Семинар материалдары №3 «45minut kz Республикалық ұстаздарға арналған басылым»

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
Пәні: әдебиет Сынып- 6 Сабақ тақырыбы:  Джек Лондон. Мексика ұлы.
Сабақтың негізгі мақсаты: Оқушыларға әлем оқырмандарына кеңінен таныс,Американ жазушысы Джек
Лондонның   шығармалары   жайлы   мағлұмат   беру.     Мексика   ұлы  тақырыбының   мазмұнын   ашып,   түсіндіру.
Алған білімдерін өмірде пайдалана алуына мүмкіндік беру.
Күтілетін нәтиже:   Оқушылар   Американ жазушысы Джек  Лондонның шыығармалары жайлы мағлұмат
алады.    Мексика ұлы  тақырыбының   мазмұнын   ашып, түсінеді. Алған   білімдерін   өмірде пайдалана  алуына
мүмкіндік  алады.
Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, тарих, 
Сабақта   қолданылатын   әдіс-тәсілдер:   сын   тұрғысынан   ойлау,   сұрақ-жауап,   миға   шабуыл,Блум
таксаномиясы,  «Тоғыз алмаз» ойыны.
  КӨЛДЕ.   СӘКЕН СЕЙФУЛЛИН
                           Оңтүстік Қазақстан облысы   Сарыағаш қаласы
                        №135 жалпы орта мектебініің бастауыш сынып мұғалімі
Кенжебаева Данагуль Онгарбаевна
                        Қазақстан Республикасы педагог кадрларының екінші (негізгі) 
деңгей бағдарламасы бойынша сертификатталған
 Пәні: ана тілі  Сынып 2 «ә»   Сабақтың тақырыбы:  Көлде.   Сәкен Сейфуллин 
Мақсаты: Сәкен Сейфуллин  өмір баянымен таныстырып,көл туралы толық мәлімет беру, оқушыны түсініп 
оқуға, ойын жеткізе білуге үйрету,табиғат әлемінің әсемдігіне зер сала отырып, бағалай білуге,дағдыландыру 
оқушылардың білім, білік, дағдыларын қалыптастыру.
Нәтижесі:  Оқушылардың ой - өрісі, қиялы дамиды. Сөздік қорлары молаяды. Мәліметтер жинау,іздену 
жұмыстарына машықтанады ,бауырмалдылыққа  жақсы қасиеттерге  және әрқашан ұқыпты, алғыр, зерек 
болуға үйренеді. Дүниетанымын кеңейте отырып шығармашылықпен жұмыс істеуге ықпал етеді.Сөздік қорын 
молайта отырып ауызекі сөйлеуге машықтанады.                                                                                                            
Қолданылатын әдіс-тәсілдер:«Ой шақыру» стратегиясы,«Миға шабуыл» әдісі, «Ассоциация» әдісі, «Мені 
түсін» оқыта үйрету әдісі, «Ойлан, бірік, бөліс» әдісі, «Ерекше балықтар» әдісі.    Сабақтың барысы: .               
Уақ
ыт
Мұғалімнің іс- әрекеті
Оқушының іс- әрекеті
Қолданылған 
ресурстар
5мин
10ми
н
Ұйымдастыру кезеңі                           
Жағымды ахуал
 Нұсқау: Балалар, біз бүгін 
жаңа,жарық, кең ғимаратта, өзге сыныпта
ерекше сабақ өткелі отырмыз.
-Бізге ешнәрсе кедергі бола алмайды
-Кедергі болған жағдайда бірлесіп 
жеңеміз 
-Біз әрқашан сабаққа дайын екенімізді 
көрсетейік .                                                    
Топқа бөліну                                         
топбасшы сайлап, бағалау парақшаларын 
тарату                                                       
Топтың ережесін еске түсіру                    
Үй тапсырмасын пысықтау                     
Бағалау крийтериі:                                     
1.Спандияр Көбеев кім?
2. «Біржан»өлеңінен үзінді
3.Мәтінді  рөлге бөліп  орындау
4 Түлкіге сипаттама бер
5. Қырғауыл жайлы не білесіңдер?
Сергіту сәті: «Топ-топ»
Жаңа сабақ:
Қажетті құрал-жабдықтарын
түгелдейді    Балалар 
орнымызға жайғасып отырып, 
зейінімізді сабаққа аударамыз. 
І топ: Аққулар                      
ІІ топ: Қарлығаштар              
ІІІ топ: Қырандар                    
ІV топ: Көгершіндер
Оқушылар сыни тұрғыдан 
жауаптар береді
Оқушылар бірлесіп жаттығу
жасайды
                     
Сұрақ -жауаптар
Жеке жұмыс
Оқу құралдары
   
АКТ
170

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
         
3мин
5мин
5мин
3мин
5мин
5мин
Табыс критерийі:
1.Сөзжұмбақ 
2.С. Сейфулиин  кім?                               
3.Қандай шығармаларын білесіңдер? 
4.Оқудың жылдамдығы
Эссе(2-3 сөйлем)                                       
« Ой шақыру» стратегиясы. 
Сөзжұмбақ  «Сакен»
-Уақыт өлшемі?
-Ұстаздан...озар
-Оқушы серігі
-Қандай? қай? сұрағына жауап беретін 
сөз табы
- Ас атасы...      
-Сәкен кім?
-Сәкеннің қандай шығармаларын ата?   
«Миға шабуыл» әдісі                             
«Көл» бейнекөрінісін көрсетемін.              
 -Бейне көріністен қандай әсер 
алдыңыздар?                                                  
«Ассоциация» әдісі:
Нұсқау: берілген тақырып жан-
жақтама қаралады
-Көл  дегеніміз не?
-Қазақстандағы қандай көлдерді 
білесіңдер?                                                     
Көл туралы қызықты мәліметтер         
«Сен білесің бе?» айдары. 
Жұмбақ:                                                    
Жер көрдім қаласы бар,                             
Үйлері жоқ мекендейтін.                          
Көл көрдім,өзен көрдім.                        
Сулары жоқ тереңдейтін.   /Карта/              
Карта мен жұмыс :                                  
Казақстан көлдерінің картасы. Картаға 
қарап көлдердің орналасуына мұқиат 
көңіл бөлейік. Ал енді біздің өңірде 
қандай көлдер бар?                                       
Бүгінгі сабақтың тақырыбы не жайында 
болмақ?                                          Оқулық 
пен жұмыс                                                     
«Мені түсін» оқыта үйрету әдісін 
пайдалана отырып  мәтінді тұтас 
оқытып,мазмұнын ашу                                 
-Мәтін не жайлы жазылған?                    
-Көлде қандай  құстар тіршілік етеді? 
-Тағы қандай құстардың түрлерін 
білесіңдер?
Дәптер мен жұмыс                                  
Өзіңе ұнаған 5 құстың аттарын жазып
«Менің сүйікті құсым» эссе 2-3 сөйлем
«Топтастыру» стратегиясы:                 
«Биші құстар» бейне көрініс 
«Түртіп алу»стратегиясы
-Бейне көріністен көрген құстардың 
қайсысы ұнады?                       
«Ойлан, бірік, бөліс» әдісі:                    
Нұсқау: Әр топ өз топтарының аттарын 
Сөзжұмбақ бойынша жұмыс
Сұраққа сыни  жауаптар алу
Оқушы пікірі
Жер бетіндегі суға толған 
табиғи ойыстарды көл деп 
атайды                                      
Көлдер көлемі жағынан әр 
түрлі болады. Шағын көлдер 
бірнеше он метр болса,ірі 
көлдер бір шетінен екінші 
шетіне дейін көз жетпейді.ірі 
көлдерді теңіз дейді.Көлдер 
тұщы және тұзды болады.
Көлдерді атап өтеді
Оқулықты пайдалана 
отырып, мәтінді түсіне оқуға
көңіл бөлу                       Көл 
туралы                              
Оқушы мәтінді тұтас оқиды 
мәтін бойынша өз ойларын 
айтып өтеді                              
Ұнаған құстардың аттарын 
жаз
                  
І топ: «Құстар» жайлы 
мақал-мәтелдер                    ІІ 
топ: «Су,көл»жайлы мақал-
мәтелдер                           ІІІ 
топ: Құстардың пайдасы           
ІV топ: Көлдің пайдасы 
Оқушы пікірі   
   
                                                 
Топтың бағалау парағы 
Акт
карта
Оқулық
дәптер
                          
АКТ
171

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
4мин
қорғайды                                                        
Кері байланыс:                                        
-Көлде мекендейтін тіршілік иелерін 
білесіңдер ме? Олар нелер?                         
«Ерекше балықтар» әдісі                   
Нұсқау: оқушылар  сабақ барысында не 
үйренгендері жайлы стикерлерге жазады. 
-Сабақтан алған әсерің?                           
Бағалау:                                                        
Үйге тапсырма: С.Сейфуллин 
шығармаларымен танысу деректер жинау,
«Менің сүйікті құсым» эссе жазып 
аяқтау.
 
ЖУАНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ МЕН ЕМДІК ҚАСИЕТІ
Тақырыбы: "Жуаның ерекшелігі мен емдік қасиеті"
Зерттеуші: 2 „ Д” сынып оқушысы Мырзакерим Аружан Қанатқызы
Ғылыми жетекші: Исраилова Флора Асанбаевна
Оңтүстік Қазақстан облысы Шымкент қаласы №84 Циолковский атындағы жалпы орта мектебінің бастауыш
сынып   мұғалімі   Исраилова   Флораның   жетекшілігімен   2"Д"   сынып   оқушысы   Мырзакерим   Аружанның
"Жуаның ерекшелігі мен емдік қасиеті" тақырыбында жазған ғылыми зерттеу жұмысына
Кіріспе
      Елбасы   Н.Ә.Назарбаевтың   Қазақстан   Халқына   жолдауында:   «Денсаулық   сақтау   саласындағы   басты
басымдық – алғашқы медициналық – санитарлық көмекті дамыту. Спортпен шұғылдану, дұрыс тамақтана білу,
жүйелі профилактикалық тексерілу-аурудың алдын алудың негізі» - деп көрсетілген. [1]
     Қазақстанның әлемдегі ең дамыған 30 елдің қатарына кіру тұжырымдамасында алдағы жұмыстың ұзақ
мерзімді   басымдықтары   белгіленген.   Өйткені   дамыған   елдерде   адам   факторы   шешуші   өндіргіш   күшке
айналады.
      Ел   Президенті   Н.Ә.Назарбаевтың   «Қазақстан   -2030»   стратегиялық   бағдарламасының   «Қазақстан
азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл-ауқаты» тармағында азаматтарымыздың өмірі сау болу үшін оларды
салауатты өмір салтына әзірлеу қажеттілігі көрсетілген. [2]
   Әр адам өз ағзасында болып жатқан көп өзгерісті біле отырып, денсаулығын қорғауға маңызды мағлұматты
мектеп қабырғасынан білу орынды деп санаймын.
Дәрілік өсімдіктер, яғни аурудың алдын алу мақсатында қолданылатын өсімдіктер. Осы дәрілік өсімдіктердің
емдік қасиеті олардың құрамында түрлі микро және макро әлементтердің болуында деп есептеймін.
Халық медицинасында жуаны көптеген ауруларды емдеуге ертеде пайдалана білген. Менде емдік қасиеті
ертеден белгілі қарапайым жуаны жан-жақты зерттеп, оның мың сан ауруға ем екенін білдім.
Әбу Нәсір-Әл Фараби, Әбу Әли Ибн-Сина, Беруни, Әл-Джуржани және орта ғасырда өмір сүрген тағы да
басқа   да   шығыс   ғалымдары   қазақ   халық   медицинасының   дамуына,   әсіресе   дәрілік   өсімдіктерді   тауып,
пайдалануына зор ықпал етті. Жер жүзіндегі дәрілердің 50 пайызы өсімдіктерден дайындалады.
     Дәрілік өсімдіктерді тани білу, оның ауруға ем мүшесін ажырату және тиімді пайдалану жолдарын ата-
бабаларымыз   ерте   заманнан-ақ   өз   тәжірбиелерінен   өткізген.   Осындай   ғасырлар   бойы   тәжірбиеден   өтіп
сұрыптала   іріктеле   келіп,адам   баласына   орасан   пайдасын   тигізетін   қарапайым,   өз   ауламызда   немесе   ауыл
маңында   өсіп   тұрған   жуаны   неге   пайдаланбасқа?   Осы   орайда   аулымыздың   көнекөз   қарияларының   ақыл
кеңесіне   құлақ   түре   жүріп,   ғаламтор   және   газет   журналдардан   ізденіп   өз   өлкемізде   өсетін   жуаны   жинау
пайдалану әдістері туралы біраз пайдалы мәліметтерді жинадым.
ІІ Негізгі бөлім
Жуа туысының ең көп тараған түрі. Шыққан жері — Орталық Азия және Ауғанстан. Жуа өсіріп алынатын
бадана   тегіс,   ұзын   немесе   домалақ   пішінде   болады,   қысқа   сабақтан   және   оған   тығыз,   біріне-бірі   қысыла
орналасқан   етті   қабыршақтан   тұрады.  Қабыршақтың   жоғары   бөлігі   жұқа,   жалған   сабақ   құрайды.   Сыртқы
қабыршақтары бірте-бірте өледі де, жамылғыға айналады. Олар сары, қоңыр, қызғылт-көгілдір, ал кейде ақ
түсті болады. Жуаның жапырақтары етті қабыршақтың жалғасы сияқты. Олар түтікті, үшкірленген, ұзындығы
20 — 50 см, 18 — 20
o
С-та жақсы өседі. Гүл шоғыры — шар тәрізді шатырша, гүлдері қос жынысты. Тұқымы —
қарашық,   ұсақ     қара,   пирамида   пішіндес,   2   —   4
o
С-та   өне   бастайды.   Тығыз   және   ұзақ   бөртетін   қабықты
болғандықтан   тұқымы   өте   баяу   өнеді.   Құнарлы,   қарашірігі   мол,   қышқыл   емес,   қоректік   заттарға   бай,
172

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
арамшөптерден   тазартылған  топырақта   жақсы   өседі.  Қазылып  алынған  бадананың  аязға  төзімділігі   кемиді,
толық піскендері 3
о
С суыққа шыдай алады. Үсікке пияздың ащы сорттары төзімдірек келеді.
Құрамындағы эфир майының мөлшеріне, дәмінің ащылығына қарай    жуаның  сорттарын 3 топқа — ащы,
жартылай ащы және тәтті деп бөледі. Ащы сорттарында құрғақ заттың, қанттың және эфир майының мөлшері
көбірек болады. Жуаны ауыспалы егісте көкөніс және егіс танабынан кейін отырғызып, жапырақтары сарғайған
кезде жинайды. Шабындықта және жайылымдарда  Жуа  отырғызбаған абзал, өйткені  Жуа  мал сүтінің дәмін
өзгертіп, жағымсыз дәм береді. Жуа ежелден бағалы дәрілік өсімдік деп саналған. Ол ас қорытуды жақсартады,
асқазан шырынының бөлінуін күшейтеді. Жуаға эфир майы ерекше иіс береді. Одан басқа жуа мен сарымсақта
фитонцид бар, ол ауру қоздыратын бактериялардың өсуін тежейтін ұшпа зат.
Жуа туысындағы гицинттер тұқымдастығына жататын 2 жылдық шөптесін, түйнекті өсімдік  жуаның    жыл
сайын   тамырланып   өсе   беретін   көпжылдық   түрлері   де   бар,   олардың   жер   бетіндегі   бөлігі   тамаққа
пайдаланылады. Тамыры ірі, қалың, шашыраңқы, түйнек түбінен өседі. Түйнегі үлкен, етті, сопақша және шар
пішінді.   Түйнегінің   қабығы   сары,   қызыл-қоңырқай   түсті.   Қабығының   астында   ақ,   шырынды,   ерекше   иісті
қабаттар кезектесіп орналасқан.  Жуа  бір маусымда жеуге жарамды болып өседі. Тұқымын алу үшін  жуаның
(тамыр   сабағын)   көктемде   қайта   егеді.   Одан   2-жылы   ұзын   гүл   сидам   өсіп   шығып,   гүлдейді.   Күзге   қарай
тұқымын жинап алады. Отаны – Жерорта теңіз елдері.  Жуаның  құрамында көмірсулар, гликозид, сапонин,
кальций оксалаты және басқа элементтер бар.
Жуаны барлық тамаққа пайдаланады десек те болады. Сондықтан оны салатқа, бірінші және екінші тағамға,
жалпы   сәйкес   келеді   деген   барлық   тағам   түрлеріне   қосып,   үнемі   пайдаланған   жөн.  Алайда,  жуа  тағам
өнеркәсібінде ғана емес, медицинада да қолданылады. Пияздың бойындағы эфир майы ауру қоздыратын – құрт,
бактерияларды   жояды.  
  Жуа   шырыны   іш   өтуіне,   қуыққа   әсер   етеді.
 Фармацевтика
өнеркәсібінде «Сцилларе» деп   аталатын   сұйық   дәрі   шығарылады.   Сонымен   қатар  жуа  кардиологияда   да
қолданылады. Зиянкестерге қарсы дәрі-дәрмек құрамында да болады.
Жуа   екі   жылдық   және   көп   жылдық   өсімдіктер   туысы.Қазақстанда   жуаның   100-ден   аса     түрлері   бар.
Далалық шөл, шөлейтті жерлерде, әсіресе, таулы аймақтарда өседі. Сабағы қуыс, кейде бітік, оның ұшында көп
гүлді, шатыр тәрізді гүлшоғырлары бар. Жапырағы тұтас қынапты, сабағын орап тұрады. Гүлі ұсақ, ақ, қызғылт
сары, жасыл түсті. Жемісі – үш қырлы қауашақ. Баданалары домалақ, кейде сопақша. Жуаның сирек кездесетін
9   түрі   қорғауға   алынып, Қазақстанның «Қызыл   кітабына» енгізілген.   жуа   мал азықтық, тағамдық, дәрілік
өсімдіктер ретінде де бағаланады. Ерте заманнан бері ерекше сәнді әсемдік өсімдіктер есебінде мәдени түрде
өсіріледі және арамшөп түрлері де кездеседі.
Жуаның емдік қасиеттері мен пайдасы туралы
ізденіп, кесте жасадым
Емдік қасиеттері 
Зерттеу бөлімі. І Тұмауға қарсы жуаны (шырынын алу) пайдалану.
1.Зерттеу барысы
Жуаның сөлі салқын тигеннен болатын ауруларға, яғни тұмау кезінде 
мұрынның бітелуіне өте жақсы көмектеседі. Ол үшін сөл мен балды 1:1 
араластырып қою керек.
2. Зерттеу нәтижесі
Ас қасықпен күніне үш-төрт рет ішу керек. Егер тамақ ауырса, осы 
қоспаны бір шай қасықпен күніне үш-төрт рет ішеді.
3. Зерттеу барысы
Тұмау болғанда туралған жуаны да пайдалануға болады. Бұл тәсілді ауру 
жаңа басталғанда қолданған өте тиімді. 
4. Зерттеу нәтижесі
Туралған жуаны екі-үш минут иіскеу керек. 
5. Зерттеу барысы
Туралған жуа балаларға да көмектеседі.
6. Зерттеу нәтижесі
Туралған жуаны шағын ыдысқа салып, бала ұйықтаған кезде (тұмау 
болғанда) бас жағына қойса, мұрнының ашылып, жақсы ұйықтауына 
көмектеседі.
7. Зерттеу барысы
Он шақты жуаны бір бес сарымсақты сүтке салып жұмсарғанша қайнату.
8. Зерттеу нәтижесі
Жуаның араласын күшті жөтел кезінде сағат сайын ішуге болады.Қатты 
тымауратқанда да пайдасы зор 1 литр қасық сарымсақ майын, 20-25 минут 
сайын ішіп отыру керек. Мұрынға 5-10 тамшыдан тамызу қажет.
Жөтелге қарсы жуаның емі
1. Зерттеу барысы
Әйнек бөтелкені туралған пиязбен толтырып, бөтелкенің сыртын 
қамырмен қаптап, духовкаға салыңыз. Сырты пісті-ау деген кезде 
духовканы өшіріп, суығанын күтіңіз. Содан кейін қамырынан аршып 
тастаңыз.
2. Зерттеу нәтижесі
Бөтелкедегіні үлкендер екі ас қасықтан күніне 3-4 рет қабылдайды, ал 
173

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
балаларға бір ас қасықтан берсе де болады. Мұндай ем созылмалы гастриті 
барларға да зиянын тигізбейді.
3. Зерттеу барысы
Шамамен 50 грамм мейізге 200 мл қайнаған су құйып, жарты сағат қоя 
тұрады. Сосын оған бірнеше жуадан сығып алынған сөлін (үш ас қасық 
көлемінде) араластырады. 
4. Зерттеу нәтижесі
Бұл тұнбаны жөтел кезінде күніне бір рет жатар алдында бір жұтым 
шамасында қабылдап алған жөн. Сонда жөтелден тез құтыласыз.
Қан қысымы жоғары адамдарға жуаның емі
1. Зерттеу барысы
Тамақпен бірге жуаны жеу
2. Зерттеу нәтижесі
Күніне бір-екі пияз жеп тұрған өте пайдалы.
Сүйел, сыздауық, жараға қарсы жуаның емі.
1.Зерттеу барысы
Езілген пиязды сүтке қосып дәкеге орап емдеу 
2.Зерттеу нәтижесі
Аяқтың мүйізденіп кеткен жерін басса, қатқан тері нәрленіп жұмсарады. 
Іріңдеген жараға, үсіген жерге де басуға болады. Бинтті күн сайын ауыстыру
қажет.
Шаштың түсуіне қарсы жуаның емі
1. Зерттеу барысы
Шаш түскен кезде басты күн сайын ұстарамен тықырлап алып, бір апта 
жуаның , бір апта сарымсақтың сөлімен сүртеді.
2. Зерттеу нәтижесі
Шаштың түсуі тоқтап керісінше жақсы өседі
3. Зерттеу барысы
Жуаның сөлін үккіштен өткізіп дайындап алу керек.
4. Зерттеу нәтижесі
Пияз сөлін мақтаға тигізіп бастың құйқасына жағу керек. 1,5- 2 сағаттан 
соң шайып тастау керек. Шаш құрамы жақсарып, шаштың түсуі тоқтайды.
Жуа бүйрегінде,несеп жолдарындағы тасты түсіреді. 
1. Зерттеу барысы
Бүйрегінде тасы бар сырқаттарға жуаның сөлін ішкен абзал.  
2. Зерттеу нәтижесі
10 тамшыдан күніне 2-3 рет ішесіз. Емді тамақтанудан 30 минут бұрын 
жүргізу керек. Бұл емдік тұнба бүйректегі, несеп жолындағы тасты түсіруге 
көмектеседі.  
Жуа несептің дұрыс бөлінуін қадағалап, ас қорыту жүйесінің жұмысын 
жандандырады.
ІІІ Қорытынды
    Қорыта   келгенде   жуаның   емдік   қасиеті   мол.   Нақты   қандай   ауруларға   ем   екендігі   бүгінгі   күні   толық
ашылады.   Бұндай   жайттарды   Ардақты   Пайғамбарымыз   Мұхаммед   (с.а.с)   ешқандай   лабараторияда   зерттеу
жүргізбей-ақ уақиғаға сүйене отырып жеткізген. Жуаның емге жаратыңыздар, онда жетпіс түрлі ем бар деуі әрі
оның бүгінгі күні толықтай дәлелденуі –әз Емшінің тек ақиқатты ғана айтқанын ұқтырады. 
Өсімдіктердің   фитонцидтік   қасиетінің   маңызы   зор.   Олар   көкөністерді   консервілеуге,   азық-түліктерді
сақтауға, сондайа-ақ бау- бақша зиянкестеріне қарсы қолданылады. Фитонцидтердің емдік ролінің де маңызы
зор,  ол ауаны жақсартады, фитонцидтердің ықпалымен ауаның бактерицидтігі артады.
Фитонцидтердің   қоршаған   ортаға   ықпалы   да   түрліше   келеді.   Мәселен   жуаны   пайдалану   ағзадағы
микробтардан   арыламыз.   Қыс   айында   тыныс   алу   мүшелері   аурулары,   әсіресе   тұмау   деген   шақта   біз   үшін
жуаның маңызы, құны зор болады. Халықта «Мың теңге тұратын дәрі, дәл шарбағыңның түбінде өсіп тұр»
деген даналық сөзі өз мәнісін табуда.  Шын мәнінде өзіміз қолдан егетін жуаның қадірін жете ұғынғандаймыз.
Мен жуаның көптеген ауруларға ем екенін білетінмін, алайда оның құрамындағы фитонцидтердің қасиетін
білмедім.   Жуаның   қабығын   ашыған   кезде   көзіміз   ашымас   үшін   суға   5-10   минут   салып   қоямыз.   Жуаны
турағанда   көзді   ашыту   себебі   құрамында   жас   эфир   майы   болғандықтан   екендігі   мен   үшін   жаңалық
болды.Сондай-ақ жуадан аллирглицер сығындысы мен аллилчен тұнбасы алынатынын білдім.
    Күнделікті   өмірде   тұтынып,   көріп   жүрген   өсімдікті   әлемнің   сыры   тереңде   екен.   Мен   фитонцидтердің
шипалық қасиетін ұққандаймын. Сондықтан да кез келген затты тұтыну барысында оның сырына терең үңіле
білген дұрыс деп есептеймін. Халқымыз «Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» деп тектен-тек айтпаса
174

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
керек. Олай болса қолда бар байлығымызды үнемі, ысырапсыз пайдаланайық, сонда ауамыз таза, көңліміз шат
болары анық.
Пайдаланылған әдебиеттер
1.ҚР-ның Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдаған "Қазақстан – 2050" "Бір мақсат, бір
мүдде, бір болашақ" атты жолдауы. 2014 жыл 14 қаңтар.
2. ҚР-ның Президенті Н.Ә.Назарбаевтың „Қазақстан – 2030” стратегиялық бағдарламасы.
3.Биология және салауаттықнегізі. Республикалық әдістемелік журнал. №5.2009ж. 73-бет.
4.Т.Қысамбаева т.б. Тіршіліктану "Мектеп" ,2003ж. 10-бет.
5.Қазақ совет энцеклопедиясы Алматы 1997ж.
6.Қазақ дәстүрі мәдениетінің энцеклопедиялық сөздігі. Алматы сөдік – словарь.2002ж.
7.Көп жаса №13 (218)шілде 2013ж.
8.Емші 1-тамыз 2012ж. №15 (211)
9.Денсаулық әлемі Халықтық және дәстүрлі медецина №23 (88)7 желтоқсан 2012ж.
10.Денсаулық Ай сайын шығатын республикалық журнал 06.2012ж.
11.Жүз жасаңыз Керемет кеңеске толы республикалық басылым. №24 (28)қараша 2012ж.
12.Денсаулық әлемі №8 (49)сәуір 2011ж. 5-бет.
Халықтық және дәстүрлі медецина
13.Денсаулық құпиясы №15 (18) шілде 2013ж. Ауырмаудың амалын қарастыратын басылым.
14. Денсаулық әлемі  №12 (77)маусым2012ж. Салауатты өмір салты хабаршысы.
15. Денсаулық құпиясы №13 (16) маусым 2013ж. Республикалық журнал
16.Емші 15 сәуір 2012ж. №8 (204) Халық және ресми медецина үнқағазы 
17.Жүз жасаңыз сәуір 2013ж. №8 (38) Керемет кеңеске толы республикалық басылым 2-бет.

жүктеу/скачать 1,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: