  қамтиды. 

Дәлелдемелер  мен  тиісті  әдебитке  сүйене  отыра,  берілген  зерттеу  жұмысының  мақсаты 

бағдарлама  курстар  барысында  және  аяқтау  кезінде  мұғалімдердің  түйінді  мәселелерге  тап 

болуы, олар бағдарламаны қалай бағалайды және бағдарламаны жақсарту мақсатында олар 

741

қандай ұсыныстарды бере алатыны болып есептелінеді. Зерттеу әдістері зерттеушіге бір мектеп 

аясында және бір бағытта берілген тақырып бойынша терең талдау өткізуге мүмкіндік беру 

үшін жасалған. Зерттеу тақырыбын зерделеу мақсатында сұхбат өткізілді және дәлелдемелер 

жинақталды. Зерттеу нәтижелері мұғалімдер, оқушылар, жетекшілер және ата-аналар сияқты 

мүдделі  тұлғаларының  арасында  ынтымақтастықтың  бағдарламаның  қолайлы  өткізілуін 

жүзеге асыру үшін  сәйкес орын алуы керек. Сонымен қатар, мұғалімдердің табысты оқуы 

оқушылардың нәтижелерін жақсарту және мемлекеттің экономикалық дамуының негізі болып 

есептелінеді.  Алайда,  Қазақстандағы  біліктілікті  арттыру  бағдарламасын  жүзеге  асыруына 

кедергі болатын мәселелер бар. Осыған орай, Қазақстан білім беру ортасындағы сабақ беру 

жаңа  әдістемелердің  табысты  қолдануы  үшін,  мектеп  түлектерін  бағалау  жүйесі  қайтадан 

қаралуы тиіс деп айтып кеткен жөн.        

Аннотация 

Данная статья содержит информацию об исследовании малого масштаба, которая нацелена 

выявление  восприятий,  отношений  и  заинтересованности  учителей  общеобразовательных 

школ в программе повышения квалификации в г. Астана. Основываясь на доказательства и 

соответствующую литературу, целью данного исследования является определение ключевых 

проблем, с которыми учителя сталкиваются во время обучения и после окончания программы 

курсов, как они оцениваниют программу и какие рекомендации они могут предложить для 

улучшения  программы.  Методы  исследования  будут  сформулированы  так,  чтобы  дать 

возможность  исследователю  провести  глубокий  анализ  темы  в  одном  направлении  и  в 

рамках  одной  школы.  Для  изучения  предмета  исследования  были  проведены  интервью  и 

собраны доказательства. Полученные результаты показали что сотрудничество между всеми 

заинтересованными сторонами таких как учителя, ученики, руководители и родители должно 

устанавливаться  соответствующим  образом  для  достижения  эффективности  реализации 

программы. Более того, успешное обучение учителей является основой улучшения результатов 

достижений  учащихся  и  экономического  развития  страны.  Однако,  существуют  проблемы 

которые  препятствуют  эффективной  реализации  программы  повышения  квалификации  в 

Казахстане. В связи с этим, необходимо сказать что для успешного применения новых методов 

преподавания  в  образовательной  среде  Казахстана,  система  оценивания  выпускников  школ 

должна быть пересмотрена.         

Annotation

This  article  contains  the  information  about  small-scale  research  study  that  aims  to  explore 

Kazakhstan secondary school teachers’ perceptions, attitudes and concerns of professional development 

programme in Astana. Relying on evidence and appropriate literature, this research aims to identify 

the key issues, which teachers face during getting through professional development after passing 

this course programme, how they evaluate programme conduct and what they suggest in order to 

improve it. The case study design will be adopted as it enables the researcher to undertake an in-depth 

exploration of the topic in one mainstream and one inclusive school in Astana. To address the central 

research question one-on-one semi-structured interviews were conducted as well as documents were 

collected. The findings show that collaboration between all stakeholders such as teachers, learners, 

administrators and parents should be established appropriately in order to achieve the effectiveness 

of  professional  development  program.  Moreover,  the  successful  training  of  teachers  is  the  basis 

of increasing the student achievement and economic development of the country. However, there 

are challenges that prevent the effective implementation of professional development program in 

Kazakhstan. In this regard, it is worthwhile to say that for successful adaptation of new methods of 

742

5

teaching to Kazakhstani learning environment, the assessment system of school graduates should be 

reconsidered.

1. Definition of professional development. The definition of professional development can be 

considered in different context.  According to Day, C., & Sachs, [2004], the professional development 

is an increase of teachers’ knowledge, improvement of his/her own teaching practice, construction 

of capability in making collaboration between teaching and learning processes at school. Another 

definition is that it is a political process held by governmental organizations setting the curriculum on 

only one level for making a better realization of their plan of reaching particular standards. 

“Professional” development is the accelerator in turning the theoretical basis into the practice 

[8, p. 427].  

In making the attempt to give a definition of professional development, it is necessary mention 

about  different  interpretation  of  what  professional  development  is.  Considering  more  specifically 

professional development is strongly linked with teacher development. “Teacher development is the 

professional growth a teacher achieves as a result of gaining increased experience and examining 

his or her teaching systematically” [11, p.41,]. Another understanding of professional development 

connected  with  its  relation  to  teachers.  In  this  regard,  another  term  is  arisen  such  as  continuing 

professional  development  that  is  a  notion  which  engage  teachers  into  the  set  of  activities  and 

enable their work [5, 2010]. In relation to teachers, professional development can be linked with 

“professionalism” that expressed in the following definition professional development is the “process 

whereby people’s professionalism may be considered to be enhanced, with a degree of permanence 

that exceeds transitoriness” [4, p. 11]. 

Until nowadays the available form of professional development was “staff development” or “in-

service training”, usually consist of short-term courses and seminars, where teachers could develop 

their particular aspect in teaching [13, p.41]. For instance, according to Darling-Hammond, 2009, 

statistically more 90 percent of American teachers attend the short-term conferences and workshops, 

while 22 percent of teachers conduct the observations in other schools.  

However, this approach to professional development does not lead to improvement of teachers 

as professionals, where professional development is characterized as a short and occasional. “The 

majority of such kinds of professional development programs are conducted in more formal way 

without any relationship to continuing development and relationship to change of teaching practice 

[9, p. 69].

2. The main issues in the system of teachers’ professional development within the Kazakhstani 

context. After the collapse of Soviet Union in 1991, Kazakhstan went through changes in all spheres 

including the education. However, in the first decade after independence (1991-2000) Kazakhstan 

education  system  operated  by  Soviet  educational  system.  According  to  Yakavets  (2014),  it  was 

expressed in the following features:

•  The content of education was extremely depending on professions [mostly science than 

humanitarian] that were required by centralized economy;

•  The usage of Russian language prevailed in all spheres;

•  The development of education was based on learning facts and giving the answers that were 

given in the textbooks.

All of these features create massive problems in development of pedagogy and creating the 

possibilities for teachers’ self-development. Moreover, all the educational initiatives were conducted 

by the Ministry of Education and Science, who was autonomous in decision-making, planning of 

development of education in the country [1].

 Unfortunately, as for the Kazakhstani pedagogical workers, it is worthwhile to say that the low 

status of a teacher and poor quality of teacher training prevent and demotivate teachers from realizing 

743

their  potential  in  society.    For  instance,  Kishore  Singh  (2012)  states  that  in  2009  27  per  cent  of 

secondary school teachers had no professional certification and there were 2,440 teaching vacancies. 

In addition, most of graduates of faculties of education refuse to work on their major because of 

unattractive salary and lack of career prospects. In this regard, teachers’ professional competence 

suffers [7].

3. In-service training programme for the teachers of comprehensive schools of the Republic of 

Kazakhstan. The situation changed dramatically in the beginning of 21 century, when the economy 

stabilized and much attention started to be paid to educational sphere.  In his address to Kazakhstani 

citizens (2005), the president of Republic of Kazakhstan stated that in a world of technology and 

global development, the intellectual abilities of Kazakhstani nation is the basis of being competitive 

in global market. Thus, the competitiveness is defined by degree of education (Yakavets, Dzhadrina, 

Bridges, 2014) [1]. 

The  presidential  speech  had  an  impact  on  reconsidering  the  previous  system  of  teachers’ 

professional  development  in  Kazakhstan.  In  this  regard,  in  spring  2011,  Kazakhstan  government 

made an approval of conducting new form of professional development for teachers and creating the 

Centre of Excellence (CoE) under the Autonomous educational organization Nazarbayev Intellectual 

schools.    

The  chairperson  of AEO  “Nazarbayev  Intellectual  schools”  (AEO  NIS)  K.  Shamshidinova 

(2013) in her speech at the official meeting of the Ministry of Education and science with the Prime 

Minister S. Akhmetov states that courses of teachers’ professional development and assessment of its 

qualification are realized through programmes and standards developed by CoE with collaboration 

with the Cambridge International Examinations (CIE), Cambridge, UK. 

In  2013,  on  the  international  research-to-practice  conference  “Excellence  and  leadership 

in  education”  conducted  by AEO  “NIS”,  K.  Shamshidinova  claimed  that  120000  out  of  286000 

Kazakhstani teachers will pass professional training in five years. The content of leveled programmes 

is directed on the creation of critically thinking professional network of teachers, who are capable to 

study their own practice in the purpose of its improvement, to develop innovational methodologies in 

teaching and learning, and to share acquired experience with teachers at their schools, schools of all 

Kazakhstani regions [10].

The  professional  training  is  conducted  according  to  three  levels.  The  successful  study  and 

getting the certificate on each three levels will lead to raise in the salary (Level Three 30 %, Level 

Two 70%, Level One 100%) [1, p.65].

Collaboration between all stakeholders of PDP is a key factor for successful implementation of 

PDP courses. According to V.-Reimers (2003), professional development is considered as collaborative 

process and its effectiveness is depend not on the isolated existence of all stakeholders (educators, 

principals, learners and parents), but on the interactions between them. 

In the “Principals as leaders in science project” that was initiated by Education development 

center in USA, teams of teachers and principals established in order to implement the school reform 

that was set in the project. Both of stakeholders claimed that it is important to work in cooperation 

with each other in changing teacher’s values and methods [11].

The  example  of  collaboration  usage  in  Kazakhstan  was  viewed  by  Yakavets,  Dzadrina, 

(2014), who claimed that curriculum reform was implemented as a result of collaboration between 

international  organizations  and  government.  The  local  experts  in  cooperation  with  international 

partners work on developing curriculum effectively, because they are aware of common challenges 

within its realization in our region. 

Collaboration can be observed as on republican as in the classroom level. In this regard, the 

successful work between stakeholders such as teachers and learners was found to be essential in 

realization of Cambridge programme ideas. It can be supported by one of my respondents: ‘After 

744

жүктеу/скачать 11,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: