Оќу-јдістемелік кешеніне кіріспе
-лекция. Сөздің морфологиялық құрылымы. Сөз құрамы және
жүктеу/скачать 272,55 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 12-лекция. Аффикстік тәсіл, сөздің бірігуі, қосарлануы, қысқаруы, семантикалық, префикстік, конверсия тәсілдеріне байланысты жаттығу жұмыстары.
| 11-лекция. Сөздің морфологиялық құрылымы. Сөз құрамы және
сөзжасам. Сөздің морфологиялық құрылымы туралы мәселе грамматиканың өте – мөте маңызды мәселелерінің бірі болып саналады. Әр түрлі тілдердегі сөздердің морфологиялық құрылымын, құрлымдық элементтердің табиғатын, қызметі мен өз ара байланысу және тіркесу сипатын зерттеп шешу тілдердің морфологиялық типтерін айқындау үшін және олардың грамматикаларын ғылыми дұрыс негізде жасау үшін де өте – мөте қажет. Сөздің морфологиялық құрылымына дұрыс талдау жасау үшін, ең алдымен сөздің құрлымына тікелей қатысы бар негізгі морфологиялық ұғымдарды алдын ала айқындап алу өте – мөте қажет. Ондай негізгі морфологиялық ұғымдардың мазмұнына морфема туралы ұғым мен оның түбір морфема (немесе негізгі морфема) және аффикстік морфема (немесе көмекші морфема) деп аталатын түрлері жайындағы ұғымдар енеді. Сөздің морфологиялық құрылымына талдау жасау. Сөз құрамы және сөзжасам. Сөзжасамның синтетикалық, аналитикалық, семантикалық тәсілдері. Студенттердің білімін тексеруге арналған сұрақтар: 1.Сөздік құрам дегеніміз не? 2. Сөздік құрамның өзгеру себептері. 3.Дыбыстардың түсіп қалу процесі? 4. Сөзжасам дегеніміз не? Әдебиеттер тізімі: 1. Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыс жүйесі. А., 1999, 2. Досмұхамедұлы Х. Қазақ-қырғыз тіліндегі сингорманизм заңы. Аламан, А., 1991 3.Байтұрсынұлы А.Тіл тағылымы.А.,1992. 4. Қазақ грамматикасы.Астана. 2002. 12-лекция. Аффикстік тәсіл, сөздің бірігуі, қосарлануы, қысқаруы, семантикалық, префикстік, конверсия тәсілдеріне байланысты жаттығу жұмыстары. Тілде грамматикалық тәсілдердің бірнеше түрі бар. Олар мыналар: аффиксация тәсілі, ішкі флекция тәсілі, қосарлану тәсілі, біріктіру тәсілі, көмекші сөздер тәсілі, сөздердің орын тәртібі тәсілі, екпін мен интонация тәсілдері. Түбірге афикстер жалғау арқылы грамматикалық мағынаның берілу тәсілі аффиксация тәсілі деп аталады. Аффикасция тәсілі – грамматикалық тәсілдердің ішіндегі ең кең тараған тәсіл. Бұл тәсіл әсіресе түркі тілдерінде жиі қолданылады. Грамматикалық мағыналарды білдірудің басты тәсілдерінің бірі – ішкі флекция тәсілі. Түбірдің дыбыстық құрамының өгеруі арқылы грамматикалық мағынаны білдіру тәсілі ішкі флекция деп аталады. Қосарлану да грамматикалық мағыналарды білдірудің тәсілі ретінде қызмет атқарады. Қосарлану тәсілі түркі тілдерінде кең тараған және жиі қолданылады. Зерттеушілер қос сөздерді қайталама қос сөздер және қосарлама қос сөздер деп, екі үлкен топқа бөліп қарайды. Бірігу тәсілі бойынша өз ара түбір морфемалар немесе түбір мен негіз қосылып, сөз жасалынады. Демек, бірігу тәсілі сөз тудыру қызметін атқарады. Студенттердің білімін тексеруге арналған сұрақтар: 1. Аффикстік тәсіл дегеніміз не? 2. Сөздік құрамның өзгеру себептері. Әдебиеттер тізімі: 1. Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыс жүйесі. А., 1999, 2. Досмұхамедұлы Х. Қазақ-қырғыз тіліндегі сингорманизм заңы. Аламан, А., 1991 3.Байтұрсынұлы А.Тіл тағылымы.А.,1992. 4. Қазақ грамматикасы.Астана. 2002. жүктеу/скачать 272,55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|