Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте ұ с т а з ы

Османская империя в ХІХ-ХХ веках

5

  

Жайық ұстазы

30 сәуір, 2014 ж.

     Из опыта работы

Н . В . Го г ол ь .   Ре в и з о р 

*   Р у с с к а я   л и т е р а т у р а .   1 0   к л а с с .   *

М и р   п р и р о д ы   в   л и р и к е   Ф . И . Т ю т ч е в а

Открытый урок по 

всемирной истории. 8 к л асс. 

М е т о д и к а   и   О п ы т

Цель урока: 

Обучающая: продол-

жить изучение твор-

чества Н.В.Гоголя на 

основе анализа комедии, 

показать разоблачение 

Гоголем безнравствен-

ных и социальных поро-

ков человечества.

Развивающая: акти-

визировать речевые на-

выки, развивать логи-

ческое и критическое 

мышление, отстаивать 

свою точку зрения.

Воспитывающая: 

воспитать талантли-

вого читателя, привить 

любовь и уважение к ав-

тору.

Оборудование урока: интерак-

тивная доска.

Методы: план синквейна, работа 

в группах, семантическая карта, ав-

торский стул, эссе, дневник двойной 

записи, Блиц-опрос, кубизм, кластер, 

взаимооценка.

Вызов.  Стратегия  «Работа  в 

группах». Николай Васильевич Го-

голь. Кто он такой? Чем он остался 

в истории русской литературы. Что 

он сделал?

Осмысление. Работа в микро-

группах (4 группы).

1) Работы по тексту – 

Семантическая карта.

Имя помещика. Портрет. Воз-

раст. Отношение к сделке. Речь. Ва-

ше отношение к герою.

Стратегия «Кубизм».

а) опиши

б) сравни

в) ассоциируй

г) аргументируй

д) анализируй (Почему Городни-

чий сразу не понял, кто такой Хле-

стаков?)

Стратегия «Днев-

ник двойной записи». 

Проблемы. Коммента-

рии. 

Рефлексия. «Автор-

ский стул» (ученики за-

дают вопросы. Авто-

ром является ученик).

1. Что побудило вас 

написать эту комедию?

2. В комедии нет по-

ложительных героев?

3. Ваше отношение к 

главному герою.

 - А сейчас пригла-

сим господина Хлеста-

кова! Может и к нему у 

вас есть вопросы?

1. Господин Хлеста-

ков, есть ли у вас цель?

2. Чем вы любите заниматься?

3. Почему вас приняли за ревизо-

ра?

Составление кластера. Хлеста-

ков. Легкомысленный. Глупый. Лгун. 

Ленивый. Хвастун.

План синквейна.

1. Имя существительное – Хле-

стаков. 2. Прилагательное – глупый, 

хвастливый. 3. Глагол – врет, гуля-

ет, выдумывает. 4. Хвастливый Хле-

стаков выдумывает небылицы. 5. Си-

ноним – лгун.

Домашняя работа. Написать эссе 

«Я тоже чуть-чуть Хлестаков».

Работа в группах. Блиц-опрос. 

Сем.карта. Кубизм. Двойная запись. 

Авторский прикол. Кластер. План 

синкв. Оценка. (Айгерим. Аягуз. Мер-

хан. Ерболат.)

Айзада ТУЛЕГЕНОВА,

учитель русского языка 

и литературы

 Жанажолской СОШ,

Казталовский район

Цели урока: Образовательная: дать 

характеристику экономического и поли-

тического развития Османской империи 

в ХІХ-начале ХХ в.в. Развивающая: раз-

вивать логическое мышление учащихся, 

умения анализировать исторические со-

бытия, находить причинно-следственные 

связи, систематизировать знания. Воспи-

тательная: воспитание толерантности.

Тип урока: комбинированный.

Метод  обучения:  аналитический, 

проблемно-поисковый.

Ход урока: Организационный момент.  

Проверка домашнего задания.

а) воспроизведение опорного конспек-

та по теме «Индия». б) ответы на вопросы 

к конспекту. 1. Объясни значение деви-

зов «свадеши», «свараджа». 2. Дай харак-

теристику  либерального и радикального 

течений в ИНК. 3. Колонизация Индии-

отрицательные и положительные сторо-

ны.

Новая тема. Деятельность учителя-дает 

задания учащимся, проверяет ответы, по-

могает учащимся при затруднениях (кон-

сультант). Учащиеся читают текст, вы-

полняют задания (групповая, самостоя-

тельная работа с учебником). 1 задание-

определите какие проблемы стояли перед 

Османской империей в 1-ой четверти ХІХ 

века. 2 задание-как правительство пыта-

лось решить эти проблемы? 3 задание-

результаты деятельности правительства.

По мере выполнения заданий заполня-

ется опорно-аналитическая триада. (По-

сле определения проблем каждая группа 

работает над одной из них).

Проблемы. Решение. Результаты.

1п. Экономическое отставание от за-

падных стран. Реформа танзимата (1839-

1870 г.г.) Построены железные дороги, 

проведена связь, правительство разреши-

ло  иностранцам приобретать в частную 

собственность земли и недвижимость, в 

экономику поступило много иностранной 

валюты, Турция получила кредиты от за-

падных государств, появились первые 

промышленные предприятия. Право част-

ного владения землей открыло возможно-

сти для развития промышленности. От-

сталая слабо-развитая промышленность, 

экономическая зависимость от западных 

стран.

2п. Рост национально-освободительного 

движения, угроза потери зависимых тер-

риторий. Провозглашено равенство всех 

граждан, христиане получили право на 

доступ к государственной службе, бы-

ли освобождены от дополнительного на-

лога. Сближение с Францией и Англией, 

войны с Россией. Турция лишилась своих 

владений: Болгария, Сербия, Черногория, 

Румыния-независимые государства. Ал-

жир, Тунис отошли к Франции, Египет-к 

Англии, Босния и Герцеговина-к Австро-

Венгрии, Ливия-к Италии.

3п. Угроза потери независимости са-

мой Турции. Реформа в управлении госу-

дарством. Приближение государственно-

го устройства Турции к Западным стра-

нам – 1876 г.двухпалатный парламент, 

министерства по западному образцу, во-

енная реформа. Попытки преодолеть эко-

номическую отсталость (см. п 3.).

Используя свое экономическое влияние 

и военное превосходство, западные стра-

ны усиленно вмешивались во внутренние 

дела Турции. 

Закрепление. Задание-сделать общий 

вывод, используя триаду. Вывод – несмо-

тря на проведенные реформы,Турция не 

смогла преодолеть экономическую отста-

лость, решить национальный вопрос, она 

потеряла свои владения в Азии, Африке и 

Европе, лишилась экономической и поли-

тической самостоятельности.

Итоги урока. Домашнее задание. За-

писать хронологию событий, заполнить 

опорно-аналитическую триаду. 

Причины. Факт. Экономическая от-

сталость Турции. Рост национально-

освободительного движения. Сближение 

с Германией. Следствие. 

Марзия КУЗБАГАРОВА,

учитель Кировской основной школы,

Зеленовский район

Цель 

урока: повторе-

ние  изученного в сред-

них классах; формирова-

ние знаний и умений уча-

щихся, развитие образного 

критического мышления; 

развитие эстетического 

воспитания.

Оборудование: ком-

пьютер, интерактивная 

доска, слайды, рисунки, 

раздаточный материал для лингвистического экспери-

мента.

Ход урока: Орг.момент. (психологический настрой).

   

Друзья мои! Я очень рада,

 

 

Войти в приветливый ваш класс.

 

 

И для меня уже награда,

 

 

Вниманье ваших умных глаз.

 

 

Я знаю: каждый в классе гений,

 

 

Но без труда талант не впрок.

   

Скрестите шпаги ваших мнений-

   

Мы вместе сочиним урок!

   

Мои соавторы и судьи,

  

Оценкой вас не накажу.

 

За странный слог не обессудьте,

 

А дальше прозой я скажу.

Опрос домашнего задания. На прошлом уроке 

мы познакомились с биографией Ф.И.Тютчева. 

Давайте вспомним основные моменты его 

жизни.  (фронтальный опрос).

1. Когда и где родился  Ф.И.Тютчев?

2.Кто был его первым воспита-

телем?  

3.Во сколько лет Тют-

чев начал писать сти-

хи?

4.Как звали первого 

учителя будущего поэта?

5.Где и когда были впервые напечатаны стихотворения 

Тютчева?

6.Под каким названием они были опубликованы?

7.Где прошли его студенческие годы?

8.После окончания университета, где и кем работал Тют-

чев?

9.Чем занимается поэт после возвращения в Россию?

10.С какими произведениями Тютчева вы знакомы? 

Объяснение нового материала. Вступительное слово 

учителя о творчестве Тютчева.

А сейчас «окунитесь» в мелодию великого русского 

композитора П.И.Чайковского и посмотрите на полотна 

русских живописцев (звучит «Баркарола»: на экране виде-

оряд картин русских пейзажистов). Чтение стихотворения 

учителем «Нет, моего к тебе пристрастия…». Беседа с уче-

никами (ассоциативно-чувственный анализ переживаний 

учащихся), ученики делятся своими мыслями.

Закрепление нового материала. Чтобы лучше почувство-

вать особенности изображения природы в лирике Тютчева, 

давайте проведем лингвистический эксперимент. Перед ва-

ми стихотворения Тютчева, в котором пропущены эпитеты. 

Ваша задача – вставить на место пропуска те определения, 

которые, по вашему мнению, могут здесь находиться. Что 

же у вас получилось? А что же у Тютчева? 

Сравним ваши варианты определений с  авторскими. 

Вывод учителя. В обычной жизни эти слова определяют 

внутреннее состояние  человека. А у автора они отнесены 

к описанию природы. Значит для поэта, природа –  живое, 

разумное существо. Учитель рассказывает о стихах поэ-

та, о том, какие чувства они вызывают у человека. Давай-

те вспомним эти стихи (учащиеся читают стихи, комменти-

руют их). Составление синквейна на тему: «Времена года». 

Галерея  мыслей под названием «Есть целый мир в душе 

моей…». Учащиеся сочиняют стихи к рисункам о природе и 

выставляют  свои работы.

Заключительное слово учителя. Тютчев вошел в созна-

ние читателей  прежде всего как вдохновенный певец приро-

ды.  Ни для кого из русских поэтов, кроме разве его младше-

го современника Фета, природа не являлась таким постоян-

ным источником  впечатлений и раздумий, как для Тютчева. 

Некрасов отметил 

его 

необык-

новенную  спо-

собность улавливать 

«именно те черты, по кото-

рым в воображении читателя мо-

жет возникнуть и дорисоваться сама 

собою данная картина…».

 Своеобразие романтической лирики 

Тютчева в том, что он воспел красоту при-

роды, радость телесного бытия, которое видит-

ся поэту одновременно и одухотворенным. У него 

природа "дышит", "погружается в сон", "трепещет", 

а утром "радуется" и "смеется". Природа бывает полна 

любви и неги, страдает, как человек.

  Тютчев с особой любовью проводит мысль о гармо-

ничном союзе человека и природы.

Комментирование и выставление оценок. Домашнее за-

дание: Сочинение-миниатюра на тему, как вы понимаете 

стихотворные строки Тютчева:

         Не то, что мните вы, природа,

         Не слепок, не бездушный лик.

         В ней есть душа, в ней есть свобода,

         В ней есть любовь, в ней есть язык.

К кому обращено это стихотворение? Как вы объясни-

те мысль « в ней есть язык»?

Лаззат АДИЛБАЕВА, 

учитель русского языка и литературы 

областной санаторной школы-

   интерната им.М.Утемисова

6

 

Жайық ұстазы

30 сәуір, 2014 ж.

Қазақ әдебиеті, 8-сынып

Ж.Жабаев «Жалғызбын деп 

жүрмесін», «Кәмшат қыз»

Қорқыт ата. Қорқыттың өмірге келуі.

 

(Әдебиет, 6-сынып)

Мақсаты:  Білімділік:  Оқушыларға 

Ж.Жабаев өлеңдерінің мәнін ашып меңгерту, 

өлеңді мәнерлеп оқу машығын жетілдіру, 

теориялық ұғымдарды игерту.  Дамытушылық: 

Оқушылардың шығармашылықпен жұмыс 

істеуіне ықпал ету, ойлау қабілетін, сөйлеу 

мәдениетін дамыту. Тәрбиелік: Эстетикалық 

талғам  қалыптастыру,  адамгершілікке, 

имандылыққа тәрбиелеу. 

Сабақ түрі: сыныптан тыс оқу.

Әдісі: мәнерлеп оқу, әдебиет теориясын 

ұғындыру, тестілеу.

Көрнекілік: интерактивті тақта, тестілеу, 

Жамбыл (түрлі түсті суреттер топтамасы)

Сабақ барысы: а) Ұйымдастыру бөлімі

                            ә) Үй тапсырмасы

                            б) Жаңа сабақ

Ұйымдастыру бөлімінен кейін үй тапсырма-

сын тексеру.

-  Үйге  қандай  тапсырма  беріліп  еді? 

(Ш.Құдайбердіұлының өмірі, шығармашылық 

жолы. Шәкәрімнің «Бостандықтың таңы атты» 

өлеңін мәнерлеп оқып, талдап келу). Ендеше, 

тест сұрақтары арқылы Ш.Құдайбердіұлының 

өмірі, шығармашылығы туралы алған білімімізді 

ортаға салайық.

Шәкәрімге арналған тест сұрақтары.

Жаңа сабақ: I. Ой қозғау сұрақтары: Жам-

был Жабаев кім? Ол туралы не білеміз? «Жыр 

алыбы - Жамбыл» дегенді қалай түсінесіздер?

- Ендеше, бүгін біз Жамбыл Жабаевтың 

өмірі және шығармашылығымен тереңірек та-

нысатын боламыз. 

II. 1. Кіріспе сөз «Жамбыл Жабаевтың өмірі 

және шығармашылығы» (Түрлі-түсті суреттер 

мен оқулықтағы мәлімет негізінде айту).

Сөздікпен жұмыс. Ауыз әдебиетімен байла-

ныс. Тұрмыс-салт жырлары.

Көңіл  айту  –  әлдекімнің  туған-туысы 

қайтыс болғанда айтып естіртетін, азалы 

адамды жұбатуға арналған дәстүрлі ғұрыптық 

салт.

Мысалы: Ауыз әдебиетіндегі көңіл айту, 

Байдалы шешеннің көңіл айтуы т.б.

1.  «Жалғызбын  деп  жүрмесін»  өлеңін 

мәнерлеп оқу. Абайға болашағынан үміт күткен 

баласы Әбдірахман өлімінің асы ауыр тигенін 

сезген  Жамбыл  ұлы  ақынға  көңіл  айтуын 

жолдаған.

2.  «Жалғызбын  деп  жүрмесін»  деген 

сөзінің мәнісі – қандай жағдайда да оны елінің 

тастамайтындығын,  халқының  сүйіктісі 

екендігін сезіндіру.

3.  Өлең  –  7,  8  буынды,  2  бунақты,  12 

тармақты, 3 шумақты, қара өлең ұйқасты 

өлең.

4. Теңеу – Бір жұтқан судай дүние

Метафора – Жапанға біткен бәйтерек,

                     Кемелге келген асыл.

Кейіптеу – ауырды жеңген қара жер.

III. «Кәмшат қыз» өлеңі.

1. Мәнерлеп оқу.

2. Кәмшат қыздың портретін беру.

3. Мінездеме беру.

4.  Өлеңдегі  ақын  бейнесі  –  лирикалық 

кейіпкер.

5. Сөздікпен жұмыс.

IV. Түйін. 

Тапсырманы жұмыс дәптеріне орындау.

Бекіту  сұрақтары.  Үйге  тапсырма:  

Ж.Жабаевтың өмірін, шығармашылығын оқу, 

өлеңдерін мәнерлеп оқу.

Гүлжиян  САРКЕНОВА, 

№20 ЖББОМ қазақ тілі мен

 әдебиеті пәні мұғалімі 

Сыни тұрғыдан ойлау

Сабақтың мақсаты: Қазақ даласының 

дара ұстазы – Ыбырай Алтынсариннің өмірі 

мен шығармашылығы туралы мағлұмат ала-

ды, өнегелі өмірімен танысады.Ұлы ағартушы 

жайында оқыған, білгендері туралы ойларын 

қорытындылай отырып адамгершілік, әдептілік, 

еңбексүйгіштік, достық қасиеттерін ұғынады, 

бір – бірінің пікіріне құрметпен қарайды. 

Күтілетін  нәтиже:  Ы.Алтынсариннің 

өмірі  мен  шығармашылығын  талқылауға 

белсенділікпен қатысады. Оқушылардың сын 

тұрғысынан ойлауын дамыту арқылы өз ойын 

тұжырымдауға және басқалар көзқарасын 

сыйлауға үйренеді. Бірлесіп жұмыс істейді, 

пікірлеседі,  ортақ  пікір  шығара  алады, 

шығармашылық қабілеттері шыңдалады. 

Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгерту.

Әдіс-тәсілдері:  миға  шабуыл,  ойлан, 

жұптас, талқыла, тест жұмысы, топтық жұмыс, 

топтастыру, шығармашылық жұмыс.

Сабақтың барысы: І. Қызығушылықты 

ояту. 1. Психологиялық дайындық. «Әрқашан 

күн сөнбесін». 

Оқушыларға күннің  суреті таратылады. 

Бүгінгі сабақтан не күтетіндерін жазып, тақтаға 

жапсырады. Сыныпты екі топқа бөлу.

2. «Миға шабуыл».  

-  Ыбырай  Алтынсариннің  өмірі  мен 

шығармашылығы туралы не білесіңдер?

3. Ойлан, жұптас, талқыла.

Оқушылар өз білгендерін жазады, оқиды.

4. Тест жұмысы.

1. Ы. Алтынсариннің туған жылы?

 а) 1835 ж. 

ә) 1841 ж.        б) 1845 ж.

2. Алғашқы мектеп қайда, қай  жылы ашыл-

ды?

а) Торғай 1864 ж.  ә) Ырғыз 1887 ж. 

б) Орда 1841 ж.

3. Ыбырай Орынбор орыс-қазақ мектебін 

қалай бітірді?

а) орташа   ә) үздік    б) жақсы 

4. «Қазақ хрестоматиясы» оқулығын  қай 

жылы басып шығарды?

а) 1857 ж. 

ә) 1846 ж.      б) 1879 ж.

5.  Балғожа би немересін оқуға қай жылы 

берді ?

а) 1851 ж. 

ә) 1852 ж.        б) 1850 ж.

6.  «Қазақ  хрестоматиясы»  қандай 

шығармамен басталады?

а) «Таза бұлақ»  ә) «Кел, балалар, оқылық»  

б) «Өзен»

7. Ы.Алтынсарин қай өңірде дүниеге келді?

а) Семей 

ә) Торғай   б) Орынбор

8.  Ыбырайдың  табиғат  лирикасына 

жазылған өлеңі. 

а) «Өзен»     ә) «Залым төреге»    

б) «Ананың сүюі» 

9. «Қазақ хрестоматиясы» қай қалада басы-

лып шықты?

а) Торғай        ә) Орынбор          б) Қостанай 

10. Ы.Алтынсарин қай жылы қайтыс бол-

ды?

а) 1889 ж.  

ә) 1881 ж.         б) 1885 ж. 

ІІ. Мағынаны тану. Ыбырайдың  өмірі мен 

шығармашылық ғұмыры туралы.

1. «Деректер сөйлейді» (Хронологиялық кесте 

бойынша жылдар мен оқиғаларға тоқталу).

Жылдар. Оқиғалар. 

1841 жыл - Қостанай облысының Затобол 

ауданында дүниеге келеді.

1850  жыл  -  Орынбор  қаласындағы 

жеті жылдық орыс-қазақ мектебіне оқуға 

қабылданады. 

1857 жыл - Орынбор қаласындағы жеті 

жылдық орыс-қазақ мектебін үздік бағамен 

бітіреді. 

1859 жыл - Орынбор облысының шекара 

басқармасына тілмаш болып орналасады.

1860 жыл - Торғай қаласындағы бастауыш 

мектепке мұғалім болып орналасады.

1864 жыл - Торғай қаласында қазақ бала-

ларына арналған бастауыш мектеп салтанатты 

түрде ашылады. 

14 - Сол мектепке қабылданған бала саны.

1876 жыл - Петербург, Қазан қалаларына 

барады.

1879 жыл - Торғай облысы бойынша орыс-

қазақ училищелерінің бірінші инспекторы бо-

лып тағайындалады.

1879 жыл - «Қазақ хрестоматиясы» Орын-

борда басылып шықты.

1881  жыл  -  Орск  қаласында  тұңғыш 

оқытушылар мектебін ашты.

1889 жыл

17-шілде    -  Жүрек  ауруы  салдарынан 

қайтыс болады. 

2. Топтық жұмыс. Ы.Алтынсариннің 

әңгімелерін беру, оқу, өз тобында талдау,  

мазмұнын ашатын сурет салу. Топтан бір 

оқушы сөйлеу.

І топ. «Жаман жолдас» әңгімесі.

ІІ топ. «Асыл шөп» әңгімесі.

ІІІ. Ой толғаныс.

1. «Еркін жазу» шығармашылық бөлім.

І топ. Ыбырайдың атынан оқушыларға хат 

жазу.

ІІ топ. Өздерінің атынан Ыбырайға хат жа-

зады. (Жай әуен ойнап тұрады).

Хаттарын  топта  оқып,  ең  жақсы  деп 

танылған жұмысты ұжымға оқиды. 

Топтастыру. 

Үйге  тапсырма:  «Ұстаз  –  елімнің 

шамшырағы» тақырыбында эссе жазу.

Бағалау. 

Қорытынды. 

Бақтыгүл АБАТАЕВА,

Көпкүтір ЖББНМ мұғалімі,

Казталов ауданы

Ы.Алтынсарин өмірі мен шығармашылығы             

(9-сынып)

Ұлы адамдарды таныту

Сыни  тұрғыдан  ойлау  технологиясының 

элементтерін  қазақ әдебиеті сабағында тиімді пайда-

лану. 

жүктеу/скачать 9,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: