Исследование» научные доклады «Білім беру саясаты, тәжірибе және зерттеу»

ПЕДАГОГ-ПСИХОЛОГТЫҢ КƏСІБИ «МЕН – ТҰЖЫРЫМДАМАСЫН» 

ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ҒЫЛЫМИ НЕГІЗДЕРІН ТАЛДАУ МƏСЕЛЕСІ  

Иргалиев А.С., Талпакова С.А. 

Батыс Қазақстан инженерлік-гуманитарлық университеті 

Орал қаласы 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ   

Аңдатпа 

Бұл  мақалада  болашақ  педагог-психолог  маманының  кəсіби  дайындығы,  кəсіби 

бағыттылығы,  кəсіби  маңызды  сапалары  жəне  «Мен - тұжырымдамасы»  туралы 

ғалымдардың ой-пікірлері берілген.   

Аннотация 

В  данной  статье  представлены  мысли  ученых  о  профессиональной  подготовке, 

профессиональной направленности, профессиональных важных качествах и рассматривается 

«Я - концепция» будущего специалиста педагога-психолога.  

Abstract

This article presents the thoughts of scientists on training, professional orientation, 

professional qualities and considered, "I - the concept of" future specialist educational psychologist. 

ХІХ  ғасырдың  соңында  қоғамның  жаңа  өмірі  ұйымдастырылуынан  пайда  болуымен 

байланысты,  тұлғаның  ішкі  дүниесіне  оның  еркіндігіне  бағытталған,  оның  әлеуметтік 

құқықтары мен еркіндігіне бағытталған. Тұлғаның өзін-өзі даму проблемасы философтардың 

ойларында  бейнеленіп  персонализм  және  эксизтенционализм  бағыттарында  көрініс  береді. 

У.Э.Гуссерляның  өзін-өзі  дамыту  идеясы  жеке  субъектілердің  ішкі  әлемі  болып,  өзін-өзі 

жетілдірудің  қайталанбас,  ерекше  нәтижесі  ретінде  қарастырылады.  А.Камю,  С.Кьеркегор, 

Ж.Сартр,  М.Хайдеггер,  К.Лоперс  және  т.б.  өз  еңбектерінде  тұлғаның  өзін-өзі  дамытудың 

идеясын  адамдық  “Меннің”  терең  мәні  ретінде  қарайды.  Орыс  философиясында  ХХ  ғасыр 

ойларының  (Г.С.  Батищев,  М.М.Бахтин,  В.С.Библер,  О.Н.Крутова,  Н.О.Лосский, 

М.К.Мамардашвили,  А.Г.Мысливченко,  В.В.Розанов,  С.Л.Рубинштейн,  С.Л.  Франкл,  К.А. 

Шварцман  және  т.б.)  ортақ  бағыты  гуманист  философтар  мен  психологтарды  біріктіреді. 

Олардың барлығы адам тұлғасының өзіндік құндылығы мен ерекшелігін қабылдайды, оның 

қоғам өміріндегі мәндік ролін ерекше көрсетеді. Н.А.Бердяеев, В.В.Розанов, С.Л.Франкл өз 

еңбектерінде тұлғаның өзін-өзі дамытудың мәнін ашады. Мысалы, В.В.Розановтың жазғаны: 

“Адам тек өзінің ерекшелігінде өзінің мағыналық ерекше мәнін көрсетеді: онда түрлі рухани 

шығармашылықтың  бұлағы  жатыр.  С.Л.Франкл  “өзімізді  өзіміз  іске  асыруымыздің 

қажеттілігі  бар,  біздің  “Меніміздің”  нағыз  мәнін  құрайтын  біздегі  ұйықтап  жатқан  рухани 

күштерге  шығармашылық  шығыс  беру  керек”.  Н.А.  Бердяевтің  позициясында  дамудың 

табиғи  жолын  таңдау  еркі  идеясы  болады.  Ол  адамның  өзінің  жетілуіне  бағытталған  ішкі 

қозғалысын  өзіндік  еркінділікті  орнату  депе  түсінеді.  Сонымен,  философтардың 

еңбектерінде адамның рухани өзіндік жетілу феномені тұлғаның өзін-өзі дамытудың идеясы 

болып табылады екен. Қазіргі философия адамның әлеуметтік адам ретіндегі үнемі өзгеруін 

үнемі тұрмыс жағдайына байланысты түсіндіреді және қоршағанның түрлі факторларының 

әсерімен болады[5, б .34]. 

Психология  дамуында  тұлғаның  жағымды  жақтарының  дамуы  көрінетін  жаңа 

тенденциялар  пайда  болды.  Ерекше  қызығушылықты  «Мен - тұжырымдамасы»  тудырады, 

782

бұл ұғымды психологияның теориясы мен практикасында Р.Бернс, К.Роджерс жəне басқа да 

ғалымдар  қарастырды.  Оның  құрылымындағы  негізгі  компоненттер:  когнитивті, 

бағалаушылық, мінез-құлықтық. «Мен – тұжырымдамасының» негізі болып өзіндік бағалау 

табылады,  ол  адекватты  жəне  адекватты  емес,  жоғары  жəне  төмен  болады.  Осы  ретте 

болашақ педагог-психолог маманының кəсіби жағынан даярлығын, кəсіби бағыттылығын сол 

жолдарда өзін-өзі өзектендіру мəселелерін қарастырамыз[4, б.213].  

XXI  ғасырда  кəсіби  еңбектің  интеллектуализациялау  тенденциясы  белгіленіп, 

университеттік  білім  берудің  маңыздылығы  көтерілді.  Өйткені  қазіргі  кезде  əлеуметтік-

экономикалық  құрылымдағы,  іскерлік,  экономикалық,  əлеуметтік  қатынастары  жүйесінде 

қоғам болашақ маманды дайындаудың сапасына жоғары талап қоюда. Осыған орай жаңаша 

ойлайтын  маманды  қалыптастыруға  бағытталған    университеттік  дайындаудың  жаңа 

парадигмасы  өзекті  болып  келеді  де,  яғни  қоғамның  осы  кездегі  қалыптасуының 

талаптарына  жауап  беретіндей  жоғары  оқу  орындарындағы  білім  беру  студент  тұлғасы 

дамуының  жоғарғы  деңгейін  жеткілікті  түрде  қамтамасыз  ету  қажеттілігі  туындайды. 

Қоғамның  жаңа  типін  құру  барысында,  жаңа  құндылықтар  жүйесіне  бағытталған,  білім 

берудің негізгі мақсаты жоғары шығармашылық мүмкіншілігі бар болашақ маман тұлғасын 

қалыптастыру болып табылады.   

«Еңбек  субьектісі»  яғни, «психограмма»  бұл  еңбекті  обьективті  талдауды  ескерумен 

анықталады,  бірақ  оларға  сəйкес  келмейді.  Еңбек  субьектісі – бұл  еңбекті  тиімді  орындау 

жəне  меңгеру  үшін  нақты  адамға  қажетті  психологиялық  сипаттамалар.  Оған  келесідей 

кəсіби  маңызды  сапалар  қатары  кіреді:  тұлғаның  бағыттылығы,  адамның  осы  еңбек 

қызметіне қосылған мотивтері мен мақсаттары, еңбектің жүруі барысында шығармашылыққа 

қажеттілік,  кəсіби  сəйкестік,  еңбекке  қанағаттанарлық,  сонымен  қоса  кəсіби  өзіндік  сана, 

еңбекті  жүзеге  асыру  үшін  қажетті  кəсіби  қабілеттілік,  ойлаудың  кəсіби  типі.  Аталған 

психологиялық сапалар еңбектің алғышарты болып табылады.    

Кəсіби  бағыттылық – таңдалған  мамандық  аймағында  өзінің  білімін,  тəжірибесін, 

қабілеттерін қолдануға жеке талаптану. Тұлғаның кəсіби бағыттылығында мамандығына оң 

қатынасы,  икемділігі  мен  қызығушылығы  өзінің  дайындығын  жүзеге  асыруға  деген  ниет, 

болашақ  мамандық  аясында  еңбекпен  айналыса  отырып,  материалдық  жəне  рухани 

қажеттіліктерді  қанағаттандыру  көрініс  табады.  Студенттердің  кəсіби  бағыттылығын 

қалыптастыру – бұл  болашақ  мамандықтарына  деген  оң  қатынасын,  қызығушылығын, 

икемділігін,  қабілеттілігін  бекіту,  жоғары  оқу  орнын  бітіргеннен  кейін  өзінің  біліктілігін 

жетілдіруге  талпыну,  өзінің  көз  алдында  болашақ  мамандығының  сенімділігін, 

көзқарастарын, идеалын, дамыту.  

Кəсіби-психологиялық  дайындық  құлықтық,  психологиялық,  іскерлік  жəне  денелік 

дайындықтардан тұрады. Ол дайындықтың барлық түрін жинақтайды жəне кəсіби маңызды 

сапаларды, талаптарды, болашақ қызмет алдындағы дайындықты көрсетеді[1, б.45].  

Тұлғаның  кəсіби-психологиялық  дайындығы – бұл  тиімді  жəне  шығармашылық 

қызметтің  реттеушісі  жəне  алғышарты.  Оның  ең  маңызды  факторлары:  мотивация, 

дайындық,  білімді  өздігінен  жинақтау,  қызметке  талаптар  орнату,  тұлғаның  қасиеттері, 

еңбекке  қанағаттанушылық.  Студенттердің  болашақ  қызметтеріне  кəсіби-психологиялық 

дайындықтың  қалыптасуы – жетекшілердің,  оқытушылардың  оқу-тəрбие  жұмысының 

маңызды  міндеттерінің  бірі.  Тұлғаның  кəсіби  маңызды  сапалары  ретіндегі  студенттің 

дайындығы күрделі білім бері болып табылады жəне келесідей компоненттерді қосады: 

 Мотивационды  (мамандыққа  оң  қатынас,  қызығушылық  жəне  жеткілікті

түрдегі тұрақты кəсіби мотивтер);

783

 Бағдарланған  (кəсіби  қызметтің  шарттары  мен  ерекшеліктері  туралы

ұсыныстар мен білімдер, оның тұлғаға қоятын талаптары);

 Оперативті  (кəсіби  қызметтің  амал-тəсілдерін,  қажетті  білім,  білік,

дағдыларды, талдау, біріктіру, салыстыру, жалпылау процестерін меңгеру);

 Еріктік  (өзіндік  бақылау,  қызметтік  міндеттерді  орындаудан  тұратын  іс-

əрекеттерді басқару іскерлігі);

 Бағалаушылық  (кəсіби  дайындықтың  өзіндік  бағалануы  жəне  кəсіби

міндеттерді шешу процесінің еңбек үлгілеріне сəйкестігі);

Бағытталған-жұмылдырылған (алда тұрған іс-əрекеттердің қиындығын бағалау, күшті 

өздігінен жинақтау)[2, б.65]; 

Дайындық  студент  тұлғасының  психикалық  күйі  ретінде – бұл  оқу  жəне  қызметтік 

міндеттерді  орындау  кезіндегі  белігілі  бір  мінез-құлықтың  ішкі  бағыттылығы.  Ал,  осы 

дайындық    кезінде  студенттердің  болашақ  мамандықтарын  игеруде  қиын  бейімделу,  түрлі 

мəселелерге соқтығысулар пайда болады.   

Кейінгі  кезде  психологтың,  педагог–психологтың  кəсіби  маңызды  сапалары 

мəселесіне  қатысты  еңбектер  жазылып,  аталған  мамандардың  ең  маңызды  деген  кəсіби 

сапаларын  анықтау  мен  негіздеуге  əрекеттер  жасалынуда.  Маманның  маңызды  кəсіби 

сапаларын келесідей топтарға бөлуге болады: 

1. Педагог-психологтың  өз-өзіне  қатынасынан  көрінетін  жəне  өзін  сипаттайтын  кəсіби

маңызды  сапалары:  өзін-өзі  адекватты  бағалауы,  өзінің  жеке  дара  ерекшеліктері  мен 

қабілеттерін,  өз  тұлғасының  күшті  жəне  əлсіз  жақтарын  білуі,  тұлғалық  кемшіліктерінің 

орнын толтыру тəсілдерін таба білуі, тартымды болуы, жарқын жүзділік, оптимизм, əзілдесе 

білу,  білуге  құмарлық,  креативтілік,  рефлексия  (өз  тұлғасына  жəне  басқа  адамдардың 

тұлғасына  қызығушылық  таныту,  адамдардың  өзін-өзі  тану  процесі,  өзін  талдауға 

қабілеттілік, өз сезімдерін, ойларын жəне қылықтарын, адамдармен қатынасын талдау, басқа 

адамдардың  өзіне  қалай  қатынас  жасайтындығын  көре  жəне  түсіне  білу);  пікірлерінің 

дербестігі,  білімдарлық,  дүниетанымының  кеңдігі,  жалпы  жəне  əлеуметтік  интеллектінің 

жоғары  деңгейі;  мінез-құлықтың  ырықтылығы  мен  икемділігі,  байқағыштық;  қоршаған 

əлемдегі  заттар  мен  құбылыстардың  арасындағы  белгілі  бір  байланыстарды  таба  білу  жəне 

оларды  ұандайда  бір  нақты  оқиғаны  диагностикалауда  немесе  болжауда  пайдалана  білу; 

эмоциялық қасиеттер: стресске тұрақтылық, эмоциялық тұрақтылық, салмақтылық, тұлғаның 

ерік сапалары: мақсаттылық, табандылық, төзімділік, өзін-өзі басқаруға қабілеттілік, өз-өзіне 

сенімділік. 

2. Басқа  адамдарға  қатынасынан  көрінетін  жəне  кəсіби  қарым-қатынасты  іске  асыруға

қажетті кəсіби маңызды сапалар, олардың ішінде төмендегілердің маңызы зор: 

Басқа адамдарға қызығушылық таныту жəне  құрметпен қарау; адамдармен қатынас орната 

білу, олардың сенімін туғызу, тыңдай жəне ести білу; қарым-қатынас процесін басқара білу, 

қарым-қатынаста  шынайы  болу,  өзара  қатынастарда  ашықтық  таныту,  мейірімділік, 

сезімталдық,  альтруисттік,  ізеттілік,  ықыластылық,  конгруенттілік,  əлеуметтік  перцепция; 

педагог-психологтың  басқа  адамды  тыңдай  білуі,  түсіне  білуі,  қабылдай  білуі,  басқаның 

мінез-құлық, көңіл-күй ерекшеліктерін байқай білу, эмпатия. 

3. Педагог-психологтың  еңбекке  қатынасын  сипаттайтын  кəсіби  маңызды  сапалары:

инициативтілік, жауапкершілік, обьективтілік, ұйымдастырушылық, кəсіби міндеттерді қою 

мен шешу кезіндегі дербестік[3, б.87].  

Сонымен мынадай қорытынды жасауға болады: педагог-психолог мамандығының екі 

табиғаты  бар,  бұл  жерде  кəсіби  маңызды  сапалар  педагогтың  да,  психологтың  да  кəсіби 

784

сапаларының  жиынтығынан  құрылуға  тиіс  жəне  олар  бірлікте  көрініп,  маман  тұлғасының 

тұтастығын бейнелеуі қажет.            

Педагог-психолог  мамандығы  педагогикалық  мамандықтар  қатарына  енеді. 

Педагогикалық  мамандықтар  «Білім  беру»  кəсіби  тобына  біріктірілген.  Білім  берудегі 

əлемдік  бағыттарды  талдай  отырып,  кəсіби  педагогикалық  маманға  мынандай  талаптар 

қойылады: 

 Білім беру сапасын жоғарылату.

 Педагогтың шығармашылық, зерттеушілік қабілеттерінің өсуі.

 Педагогтың рухани құлықтық қабілеті жоғары болуы тиіс.

 ХХІ  ғасырдың  мұғалімі  оқыту  мен  тəрбиенің  жаңа  технологияларын  үздіксіз

меңгеріп, оны өз тəжірибесінде қолдануы керек.

 Білімді интеграциялау (кіріктіру).

 Кəсіби қабілеттілік.

 Интеллегенттік.

 Бəсекелестікке қабілеттілік.

 Рухани байлық.

Педагог-психологтың  кәсіптік  деңгейіне  арқау  болатын  профессиограммасын 

жасаудың мәні жоғары. Онда мыналар көрсетіледі: 

 маманның жеке басы, оған тән сапалық қасиеттер мен белгілер.

 Сапалық  белгілеріне:  педагог-психолог  қызметіне  бейімділік,  қабілеттілік,  балаға

жылу  беру,  байқағыштық,  жауапкершілік,  ұстамдылық,  әдептілік,  сенім  арту  және

өзгенің  өзіне  деген  сенімін  ұялата  білу,  тыңдай  білу,  мақсатты  айқындау,  ізгілік,

көмектесе білу және т.б. жатады.

 Педагог-психолог 

қызметінің 

бағыттары: 

психодиагностикалық,

психопрофилактикалық,  психологиялық  кеңес  беру,  психологиялық  ағарту,

психологиялық түзету.

 Педагог-психолог мамандық деңгейін көтеруге қойылатын талаптар: кәсіптік білім,

білік, дағды, ізденіс, ісіне шығармашылық мән беру, жаңашылдық.

 Педагог-психологтың  әдістемелік  деңгейін  көтеруге  байланысты  жүргізілетін

жұмыстар: тәжірибе алмасу, озат, жаңашыл психологтардың іс-тәжірибесін зерттеу,

оны  тарату,  оқу-тәрбие  жұмыстарының  нәтижесін,  тиімділігн  анықтау,  өзінің

білімін  үздіксіз  жетілдіріп  отыру,  аттестациялау,  категорияға  бөлу,  педагогтық

оқуға, басылымдарға қатысу жұмыстары.

Болашақ  педагог-психолог  кəсіби  дайындық  кезеңдерінде  өз  бойына  қажетті    кəсіби 

маңызды  сапаларды  меңгеріп,  өз  қызметінде  көрсету  арқылы  оның  бойындағы  «Мен-

тұжырымдамасы» дамытыла түсіп, оның кəсіби тұлғасы қалыптасады.    

Əдебиеттер тізімі: 

1. Дьяченко М.И., Кандыбович Л.А. «Психология высшей школы» Минск Тесей, 2003.

2. Григоривич Л.А. «Введение в профессию «психолог». М.:Гадарики, 2004.

3. Громкова  М.Т. «Психология  и  педагогика  профессиональной  деятельности»  М.:Юнити-

Дана, 2003. 

4. Маркова А.К. «Психология профессионализма» М., 1996.

5. Т.С.Садықов. «Болашақ маманды кəсіптік дайындау»  №5  2001

785

К ВОПРОСУ О ФОРМИРОВАНИИ ГОТОВНОСТИ К 

ИННОВАЦИОННОЙ ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ УЧИТЕЛЕЙ 

Иргалиев А. С. 

Западно-Казахстанская гуманитарная академия Западно-Казахстанского инженерно-

гуманитарного университета 

РЕСПУБЛИКА КАЗАХСТАН 

Аңдапта 

Мақалада  қазіргі  мектеп  мұғалімдерінің  инновациялық  іс-əрекетке  дайындығын 

қалыптастырудың  педагогикалық  шарттары  талданады.  Педагогтардың  қайта  даярлау  жəне 

біліктіліктерін  арттыру,  мұғалім-инноватор  Мен-концепциясын  қалыптастыру  мəселелері 

қарастырылады 

Аннотация 

В  статье  представлен  анализ  педагогических  условий,  способствующих  формированию 

готовности  современного  учителя  школы  к  инновационной  деятельности.  Рассматривается 

вопрос  профессиональной  переподготовки  учителей,  формирование  и  реализация  Я-

концепции учителя-инноватора. 

Abstract 

Essence educational innovation is considered in school, personality preparation of the teacher to 

innovations, competent teacher in innovational activity. 

Одной  из  основных  задач  современной  системы  повышения  квалификации 

педагогических  кадров  является  переориентация  на  подготовку  педагога,  самостоятельно 

выбирающего  индивидуальную  траекторию  развития  в соответствии  со  своими 

способностями 

и возможностями, 

способного 

к инновационной 

педагогической 

деятельности [1, С. 394-397.]. 

Изучение  проблемы  формирования  инновационной  педагогической  деятельности 

учителей позволило выделить комплекс педагогических условий, который представлен нами 

следующим 

образом: 

стимулирующее-мотивационные 

условия; 

содержательно-

технологические 

условия; 

организационно-реализационные 

условия; 

контрольно-

регулирующие условия. 

Выделение  стимулирующее-мотивационных  условий  основывается  на  положении 

о формировании  потребности  у педагогов  в развитии  ценностно-смыслового  отношения 

к инновационной  педагогической  деятельности  как  предпочитаемой  форме  познавательной 

активности,  которое  практически  не  учитывается  в процессе  профессионально-

педагогической  подготовки  будущего  учителя.  Данная  группа  условий  включает  в себя 

поддерживание  положительной  мотивации  педагогов  к инновационной  педагогической 

деятельности;  создание  инновационно-рефлексивной  среды;  моральное  и материальное 

поощрение  педагогов,  успешно  занимающихся  инновационной  педагогической  работой; 

построение концепции «Я - учитель-инноватор». 

Формирование  и  поддерживание  положительной  мотивации  учителей  к  

инновационной  педагогической  деятельности. Известно,  что  на  продуктивность  любой 

786

деятельности, в том числе инновационной, существенное влияние оказывает мотивационная 

сторона.  По  мнению  А.  Маслоу,  термином  «мотивация»  обозначают  побуждение 

к удовлетворению  потребности,  стремление  восполнить  насущную  потребность [2]. В  

результате удовлетворения потребности учителей в педагогическом творчестве, развивается 

умение  нести  ответственность  за  результаты  собственной  инновационной  педагогической 

деятельности, появляется более конструктивное восприятие себя и других. 

Мотивы инновационной педагогической деятельности - это побуждения, связанные с  

её осуществлением: внутренняя потребность в  инновационной педагогической деятельности 

как  объективной  ценности,  внутренняя  убеждённость  в необходимости  инновационной 

педагогической работы в школе. 

Сущность  потребности  проявляется  в интересе,  как  форме  её  проявления,  в нашем 

случае  познавательный  интерес  определяется  как  ведущий  мотив  инновационной 

педагогической  деятельности.  Интерес -  это  стремление  к познанию  объекта  или  явления, 

к овладению  тем  или  иным  видом  деятельности.  Интерес  выступает  одним  из  наиболее 

существенных  стимулов  приобретения  знаний,  расширения  кругозора,  служит  важным 

условием подлинно творческого отношения к работе. 

Экспериментально  установлено,  что  положительная  профессиональная  мотивация 

может даже компенсировать недостаток способностей. Обратного же явления не происходит: 

Отрицательная профессиональная мотивация не восполняется даже самым высоким уровнем 

специальных способностей [3]. 

При  этом  мотивация  педагогов  должна  быть  направлена  на  преодоление 

отрицательных  стереотипов  в их  сознании  в отношении  к педагогическим  инновациям  и на 

формирование  проблемного  сознания,  позволяющего  видеть  проблемы  собственной 

инновационной педагогической деятельности. 

Создание  инновационно-рефлексивной  среды. Анализ  педагогических  исследований 

последних лет позволяет говорить об образовательной среде, как об одном из существенных 

«источников»,  питающем  развитие  личности [4]. Так,  по  утверждению А. Н. Тубельского, 

главным  в учебном  заведении  является  наличие  среды,  способствующей  самостоятельному 

движению к самореализации [5, с. 166]. 

Инновационная результативность функционирования рефлексивной среды зависит от 

единства составляющих её компонентов: содержания, развивающих ситуаций, характеристик 

взаимодействия  участников,  внутриличностных  условий  каждого  из  них,  результатов 

взаимодействия  как  внутриличностного  превращения  его  содержания  (Ю. А. Репецкий, 

И. Н. Семёнов, С. Ю. Степанов и др.). 

Вслед  за   Е. Ю. Немудрой,  мы  выделяем  следующие  принципы  функционирования 

инновационно-рефлексивной 

среды 

в процессе 

формирования 

инновационной 

педагогической деятельности педагогов: 

-  принцип  целостности:  формирование  инновационной  педагогической  деятельности 

осуществляется  через  актуализацию  одного  из  наиболее  целостных  свойств  явления,  а все 

остальные рассматриваются как элементы, необходимые составляющие этой целостности; 

-  принцип  культивирования  рефлексии  через  обращение  к символико-культурным 

аналогам, специальным вопросам и специальным средствам; 

-  принцип  трансформации,  содержащий  нормативное  обеспечение  инновационных 

форм деятельности, их широкое распространение и использование в том или ином виде [6, с. 

83]. 

К  факторам  инновационно-рефлексивной  среды  мы  относим  благоприятный 

психологический 

климат, 

способствующий 

созданию 

педагогических 

новшеств, 

787

инновационную 

политику 

руководителей 

учебного 

заведения, 

инновационную 

компетентность преподавателей, социально-психологические особенности коллектива и т. д. 

Оптимальная  инновационно-рефлексивная  среда,  в   которой  максимально 

реализованы  названные  факторы,  безусловно,  будет  способствовать  самоорганизации 

инновационной  педагогической  деятельности,  влиять  на  успех  её  реализации,  а также 

накоплению инновационного потенциала личности будущего учителя. 

Моральное  и материальное  поощрение  педагогов,  успешно  занимающихся 

инновационной  педагогической  работой. В  процессе  формирования  инновационной 

педагогической деятельности важно наличие морального и  материального стимулирования 

учителей, поддержание духа состязательности, самостоятельности, творческой инициативы. 

Особое  значение  для  активизации  инновационной  педагогической  деятельности 

учителей  имеет  работа  педагогов  над  «реальными»  инновационными  проектами,  научно-

исследовательскими проблемами, привлечение слушателей курсов к научной работе кафедр. 

Реализация  концепции  «Я -  учитель-инноватор». Как  научное  понятие  «Я - 

концепция»  вошла  в оборот  относительно  недавно -  во  второй  половине XX века  и связано 

с именем  Р.  Бернса,  А.  Маслоу,  Р.  Роджерса.  Так,  по  мнению  Р.  Бернса,  термин  «Я-

концепция»  употребляется  как  собирательный  для  обозначения  всех  представлений 

индивида о себе. Описательную составляющую Я-концепции часто называют образом Я или 

картиной  Я.  Составляющую,  связанную  с отношением  к себе  или  к отдельным  своим 

качествам,  называют  самооценкой  или  принятием  себя. «Я-концепция»,  в сущности, 

определяет не просто то, что собой представляет индивид, но и то, что он о себе думает, как 

смотрит на своё деятельностное начало и возможности развития в будущем [7, с. 30-31]. 

Работа по реализации педагогами собственной концепции «Я - учитель -  инноватор» 

включает следующие этапы: 

Первый  этап - разработка  концепции.  На  этом  этапе  педагоги – слушатели  курсов 

прогнозируют цель, содержание и способы инновационной педагогической деятельности на 

ближайшее и отдалённое будущее. 

В  процессе  данной  работы  у слушателей  курсов  формируется  умение  ставить  цели, 

выбирать  оптимальные  средства  их  достижения,  анализировать  свои  сильные  и слабые 

стороны,  видеть  перспективы  развития  себя  как  инноватора,  рефлексировать  по  поводу 

возможных затруднений на пути реализации намеченных целей. 

Второй этап - реализация концепции «Я -  учитель - инноватор». 

Анализ  психолого-педагогических  исследований  позволили  выделить  следующие 

факторы успешной реализации концепции «Я - учитель - инноватор»: 

-  уверенность  в наличии  у себя  основных  качеств  и способностей,  необходимых  для 

успешного и  результативного проведения инновационной педагогической деятельности; 

- активное участие в инновационной педагогической деятельности; 

-  позитивное  восприятие  своего  прошлого  опыта  в   свете  инновационной 

педагогической деятельности; 

- осознание необходимости в инновационной педагогической деятельности. 

После  прохождения  всех  этапов  работы  по  реализации  собственной  концепции  «Я - 

учитель - инноватор» слушатели курсов составляют себе рекомендации на будущее, которые 

формулируются  в свободной  форме,  однако  логически  выводятся  из  содержания 

собственной концепции. 

Третий  этап - коррекция  концепции  «Я -  учитель -  инноватор».  На  этом  этапе 

слушатели  курсов  овладевают  умениями  оценивать  достигаемые  результаты  деятельности, 

788

навыками  анализа  причин,  обусловливающих  полученный  результат,  вносят  коррективы 

в деятельность по дальнейшей реализации концепции. 

Работа над реализацией данной концепции способствует формированию у педагогов-

слушателей  курсов  способности  прогнозировать  своё  саморазвитие  в инновационной 

педагогической  деятельности.  Кроме  того,  составление  концепции  позволяет  педагогу 

грамотно планировать свою деятельность в школьной практике, отмечать, какие пробелы и в 

каком направлении необходимо восполнить. 

Итак,  уровень  инновационной  педагогической  деятельности  педагогов  зависит  от 

организации  специально  ориентированного  образовательного  процесса  курсов  повышения 

квалификации,  эффективность  которого  обеспечивается  при  моделировании  и реализации 

комплекса педагогических условий, который представлен нами следующим образом: 

1. стимулирующее-мотивационные,  создающие  потребности  и   мотивацию

педагогов  в овладении  ими  инновационной  педагогической  деятельностью,  формирование 

готовности работать над собой. 

2.

жүктеу/скачать 16,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: