Оқулық Алматы, 014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
Жан-жақты техникалық дайындық принципі
жүктеу/скачать 9,2 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Үйретудің жеке-дара принципі
- VІІ ТАРАУ ДЕНЕ САПАЛАРЫН ЖЕТІЛДІРУДІҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ МЕХАНИЗМДЕРІ
| Жан-жақты техникалық дайындық принципі. Қозғалыс
дағдысының қалыптасуы үдерісінде түзілген уақытша байланыстар қозғалысты көп рет стереотипті орындау кезінде экстраполяцияның тарылуына əкелуі мүмкін. Бұл біржақты жаттықтыру кезінде туындаған тарылу өзгермелі барабар сəйкес жағдайға қозғалыс си- патын өзгерту мүмкіндіктерін шектейді. Мұнымен қатар сыртқы жағдайдың, спортшы күйінің өзгерістері жаңа жағдайдың қозғалыс- ты орындаудың стереотипті бағдарламасымен сəйкес келмеуін туды- руы мүмкін. Осының салдарынан қозғалыс актісі толық емес болуы мүмкін. Тек белгілі бір мөлшердегі дене жаттығуларын стереотипті орындауға үйретумен қатар жаттықтыру дəрежесін де тежейді. Үйретудің жеке-дара принципі. Əртүрлі спортшыларда жаңа күрделі қозғалыстарды тез үйрену қабілетін детерминациялайтын генетикалық ерекшеліктердің айтарлықтай айырмашылықтарының болуы мүмкін. Оларда бұрын қалыптасқан дағдылар қоры да түрліше болуы ықтимал. Жоғарыдағы екі фактор да спорттық іріктеуде де жəне сонымен қатар спорттық қозғалыстар техникасын үйрету кезінде де жеке-дара жұмыс жүргізудің қажеттілігін көрсетеді. 153 VІІ ТАРАУ ДЕНЕ САПАЛАРЫН ЖЕТІЛДІРУДІҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ МЕХАНИЗМДЕРІ Бұлшық ет күші қозғалыстың жылдамдығына кері тəуелділікте болатыны өткен тараулардан белгілі, яғни неғұрлым қозғалыс жылдамдығы жоғары болған сайын соғұрлым күш төменірек жəне керісінше (20-суретті қараңыз). Əртүрлі спорттық жаттығулар «күш- жылдамдық» қисық сызығының түрлі нүктелеріне жатады. Сыртқы жүктеме максималды изометриялық бұлшық ет күшіне жуық немесе оған тең болатын жаттығулар меншікті-күштік жаттығуларға жа- тады. Мысалы, шығыршықтағы «буынға тұру», «крест», «алдыңғы тепе-теңдік» гимнастикалық жаттығулары, максималдыға жуық не- месе максималды салмақты штангамен (бағанамен) орындалатын ауыр атлетикалық жаттығулар. Сыртқы кедергі төмендеген кезде қозғалыс жылдамдығы арта- ды, ал көрінетін бұлшық ет күші төмендейді. Орындау кезінде са- лыстырмалы жоғары бұлшық ет жиырылу күші мен жылдамдығы, яғни үлкен қуаттылық көрінетін максималды изометриялық күштің 40-70%-ына тең сыртқы жүктемелі жаттығулар жылдамдықты- күштік жаттығуларға жатады. Мысалы, қысқа арақашықтыққа жүгіру, секіру. Аз масса орын ауыстыра орындалатын қозғалыстарда (макси- малды изометриялық күштен 40%-дан төмен) жылдамдық жоғары, ал көрінетін бұлшық ет күші салыстырмалы аз. Бұлар жылдамдық жаттығуларына жатады. Мысалы, орыннан кіші допты лақтыру, жүктемесіз аяқ-қол қозғалыстары. Аталған жаттығу түрлерін бөлетін шекаралар өте шартты болып табылады. жүктеу/скачать 9,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|