монадалар, оларға минералдар мен өсімдіктер жатады; 2) “еске алу” қабілеті түйсіктер мен ес күйіне айналған, жанданған монадалар, оларға жануарлар жатады; 3) “еске алу” кабілеттері айқын да, анык рухка, жанға айналған монадалар, олар - адамның жандары; 4) шын мэнінде саналы, объективті “еске алу” кабілеті бар монада, ол - кұдай. Әр монаданың “еске алу” кабілетінің даму заңдылығы тек өзімен шектеледі. Баскаша айтканда, ешнәрсе оған сырттан кірмейді және одан сыртқа шыкпайды. Мысалы, минералдар мен өсімдіктер жануарларға, жануарлар адамға, ал адам күдайға айнала алмайды, эр кайсысы өз деңгейінде калады. Лейбництің таным процесі туралы іліміне келсек, ол сезімдік түйсіну мен рационалдык танымдардың өзара катьінасын екі түрлі акикаттың табиғатын айқындаудан шытарады. Бірінші түрі - акыл-ой акгосаты, немесе кездейсоктык ақиқаты деп аталады. Бірінші түрлі акиқат деп отырғанымыз логика мен математиканың кағидалары. Оларды сезімдік түйсіну аркылы танып-білуге, дүрыстығын дәлелдеуге болмайды. Сондыктан, бұл акиқатка жетудің бірден-бір жолы Аристотельдің логикалык завдарына сүйеніп, танып-білу. Ал фактілер акиқатына келетін болсак, олар табиғатынан кездей соктык мэнде болатындыктан, оларды аталған логика зандары аркылы түсіндіріп, білу өте киын, сондыктан олардың дүрыстығын, ақикаттығын дәлелдеу үшін, “жеткілікті негіздеу” заңын қолдану керек. Сөйтіп, Лейбниц логиканың төртінші заңын ангты. Лейбнинтің адам жэне коғам туралы пікірлері өзіндік ерекшелігімен көрінеді. Оның пікірінше, “мен” (“жеке тұлға”) модус емес, өз алдына белек монада. Сондыктан да, ол кайталанбайтын,
