Сабақтың тақырыбы: Азот қышқылы мен нитраттардың өзіне тән
қасиеттері
Оқу мақсаты:
9.2.1.20-сұйылтылған және концентрлі азот қышқылының металмен әрекеттесуінің ерекшелігін сипаттау және реакция теңдеулерін құрастыру
9.2.1.21-нитраттың термиялық айрылуының ерекшелігін түсіндіру, реакция теңдеулерін құрастыру
Бағалау критерийі:
сұйылтылған және концентрлі азот қышқылының металмен әрекеттесуінің ерекшелігін сипаттау және реакция теңдеулерін құрастыруды үйренеді
нитраттың термиялық айрылуының ерекшелігін түсіндіреді
Ойлау деңгейі: жинақтау, қолдану
Селитралар табиғатта өте аз кездеседі. Олар жаңбыр өте сирек жауатын аймақтарда ғана болады. Нитрат - кристалдарға ұқсайтын азот қышқылының тұздары. Олар суда, әсіресе ыстық суда ериді. Өнеркәсіптік ауқымда олар азотты газды сіңіру арқылы алынады. Консервант ретінде тоқыма және металл өңдеу өнеркәсібінде тотықтырғыш ретінде бояғыштар алу үшін қолданылады. Нитраттар - бұрын nitrates деп аталатын азот қышқылының тұздары. Нитраттарды қолданудың негізгі саласы ауылшаруашылық болып табылады, бірақ кейбір қосылыстар пиротехниканы жарылғыш заттар, сондай-ақ зымыран отындарының компоненттері ретінде пайдаланады. Тірі ағзаны құрайтын төрт негізгі элементтің бірі - азот. Ақуыз молекулаларын синтездеу үшін қажет. Нитраттар - бұл өсімдіктің азотты қажет ететін тұзды молекулалары. Ұяшыққа сіңіп, тұздар нитриттерге дейін азаяды. Соңғысы, өз кезегінде, химиялық өзгерістер тізбегіндегі аммиак тізбегіне жетеді және бұл, өз кезегінде, хлорофиллдің қалыптасуына қажет. Табиғаттағы нитраттардың негізгі көзі - топырақтың өзі. Ондағы құрамдағы органикалық заттар минералданған кезде - нитраттар пайда болады. Бұл үдерістің жылдамдығы жерді пайдалану сипатына, ауа райына және топырақтың түріне байланысты. Жерде азот көп емес, сондықтан қоршаған ортаны қорғаушылар нитраттардың едәуір мөлшерінің қалыптасуына алаңдамайды.
1 – тапсырма. (а) Кестедегі реакция теңдеулерін сәйкестендіріңіз
1) Cu + HNO3 (cұйытылған) =
|
a) Mg(NO3)2 + H2
|
2) Zn + HNO3 (cұйытылған) =
|
ә) Cu(NO3)2 + H2O + NO2
|
3) MgO + HNO3
|
б ) NaNO3 + H2O + CO2
|
4) Cu + HNO3 (конц) =
|
в) Zn(NO3)2+2NO2↑+2H2O
|
5) KOH + HNO3 =
|
г) Zn(NO3)2+NH 4NO3↑+3H2O
|
6) Zn + HNO3 (конц) =
|
д) Cu(NO3)2 + H2O + NO2
|
7) Na2CO3 + HNO3 =
|
е) KNO3 + H2O
|
1________2________3________4________5________6________7_________
(ә) азот қышқылының басқа қышқылдар мен ұқсас қасиет көрсететін химиялық реакция теңдеулерін теріп жазыңыз
Дескриптор:
сұйылтылған және концентрлі азот қышқылының металмен әрекеттесуінің ерекшелігін сипаттау және реакция теңдеулерін құрастыруды біледі [4]
2 – тапсырма. 1. Азот қышқылы қандай заттармен әрекеттеседі?
а) HCI, CO2, H2SO4 б) NH4CI, (NH4)3PO4, (NH4)3SO4
ә) MgO, KOH, K2CO3 b) H2SO3 , SO3, Au
2. Мына тұздардың қайсысын қыздырғанда MeO, NO2, O2 түзіледі:
а) KNO3, NaNO3 б) HgNO3, AgNO3
ә) HNO3, NaNO3 b) Zn(NO3)2 , Fe(NO3)2
3. Қай металдың тұздарын селитралар деп атайды?
а) Mg , Ag, Au б) AI, Hg, Fe
ә) K, Ca, NH4 b) Cr, Sn, Zn
Дескриптор:
нитраттың термиялық айрылуының ерекшелігін біледі [3]
Достарыңызбен бөлісу: |