Оқулық Алматы, 014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
Спорттық практикадағы иілгіштік түсінігі
жүктеу/скачать 9,2 Mb. Pdf көрінісі
|
| Спорттық практикадағы иілгіштік түсінігі
Тəжірибеде иілгіштіктің жалпы жəне арнайы түрлерін ажырата- ды. Жалпы иілгіштік барлық жалпы жетілдіру дамыту жаттығула- рының түрлерін қолдану кезінде арттырылады. Арнайы иілгіштік негізінен спорт түрінің ерекшелігіне бағытталған жұмыс кезінде іске қосылатын буындар мен бұлшық еттер мүмкіндігін жетілдіруге арналады. Сондықтан арнайы жаттығулар түрлері таңдаған спорт түріндегі қозғалыстармен бірдей болып келеді. Иілгіштіктің барлық түрлерін арттыруға қажетті ұсыныстар: – буындардың қозғалмалылығын арттыру үшін берілген жаттығуды көп рет қайталау қажет. Сонымен қатар жаттығудың бір түрін қайталай беруге болмайды. Əртүрлі жаттығуларды қолдану адамның психикасына жағымды əсер етеді; – əр спортшыға оның спорт түрінің ерекшелігіне арналған жаттығулар арнайы таңдалынып алынады. Мысалы, кедергілерден жүгірушілерге арналып үш түрлі бағыттағы жаттығулар алынады. Бірінші «шпагат» аяқтарды неғұрлым горизанталды бағытта созу мүмкіндігіне арналған жаттығулар. Екінші кедергіден еңкейіп өту. Үшінші кедергіден өту кезінде аяқты жанына көтеру; – иілгіштік қабілетті арттыруға арналған жаттығуларды бермес бұрын алдымен барлық денені жақсы қыздырыну; – буын амплитудасының шегі созылушы бұлшық етте ауыру əсерінің пайда болуы; – бұлшық еттердің жаттығу орындағаннан кейінгі келесі күні пайда болуы, жаттығуды тым көп бергеннің көрінісі болып табыла- ды; – жаттығу сабақтарында берілген бір бағыттағы жаттығулар саны 80-120 жеткен кезде оны əрі қарай көбейтуді доғарған жөн, соңынан қайталау саны кемігенімен орындау амплитудасын төмендетпеу қажет. – жарыстық уақыттарда иілгіштік қабілетті аптасына 2-3 рет жаттығу санын 3-4 рет кемітілген жағдайда қайталап отырған тиімді; – иілгіштікке арналған арнайы жаттығуларды орындауды кемітсе иілгіштік мүмкіндігі 2-3 айдан кейін мүлдем төмендеп кетеді, сондықтан үзіліс əсіресе, үлкен адамдарда 1-2 аптадан арт- пауы қажет. 223 Арнайы иілгіштікті арттырудың жалпы əдістемесі Жеңіл атлетика спортында спортшылардың иілгіштік қабілетінің жақсы болуы олардың спорттық жетістіктерінің артуына тікелей əсер етеді. Иілгіштік қабілетті арттыруға арналып көптеген түрдегі ар- найы жаттығулар таңдалынып алынады. Сонымен қатар жеңіл атлетика спортының əр түрінің ерекшелігін ескеретін арнайы амлитудалық жаттығулар жеке қолданылады. Ол үшін арнайы сол жұмысқа қатысатын бұлшық етті созу жаттығулары алынады. Бұл жаттығуларды орындау амплитудасын біртіндеп арттырып отырады. Бұлшық еттер мен буындар мүмкіндігін арттыру үшін арналған ұсыныстар: – арнайы салмақтарды қолданып немесе қолданбай орындала- тын активті жаттығулар. Көмекші адам немесе қосымша салмақтарды қолдану арқылы орындалатын пассивті жаттығулар; – иілгіштікті арттыруға бағытталған серіппелі жаттығулар, бүгу, сермеу, статикалық жаттығулар (қосымша салмақтарды неме- се көмекші адамды қолдану). Жаттығуларды сериялы түрде 3-5 рет қайталау, орындау кезінде амплитуданы арттырып отыру, бастапқы кезде ақырын соңынан жылдам орындау; – сабақ мақсатына байланысты қажетті амплитуда мөлшеріне жету мақсатында жаттығу мөлшерін анықтау; – спортшының жаттығу сапасы артқан сайын амплитуда мөлшерін көбейтіп отырады, амплитуда мөлшерінің шегі бұлшық еттің ауырғандығымен анықталады. Бұлшық еттің тарамыспен жалғасқан жеріндегі ауырсыну сезімі жаттығуды тоқтатуға арналған белгі болып саналады; – иілгіштік қабілетті арттыру жаттығуды жиі қайталауды талап етеді; – үлкен адамдарға иілгіштігін арттыру үшін күніне бірнеше рет жаттығуларды қайталау қажеттігі туындайды; – əр спортшы өзінің таңдаған спортына байланысты иілгіштіктің қай түрі жəне қай буынға қажеттігін білуі керек. Кедергілерден жүгірушілерге дене буындарындағы қозғалмалылық қабілетінің бір түрі қажет болса, ал найза лақтыру, биіктікке секіушілерге басқа түрлері қажет. Осы ерекшеліктерді ескере отырып, арнайы жаттығуларды таңдап алады; – жаттығулар топтары бірінен соң бірі орындалады, арасындағы үзіліс уақыты 2-3 минуттан аспайды; 224 – əр жаттығулар топтарын қайталау саны бастапқы кезде 10 рет- тен басталып, екі ай соңына қарай 50-80-ге жетуі ықтимал; – иілгіштікті арттыруға арналған жаттығулар күніне екі реттен қайталанатын болса, онда орындау санын азайтуға болады, бірақ жоғарыда көрсеткен саннан кем болмауы қажет; – иілгіштікке арналған жаттығуларды үй жағдайында, таңертеңгілік немесе кешкілік уақытта да орындауға болады. Иілгіштікті арттыруға жаттығу жұмыстарының дайындық кезеңінде көп көңіл бөлінеді. Қажетті иілгіштік мөлшеріне жет- кеннен соң жаттығу көлемін артырудың қажеттігі жоқ. Иілгіштікті сақтау мақсатында аптасына 2-3 рет қайталау жұмыстары жүргізіліп отырады. Жаттығу жұмыстарын қайталамаса иілгіштік қабілет төмендейді. Жоғарыдағы иілгіштікті арттырудағы қолданылатын жалпы жəне арнайы əдістемелер Д. Оңғарбаева, Г. Мадиева, Е. Алимханов (2013) еңбегінде толығымен баяндалған. жүктеу/скачать 9,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|