Исследование» научные доклады «Білім беру саясаты, тәжірибе және зерттеу»
жүктеу/скачать 16,98 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Основные принципы составления опорной схемы
- Неожиданность и экономность
- Использованная литература
- LESSON STUDY АРҚЫЛЫ САБАҚ БЕРУДІ ЖЕТІЛДІРУ Асубаев Б.К., Толықбаева Ғ.Н.
- Идеялар Түсінік қалыптастыру үшін қойылатын түрткі сұрақтар Табыс критерийлері
- Lesson study үдерісі барысында қандай деректер жинауға болады Бұдан нені айқындауға болады
Основной целью образовательной модели В.Ф. Шаталова является, перефразируя В. Дьяченко, «раскрытие миллионов талантов» путем использования приемов интенсивного обучения, в результате чего ученики начинают ощущать себя не только и не столько объектами, сколько субъектами учебно-воспитательного процесса. Основные принципы составления опорной схемы: Лаконичность (20–50 печатных знаков). Структурность (5–8 связок, логических блоков). Смысловой акцент (отделение одного блока от другого, оригинальное расположение символов). Унификация печатных знаков. Автономность (каждый из 4–5 блоков должен быть самостоятельным). Ассоциативность. Доступность воспроизведению. Цветовая наглядность и образность[1, с.46] На начальном этапе изучив и переработав собранный материал по истории развития технологии Шаталова, я преломила её на изучение казахскому языку и очень коротко предоставляю это вашему вниманию. Научная новизна системы опорных сигналов по казахскому языку в том, что это– это образовательный ресурс интерактивного подхода, который сочетает в себе игру и вербально-графическое изложение материала. Она предназначена для учителей, учеников и родителей в целях дополнения лексических тем к учебникам казахского языка, повторения изученного материала, развития способности учеников мыслить и запоминать учебный материал. Основной целью моей системы опорно- сигнальных схем является обеспечить предельную ясность логически связанного материала, а также достичь взаимосвязи и преемственности конечной и промежуточных целей. Компактные опорные схемы вызывают живой интерес, побуждая к активному труду и поиску. У учеников младших классов способность хранить и извлекать информацию из памяти совершенствуется, развивается метапамять. Дети не только лучше запоминают, но и способны размышлять о том, как они это делают. Проникая в смысл изучаемого материала по опорной схеме, ученики попутно запоминают перевод слов с казахского на русский и сопоставляют приобретенные знания с реальной жизнью. Чтобы обучение по опорно- сигнальным схемам стало продуктивной деятельностью, оно должно быть организовано особым образом а именно: цветовой гаммой фона для концентрации внимания геометрическими фигурами соответствующие определенным частям речи например: круг- имя существительное 214
Личные местоимения часто используемые в речи даны в виде рисунка например: изображение солнышко- мен(я) Новая система взаимоотношений и соотрудничества на уроке вовлекает учеников в диалог, и это позволяет в любой момент начать процесс сначала – с первой отличной оценки за письменное воспроизведение схемы с опорными сигналами. Обучение происходит не только посредством поэлементного объяснения учителем, но и результате использования вербальных средств: говорение, обсуждения и аргументации. Дальнейшее развитие обучения по системе опорно-сигнальных схем и их изучение показало, что с их помощью решаются практически все педагогические задачи. В процессе работы внедрения авторской методики по технологии Шаталова, я начала убеждаться, насколько система опорных сигналов многогранна, она обучает, развивает, воспитывает, социализирует, развлекает и дает отдых. Одна из главных её задач — обучение. Система опорно-сигнальных схем выступает как ресурс и форма обучения, как первичная школа воспроизводства реальных предметов, с целью освоения их значений на казахском языке. Приоритетными направлениями в моей работе стали: 1) Сохранение и укрепление здоровья школьников. 2) Активные методы и формы обучения. 3) Экономия времени. Работа по опорным сигналам это прежде всего сотрудничество учащихся и учителя, и взаимодействие учеников друг с другом в ходе урока и учащиеся здесь не пассивные слушатели, а активные участники урока в индивидуальной, парной и групповой работе. На своих уроках применяю обязательно речевые валеопаузы на казахском языке, обеспечивая тем самым безопасные условия пребывания, а также эмоциональный настрой в начале урока. Вывод: таким образом, правильно организованные (с позиции здоровьесбережения) и интересно проводимые занятия играют большую роль в духовном, физиологическом развитии учащихся, в формировании их мировоззрения. Отличительные признаки и особенности авторской работы по применению опорно- сигнальных схем позволил мне определить что ей присущи те же черты, что и игре: высокая активность, эмоциональная окрашенность работы порождает и высокую степень открытости участников. Ученик приоткрывается, отбрасывает психологическую защиту, теряет настороженность, становится самим собой. Возможно этим, в какой-то степени, определяется высокая продуктивность обучающего воздействия системы опорно-сигнальных схем. Системность опорных схем обусловлена взаимосвязью всех ее частей и логикой учебно-воспитательного процесса, и основываются на феномене идентификации словесного образа и текста используя технику мнемоника, которая и призвана помочь ученической памяти и пониманию. [3, с.18]
оригинальный вид образовательного ресурса, играющий существенную роль в соответствии со спецификой излагаемого на уроке материала моделируется изучаемый лексический и грамматический материал программы. Логика построения опорных сигналов, отражающая содержательные связи между единицами излагаемой информации, их четкая классификация по уровням значимости, воспроизведенная в рассказе учителя, служат образцом, на основе которого формируются 215
эти приемы у школьников. Жестко регламентируемое время на устные ответы (3-5 мин), ориентирует школьника на краткое и точное изложение сущности усваиваемых знаний.. «Начнем с самого простого: буква в слове – это опорный сигнал. Если бы она существовала сама по себе, независимо от всех остальных, то тогда бы ее следовало назвать просто сигналом. Но в том-то и дело, что, составляя слово, мы опираемся на каждую уже написанную и на все вместе, помним о них. Неожиданность и экономность – принципы, на которых строятся и наши опорные сигналы. Но есть еще и другие. Среди них – принцип ассоциации. [3, с.15] Система опорно-сигнальных схем предусматривает внимание учащихся на самом существенном, многократное воспроизведение изучаемой темы. Цель повторения сконцентрировать внимание на главном в новом материале, подчеркнуть важнейшие связи между его компонентами, сходство и различие между близкими понятиями. И никаких претензий к учителю. Уже после 2–3 уроков приходит абсолютное понимание: лазеек нет, необходимо работать ежедневно. Работая с опорными сигналами, учащиеся быстро вырабатывают привычку трудиться на совесть. И результат не замедливает сказаться. В ведомостях учета знаний стоят только отличные отметки. О двойках ребята просто забывают. Таким образом, использование опорно-сигнальных схем по технологии Шаталова как новое направление в изучении казахского языка в моей работе, как учителя казахского языка, дают возможность: повысить уровень профессионализма, обеспечить благоприятные условия для развития личности ученика, выбирать наиболее эффективные стратегии для решения педагогических проблем, с большей определенностью предсказывать результат и управлять образовательным процессом. Рисунок 1 Система опорно-сигнальных схем ( Рисунок 1) помогает учащимся активно воспринимать изучаемые явления, глубоко осмысливать их, перерабатывать и применять на практике в речи. Стимулируют у учащихся процесс познания нового, формируют у них осознанную потребность в приобретении знаний и умений, порождают стремление к самостоятельной деятельности, формируют устойчивое внимание к предмету. Непосредственное отношение на поведение и обучение учеников влияет стиль руководства учебным процессом со стороны учителя и он предполагает демократический характер. 216
В 2009 году на встрече методистов городского отдела образования и учителей города Усть-Каменогорска с представителями Республиканского издательства «Алматыкітап» мне представилась возможность поделиться опытом работы, и получить предложение о сотрудничестве.В 2010 году издательством «Алматыкітап» издано демонстрационное пособие «Опорно-сигнальные таблицы 1-4 классы»- утвержденное Министерством образования и науки Республики Казахстан представленного на рисунке Рисунок 2 Как наглядность пособие распрастранено на уровне школ Республики. В целях распространения передового опыта по опорно-сигнальным таблицам на протяжении последних четырех лет являюсь лектором Института повышения квалификации Восточно- Казахстанской области. 2013 году демонстрационное пособие «Опорно-сигнальные таблицы 1-4 классы» внесен в список учебников и учебно –методических пособии рекомендованных академией имени Ы. Алтынсарина, и апробируется в школах и детских садах районов, городов, областей и Республики. Приказом В настоящее время я наблюдаю, как на других уроках по предметам гуманитарно- эстетического цикла, мои ученики других национальностей самостоятельно составляют и используют систему опорных сигналов при выполнении домашнего задания. В связи с этим я убедилась в том, что систему опорных сигналов (схемы, таблицы) можно эффективно использовать не только на уроках казахского языка, но и при изучении иностранных языков. Представленные часы по лексическим темам из календарного планирования проводятся по следующему алгоритму: 1. Конкретное объяснение новой темы через использование опорных сигналов; 2. Формирование и развитие обучения с помощью опорно- сигнальных таблиц; 3. Проконтролировать полное понимание материала учениками по опорным сигналам; 4. Систематическое использование, самостоятельное воспроизведение и повторение изученной темы по опорно-сигнальной схеме;
(уровневые задания и упражнения) 5. Проведение проверочных и контрольных работ по лексическим темам блока; Таблица1 «Познавательная деятельность» на промежуточном этапе эксперимента 217
0 10 20 30 40 50 60 70 4А 4Б 4В высокий средний низкий На основании таблицы 1 представлена познавательная деятельность по казахскому языку в параллели 4 классов на промежуточном этапе эксперимента, где высокий и средний уровень относительно стабилен. Вывод: отслеживание уровня качества успеваемости по казахскому языку выявил причину скудного словарного запаса и отсутствия языковой среды в семьях. Мониторинг качества знаний по использованию опорно- сигнальных схем представлен в таблицу 2. Проведя сравнительный анализ я пришла к выводу,что к заключительному этапу можно проследить небольшую динамику повышения качества знаний на высоком и среднем уровнях Таблица 2 Мониторинг качества знаний по использованию опорно- сигнальных схем
0 10 20 30 40 50 60 70 4А 4Б 4В высокий сре дний низкий Из всего выше сказанного я пришла к выводу, что если внедрять систему опорных сигналов как новое направление в изучении казахского языка для школ с русским языком обучения повышается мотивация к предмету и активизация мыслительной деятельности учащихся будет очевидна.
1. Шаталов В. Ф. Педагогическая проза. М.: Педагогика, 1980. 2. Шаталов В. Ф. Куда и как исчезли тройки. М.: Педагогика,1983. 3. Шаталов В. Ф. Соцветие талантов М.: Педагогика,1989. 4. Митин А.А. //Управленческие взаимоотношения с талантливыми детьми. Управление персоналом. М.:2000, с. 15–19. 218
5. Огурэ Л. //Марафон для одаренных. ЛГО №4, 2000, с. 28–32. 6. Лысенкова С. Н., Шаталов В. Ф. и др. Педагогика сотрудничества // Учит. газ. 1986. 18 октября. 7. Шаталов В. Ф. Дайте мне школу // Учительская газета. М.:1986. 7 октября. 219
LESSON STUDY АРҚЫЛЫ САБАҚ БЕРУДІ ЖЕТІЛДІРУ Асубаев Б.К., Толықбаева Ғ.Н. Педагогикалық шеберлік орталығының Алматы қаласындағы филиалы ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ Аңдатпа Бұл мақалада Lesson Study үдерісі туралы тыңдаушыларға түсінік қалыптастыру жолдары жəне аталмыш үдерісті мектепте қолданудағы басымдықтар туралы баяндалады. Аннотация В статье рассматриваются пути формирования у слушателей понятия о процессе Lesson Study, а также приоритеты при использовании данного процесса в школьной практике. Abstract This article narrates about ways of forming concept of Lesson Study to the listeners and priorities for the use of this process at school. Ғылым саласына «Іс-əрекеттегі зерттеу» деген санатты енгізілуі əдетте Курт Левиннің (1946) атымен байланыстырады, дегенмен, 1926 жылы жарияланған Букингемнің «Оқытушыларға арналған зерттеулер» атты кітабында аталмыш үдеріс туралы айтылады [1,3- б]. Іс-əрекеттегі зерттеу біздің тренерлік тəжірибеміз туралы түсінігімізді жетілдіруге, өзгертуге жəне жаңа үлгілерге ынталандыруға ықпал ететін «метатəжірибе». «Метатəжірибе өз кезегінде басқа тəжірибелер қалыптастыратын дəйектерді, əрекеттер мен байланыстарды өзгертеді» [1]. Сондықтан да тренерлердің іс-əрекеттегі зерттеу жүргізуі маңызды деген пікірдеміз. Тренерлік тəжірибеміздегі іс-əрекеттегі зерттеуіміздің нысаны ретінде: «Lesson Study
біліктілігін дамытуға ықпал етеді деген ойдамыз. Мұғалімдер сыныптағы оқушылардың білімді қалай қабылдайтынын əріптестерімен бірге бақылау жəне оны бірлесіп талдау арқылы сабақты жақсарту туралы түсінік қалыптастырады. Мұғалімдерде коллаборативті ортада жұмыс істеу мүмкіндіктері болады. Біз 2 (негізгі) деңгей бойынша білімін жетілдірген тыңдаушыларға (тыңдаушылар бұл үдеріс туралы алғашқы білімдерін 3-ші апта, 4-ші күн, 1-4 сабақта алады): «Оқуды жəне оқытуды бірлесіп жақсарту үшін Lesson Studyді пайдалану» тақырыбында сессияны жүргіземіз. Аталмыш сессияның мақсаты: «Оқушыларды оқытуға көңіл аудара отырып, оқытуды жетілдіру жəне оның сапасын арттыру құралы ретінде мұғалімдерге Lesson Studyді ұсыну. Тəжірибені жетілдіру құралы ретінде Lesson Studyді қалай пайдалануға болатынын мұғалімдер топтарының арасында көрсету» [5] болып табылады. Бұл мақсатқа жету үшін ең алдымен, идеялар туралы тыңдаушыларға түсінік қалыптастыру жолдарын айқындап алуды көздеудеміз. Өйткені, «Түсінік-заттың, құбылыстың ең елеулі қасиеттерін, байланыстарын, қатынастарын көрсететін ойлаудың формасы» [2]. Бұл маңызды, себебі, Lesson Study үдерісі елімізге енді еніп жатқан үдеріс болғандықтан, біз оны өз мектебіміздің ерекшеліктерін ескере отырып, икемдеп қолдануымыз қажет. Сол себепті, 220
тренерлік қызметімізде Бағдарлама негізінде ұсынылған 2-сессияда жаңа ұғымды игерту жолдарын іздестірудеміз. Төмендегі кестеде идеяларды түсіндіру жолдарын ұсынамыз. Идеялар Түсінік қалыптастыру үшін қойылатын түрткі сұрақтар Табыс критерийлері Lesson Study – бұл сыныптағы іс-əрекетті зерттеу жұмысының ерекше түрі, ол мұғалімдер топтарының Lesson Studyді бірлесіп жоспарлауын, оқуын, қадағалауын жəне оқуды талдауын көздейді.[4] Lesson Study дегеніміз не? Мұғалім топтарының бірлесіп Lesson
Studyді жоспарлауы неге маңызды? Lesson Study үдересі туралы түсінік қалыптасады. Топтық жұмыс
арқылы постерлер қорғалады, əр топ бір- біріне «екі жұлдызша жəне бір тілек» стартегиясы арқылы кері байланыс береді. Lesson Study мұғалімге əрбір жеке оқушының оқуына қатысты өзінің оқыту тəжірибесі туралы ойлануға мүмкіндік береді. Lesson Study
үдерісін не үшін
пайдалануға болады? Бақылау
парақтарын қолдану
маңызды ма? Неге? «Lesson Study» туралы жапондық бейнежазба талданады. Бейнежазбадан жапондық мектептегі кабинет көрінісі, оқушылардың жауап берулері, киім үлгісі, қатысып тұрған адам саны, сабақтан кейінгі талдау туралы түсінік қалыптасады. Тыңдаушылар жапондық мұғалімдердің
бақылау техникасы
туралы пікір алмасады. Lesson Study циклі сабақтың оқушылар қажеттілігіне сəйкес келуі мақсатында мұғалімдерге сабақ беру тəсілдерін жетілдіруге жəне оның сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Мектеп
мұғалімдерінде қарым-қатынас мəдениеті қалыптасады. Үдерістің кезеңдері қандай?
Lesson Study үдерісінен
кейінгі
ұсыныстар қаншалықты маңызды? Бұл үдерістен кейін сабақ жақсара ма? Қалай? Əр топ белгілі тақырып бойынша сыныпта жасап көргісі келетін оқытудағы «қажетті тақырыпты» таңдап, бақылау парақтарын жасайды. Рөлдік ойын арқылы үдерісті түсінеді. Lesson Study нəтижелері мектептегі əріптестерге жəне басқа мектептерге таратылады. Lesson Study нəтижелерін мектептегі əріптестерге жəне басқа мектептерге қалай таратуға болады? Lesson Study бойынша
мұғалімдердің Тақырып бойынша «А», «В», «С» деңгейіндегі оқушыны «ойша» таңдап алады. Рөлдік ойын арқылы əр деңгейде
тыңдаушыларда бақылау дағдылары қалыптасады. Мысал ретінде: физика,
қазақ тілі
жəне 221
бірлескен жұмысына ықпал ете аласыз ба? Үдерісті жүргізуде қандай кедергілер кездесуі мүмкін? математика сабақтары алынды. Lesson Study үдерісін жүргізуде кездесетін қиындықтар айқындалады. Тыңдаушылар мектептерінде өткізетін зерттеу сабақтарын болжай алады. Бұл жаттығуларды жүргізгеннен кейін тыңдаушылар Lesson study үдерісінің педагогикалық амал екенін түсінеді. Бір мақсатты көздеген бір топ мұғалім бақылаудан шыққан қорытындысын деректер арқылы, яғни оқушының сабақтағы іс-əрекетін жинаған деректері арқылы дəйектеуді үйренеді. Мысалы:
Күнделік Жауапкершілігі (үй тапсырмасын жазуы, жазбауы). Дəптер Тазалығы, каллиграфиясы, сауаттылығы. Оқушының орындаған тапсырмасы Тапсырма арқылы бұрынғы білім мен жаңа білімнің байланысуы т.б. «Оқушы үні» бойынша бейнежазба Мұғалімнің сабақ беру əдістерінің тиімділігі, сыныптағы психологиялық ахуал т.б. Постерлер Ортақ шешім, жаңа білімді қабылдау деңгейі. Макеттер Оқушының қабілеттілігі т.б. Оқушының жазған эсселері т.б. Оқушының өз ойын айта білуі, шынайлығы, сөз саптауы т.б. Зерттеуші мұғалімдердің рефлексивті есептері Зерттеуші мұғалімдердің рефлексивті есептері зерттеу сабағының шынайылығын, «ақылды мақсаттардың» табыс критерийлеріне жетелеуін айқындайды. Ұсыныстар мəтіні Аталмыш сыныпта сабақ беретін мұғалімдер оқушылардың оқу материалдарын қабылдау туралы құнды ақпарат алады. Жоғарыдағы кестені беру себебіміз, Lesson study үдерісінде деректер арқылы оқушының білімін бағалауға мүмкіндік бар деген идеяны айтқымыз келеді. Сабақ кезіндегі қызық фактілерді, күтпеген оқиғаларды немесе түсінбеушіліктерді, біржақтылықты түрлі деректер арқылы түсініп, жақсарту жолдарын қарастыруға болады. Біздің мысалымыздағы зерттеуге алынған үш деңгейдегі оқушының қабылдауы, түсініктері туралы ойларын талдап алғаннан кейін, бұл оқушыларға сабақ беретін басқа да əріптестеріне ұсыныс жасау қажеттілігін түсіну маңызды. Бұл сыныптағы басқа да оқушылардың қабылдауын «осылай жақсартуға» болады деген болжам жасауға көмектеседі. Бұл Lesson study үдерісінде шынайы болып жатқан оқиғалар талданады. Сабақты қалай жоспарлауға болатынын мұғалім əріптестерімен бірге түсінеді. Себебі, сыныпта отырған əрбір оқушының қабылдауын түрлі сабақтарда бақылау арқылы оларға сабақ беру маңызды. Lesson study үдерісі жас мамандарға да, еңбек өтілі бар мұғалімдерге де кəсіби 222
біліктілігін арттыруда көмегін тигізеді деп ойлаймыз. Бірлесіп жоспарлау, бірлесіп талдау, бірлесіп қорытынды шығару ең бірінші, ұжымда ынтымақтастық ортасын орнатады. Мұғалімдер бұрын байқамай жүрген «оқушы қырларын» байқайды, түсінеді. Зерттеудегі оқушылардың қажеттілігін анықтайтын дағды қалыптастырады. Осылайша, оқушы қабылдауының «күшті» жəне «əлсіз» жақтарының алшақтығы жақындай бастайды. Бұрыннан бері қолданып келе жатқан деңгейлік тапсырмаларға деген жаңаша көзқарас, сенімділік, шешім жəне оны құрастыруға деген уəж пайда болады. Бұл жерде циклдегі сабақтардың ара қашықтығын ескеру қажет. «Сабақты дайындау жəне талқылау үшін бір айдай уақыт қажет болуы мүмкін». [4,17-б.)] Себебі, екі ауысымдағы оқу, сабақ кестесі, мұғалімдердің жүктемесінің əртүрлі болуы сабақтардың арасындағы уақытты өзі белгілеп береді. Қорытындылай келе, бұл үдеріс арқылы ұстаздар сыныптағы оқушылардың қабілетін жəне қабылдауын тікелей қадағалай алады. Осылайша, олар сырт жақтан бақылау арқылы өз тəжірибелерін жақсартуға мүмкіндік алады. Яғни, Lesson Study- практик маман жүргізетін зерттеу [3,117-б.] жүктеу/скачать 16,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|