Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен
жүктеу/скачать 2,45 Mb. Pdf көрінісі
|
| 5.3
КӘСІПОРЫН ҚАРЖЫСЫН БАСҚАРУ ЖҤЙЕСІ Қазақстанда капитал мен еңбек, ӛндіріс қҧралдар нарығының және нарықтық баға белгілеудің қалыптасуы барысында кәсіпорындағы қаржыларды басқару механизмі тҥбегейлі ӛзгеруде. 76 Нарықтық экономикаға бейімделген әдістерді ескере отырып, қаржылық ресурстарды тиімді басқаруды ҧйымдастыру қаржы менеджменті шегінде жҥзеге асырылады. Қаржылық менеджмент ағымдық және стратегиялық мақсатқа қол жеткізу ҥшін кәсіпорынның шаруашылық қызметі ҥрдісінде пайда болатын ақшалай ағымдардың қозғалысын ҧтымды басқару жҥйесі болып табылады . Басқарудың кез – келген жҥйесі сияқты, қаржылық менеджмент екі қосалқы жҥйеден тҧрады: басқарылатын (басқару объектісі) және басқарушы (басқару субъектісі) (13 - сурет). 13 - сурет – Қаржы менеджментінің жалпы сызбасы Қаржылық менеджментте басқару объектісі ақшалай тҥсімдер мен тӛлемдердің тҧрақты ағымын сипаттайтын шаруашылық субъекттің ақшалай айналымы тҥріндегі қаржы ресурстары болып табылады. Ақша қорының жҧмсалуының әрбір бағытына белгілі бір кӛздері сәйкес болу керек: кәсіпорын капитал кӛздеріне ӛндіріске жҧмсалатын инвестиция және активтер тҥріне енетін меншікті капитал мен пассивтерді жатқызуға болады. Жҧмыс істеп тҧрған кәсіпорында ақша айналымының бастапқы және шекті нҥктесін анықтау мҥмкін емес. Кәсіпорынның ақша қаражаттарының кӛлемі уақыт аралығы бойынша ӛзгереді және ӛндірістік ҥрдістің сипатына, сату кӛлеміне, дебиторлық борышты ӛтеуге және т.б. байланысты. Шикізаттың қорлары, қоймадағы дайын ӛнімнің, аяқталмаған ӛндірістің қорлары, дебиторлық борыш пен тӛленуге тиісті коммерциялық несие қорлардың қалыптасуына, кредиторлық және дебиторлық борышқа қатысты кәсіпорынның қаржы саясаты мен ӛндірістік ҥрдісіне, ӛнім ӛткізуге байланысты. Ақша айналымын басқару ҥрдісі біршама кӛлемде ақша қаражаттарының қозғалысының ҧзақ мерзімді уақытқа болжау мен оның кәсіпорынның қаржылық жағдайын бағалауға қажетті әсерінен тҧрады. Ақша айналымын басқару – кәсіпорынның ақша айналымының барлық тараптары мен капиталдың айналымын, қаржы ресурстарының қозғалысын, кәсіпорынның экономикалық ҥрдісінде, басқа қатысушылармен қаржылық қатынастарын талдау негізінде, жақын мерзімге және болашаққа деген ақша қаражаттарының кӛлемі мен қарқындылығын дҧрыс есептеу дегенді білдіреді. Басқару субъектісі (басқарушы жҥйе) Кәсіпорынның қаржылық қызметі Қаржы менеджері Қаржы әдістері мен қҧралдары Басқару объектісі (басқарылатын жҥйе) Қаржы ресурстары Қаржы ресурстарының кӛздері Қаржы қатынастары 77 Нарықтық экономика жағдайында қаржыларды басқару ҥрдісінде кез – келген шаруашылық субъект қаржы нарықтарында әртҥрлі рӛл атқарады: инвестор мен бағалы қағаздардың эмитенті, қарыз беруші мен несие алушы. Мҧнда, пайда болған байланыстар алуан тҥрлі қаржылық қҧралдар кӛмегімен жҥзеге асырылады, олардың қатарына акциялар, облигациялар, фьючерстер және т.б. жатады. Басқару объектісіне әсер ету кӛптеген әдістер мен тәсілдер арқылы жҥзеге асырылады. . Экономиканы басқарудың негізгі тобын мемлекет тарапынан анықталған әдістер жҥйесі қҧрайды. Бҧл әдістер жалпы экономикалық сипатқа ие, оларға салық салу, несиелендіру, амортизациялық аударымдар, кассалық және есеп айрысу операциялары, сақтандыру және т.б. Кҥрделі жҥйелер мен ҥрдістерді қазіргі заманғы талдау мен синтездеу әдістері қаржылық және салықтық жоспарлау, коммерциялық ҧйымның қызметін болжауға негізделеді. Бҧл әдістер нарықтық ҥрдістердің негізгі сипаттамалары мен тенденцияларын математикалық модельдер арқылы нақты сипаттауға мҥмкіндік пайда болады. Соңғы жылдары отандық тәжірибеде қаржыларды басқарудың келесідей тәсілдері қолданылады: жүктеу/скачать 2,45 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|