Исследование» научные доклады «Білім беру саясаты, тәжірибе және зерттеу»

КРИТЕРИАЛДЫ БАҒАЛАУ – ОҚУШЫ БІЛІМІН БАҒАЛАУДЫҢ 

САПАЛЫ КӨРСЕТКІШІ 

Баяқова Қ. Т. 

№7 негізгі мектебінің қазақ тілі мен əдебиеті  пəні мұғалімі  

Меркі ауданы, Жамбыл облысы  

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ 

Аңдатпа 

Мақалада  жаңа  мазмұнды  білім  жүйесіндегі  критериалды  бағалау  туралы  талдау 

жасалған.Критериалды бағалау  əдісі арқылы оқушылардың білімге қызығушылығын оятып, 

белсенділігін  арттырудағы  мақсаттары  мен  міндеттеріне  тоқталып,  оны  жүзеге  асыру 

жолдары  қарастырылған.  Жаңаша  бағалау  жүйесі  арқылы  оқушының  білім  сапасын 

жетілдіру  əдіс-тəсілдері  ашып  көрсетілген.Қорытындылай  келе,  автор  критериалды 

бағалауда  оқушылардың білім мазмұны мен мақсаттарына сай оқу-танымдық құзіреттілігін 

қалыптастырудағы  ықпалын    нақты  анықтап  көрсеткен  жəне  оқушылардың  білім 

жетістіктерін бағалауға негізделген үдеріске нақты мысалдар келтірілген.   

Аннотация 

В  статье  описаны  критерий  оценивания  новых  содержании  образования.С  помощью 

методики критериального оценивания развить у учеников интерес к учебе, выявляется цели 

и задачи активности учащихся, и пути их реализации.В статье показано система выявления 

качества знании учащихся с помощью новых методик. В данной статье автор подтверждает 

свою  мысль,  что  критериальное    оценивание  как  часть  процесса  обучения  позволяет 

достигать и улучшать результаты учащихся в процессе обучения. 

Abstract 

The article is dedicated to questions about the criteria for the organization of assessment of 

the  educational system.By the criteria  for the organization of assessment methods, purposes,main 

components of student's workare shown here. In this article the author presents the examples of 

using strategies. Special attention is paid to criteria for the organization assessment and as a part of 

teaching process allows to reach and improve the results of students 

in learning. 

Ешкім де өзіне –өзі 

 баға беруді үйренбей тұрып,  

басқаларды бағалай алмайды 

И.Гете 

Білім – қоғамды  əлеуметтік-мəдени,  ғылыми  үрдіспен  қамтамасыз  ететін  жоғары 

құндылық. Болашақтың бүгінгіден нұрлы болуына ықпал етіп, адамзат қоғамы алға апаратын 

күш тек білімде ғана. Қай елдін болсын өсіп-өркендеуі, ғаламдық дүниеде өзіндік орын алуы 

оның  ұлттық  білім  жүйесінің  деңгейіне,  даму  бағытына  байланысты.          «Ұрпағы  білімді 

халықтың  болашағы  бұлыңғыр  болмайды»  дегендей,  жас  ұрпаққа  сапалы,  мəн-мағыналы, 

өнегелі тəрбие мен білім беру – бүгінгі күннің басты талабы. 

Елбасы  Н.Ə.Назарбаевтың  «Қазақстан  жолы - 2050: бір  мақсат,  бір  мүдде,  бір 

болашақ»  атты  Жолдауында « ... Орта  білім  жүйесінде  жалпы  білім  беретін  мектептерді 

Назарбаев Зияткерлік мектептеріндегі оқыту деңгейіне жеткізу керек» деп атап көрсетілген 

[1].  Осы  тұрғыда  ұлттық  бiлiм  беру  жүйесiн  модернизациялау  жағдайында  шетелдiк  озық 

367

тəжiрибелердi пайдалану мүмкiндiктерiн бағалау, ұлттық дəстүр мен ерекшелiктердi ескеру, 

бiлiм  мазмұнын  жаңарту,  бiлiм  беру  жүйесiн  басқару  мен  ұйымдастырудың  тиiмдiлiгiн 

арттырудың жаңа жолдарын iздестiру секiлдi өзектi жайттар ерекше маңызға ие болып отыр. 

Соңғы 

жылдары 

ауылдық 

жердегі 

оқушылардың 

 

оқуға 

ынтасының, 

қызығушылығының төмендеуі байқалады. Оқушының оқу-білімге ынтасының төмен болуы, 

оның  қызығушылықтары  мен  қажеттіліктері  анықталмай  нəтижелі  оқу  болмайтыны 

баршамызға белгілі. Оқушы білімін бағалау білім сапасын  көтерудің ең маңызды факторы 

болып  табылады.  Бағалау  жүйесіне  неліктен  өзгеріс  керек?  Соңғы  жылдары  дүниежүзінің 

көптеген  мемлекеттері  білім  беру  жүйесінде    оқушылардың  білім  жетістіктерін  бағалау 

жүйесін қайта қарауда. Себебі бағалау жүйесіндегі өзгерістер - білім беру саласындағы басты 

бағыттардың бірі. Бұл бағыттағы жаңа қадам - критериалды бағалау болып табылады. Қазір 

критериалды  бағалау  туралы  көп  естиміз  жəне    мектептерде  эксперимен  ретінде  сынақтан 

өткізілуде.    Кез-келген мұғалім  критериалдық бағалауды қолданбас бұрын оның өзіне тəн 

терминологиясын  толық  меңгерген  жөн.  Сондықтан  біз    критерий  деген  сөздің  мағынасын 

өзіміз түсінуіміз қажет. Критериалдық бағалау - бұл білімнің мақсаты мен мазмұнына сəйкес 

келетін,  оқушылардың  оқу-танымдық  біліктілігін  қалыптастыруға  себепші  болатын,  айқын 

анықталған,  ұжыммен  шығарылған,  білім  процесінің  барлық  қатысушыларына  алдын  ала 

белгілі критерилермен оқушылардың оқу жетістіктерін салыстыруға негізделген үрдіс. 

Отандық  білім  беру  жүйесіндегі  басты  міндеттердің  бірі-  заманауи  тез  өзгермелі 

қоғамда  оқушыларды  жан-жақты  дамытумен  бірге  білімді  өзгермелі  өмір  жағдайында 

пайдалана білу дағдысын қалыптастыру. Қазіргі жағдайда бағалау жүйесіне өзгеріс енгізбей 

алға  қойған  мақсаттарымызға  жету  мүмкін  емес.  Дəстүрлі  бағалау  жүйесі  оқушыларды 

тиімді  оқытуға,  ынталандыруға  əлсіз,бағалаудың  екіұшты  сенімсіз  болуы  оқушыларды 

нəтижелі  оқытуға  мүмкіндігі  аз  екенін  көрсетіп  отыр.  Мұғалім  мен  оқушы  арасында 

түсініспеушілік  туындайды.  Дəстүрлі  бағалауда  тек  соңғы  нəтиже  ғана  бағаланады,  іс 

жүргізу 

барысындағы 

жұмыстың 

мазмұны, 

іс-əрекет, 

оқушылардың 

мақсатқа 

бағытталушылығы  жоқ.Бағалаудың  шынай  болмауы  білім  беру  үрдісіне  кері  əсер  етуі 

мүмкін. Жақсы бағаны оңай жолмен алу оқушының оқуға деген уəжінің төмендеуіне əкеледі. 

Мектептегі  бағалау  оқушыны  өзін-өзі  бағалауға,  оқушының  аз  ғана  жетістіктерін  мадақтау 

жəне ынталандыруға, бағдарламаны игеру деңгейінен ақпарат беріп отыруға бағытталу тиіс. 

Критериалды бағалау жүйесі дəстүрлі бағалау жүйесінен мүлде өзгеше. 

Бұрыннын  қалыптасқан «5» баллдық  бағалау  жүйесі  бізге  оңай.  Онда  баға  шартты 

түрде  қойылады,  ал  критериалдық  бағалау  жүйесінде      оқушы  өзі  жасаған  жұмысының  

деңгейіне  қарай  балл  алады.  Бағалау  шкаласы  о-ден  басталады.  Əрбір  баллда  оқушының 

жетістік  деңгейі  анық  көрінеді.  Оқу  жылының  басында  мұғалім  оқушылармен  қандай 

критерилер бойынша бағаланатынын келісіп алады. Тоқсанның басында əрбір тараудан кейін 

қорытынды жұмыс жүргізілетінін ескертіп отырады.  

Критериалды бағалаудың ерекшеліктері: 

 Оқушылардың білім жетістіктері анық, шынайы болады.

 Алдын-ала бағалау шкаласы ұсынылады

 Оқушыларға кері байланыс жасау мүмкіндігі беріледі.

 Оқушылар өз іс-əрекеттерінің нəтижесін ұғынады.

 Жұмыстың əрбір элементін жеке бағалауға үйренеді.

 Оқушылардың білім –білік дағдылары мен білім сапасының көтерілуіне ықпал етеді.

Критериалды бағалау жүйесінің міндеттері: 

 Танымдық қабілеттерін, сыни ойлауын, есте сақтауын, оқушылардың оқу- танымдық

əрекеттерін орындауға икемдеу;

368

 Оқушылардың  оқуға    ынталарын  арттыру,бағалауға  деген  теріс,кері  ұғымдардын

жою,оқу барысында жауаптарды талдау, сараптаудағы белсенділігін арттыру;

 Оқушының  сабаққа  қызығушылығын,  белсенділігін  арттыруы.  Бағаға  қарсы  теріс

көзқарастың болмауы;

 Оқушының білімін ағымдық жəне қорытынды бағалау, баға сапасын арттыру.

 Оқушы  білімінің  жүйеленуі,  тереңдеуі,  есте  ұстауы.  Оқушыны  табандылық  пен

шыдамдылыққа тəрбиелеу.

 Білм  алу  барысындағы  қиындықты,  қателікті,  білім  олқылықтарын  жəне  оның

себептерін дер кезінде анықтауы.

 Оқушының білім алу үдерісін  қадағалап, дəл жəне жедел түрде сапалы білім алғаны

жөнінде кері байланыс ақпараттың алуы.

 Оқушының  барлық  жұмыс  түрлерін  бағалауы. (өзіндік  жұмыс,  ағымдағы  бағалау,

қорытынды бағалау, тренинг, үй жұмысы, шығармашылық т.б.)

Сабақтың    алдында  мұғалім  оқушыларды  критерилермен  таныстырады.  Критерий –

бұл  оқушы  өз  іс-əрекеті  туралы  ойы,  білім-мен  білігін  бағалау,  келешекте  өз  қателерінен 

сабақ  алу  ,түзету.  Əрбір  сабақтың  барысында  мұғалім  оқушыға  білім,білігін  тексеретін 

тапсырмалар  ұсынады.Бұл  міндетті  дайындық  деңгейіне  байланысты  оқу  үрдісінде  түзету 

жұмыстарын  жүргізуге  ыңғайлы.  Осымен  байланысты  əрбір  тапсырманың  орындалуына 

байланысты  бағалау  критерилері  түзіледі.  Критерилер  нақты  болуы  тиіс.  Оқушылар 

мұғаліммен əрбір орындалған жұмыстың дұрыстығына қарай балл алатынына келісіп алады. 

Əрбір  тапсырмада  міндетті  орындалатын  бөлігі  мен  қосымша  орындалатын  тапсырмалар 

болады. Ол міндетті бөлігін орындаған соң ғана бағаланады.Жұмыстың соңында оқушылар 

берілген  критерилер  бойынша  өзін-өзі  бағалау  жүргізеді,  содан  соң  мұғалім  бағалайды. 

Шыққан  нəтижені  салыстыра  отырып,тағы  нені  игеру  керектігі  анықталады.  Критериалды 

бағалау  жүйесі  оқушыға  ата-анаға,  мұғалімге  оқу  үдерісінің  барысы  туралы  ақпарат  беріп 

отырады.  Критериалды  бағалауды  қолдану  оқушының  берілген  материалды  саналы  түрде 

меңгеруіне,  өзінің  біліміне  деген  сенімділікті  қалыптастырады.  Нақты  жасалған  критерии 

бар  кезде  мұғалім  берген  бағасымен  сəйкесендіруге  болады.  Бұл  сызбаны  жүргізу  қиындау 

болғанымен  оқушылардың  білімін  дамытуға  қойылған  міндеттерді  шешуге  ықпал  етеді. 

Критериалды  бағалау  пəн  стандартын  негізге  ала  отырып,  əдістемелік  нұсқаулық  бойынша 

жүргізіледі.  Критериді  қоюдың  қалыптасқан  нормасы  жоқ,  ол  оқушылардың  жас 

ерекшелігіне қарай өзгеріп отырады. 

 Критериалды  бағалау  жүйесін  құру  үшін  қалыптастырып,  белгілейтін  бағалау 

жүйесін  дайындау  қажет.  Мұғалімдерге  критериалды  бағалауды  қолдануға  əр  пəннен 

нұсқаулық  дайындап,  бағалау  А,В,С,Д    критерийлері  арқылы  жүргізіледі.  Əрбір  критерий 

тапсырмаларды  жүйелі  бағалауға  арналған.  Бұл  критерийлер    арқылы  бағалау  үшін  əрбір 

оқушыны  жеке  жəне  топтық  жұмыстарын  бағалауға  арналған  тиімді  дескрипторлер 

құрылады.  Əрбір дескрипторлер арқылы бала өз жұмысын  бағалай алады.  Бұлардың ішінде 

айтылған А,В,С критерилерімен бағалауға болады. 

Оқушылардың ауызша жауаптарын төмендегідей критерилермен бағалауға болады: 

-

  Сұраққа жауап берудегі оқушының мазмұндаудағы логикасы; 

-

  Мəтіндегі ғылыми терминдердің қолданылуы; 

-

  Берілген  мəтінді  əлеуметтік  өмірмен  байланыстыра  білуі  ,өзіндік  көзқарасы  мен 

таным-түсінігі көтерілген мəселелерге байланысты келтірілген аргументтері; 

-

  Ойын көркемдеп жеткізе білуі, тіл шешендігі. 

Рефератты бағалау критериілері: 

-

  Мазмұны тақырыпты ашады; 

369

-

  Тақырыпты ашуда логикалық ойы, тұжырымы бар; 

-

  Реферат авторы демонстрациялқ материалдар қолданған; 

-

  Автордың  рефератты  қорғауы(  материалды  жетік  біледі,мəтінді  оқып  берді, 

сұрақтарға қысқа əрі нақты жауап берді) 

Сызба-кестені толтырудың критерилері: 

-

  Кестенің толық толтырылуы 

-

  Жазбалар нақты, сауатты жазылған. 

-

  Жұмыстың эстетикалық талапқа сай болуы 

Эссе критерилері: 

-

  Автор өз ойын жеткізуде нақты дəлелдемелер келтірген. 

-

  Дəлелдемелер көтерілген мəселеге сəйкес келеді 

-

  Автор ойын қазақ тілінің нормасына сай білдірген. 

Бағалау  парағы  оқушылардың  қандай  жетістіктері  үшін  балл  алғанын  көрсетеді. 

Оқушы  алдын  ала  өзінің  мықты  жəне  əлсіз  жақтарын  анықтай  отырып,  өз  мүмкіншілігін 

тиімді қолдануға мүмкіндік береді. Білім беру сапасын көтеру оқушының білім жəне үлгерім 

сапасына  тікелей  байланысты,сондықтан  оқушының  оқуға  деген  ішкі  уəжін  мен  ынтасын 

қалыптастырып  алмай  шешу  мүмкін  емес.  Критериалды  бағалау  оқушылардағы 

сенімсіздікті,  қауіпті  жояды.  Жағымды  мотив  қалыптастырады.Аралық    тапсырмаларда 

алынған баллдар журналға қойылмайды. Мұғалім қатал бақылаушыдан гөрі көмекшіге жəне 

кеңес  берушіге  айналады.  Бағалау  екі  жақты  жүргізілетіндіктен  мұғалім  мен  оқушының 

арасындағы  келіспеушілік  жойылады.  Бағалаудың  ашықтығы,  өз  көзқарастарын  айта  білу 

оқушының  білім  алуға  деген  жауапкершілігін  арттырады.            Критериалды  бағалау  жүйесі 

оқушының  белсенділігін  арттырып,  оқу  үдерісінде    жарыса,  бəсекелесе  білім  алуға  қол 

жеткізеді. 

  Қазіргі  жаңашыл  ұстаз    жаңа  технологияларды  өмірге  енгізуге  дайын,  оқу-тəрбие  

ісіне  жанашырлық  танытатын,  қоғамның  ең  озық  бөлігінің  бірі.  Оқу-тəрбие  үдерісінің 

мазмұнына  жəне  ұйымдастырылуына  комплексті  тұрғыда  қарайтын,  зерттеушілік  ыңғайға 

бейім,  теория  мен  практика  іс-əрекетін  біріктіре  білетін,  өмірлік  құндылық  қағидалары 

адамгершілік,  ізгілік,  еңбекқорлық,  парасатты  мінез - құлық  қасиеттерді  бойына  сіңірген 

ұстаз. Шығармашылық əлеуеті дамыған мұғалім өз кəсібін жете меңгеріп қана қоймай, өзін-

өзі  жан-жақты  дамытуға  қол  жеткізеді.  Нəтижесінде  мұғалім  кəсіби  құзыреттілікке  қол 

жеткізеді. Мұғалімнің кəсіби құзыреттілігі - бүгінгі ғасыр талабына сай белгілі бір нəтижеге 

бағытталған білім берудің негізі болмақ. 

       Бүгінгі заман талабы - жан-жақты дамыған, өзіндік «мені» қалыптасқан тұлға тəрбиелеу. 

Оқушы  тұлға  болып  қалыптасуы  үшін  оның  бойында  түрлі  жағдаяттағы  проблеманы 

анықтауға, өзіндік тұжырым жасай білуге, өзіндік бағалауға, сыни ақпараттарды өз бетімен 

табуға,  талдауға,  логикалық  операцияларды  қолдана  отырып  дəлелдеуге,  жалпы  алғанда 

жеке адамның құзыреттіліктері  қалыптасуы қажет. 

       Қорыта айтқанда, критериалды бағалау жүйесін қолдану арқылы біз оқушының тұлғалық 

бағытын  белсенді  позицияға  бағыттаймыз,  тұлғаны  өзіндік  жауапкершілікке,  тұлғалы 

нəтижеге, бағытқа жеткіземіз, білім алушылардың дайындық деңгейі мен өсу динамикасын 

кез  келген  кезеңде  анықтаймыз,  əртүрлі  жұмыстардан  алған  бағаларды  дифференциалдауға 

қол  жеткіземіз.  Бүгінгі  оқушының  білім  сапасын  критериалды  бағалау  жүйесі  арқылы 

жетілдіруге болатынына күнделікті оқу үдерісінде қолдануымыздан  көз жеткізуге болады.   

370

1. «Қазақстан жолы -2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Қазақстан

Республикасының Президенті Н.Ə.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы

2. http://www.google.kz  Жаңа білім беру технологиясы мен əдіс тəсілдері

3. У.Б.Жексенбаева «Компетентностно- ориентированное образование

       в современной школе» - Алматы; 2009 г. 

4. Көкіжанова Г.К. Оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау- білім сапасын басқарудағы

негізгі критерий – Педагогика, 2009 ж.

Əдебиеттер тізімі 

371

ИЗ ОПЫТА ВНЕДРЕНИЯ ИНТЕГРИРОВАННОЙ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ 

ПРОГРАММЫ НА УРОКАХ ХИМИИ 

Бейсенбекова Г. С. 

Филиал АОО «Назарбаев Интеллектуальные школы» г.Атырау

Аңдапта 

      Кіріктілген  білім  беру  бағдарламасы-оқушылардың  қызықты  əдістерді  қабылдау 

дайындығына  бағытталған  жаңа  көзқарастар  мен  білім  беру  əдістері.Сонымен  қатар 

оқушылар бойындағы сыни ойлауды дамытатын қолжетімді жəне түсінікті білім модульдерін 

қолдануды  талап  етеді.  Кіріктілген  білім  беру  бағдарламасын  оқыту  процессіне 

енгізу,оқушыларды  оқыту  мен  тəрбиелеу  арқылы  олардың  арасынан  «жұлдыздары» 

анықтауға  мүмкіншілік  береді  жəне  оқушыға  жан-жақты  қолдау  мен  өзіміздің  əрдайым 

ізденісіне болуымызға септігін тигізеді.                                                                

Аннотация

 

Интегрированная  образовательная  программа  требует  новых  подходов  и  методов 

обучения,  использования  доступных  и  понятных  модулей  образования,  направленных  на 

готовность  учащихся    к  восприятию  интересных  приемов,  которые  будут  развивать  у  них 

критическое  мышление.  Внедрение  Интегрированной  образовательной  программы  в 

учебный  процесс  предоставляет  возможность  через    обучение  и  воспитание    учащихся 

выявлять «звездочек» среди них, оказывать им всестороннюю поддержку и учителю самому 

находиться в постоянном поиске.                                                                                                                           

Abstract 

          The  integrated  educational  program demands new approaches and training methods, use of 

available and clear modules of  education directed towards the readiness of pupils to accept 

interesting activities which will develops their critical thinking. Introduction of the Integrated 

educational program to the process gives the chance through training and education of pupils, to 

reveal me gifted and talented among them, to give them full support and to continuously develop 

new metods in this area. 

Назарбаев Интеллектуальные школы соблюдают принцип, согласно которому одной из 

задач процесса обучения учащихся является необходимость научить их учиться, чтобы они 

стали 

самостоятельными, 

мотивированными, 

заинтересованными, 

уверенными, 

ответственными  и  умеющими  проводить  анализ  учениками.  Стратегия  преподавания  и 

обучения включает: 

•выслушивание  индивидуального  мнения  каждого  учащегося  и  признание  важности

использования уже имеющихся знаний, умений и  навыков с целью их развития  

•стимулирующее  и  развивающее  обучение  учащихся  с  помощью  тщательно

подобранных заданий и видов деятельности 

•моделирование  проблем  и  примеры  стратегий  их  решения  путем,  который  понятен

учащимся 

•поддержку обучения учащихся посредством оценки обучения

372

•поощрение  активного  обучения,  основанного  на  исследовательском  подходе  и

исследований учащихся 

•развитие навыков критического мышления учащихся

•организацию  работы  всего  класса,  индивидуальной  и  групповой  деятельностей.

Основываясь  на  данную  стратегию,  выработала  свою  педагогическая  цель: «Будущему, 

молодому  поколению,  суверенного  народа  дать  полноценное,  качественное  знание, 

воспитать  их  мыслящими  и  сознательными».  Направление: «Развивать  критическое 

мышление учащихся, воспитывать в них человеческое достоинство». В результате создалась 

стратегия обучения: 

1.Объяснить  учащимся  цель  своего  занятия  и  что  я  от  них  хочу.

2.Определить 

для 

себя, 

что 

должны 

усвоить 

к 

концу 

урока 

учащиеся.

3. Решаю,  какие  методы  и  виды  занятий  я  использую  для  выполнения  поставленной  цели.

Надо  увлечь,  заинтересовать  учащихся,  эффективно  распределить  время,  подвести  к  итогу 

урок. 4.Начинаю урок с известных вопросов, понятий, постепенно усложняя их, перехожу к 

новому  материалу.  На  практике  применяю  четырех  шаговую  структуру  урока:

1.Мотивация.

2.Информация.

3.Практика.

4.Применение

Достоинства данного обучения:

1.Развивает

готовность 

воспринимать 

новое, 

побеждает 

пассивность

2.Создает

атмосферу 

энтузиазма 

и 

хорошую 

динамику 

в 

группе

3.Развивает  наблюдательность  и  восприимчивость,  способность  удивляться,  сопереживать.

4.Углубляет восприятие за счет концентрации внимания, и учащиеся лучше понимают, когда

совершают 

свои 

собственные 

открытия.

5.Учащиеся  делятся  своим  вдохновением  друг  с  другом,  а  также  с  другими  учащимся  с

других классов. «Чтобы быть хорошим преподавателем, нужно любить то, что преподаешь и 

любить  тех,  кому  преподаешь» (В.О  Ключевский).  Используя  это  выражение  в  своей 

повседневной  жизни,  я  иду  на  урок  не  только  передавать  знания,  но  и  помочь  выразить 

собственное  «Я»,  воспитать  нравственные  ценности:  сострадание,  гуманность,  доброту, 

ответственность  за  свои  поступки,  снисхождение  к  слабому.  Чтобы  достичь  цели  в  своей 

работе  использую  проблемный  подход  (пробудить  желание  искать  наиболее  эффективные 

способы решения), активные методы и приемы обучения. Мысль ученика рождается только 

тогда,  когда  в  ходе  урока  возникает  спор,  дискуссия,  ставятся  нерешенные  проблемы: 

наличие  другой  противоположной  точки  зрения  позволяет  ученику  прийти  к  осознанию  и 

формированию собственного отношения к тому или иному факту. При таком подходе ученик 

сам  ставит  цели  и  определяет  пути  их  достижения,  он  не  получает  готовые  знания,  а  сам, 

порой,  блуждая,  ошибаясь,  приходит  к  решению  проблем.  Так  учебный  предмет  из 

«внешнего»  становится  «внутренним».  Учитель  должен  быть  энергичным,  в  меру  строг, 

четко  выражать  свои  мысли,  достаточно  эмоционален.  Согласна,  с  Антоном  Семеновичем 

Макаренко, который говорил, что ученики простят своим учителям и строгость, и сухость, и 

даже  придирчивость,  но  не  простят  плохого  знания  своего  дела,  он  должен  быть  им 

интересен.                                                                                                                              

Опираясь  на  изученные  педагогические  теории  и  личный  педагогический  опыт,  для  себя 

выделила 

следующие 

слагаемые 

успешной 

педагогической 

деятельности:

1.Дагностика-изучение  учебных  достижений  учащихся,  анализ  их  деятельности.

2.Стимулирование-побуждение  учеников  к  проявлению  интеллектуальной  инициативы.

373

3.Информативность-обмен информацией об актуальных проблемах  и совместный поиск их

решения.

4.Оптимизм-формирование  умения  мыслить  категориями  успеха:  позитивное  мышление,

находить 

возможности 

в 

трудностях.

5.Оценивание-каждая  выставляемая  оценка  сопровождается  кратким  пояснением  для

ученика 

и 

выдвижением 

перед 

ним 

перспектив 

новых 

достижений.

6.

Самоусовершенствование-непрерывное 

повышение 

общей 

профессионально-

педагогической культуры, обогащение своего опыта, участие в педагогическом творчестве и 

самоанализе результатов деятельности.                                                                                     На 

примере  урока  в  7классе,  хочу  показать,  какие  подходы,  активные  методы  и  приемы 

обучения  применяла  на  данном  уроке.  Раздел.7.1A  Элементы,  соединения  и  смеси 

Урок№2: Соединения и смеси

Цель  обучения,  определяется  как  заранее  планируемый  и  ожидаемый  результат 

достижения  знаний,  навыков,  понимания  учащегося  за  урок,  которые  соответствуют 

интегрированной образовательной программе.                                                                                    

Цели обучения:   

1.Понимать,  что  смесь  обладает  различными  пропорциями  веществ  и  легко

разделяется.   

2.Соединение  обладает  химически  связанными  пропорциями  элементов  и  трудно

разделяется.

Языковые  цели  применяются  на  разных  этапах  урока,  с  целью  поддерживать 

мотивацию к изучению данной темы.[2]  

Например:                                                                                                                   

Учащиеся могут:  

 1.устно и письменно описывать различия между элементами, соединениями

2.задавать

вопросы 

для 

проверки 

или 

прояснения 

по 

теме.

На  уроке  необходимо  пополнять  словарный  запас,  включая  терминологию  и  набор  фраз, 

необходимых  для  достижения  целей  урока.  Лексика  и  терминология  по  уроку:  элемент, 

соединение,  смесь, (химическая)  реакция,  различная/постоянная  пропорция,  атомы, 

разделять , обратимый, необратимый, доказательство, смешивать, сжигать. Полезные наборы 

фраз  для  диалога  и  письма  необходимы    для  использование  учениками  всех  четырех 

языковых  навыков  в  различных  комбинациях  (например,  чтение-слушание,  чтение-письмо, 

чтение-говорение,  слушание-письм ):x аналогичен/не  аналогичен y, потому  что…   x 

более/менее трудный для разделения, чем y, потому что...   элементы являются/имеют x, но 

соединения являются/имеют y, не являются/не имеют x  A и B вместе являются C, но/тогда 

как D не является. Цели обучения и языковые цели обучения основа урока.[2] Содержание и 

структура урока должна  отвечать на вопрос: «Чему научится учащийся на данном уроке?», а 

не на вопрос «Что покроет данный урок?». Например, цели урока: 

1.анализировать  понятия  «соединение»  и  «смеси»  на  основании  результатов

химического эксперимента. 

2.объяснять результаты химического эксперимента.

3. умение обобщать знания с использованием своих  наблюдений

 Дифференциация  целей  обучения  разделяет  прогресс  учащихся  на  три  уровня:

1.все учащиеся будут ….

2.большинство учащихся будет …..

374

3.некоторые учащиеся будут ….

Один из способов формализации процесса дифференциации является постановка следующих 

трех вопросов.  

К концу этого урока:  

1.Что учащиеся должны знать?

2.Что учащиеся должны понять?

3.Что учащиеся должны уметь сделать?

Дифференциация на данном уроке:                                                                                                             

Все учащиеся объясняют, что вещества в смесях сохраняют свои индивидуальные свойства и 

состав смесей не является постоянным.                                                             Большинство 

учащихся умеют отличать соединение от смеси и знают , что вещества, из которых 

образуются эти соединения, не сохраняют свои свойства.                                                 

Некоторые учащиеся предсказывают, что смеси состоят из молекул разных веществ, а 

химическое соединение-из молекул одного вещества

В  начале  урока  организую  опрос  по  теме: «Что  такое  химическая  реакция?».  

Цель    –  проверить  уровень  знаний  учащихся,  через  письмо  и  говорение,  закрепить  навыки-

знание 

и 

понимание, 

подготовить 

к 

изучению 

нового 

материала.

Задание1.  Укажите,  какие  из  перечисленных  явлений  относятся  к  химическим,  а  к  какие-  к 

физическим? Укажите  почему. 

-Вода в озере покрылась коркой льда; 

-Появление ржавчины на железном гвозде; 

-Золотую проволоку вытянули в нить; 

-Сжигание бензина в двигателе внутреннего сгорания (в автомобиле); 

-Ледяная игрушка весной растаяла; 

-Высыхание дождевых луж; 

-Для приготовления теста в ложке смешали соду и уксусную кислоту; 

-Морской прилив; 

-Кусочек  свинца  бросили  в  азотную  кислоту,  он  «исчез», «растворился»,  при  этом 

выделился 

бурый 

газ.[3] 

Помогая учащимся развивать языковые навыки, задаю наводящий вопрос: «Скажите, какие 

слова  часто  встречались  при  нашей  беседе?  Как  вы  думаете,  какого  слова  не  хватает?» 

(соединение).  Поддерживая  изучение  специфичного  химического  языка,  проговариваем  и 

записываем  ключевые  слова:  химическая  реакция- chemical  reaction, химиялық 

реакция,смесь- mixture, қоспа  ,чистое  вещество- neat, таза  зат  ,соединение-compound, 

қосылыс. Проведение химического эксперимента учащимися-один из важных этапов урока. 

Химический  эксперимент  помогает  учащимся  наполнить  усваиваемые  ими  химические 

понятия  живым,  конкретным  содержанием,  увидеть  в  отдельных  фактах  общие 

закономерности,  способствует  развитию  самостоятельности,  повышает  интерес  к  химии, 

развивает  мышление,  умственную  активность  учащихся,  его  можно  рассматривать  как 

критерий 

правильности 

полученных 

результатов, 

сделанных 

выводов.                                                                                                                              

     Демонстрация 

№1.Соединения 

 

и 

смеси

Основные 

цели 

и 

навыки

1.понимать  “элемент”  как  отдельное  чистое  вещество,  состоящее  из  атомов;

2.понимать,  что  смесь  обладает  различными  пропорциями  и  легко  разделяется

3.соединение  обладает  химически  связанными  пропорциями  и  трудно  разделяется.

Изучение 

свойств 

железа, 

серы 

и 

их 

смеси.  

375

Цель: экспериментально  выяснить  изменяются  ли  свойства  веществ  после  их  смешивания.  

Ход  работы:

Задание1.

1.В  вашем  распоряжении  имеются:  вода,  порошки  железа  и  серы,  химический  стакан,

магнит, 

лист 

бумаги, 

шпатели. 

2.С  помощью  шпателя  поместите  небольшие  порции  каждого  вещества  на  лист  бумаги.

3.Смешать  вместе  железный  порошок  и  серу – убедиться  в  отсутствии  определенной

пропорции железа и серы.                                                                                         4.Подействуем 

магнитом на смесь порошков серы и железа . Видим, что железо в смеси с серой не утратило 

способности к намагничиванию [1] 

Результат вашей работы оформите в виде сравнительной таблицы. 

Железо 

Сера 

Смесь железа и серы 

Отношение к магниту 

Отношение к воде 

Сделайте 

вывод 

по 

итогам 

работы. 

Ответьте 

на 

вопросы: 

1.Изменились  ли  свойства  веществ  (железа  и  серы)  после  их  смешивания?

2.Возможно

ли 

разделение 

железа 

и 

серы?

После обсуждения результатов химического эксперимента, используя полезные наборы фраз 

для  диалога  и  письма,  для  закрепления  материала  ,составить    с  учащимися  предложения, 

например:  атом  железа  и  атом  серы  не  аналогичные  вещества,  потому  что  они  проявляют 

разные  физические  свойства.  Сульфид  железа  трудно  разделить,  чем  смесь  железо  и  серы, 

потому  что  сульфид  железа-химическое  соединение.  Элементы  железо  и  сера  являются 

простыми веществами, а сульфид железа-сложным веществом                                    В рамках 

реализации  Политики  трехъязычного  образования  на  уроке  использую  подхода CLIL 

(Content and Language Integrated Learning – предметноязыковое интегрированное обучение), 

который    способствует  усвоению  учащимися  как  содержания  предмета,  так  и  языка 

обучения.[2] 

Например: 

Ғалымдар 

өздеріне 

мынадай 

сұрақтар 

қояды  

Scientists ask themselves these questions?

 

 



Материя біртекті болып саналады ма?



Is the matter uniform throughout?



Мүмкін оны физикалық əдіспен бөле аламыз ба?



Can it be separated by physical means?



Мүмкін оны химиялық əдіспен бөле аламыз ба?



Can it be separated by chemical means?

Жоғардағыдай сұрақтарды қоя отырып, ғалымдар былай жіктей алды:

 

Қоспа – химиялық бір 

– бірімен  əрекеттеспейтін,  бірақ  физикалық  əдіспен  бөлінетін  екі  не  оданда  көп  заттарды

айтамыз. Заттар өзінің қасиеттерін сақтап қалады. 

 Mixtures – two or more substances that are not chemically combined with each other and

can be separated by physical means. The substances in a mixture retain their individual properties  

 Элемент – таза  заттың  қарапайым  формасы.Олар  физикалық  жəне  химиялық

əдістермен бөлінбейтін заттар. 

376

 Elements – simplest form of pure substance. They cannot be broken into anything else by

physical or chemical means. Қосылыстар – екі  не  оданда  көп  элементтер  қосылған,  таза  зат. 

Олар химиялық əдістермен бірнеше жай заттарға  бөліне алады.Compounds – pure substances 

that are the unions of two or more elements. They can be broken into simpler substances by 

chemical 

means. 

В  конце  урока  провожу  формативное  оценивание  (ФО) - текущее  оценивание,  которое 

проводится в соответствии с задачами обучения учебных программ, как часть преподавания 

и обучения. Например:                                                                                                    

жүктеу/скачать 16,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: