Өтемісова гүлмира Жеткергенқызы КӨнерген аталымдар
жүктеу/скачать 2,71 Mb. Pdf көрінісі
|
| архаизмдік
говор деп те атауға болады: ақа (аға), адақ (аяқ), азар (реніш), кіл (ылғи) т.б; 2) Басқа тілдерден келген ауыспалы говор (кірме сөздер). Мұның екі түрі бар: а) туыстық тегі жөнінде қашықтау тілдерден ауысқан сөздер: құнт – орыс сөзі (кнут) – шыбыртқы, қамшы ; зақи – араб-парсы тілдерінде таза, адал, айыпсыз деген сөз; ә) шекаралас жатқан туысқан республикалар тілінен кейінгі кезде (ұлт тілі қалыптасқаннан кейінгі дәуірде) ауысқан сөздер: жұда (өте тым), кәтте (үлкен), өзбектен; ауа (иә), шақа (бұтақ) – түркіменнен келген; 3) Кәсіптік лексика бұған балықшылардың, аңшылардың, малшылардың, жер кәсібіндегілердің тағы басқа мамандықтарға байланысты қолданылатын аталымдар жатады. Мысалы: жылым (теңізде балық аулайтын үлкен ау), собық (жүгерінің басы), шит (мақтаның тұқымы), атыз (егістікті біркелкі суару мақсатында жан-жағын әдейі суға тосқауыл болатындай етіп, бөлектеп қоршалған шағын жер), салма (ені 1-2 метр шамасындағы су жүретін арық): көбе (ерте туған қозы, марқа) т.б. Говор сөздер көпшілікке бірдей түсінікті болмаса да әдеби тілді байытуға көмектеседі. Тіл білімінде жергілікті ерекшеліктерге ұқсас тар көлемді қамтитын бұлардан басқа да сөздер кездеседі. Мұндай сөздер жалпы тіл білімінде жаргон (француз сөзі Jargon – бұзылған тіл), арго (французша argot − ұры тіл) деп аталады. Жаргон үстем таптың жоғарғы топтарының тіл ерекшелігі болса, арго − әлеуметтік төменгі топтарға тән ерекшелік. Арго – жасырын әрекетті, құпия сырды сөйлескенде басқаға білдірмеу мақсатынан келіп туған. Аргода халыққа түсінікті сөздер негізгі мағынадан ауытқып, аз ғана топтың шартты белгісіне айналады. Мысалы: ылдым-жылдым (нәрсені тез салу): ым-жым (нәрсені жасырып көрсету, жасыру). Ал, жүктеу/скачать 2,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|