Ббк 81. 2 С 84 Главный редактор

246 
 
вооруженных  силах  Европейских  стран,  США,  России  и  других  развитых  странприменяются 
инновационные  средства  «Лазерные  имитационные  системы  стрельбы  и  попадания».  Эти  средства 
используяются  на  военной  (боевой)  технике,  вооружении  и  в  обмундированиях  личного  состава. 
Принцип  действия  системы:  при  имитации  стрельбы  из  оружия,  через  лазер  попадает  импульс  в 
другой  объект  с  такой  же  системой  и  имитируется  попадание,  то  есть  система  отключает  все 
(отключается двигатель, орудие и боевые системы на технике, а у личного состава оружие не будет 
стрелять), и все это будет фиксироваться на компьютере. 
В  Вооруженных  Силах  Республики  Казахстан,  также  имеется  такая  система  Российского 
производства,  и  в  данное  время  идет  планомерная  работапо  внедрению  системы  в  боевую 
подготовку.  
Для  этого  используется  методика  внедрения  инноваций,  которая  заключается  в 
последовательном прохождении пяти основных этапов, тесно переплетающихся и взаимосвязанных 
между собой. 
Первый  этап  –  подготовка  офицеров  (командиров  подразделений)  к  внедрению  инноваций, 
который включает три составляющие: 
1) формирование профессиональной мотивации; 
2) овладение знаниями по педагогическим инновациям, технологиями реализации; 
3) ознакомление с методами исследовательской работы. 
Второй  этап  –  подготовка  личного  состава  к  обучению  в  режиме  внедрения  инноваций, 
который включает три составляющие: 
1)
 
адаптация к обучению в новых условиях; 
2)
 
овладение методами самостоятельной работы; 
3)
 
формирование мотивации. 
Третий этап – выбор инновации в боевой подготовке. На этом этапе перед офицерами стоит 
задача  определить,  какие  из  известных  им  инноваций  можно  реализовать.  Этот  выбор  зависит  от 
многих  факторов,  среди  которых  можно  выделить  следующие:  готовность  воинского  коллектива 
(подразделения)  к  внедрению  инноваций;  особенности  подготовки  личного  состава  по  данной 
военной  специальности;  возрастные  особенности,  уровень  их  подготовленности  и  реальных 
познавательных  возможностей;  учебно-материальная  база  воинской  части;  возможности  офицеров, 
уровень  их  теоретической  и  практической  подготовленности,  методического  мастерства,  личных 
качеств. 
Четвертый  этап  –  постановка  эксперимента  (внедрение);  составление  плана  и  программ 
эксперимента; подготовка к реализации; практическая реализация, обобщение результатов. 
Пятый этап – диагностика результатов апробации инноваций. 
Применение  такой  технологий  обучения  формирует  у  личного  состава  умения  использовать 
приобретенные  знания  для  решения  конкретных  учебно-боевых,  в  том  числе  и    нестандартных 
ситуаций.  А  чтобы,  личный  состав  был  готов  к  творческому  поиску  путей  решения  поставленной 
проблемы, ему надо научиться не бояться делать ошибки, думать над проблемой, а не над оценкой 
его деятельности. 
Внедрение  инновации  в  Российской  армии  показало,  что  значительный  обучающий  эффект 
имеет  обращение  офицеров  к  проблемному  обучению,  как  к  конкретной  технологии  организации 
процесса  боевой  подготовки,  которая  предусматривает  создание  проблемной  ситуации  и  активную 
самостоятельную деятельность личного состава в ее решений.  
Проблемная  ситуация,  имея  ценность  для  развития  творческих  способностей,  должна 
объединяться  с  материальным  развитием,  усвоением  новых  знаний,  умений,  навыков,  что 
непосредственно служит образовательным целям и усиливает мотивацию  личного состава, которые 
понимают,  что  их  усилия  в  результате  получили  определенный  результат,  более  ощутимый,  чем 
увеличение  творческого  потенциала.  Например  в  армии  США  широко  применяется  методы 
материального  стимулирование  (поощрительные  надбавки)  военнослужащих  за  службу, 
представляющих опасность для жизни (например: военные учения с привлечение военной техники). 
А  также,  проблемные  ситуации  должны  быть  необычны,  неожиданны,  нестандартны, 
вызывать  интерес  увоеннослужащих.  Такие  позитивные  эмоции,  как  удивление,  интерес,  являются 
твердой основой для обучения. 
Проблемность  прикладного  характера  образуется,  когда  содержание  заданий  составляет 
конкретная учебно-боевая ситуация. Ведь любая ситуация и является своего рода проблемой, которая 
всегда нуждается в поиске путей ее решения.  

247 
 
Исследования  подтверждают  положительную  роль  игровых  технологий,  которые 
активизируют учебно-воспитательный процесс. Центром такой игры в боевой подготовке могут быть 
учебно-боевые,  учебно-практические  и  служебные  задачи  из  области  будущей  служебно-боевой 
деятельности. Важную роль играют деловые игры, как правило, во время проведения практических 
занятий.  Выбор  такой  технологий  обучения  неслучаен,  так  как  обеспечивает  обучение  личного 
состава  в  деятельности,  способствует  организации  коллективной  деятельности,  мышления  и 
использования подразделения, экипажа, расчета как средства развития индивидуальности, развивает 
у личного состава умение общаться, мыслить, способность к практическому действию[4]. 
К примеру, в вооруженных силах Росийской федерации, а также в некоторых воинских частях 
сухопутных  войск  Республики  Казахстан  активно  применяются  игровые  системы  «Пейнтбол»,  где 
военнослужащие  по  подразделениям  разделившись  на  «своих»  и  «противников»  выполняют 
поставленную боевую задачу в различных условиях: в городе (населенном пункте), в горах, в лесу и 
т.д. 
Комплексное  использование  проблемных,  имитационных,  игровых  и  информационных 
технологий  в  боевой  подготовке  способствует  формированию  у  военнослужащих  умений 
осмысленно  анализировать  боевые,  учебно-боевые,  учебно-практические  и  служебные  задачи, 
выявлять причины своих неудач и разрабатывать мероприятия по их предотвращению и устранению, 
творчески подходить к выполнению различных, как практических, так и теоретических задач. 
Для  экономии  времени  и  материальных  средств,  а  такжедля  интенсификации  боевой 
подготовки  в  воинских  частях  применяются  как  инновация  -  лазерные  системы  стрельбы  из 
различных  видов  оружия,  компьютиризованные  тренажеры  для  стрельбы  и  вождения  военной 
(боевой)  техники,  артиллерийские  имитаторы  стрельбы.Далее,  для  повышения  и  оценки  качества 
физической  подготовленности  личного  состава,  в  воинских  частях  вводятся  компьютизированные 
технологии  оценки  уровня  физических  качеств  человека  (сила,  выносливость  и  другие  качества), 
которые стимулирует военослужащего самостоятельно заниматься тем или иным видом физических 
нагрузок. 
Внедрение  инноваций  в  процесс  боевой  подготовки  в  воинских  частях  зависит  от 
профессиональной компетентности офицеров, основу которой составляют психолого-педагогическая 
компетентность, 
профессиональная 
или 
технологическая 
компетентность; 
методическая 
компетентность; коммуникативная компетентность; управлеческая компетентность; диагностическая 
компетентность[5]. 
Внедрение  в  боевую  подготовку  педагогических  инноваций  позволило  создать  технологию 
использования  инновационных  методов  обучения,  которая  способствует  интенсификации  военно-
педагогического  процесса  в  воинской  части  и  существенному  повышению  уровня  подготовки 
квалифицированных военных специалистов. 
Суммируя вышеизложенное, можно заключить, что педагогические инновации: 
1)
 
повышают  производительность  труда  офицера,  что  дает  возможность  обеспечивать 
качественную боевую подготовку личного состава, способствовать повышению их боевой выучки; 
2)
 
раскрепощают  общение  в  процессе  боевой  подготовки,  дают  возможность  снять 
дискомфорт у личного состава, оказать психологическую поддержку; 
3)
 
позволяют основные функции обучения перевести на средства обучения, а офицер может 
больше внимания уделять вопросам индивидуального и личностного развития подчиненных. 
Таким образом, внедрение педагогических инноваций в современный военно-педагогический 
процесс  воинской  части  позволяет  превратить  боевую  подготовку  в  увлекательный,  многогранный, 
«живой»  процесс,  что  обеспечивает  высокой  уровень  боевой  выучки  военнослужащих,  их  умение 
быстро адаптироваться к требованиям военной службы, реализовать свои знания, умения и навыки в 
учебно-боевой  и  служебной  деятельности,  а  значит,  является  необходимым  условием 
интенсификации боевой подготовки военнослужащих Республики Казахстан. 
Список литературы: 
1.
 
Д.Ш.  Ельжанов,  К.Е.  Алиев,  Б.Т.  Кожахметов  Альбом  схем.  Военная  педагогика:  Учебно-
методическое пособие. – Петропвловск: Военный институт, 2011.- С. 48. 
2.
 
А.Б.Тасбулатов  Особенности  элитарности  системы  военного  образования,  журнал:  Вестник 
КарГУ. -  2005. - № 4. – С. 47-48. 
3.
 
Мишин  А.Н.  Интенсивное  обучение  и  учебно-познавательная  деятельность,  Актуальные  задачи 
педагогики:  материалы  междунар.  науч.конф.  г.  Чита,  декабрь  2011  г.  -  Чита:  Молодой  ученый, 
2011. 

248 
 
4.
 
Чернега  А.И.  Педагогические  инновации  и  интенсификация  боевой  подготовки,  журнал: 
Инновации в образовании, 2014 г. № 12. - г. Москва. 
5.
 
Масягин  В.П.,  Чернега  А.И.  Психолого-педагогическая  подготовка  офицера  –  фактор 
интенсификации  боевой  подготовки,  Вестник  Балтийского  федерального  университета  им.  И. 
Канта. - 2013.  
 
 
ӘОЖ: 218.19.7 
Н.С. Турарова 
№4 аралас жалпы орта білім беретін мектеп КММ 
Қазақстан, ШҚО, Аягөз ауданы  
 
ИННОВАЦИЯЛЫҚ ІС-ӘРЕКЕТТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 
 
Инновациялық  педагогикалық  іс-әрекет  белгілі  оқытудың,  тәрбие  беру  мен  дамытудың 
стереотипіне  қарама-қайшы,  ол  белгілі  межеден  шығып,  жеке  шығармашыл,  өз  бағытымен  жұмыс 
істей  алатын  мұғалім  қалыптастыруға  бағытталады.  Шынында  бұл  мәселенің  шешімі  ұстаздың 
кәсіпкерлік шынайы іске асыруға тән сол бір ішкі объективті қайшылықты анықтаумен байланысты. 
Ю.Н.  Кулюткин  [1]  кәсіпкер  ұстаздың  іс-әрекетіндегі  «мөлшерлік  шығармашылық 
белсенділіктің»  ара  қатынасы  мазмұны  мен  мәнінен  бөлек,  абстрактылы  түрде  қарастырылмайды 
дейді.  Егер  «іс-әрекеттің  немқұрайлы  іс-әрекеттік  құрылымымен  бірге  ұстаздың  шығармашылық 
белсенділігі  де  мөлшермен  берілсе, жаңа  педагогикалық  ойлар  және  оларды  шешу  ұстаздың  өзінен 
күтіледі».  
Педагогикалық  жаңалық-жаңа  идеялар,  әдістер,  технологиялар  ғана  емес,  педагогикалық 
процесс  элементтерінің  бірлігінің  немесе  жеке  элементтерінің  білім  беру  мен  тәрбиелеудегі  белгілі 
міндеттерді тиімді шешу жолы. 
Осыған  байланысты  педагогикадағы  жаңалықтарды  жасаушыларды  ерекше  атап  өту  қажет. 
Себебі,  инновациялық  дамудың  негізгі  түсініктерін  ашу  жаңалықтарды  іске  асырушы  адамдарсыз 
мәнсіз  болып  табылады.  Педагог-новатор  нақты  жаңалықты  жүзеге  асырушы  сонымен  бірге, 
жаңалықты жасаушы немесе үлгісін көрсетуші. 
Педагог-инноватор  -  субьект,  үнемі  инновацияны  жасаушы,  өз  іс-әрекетін  өзгертуге, 
жетілдіруге ұмтылушы. Инновациялық іс-әрекет субьектісінің басты мінездемесі-саналы түрде әрекет 
ете білу (өз инициативасының субъективті мүмкіндіктерімен қоғамдық тәжірибеге енгізу негіздерін 
өз әрекетінде көрсете білуі). 
Инновацияның  даму  заңдылықтары  білім  берудегі  дәстүрлі  көзқарастан  бас  тартудан  пайда 
болады.  Прогрессивті  идеялардың  көпшілігі  педагогикалық  инновацияны  белгілі  дәрежеде 
тереңдетіп,  енгізе  алады.  Алдыңғы  қатарлы  педагогикалық  тәжірибенің  кеңейтілген  құрылымын 
М.Ф. Харламов береді. 
Алдыңғы  қатарлы  педагогикалық  тәжірибе  генезисін  әр  кезеңдердің  бірлігіне  байланысты 
сипаттайды:  1  кезең  -  педагогикалық  іскерлік  (теориялық,  практикалық  даярлығы);  2  кезең  - 
педагогикалық  шеберлік (мұғалімнің  гуманистік  бағыты,  педагогикалық  қабілеттері,  педагогикалық 
техникасы); 3 кезең - педагогикалық шығармашылық (оқу-тәрбие жұмысының тәсілінің түр өзгерісі, 
олардың  модернизациясы);  4  кезең  -  новаторлық  кезеңі  (оқыту  процесіндегі  жаңа  прогрессивті 
идеяларды ұсыну мен жүзеге асыру). 
М.Ф. Харламов педагогикалық шығармашылық пен новаторлық түсініктерінің ерекшеліктерін 
саралап көрсетеді [2]. 
Инновацияның педагогика ғылымында дамуы, ғалымдардың айтуы бойынша, диалектикалық 
процесс.  Оның  дамуы  басқа  ғылымдармен  тығыз  байланыса  отырып,  мынандай  өзгерістерге 
ұшырайды:  
-
 
кез-келген жаңалық, қоғамдық сұранысты өтегеннен кейін үйреншікті нәрсеге айналады; 
-
 
инновациялық процесс кезеңдеріне сәйкес инновациялық іс-әрекет;               
-
 
шығармашылық  қабілет  негізінде  қаралатын  репродуктивті,  продуктивті  қызметтердің 
диалектикалық бірлігі болып табылады;   
-
 
инновацияның  дамуы  бірқатар  негізгі  және  қосалқы  қарама-қайшылықтарды  шешуге 
бағытталады.  

249 
 
Бұлардың  біреуі  әрі  қарай  тереңдетілуі,  біреуі  алынып  тасталуы  мүмкін  жаңалықтарды  іске 
асыруда инновация мәселесінінің жаңа қырлары ашылады да, инновация потенциалын жаңалықтарды 
енгізуде әр түрлі бағыттағы қажеттіліктерді толық қанағаттандырады.  
Ғылыми талдаулар негізінде жасалған жалпы жаңалықтардың топтамасы төмендегідей:  
-
 
жаңалықтар:  а)  мүлде  жаңа,  бұрыннан  белгісіз  педагогикалық  идеялар  мен  әрекеттер;  ә) 
белгілі  ортада  көкейтесті  мәселелерді  шешетін,  белгілі  уақыт  көлемінде  білім  беруді  дамытатын, 
сыннан  өткен,  кеңейтілген  немесе  қайта  өңделген  идеялар  мен  әрекеттер;  б)  қайта  өңделген 
(реадаптацияланған)  педагогикалық  жаңалықтар,  яғни  өзгерген  жағдайларда  бұрыннан  белгілі 
идеялар мен әрекеттерді қайталау;  
-
 
радикалды:  а)  дәстүрлі  бағдарларды  жетілдіруші  және  дамытушы;  ә)  оларды 
модификациялау; б) жаңа бағыт ашушы;  
-
 
көлемді:  жалпы,  түбегейлі:  білім  беру  жүйесін  реформалау,  жаңа  білім  стандартын  енгізу; 
жаңа  педагогикалық  ашылымдар  т.с.с.,  кіші,  аз  көлемді:  жекелеген  оқу  орындарындағы  өзгерістер, 
оқу  пәндеріндегі  мазмұндық  немесе  технологиялық  өзгерістер,  оқыту  мен  тәрбиелеудегі 
педагогикалық жаңалықтар;       
-
 
шығу тәсіліне байланысты және іске асу жолдары: 
а)  ұйымдастырылған  арнайы  жоспарланған,  алдын-ала  ойластырылған,  мектеп  немесе  білім 
беру  мекемесі  ұсынған  сыртқы  ортадан  келген  жаңалықтар;  ә)  аяқ-асты  пайда  болған  жаңалықтар, 
шығармашылықпен айналысушы ұстаздардың жұмысында пайда болған ішкі жаңалықтар; 
-
 
шығуы  мен  қолданылуы:  білім  беру  мазмұнында  (оқу  бағдарламалары  мен 
жоспарларындағы  өзгерістер,  жаңа  оқу  пәнін  енгізу,  кіріктірілген  пәндер  енгізу)  оқу  пәндері 
мазмұнындағы өзгерістер, оқыту әдістеріндегі және технологиялық жаңалықтар; 
-
 
мұғалімнің іс-әрекетінің тәсіліне байланысты: тәсілдері, техникасы, технологиясы (мысалы: 
сыныптан тыс жұмыстар) әдістемесі (мысалы: тәрбиелеу); 
-
 
-ұйымдастыру  түріне  жеке  жұмыстар,  сабақты  ұйымдастырудың  жаңа  түрлерінің  жаңа 
кешені мен жүйесі [3]. 
Қазіргі  жағдайда  инновациялық  процестер,  жылдам  басқару  мәселесі  педагогикалық 
инноватиканың құрылымында негізгі түйіні болып табылады.  Ғылыми білімнің саралануы, олардың 
үздіксіз  дамуы  білім  беру  мазмұнына  көлемді  практикалық  және  теориялық  материалды  қосуды 
талап етеді.  
Инновациялық  процестерді  олардың  дамуындағы  тенденциялары  мен  қайшылықтарды  аша 
отырып талдау қажет. Инновациялық процестер - бүкіл әлемнің білім беру жүйесі дамуының негізгі 
және қажетті тенденцияларының бірі болып табылады.                                                      
Педагогикалық  жаңалықтарды  жасау,  игеру  қолдауды  біріктіретін  инновациялық  процестер 
білім  беруді  және  мектептегі  оқу  процесін  жаңарта  алатыны  сөзсіз.  Сондықтан  да,  инновациялық 
процестерді  игеру,  жасау,  қолдану  мәселелерін  талдау  және  жүзеге  асыру  білім  беру  жүйесінің  әр 
түрлі баспалдақтарында кеңінен қолдануда.  
Мұғалімдер  мен  практикалық  қызметкерлердің  педагогикалық  жаңа  білімге  деген 
қажеттіліктің күшеюінен келесі тенденция туындайды. Педагогикалық жаңалықтарға объективті баға 
бере  алатындай,  инновацияларды  игере  алатындай  педагогикалық  қауымның  құрамын  және 
құрылысын  жаңарту  жүзеге  асып  жатыр.  Келесі  тенденция  -  жаңалықтарды  практикаға  енгізу 
кезеңімен байланысты. Жаңаны қолданудың жалпылама сипаты өседі. Бұны педагог - новаторлардың 
іс-тәжірибелерін таратудан көруге болады.  
Жоғарыда  аталған  тенденцияларда  қазіргі  білім  беру  жүйесіне  тән  сан  алуан  қайшылықтар 
жатыр.  Біз  инновациялық  процестердің  негізгі  кезеңдерін  сипаттайтын  қайшылықтарға  жеке 
тоқталайық. Бірінші қайшылық - білім беру жүйесін және оның құрамының өзгеруін қажет ететін ескі 
мен жаңаның арасындағы әлеуметтік- педагогикалық қайшылықтар болып табылады. Қазіргі заманда 
бұл қайшылықтардың шешілуі адам өмірінің жаңа сапасымен сипатталады. 
Оқу  материалын  таңдау  және  жаңарту  инновациялық  процестердің  бір  қайнар  көзі  болып 
табылады. Енді бір айта кететін қайшылықтың бірі  - педагогикалық қауымның «жаңаны» игерудегі 
мүмкіндіктері  мен  шынайы  жағдайының  арасындағы  қайшылық.  Бұл  қайшылықты  жою 
мұғалімдердің инновациялық қызметтерін жаңа сатыға көтереді.  
Тенденциялар  мен  қайшылықтар  инновациялық  заңдылықтар  туралы  мәселені  қарастыруды 
талап  етеді.  Зерттеушілердің  айтуы  бойынша,  білім  беру  жүйесінде  инновациялық  процестерді 
сипаттайтын  жалпы  заңдылықтардың  бірі-педагогикалық  инновациялық  ортаны  қайырымсыз 
дестабилизациялау  заңы.  Бұл  заңдылықтың  мәні  мынада:  қандай  болмасын  білім  беру  жүйесіндегі 

250 
 
инновациялық  процесс  жүзеге  асу  барысында  инновациялық  әлеуметтік  ортаға,  педагогикалық 
дедуктивтік өзгеріс әкеледі.. 
Келесі  заңдылықты  инновациялық  процестің  түпкілікті  жемісті  жүзеге  асуы  деп  атауға 
болады.  Басқаша  айтқанда,  қандай  болмасын  инновациялық  процесс  ерте  ме,  кеш  пе  әйтеу  ең 
соңында  саналы  түрде  болсын,  болмасын  жүзеге  асуы  қажет.  Алғашында  енгізуге,  игеруге  үмітсіз 
жаңалықтар ең соңында өздеріне жол ашып, жүзеге асып жатыр.  
Сонымен,  инновация  мәселесі  педагогикада  ғылыми  тұрғыда  қойылып  отырғанын 
қарастырып,  әр  мектепте  инновациялар  банкін  құрып,  олар  мұғалімдердің  іс-әрекеттерінде  ғылыми 
дәлелденіп, әдістемелік жағынан дұрыс орын алуы қажет.  
Инновациялық  іс-әрекет  -  қазіргі  мектептің  даму  тәртібінің  бір  аспектісі.  Инновациялық  іс-
әрекет  әлеуметтік-экономикалық  жағдай  тудырған  басқа  білім  беру  сфераларынан  белгілі  бір 
стандарттың  межесінен  ауытқу  мен  балама  жүйе  енгізу  шараларын  атқарады.  Инновациялық  іс-
әрекет  жаңалықтарды  ойлап  шығару,  зерттеу,  қолданысқа  дайындау,  іс  жүзінде  пайдалану  сияқты 
процестермен сипатталады [4]. 
Әдебиеттер тізімі: 
1.
 
Инновационное обучение: стратегия и практика. /Под.ред. В.Я. Ляудис. - М.: Изд-во МГУ, 2004. 
2.
 
Внутришкольное управление: теория и опыт педагогических управленческих инноваций / Под ред. 
Н.В. Горбуновой. - М.: Новая шк., 2015. 
3.
 
Слободчиков В. Новое образование-путь к новому сообществу// Нар. образование. - 2009. 
4.
 
Кларин М.В. Инновационные модели учебного процесса в современной зарубежной педагогике. - 
М., 2009. 
 
 
УДК: 3(091) 

жүктеу/скачать 4,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: