ОСОБЕННОСТИ ВНЕДРЕНИЯ СИСТЕМЫ КРИТЕРИАЛЬНОГО

Таким образом, основой современного обучения становится успешность ученика, его 

самореализация  в  процессе  получения  знаний,  а  показателями  этой  успешности  являются 

личная динамика развития и желание учиться. 

Основным  фактором  в  формировании  положительной  мотивации  школьника  была  и 

будет оценка его учебной деятельности. Именно она активно влияет не только на результат 

обучения  ребенка,  но  и  на  его  эмоциональное  состояние,  самооценку,  восприятие  себя  как 

успешной  личности. 

К  сожалению,  традиционная  система  оценивания  направлена  не  на  содержательное 

движение  ученика  к  цели,  а  только  на  конечный  результат.  При  такой  системе  трудно 

сохранить  познавательный  интерес  ребенка,  развить  в    нем  желание  учиться,  трудиться  и 

сделать его успешным. Необходимо создание психологически комфортной образовательной 

среды для мотивации ученика к успешной учебной деятельности.  

М.А.  Пинская  в    учебном  пособии  «Формирующее  оценивание:  оценивание  в 

классе»  считает,  что  система  оценивания  должна  быть  выстроена  таким  образом, 

чтобы как можно бережнее относиться к психике учащихся, избегать травмирующих ее 

ситуаций.  Основной  путь  для  достижения  этого  –  внедрение  в  сознание  всех 

участников  учебного  процесса  отношения  к  системе  оценивания  как  к  инструменту, 

необходимому для успешного получения образования, осуществления обратной связи 

и не более того. [6.с. 16]  

Такое  возможно  лишь  при  введении  в  процесс  образования  критериального 

оценивания или его элементов.  

Система  критериального  оценивания  в  начальной  школе  имеет  свою  специфику. 

Чтобы получить фактический результат в 4 классе, ее внедрение надо начинать с 1 класса. 

Но ведь критериальное оценивание - это не только разработка четких критериев оценки для 

учителей, но и восприятие их учащимися, что достаточно сложно для учеников 1 класса, так 

как  навыки  самоконтроля  у  них  фактически  не  сформированы.  А  значит,  введение 

критериального оценивания в 1 классе является, по моему мнению, наиболее трудоемким и 

сложным этапом в работе учителя. 

Поэтому,  именно  работу  с  учащимися  первого  класса  мне  бы  хотелось  рассмотреть 

более подробно. 

Самоконтроль – один  из  важнейших  факторов,  обеспечивающих  самостоятельную 

деятельность учащихся. Его назначение заключается в своевременном предотвращении или 

обнаружении уже совершенных ошибок. 

Дети 7-8 лет  не  всегда  умеют  самостоятельно  найти  ошибки  в  своей  работе  и 

исправить  их  на  основе  сопоставления  собственных  действий  с  конкретным  или 

обобщенным образцом, что подтверждается исследованиями в области психологии.     

А  ведь  именно  умение  оценить  свою  работу,  сделать  самостоятельные  выводы 

(обнаружить  ошибку  или  убедиться  в  правильности  выполнения  задания) – один  из 

важнейших элементов критериального оценивания. 

Поэтому, система критериев оценки своей деятельности для учащихся первых классов 

должна быть доступной и предполагать поэтапное внедрение в обучение. 

Вступая  в  инновационный  процесс,  я  строго  следую  принципам  критериального 

оценивания: 

 постепенный переход функции контроля и оценивания от учителя к ученику;

 контроль и оценка не результата, а процесса учебной деятельности;

 приоритет самооценки;

503

 организация специальной систематической работы направленной на формирование у

ребенка  умения  оценивать  без  помощи  взрослых  учебную  задачу  и  результат  своей

работы.

На  первом  этапе  внедрения  системы  критериального  оценивания,  я  разрабатываю 

критерии,  с  учетом  требований  Государственных  стандартов  образования  РК,  учебных 

программ по предметам и Инструктивно - методического письма за текущий год. 

На втором этапе адаптирую разработанные дескрипторы к уровню учащихся 1 класса. 

Далее  составляю    схему  формирования  навыков  самооценки  и  взаимооценки 

первоклассников на весь учебный год. 

Работа с учащимися начинается с самооценки, со способности  понять, что «я это  уже 

умею  и  знаю», «я  этому  не  совсем  научился», «я  этого  не  знаю».  Так  как  одна  из  главных 

задач,  стоящая  перед  учителями,  работающими  в 1 классе,-  это  формирование  у  детей 

умение оценивать  результат своей деятельности. Чуть позднее, приступаю к формированию 

навыков взаимооценки и умений самостоятельно разрабатывать критерии. 

Перспективный план работы  с учащимися 1 класса по развитию навыков необходимых  

для контрольно-оценочной деятельности 

Учебный период  Формирование самооценки 

Формирование 

взаимооценки 

1 этап  

(4-5 недель) 

1.Умение

отделять 

известное 

(сформированное) 

от 

неизвестного 

(несформированного)  в  знаниях  и  умениях, 

через вопросы: «Что мы уже знали?», «Какие 

новые знания мы получили на этом уроке?» и 

т.д. 

2.Сравнивать  любое  своё  действие  и

результат с готовым образцом. 

Умение  слушать  ответы 

других учащихся, дополнять 

их.  

. 

2 этап  (до  конца 

2 четверти) 

1.Осознание учебной задачи.

2.Умение  находить  ошибки,  опираясь  на

критерии  предлагаемые  учителем  (критерии, 

должны быть четкими и краткими и после их 

озвучивания  всегда  должны  задаваться 

вопросы, направленные на выявление уровня 

понимания).   

1.Сравнивать

действие 

других 

учащихся 

с 

образцом. 

2.Находить

решение 

поставленной 

задачи 

совместно (работа в парах). 

3 этап  (до  конца 

учебного года) 

1.Умения разрабатывать критерии совместно

с  учителем,  находить  ошибки  в  своей 

учебной  деятельности,  опираясь  на  эти 

критерии  (действуя  по  алгоритму:  цель, 

разработка 

критериев, 

оценочная 

деятельность, 

рефлексия 

оценочной 

деятельности).  

2.Сравнивать  свою  оценку  с  оценкой

учителя. 

1.Оценивать  работу  других

учащихся 

опираясь 

на 

разработанные критерии. 

2.Работать

в 

группах 

выполняя 

пошаговые 

инструкции учителя. 

Таким образом, благодаря  развитию навыков взаимооценки, самооценки и сравнению 

своей  оценки  с  учительской,  к  концу  первого  года  обучения  в  школе,  учащиеся  первого 

класса,  самостоятельно и достаточно адекватно оценивают свои работы по тем критериям и 

требованиям, которые совместно обсуждали в классе, и могут объяснить родителям значение 

каждой своей оценки и отметки. 

Кроме  того,  дети  с  первых  дней  обучения,  включены  в  творческий  процесс, 

коллективную работу, что обеспечивает постоянный интерес учащихся к процессу обучения.  

504

Данная система работы, начатая в первом классе, продолжается на протяжении всех 

четырех лет обучения учащихся в начальной школе. 

Формирование навыков и умений 

2 класс   Разрабатывать  критерии  при  минимальной  помощи  учителя  и  умений  выделять  из 

них те, которые нужно предъявлять на проверку. 

Планировать самостоятельную работу.  

Осуществлять самоконтроль за своей деятельностью. 

Оценивать достоверность изложения. 

Осознавать, к какому этапу решения задачи относится затруднение. 

Устанавливать связь между результатом действия и его этапами. 

Работать в содружестве с учителем и другими учащимися. 

3 класс  Самостоятельно разрабатывать критерии. 

Организовать домашнюю самостоятельную работу. 

Интерпретировать материал. 

Выделять и анализировать причины неправильного решения познавательной задачи и 

устранять их. 

Понимать  и  осознавать  возникшие  в  процессе  учебной  деятельности  затруднения  и 

выделять, на их основе, пробелы в знаниях. 

Уметь  адекватно,  в  соответствии  с  разработанными  критериями,  оценивать  свою 

работу и работу одноклассников. 

Осуществлять  контроль  над  своей  деятельностью  и  деятельностью  одноклассников 

при работе в группах по различным критериям. 

4 класс  Строить версии того, «как думали», выявляя при этом разные способы выполнения и 

правильные, и неправильные. 

Самостоятельно возвращаться к оценке предыдущих этапов решения. 

Делать  классификацию заданий  по сложности. 

Выбирать  приемлемый  объём  и  уровень  сложности  заданий  для  самостоятельной  

работы.  

Выражать  оценку  своих  действий  или  результатов  с  помощью  баллов  на  основе 

суммы разных умений (по совокупности критериев). 

Планировать и организовывать свою деятельность и  деятельность других учащихся. 

Переводить  свои  формализованные  оценочные  шкалы  в  общепринятую 

пятибалльную шкалу. 

Составлять  или  подбирать  корректировочные  задания  с  последующим  их 

выполнением. 

При  таком  поэтапном  подходе,  учитывающим  возрастные  особенности  учащихся 

начального  звена,  внедрение  системы  критериального  оценивания  проходит  легко  и 

успешно. А учащиеся, на момент перехода из начальной школы в среднее звено, обладают 

сформированной  внутренней  позицией  школьника,  

эмоционально-положительным 

отношением  к обучению, умением ориентироваться на содержательные моменты школьной 

действительности – уроки,  познание  нового,  овладение  умениями  и  новыми 

компетенциями,  характер учебного сотрудничества с учителем и одноклассниками. 

Таким  образом,  мой  опыт  работы  по  системе  критериального  оценивания,  позволяет 

сделать    вывод  о  том,  что  критериальное  оценивание  необходимо  в  начальной  школе,  что 

оно  стимулирует  учебный  процесс  и,  что  важно,  вполне  доступно  учащимся  начального 

звена.  Возникающие  же  в  процессе  внедрения  трудности,  связанные  с  возрастными 

особенностями детей, преодолимы и вполне оправдывают полученные результаты. 

Учащиеся  становятся  субъектами  образовательного  процесса  и  умеют  адекватно 

воспринимать  оценку  учителя  в  последующем.  Процесс  оценивания  становится 

объективным  и  способствует  повышению  интереса  к  самообучению  и  самоанализу. 

505

Позволяет  учителю  делать    акценты  на  успехах  ученика,  отмечая  зоны  роста,  выделяя  то, 

чему еще предстоит научиться.  

И  самое  главное:  для  ребенка  создается  зона  комфорта,  в  которой  он  чувствует  себя 

уверенно.  Исчезает  самый  главный  показатель  тревожности – страх  перед  отрицательной 

оценкой.  Процесс  становится  гуманным  направленным  на  развитие  ученика,  способного 

контролировать себя и отвечать за свои результаты. 

Использованная литература 

1.Краснобаева А.А. Критериальное оценивание в школе: Учебное пособие.- М.:Пермь

2010. 

2.Калгинбаева 

Ж.С. 

Оценивание 

обучения 

и 

оценивание 

обучения. -

http://repository.enu.kz/bitstream/handle/123456789/3867/obuch.pdf

 (17.09.14) 

3.Ксензова  Г.Ю.  Оценочная  деятельность  учителя:  Учебно-методическое  пособие.-

М.: Педагогическое общество России,2002. 

4.Красноборова  А.А.  Критериальное  оценивание  как  технология  формирования

учебно-познавательной компетентности учащихся 

http://www.dissercat.com/content/kriterialnoe-otsenivanie-kak-tekhnologiya-formirovaniya-

uchebno-poznavatelnoi-kompetentnosti

 (17.09.14) 

5.Послание  Президента  Республики  Казахстан - Лидера  нации  Н.  А.  Назарбаева

народу  Казахстана  Стратегия  «Казахстан-2050».  Новый  политический  курс  состоявшегося 

государства.- 

http://adilet.zan.kz/rus/docs/K1200002050

 (16.09.14) 

6.Пинская  М.А.Формирующее  оценивание:  Оценивание  в  классе.  Учебное

пособие. М.: Московская школа социальных и экономических наук, 2010. 

7.Романов  Ю.В.Система  оценивания:  Опыт  осмысления  и  использования.-

http://www.netschools.ru/ms45/win/history/krit_st1.html

 (16.09.14) 

8.Технология  критериального  оценивания  учащихся.  Концепция  внедрения  системы

критериального 

оценивания 

учебных 

достижений 

учащихся 

Автономной 

Организации 9.Образования «Назарбаев Интеллектуальные школы» 

- 

http://edu.resurs.kz/metod/tehnologiya-kriterialnogo-otsenivaniya-uchaschihsya

 (16.09.14) 

9.Цукерман  Г.А.Введение  в  школьную  жизнь:  Программа  адаптации  детей  к

школьной жизни.М.: Московский центр качества образования, 2010. 

506

МЕКТЕПТЕГІ БАЛАЛАРДЫҢ ГИПЕРАКТИВТІ МІНЕЗ-ҚҰЛҚЫНЫҢ  

КӨРІНУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 

Джармухамбетова Г.З. 

Батыс Қазақстан инженерлік-гумаитарлық университеті 

Орал қаласы  

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ   

Аңдатпа 

Бұл  мақалада  мектептегі  балаларда    гиперактивті    мінез-құлықтың  пайда 

болу  себептері    əр  қырынан  түсіндіріліп,  гиперактивті  балалармен  өзара  қарым-

қатынас  қиындықтары мен оның алдын-алу жолдары қарастырылады. 

Аннотация 

В 

статье 

рассматриваются 

причины 

возникновения 

гиперактивногоповедения  у  учащихся  в  школе,  проблемы  взаимоотношений 

гиперактивных детей и пути и преодоления. 

Abstract 

This article discusses the causes of hyperactive behavior among students at the school, relationship 

problems of hyperactive children and ways and overcome. 

Қазіргі  барлық  əлеуметтік-психологиялық  процестердің    негізінде  білім 

сапасын  жоғарылату    педагогикалық  іс-əрекеттің  позитивті  бағыты  мұғалім-

оқушы  арасындағы  қарым-қатынас,  өзара  түсінулер,  талаптарға  тез  көңіл 

аудару,мектептегі  оқушылардың  мінез-құлқы,  бір-бірін  қабылдау  процестерінің 

негізгі  аспектілерін  білу  аса  маңызды  сұрақтардың  бірі  болып  саналады. 

Мұғалімдердің оқу процесінде  педагогикалық əсерлер бірден барлық оқушының 

бірдей қабылдап, əсер еткенін қалайды 

Оқу  процесінде  оқушының  қызығушылығы  мен  танымдық  белсенділіктің 

қалыптасуы ең алдымен оқушының мінез-құлқы мен жеке басының қалыптасуын 

қадағалап отырудан басталады.  

Мектептегі 

психологтар 

балаларды 

оқыту 

мен 

тəрбиелеуде 

айналасындағыларға  бейберекет,  тəртібі  бұзық,  ашуланшақ,  мазасыз,  шыдамсыз, 

əңгіме  кезіңде  жиі  дауысын  көтеріп,  қызуқандылыққа  салынатын,  мұғалімдерді 

тыңдамайтын  балалармен  жиі  кездеседі.  Зерттеушілер  мұндай  оқушыларды 

«Гиперактивті бала» деп қарастыруда. 

Гиперактивті  бала  қимыл-қозғалысы  шапшаң,  импульсивті,  жасаған  əрекетін 

қадағалай  алмауы,  қимыл-қозғалыстары    шамадан  тыс  белсенді,жоғары 

эмоциональдылық,  орнынан  рұқсатсыз  тұрып  жүреді.Мұндай  балалар  басқаруға 

келмейтін,  ескертулерді  қабылдамайды,  ережелерге  бағынғысы  келмейді,кез-

келген  жағдайда  өзін  белсенді  ұстайды:  жүгіреді,шулайды.  Жылдам,  əрі  көп 

сөйлейді,  Сөйлеп  тұрған  адамнын  сөзін  бөліп,  əңгімеге  араласады,  сұрақты  көп 

қояды,  бірақ  жауаптарды  тыңдамайды.  Мұндай  балаларға    өте  қиын  бір  нəрсеге 

зейін  аудару,  бастаған  ойынын  немесе  əрекетін  аяғына  дейін  жеткізу. 

Айналасындағы  балалармен  конфликтіге  келіп,  агрессиясын  бақылай  алмайды: 

507

итереді, қозғалады. Сондықтан гиперактивті балаларды белсенді, демонстративті, 

эмоциональды  балалардан  ажырата білу керек.

1,54 б 

 Гиперактивтіліктің  негізгі белгілері: 

Алаңғасарлық – зейінін тұрақтандыру, мұқиятсыздық. 

Жоғары белсенділік – қозғалғыш, əрдайым қозғалып отырады. 

Импульсивтілік – шыдамсыз,  күте  алмайды:  сұрақты  аяғына  дейін  тыңдамай, 

сұраққа жауап бере  бастайды, ойын кезінде өз кезегін күте алмайды. 

Ата –аналар мынаны ескерген жөн: 

1.Айналасындағыларға  қиындық  тудыру  үшін    бала  өзін  осындай  күйде

ұстамайды. Бала өзінің эмоциялары мен мінез-құлқын нашар басқарады.  

2.Баланы  топтың  ішіндегі  қарсылықтарға  зейінді  ұлғайту,  топ  мүшелеріне

олардың жалпы ағымға кедергі келтіріп жəне ол не себепті солай болып жатқанын 

түсінуге көмектесу. 

3.Белсенді əрекеттерге шектен тыс  шектеу қоймаңыз, балаға  қатты дауыс көтеріп

айқайламаңыз – керісінше  айқай-шу,  қатты  дауыстан  бала  кері  əрекеттер 

тудырады. 

Гиперактивті  балалармен  өзара  қарым-қатынасты  жақсартудағы    ата-аналарға 

кеңес: 

1.Балаңызбен  қарым-қатынаста  «позитивті»  принципті  ұстаныңыз.  Баланың  жай

ғана əрекеттерінің өзіне мəн беріп, əрбір əрекетін қолпаштап отыруға тырысыңыз. 

Гиперактивті  балалар  ескертілер  мен  сөгістерді      қабылдамайды,  бірақ  кішкене 

ғана мақтаудың өзіне сезімтал келеді. 

2.«Ия», «əрине»  деген  сөздерді  жиі  айтып, «жоқ», «болмайды»  деген  сөздерді

қолданбауға  тырысыңыз. ( осы  сөздерді  «былай  істеп  қарайық»  сөздерімен 

алмастырыңыз). 

3.Егер  балаға  бір  нəрсе  істеуге  тосқауыл  қойсаңыз,  неге  олай  жасап

жақтаныңызды  түсіндіріп,  баланың  назарын  басқа  қызықты  тақырыпқа  аударып 

жіберіңіз. 

4. Бала сіздің көмегіңіз бен қамқорлығыңызды сезіне білу керек.

5.Үй шаруасында балаға қандайда жұмыс тапсырыңыз.

6.Балаға  қоятын  талаптарыңызға    талдау  жасаңыз,  мүмкін  бала  ол  талаптардың

біреуін  орындай  алмауы  мүмкін.  Бала  физиологиялық,  биологиялық  жағынан 

дайын болмауы мүмкін. Баланың табиғатына сай келетін тапсырмалар беріңіз. 

8.Балаңызбен  бірге  түрлі  түсті  тапсырмалар  картасын  дайындаңыз:  жасыл  түсті

карта- барлығын істеуге болады; сары түсті карта- кейбіреулеріне мүмкіндік бар; 

қызғылт сары – маңызды жағдайда; қызыл түсті карта – мүлдем болмайды. Түрлі 

түсті тапсырмалар картасы барлық балаларға арналған балаға түсіндіріңіз.   

9.Қандайда  əрекеттерді  жасар  алдында  қызығушылық  туындайтын  етіп

түсіндіріңіз.  

10.Балаңызға күн режимін орнатыңыз. Күн режимінде балаңызбен бірге өткізетін

уақытыңыз анық көрініп тұрған жөн.   

11.Үйіңізде  балаңызға  арнайы  бөлме  жасақтаңыз.  Балаңыздың  бөлмесін  ашық,

анық, тыныштандыратын  түс қағаздарымен безендіріңіз.  

12.Отбасында  тыныштық,  бала  көзінше  айқай-шу  болдырмау  жағдайларын

508

қадағалаңыз.  

13.Балаңыздың  қызығатын  нəрселермен  ұзақ  айналысуына  жағдай  жасаңыз,

себебі балаңыз өз қызығушылығы бойынша айналысқанда өзін еркін сезіне алады.  

14.Балаңыздың қиындық туындайтын пəндерінен жоғары баға талап етпеңіз. Бұл

керісінше балаңыздың сол пəнге деген  одан бетер қызығушылығын жояды.   

15.Балаңыздың  өз  іс-əрекеттерін  ақылмен  орындауға  жəне  өз-өзіне  бақылау

жасай алуға дағдыландырыңыз. (Кез-келген істі бастар алдында 10-нан 1-ге дейін 

санау). 

16. Есте сақтаңыз! Сіздің шыдамды, жайлы мінез-құлқыңыз бен іс-əрекеттеріңіз,

адекватты  əсер  ету,  сабырлық  сақтау – гиперактивті  балалармен  өзара  қарым-

қатынаста тиімді болып табылады.

2,19 б 

Гиперактивті  балаларға,  мінез-құлықтың  өзгеру  сипатына  байланысты,  бақылау 

тек мектепте, үйде, балабақшада ғана болуы жеткіліксіз. Мұндай жағдайда, басқа 

да  жағдайларда  олармен  араласып  жүретін  ересек  адамдардан,  олар  туралы 

қосымша ақпарат алған жөн. Мысалы, егер біз оларды білім беретін мекемелерде 

бақылайтын болсақ, бізге қажетті ақпараттарды алу үшін, олардың ата-аналармен 

əңгімелесуіміз  қажет,  егер  біз  оларды  үйде  қадағалайтын  болсақ,  онда  біз 

тəрбиешілермен  немесе  мұғалімдермен  əңгімелесуіміз  керек.  Гиперактивті 

балалармен  жұмыс  жасар  кезде,  тапсырманы  жақсы  орындағаны  үшін  мадақтау 

(материалды  болуы  міндетті  емес)  алатындығы  жөнінде  жəне  т.б.  ережелерді 

айтып, олармен алдын ала жекеленген əңгімеде келісіп алған жөн.  

Мұндай  балалар  өздеріне    бағытталған  сөзді  естімей,  істеп  жатқан  жұмысын 

аяқтамау,  өзінің  жұмысын  ұйымдастыра  алмау,шыдамдылықты  талап  ететін 

жұмыстан  қашқақтау,  заттарын  жоғалту,  ұмытып  қалу.  Тапсырма  орындау 

кезінде,  сыртқы  əсерлерге  оңай  алаңдау,  оған  бағытталған  сөзді  естіму,  көңіл 

тоқтатып  алаңсыз  ойлана  алмайды.Істің  ақырын  ойламай,  жиі  албырттық  жасау, 

қорқыныш сезімі аз немесе жоқ, жиі тəуекелді, қауіпті істер жасайу, өзінің жүріс-

тұрысымен  балабақшада,  мектепте  қиындықтар  туғызады  жəне  құрбы-

құрдастарымен жиі дауласады. 

3,124 б 

Гиперактивті  баланы  əрбір 15-20 минут  сайын  мадақтап  жетондар  беруіңізге 

болады, ал ол оларды күні бойында марапатталуға ауыстыруына болады: нақтылы 

бір  баланың  тілегі  мен  ерекшеліктеріне  байланысты,  бірінші  сабақтан  соң 

қыдыруға баруға құқықты, түскі тамақ уақытында кезекшілік (егер баламен білім 

беретін  мекемеде  жұмыс  жасайтын  болсаңыз),  ойынға  қосымша  уақыт,  ата-

аналарымен бірге қыдыру, бірігіп кітап оқу (егер үйде жұмыс жасау). Гиперактивті 

балаға нұсқау берерде ересектердің есінде болатын нəрсе оларға берілетін нұсқау 

қысқа да нұсқа (10 сөзден аспауы) болуы керек. Гиперактивті балалар ата-аналары 

мен  тəрбиешілеріне  манипуляция  жасауға  бейім.  Мұндай  жағдай  болмауы  үшін, 

ересектердің  есінде  болатын  жағдай:  кез-келген  жағдайда  ол  сабырлылық 

сақтағаны  жөн.  Гиперактивті  баланың  ата-аналары  қоғамдық  орындарда  өз 

балаларының  іс-əрекеттерінен  қысылады,  өздерін  кінəлі  сезінеді,  кейбір 

жағдайларда не істерлерін білмей қосылады. Мұндай жағдайда баланың еш кінəсі 

жоқ  екендігін  əдептілікпен  айтып  түсіндіріңіз.  Сондықтан  да,  ересектердің  

көптеген  ескертулері,  жиі  тиым  салулары  (əсіресе  қозғалыс  белсенділігінде) 

мінез-қылығының  жақсаруына  əкеліп  соқтырмайды,  керісінше    өзара  əсерді 

күрделендіре  түседі.  Гиперактивті  бала  басқалардай  емес  өте  эмоцианалды  жəне 

509

тез  ренжігіш  болғандықтан  ересектердің  өзіне  үнемі  көңіл  аударып  отыруларын 

қалайды.  

4,98 б 

Гиперактивті балалар мынадай іс-əрекеттері арқылы материалды залал келтіреді: 

мектептегі  мерекелік  шараларда  шарларды  мұғалім  рұқсатынсыз  жару;  ойын 

барасында  басқа  баланың  құрастырып  отырған  құрастырмаларын  бұзу,  салып 

отырған  суретін  жырту;  біреудің  затын  талқандау  болмаса  бұзу;  бала  біреудің 

ойнап  отырған  ойыншығын  алып,  еденге  лақтыру.  Гиперактивті  баланы  ата-ана 

немесе  отбасында  тəрбиелеу – көп  уақыт  психологиялық  күш  қажет  етеді. 

Сондықтан қоршаған ортасын кеңейту маңызды. 

Гиперактивті  балалармен  өзара  қарым-қатынас    қиындықтары  мен  оның  алдын-

алу  жолдарына  дамыту  тренингтері,  бала  мен  ересектердің  өзара  əрекетіне 

құрылған  ойындар,  ата-аналарға  ұсыныстар,  баладағы  мазасыздануды  азайту 

тренингтері, негативті психологиялық процестерді жеңу психологиялық тренингі, 

сабақтағы психогимнастика элементтері жатады.  

Баланың  психикалық    саулығын  қорғауда  отбасының  тəрбиелік  функциясының  

маңызы өте  зор. Отбасы мүшелерінің  жылы қарым-қатынасы  баланың үйлесімді 

дамуына əсер етеді.   

жүктеу/скачать 16,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: