Аграрного образования костанайский филиал маао костанайский

 
101
 
 
УДК 330.101 
РАЗВИТИЕ ИНФОРМАЦИОННОГО ОБЩЕСТВА В КАЗАХСТАНЕ 
 
Шефер И.В., магистрант специальности « Менеджмент»  
Костанайский инженерно-экономический университет, г. Костанай, Казахстан 
Утебаева Ж.А., к.э.н., доцент  
 
Біздің  көз  алдымызда  өзгерген  ақпараттық-технологиялық  революция,  қоғамның  жаңа  түрі-  ақпараттық 
қоғамды,  яғни  білім  қоғамын  анықтады.  Қазақстанда  ақпараттық  қоғамды  дамыту  Қазақстан  Республикасының 
Президенті бекіткен «Ақпараттық Қазақстан-2020» Мемлекеттік бағдарламасын қабылдауға түрткі болды. «Ақпараттық 
Қазақстан-2020» бағдарламасының негізгі мақсаты – Қазақстанның ақпараттық қоғамын қамтамасыз ету жағдайын құру. 
Информационно-технологическая  революция,  разворачивающаяся  на  наших  глазах,  определяет  движение  к 
совершенно  новому  типу  общества  -  информационному,  или,  как  его  еще  называют,  обществу  знания.  В  Казахстане 
развитию информационного общества содействует принятие Государственной программы «Информационный Казахстан 
— 
2020»,  утвержденной  Президентом  Республики  Казахстан.  Основная  цель  программы  «Информационный 
Казахстан— 2020» — создание условий, обеспечивающих переход Казахстана к информационному обществу. 
The information and technological revolution which is developed before our eyes defines the movement to absolutely 
new type of society - information, or as it is called still, to society of knowledge. In Kazakhstan development of information 
society is promoted by acceptance of the State program "Information Kazakhstan —  2020", the Republic of Kazakhstan 
approved as the President. A main objective of the Information Kazakhstan —  2020 program —  creation of the conditions 
providing transition of Kazakhstan to information society. 
 
Стремительное  развитие  и  распространение  новых  информационных  и    телекоммуникационных 
технологий  приобретает  сегодня  характер  глобальной  информационной  революции,  которая  оказывает 
возрастающее  влияние  на  экономику,  политику,  финансы,  управление,  науку,  культуру  и  другие  сферы 
жизнедеятельности  общества  в  рамках  национальных  границ  и  в  мире  в  целом.  Как  подчеркивается  в 
Окинавской  Хартии  глобального  информационного  общества,  принятой  лидерами  «восьмерки»  22  июля 
2000  года,  «информационно-коммуникационные  технологии  (ИТ)  являются  одним  из  наиболее  важных 
факторов,  влияющих  на  формирование  общества  XXI  века»  (Окинавская  Хартия  глобального 
информационного общества) [1]. 
Наступает  новый  этап  в  развитии  процессов  обмена  информацией.  Интенсивное  внедрение 
современных  компьютерных,  теле-  и  радиовещательных,  телефонных  технологий  и  коммуникационных 
служб, быстрое распространение локальных и глобальных коммуникационных сетей создает новое качество 
трансграничного информационного обмена и инструментария воздействия на массовое сознание, усиливая 
значение социально-психологических и культурно-информационных аспектов глобализации.  
Информационно-технологическая  революция,  разворачивающаяся  на  наших  глазах,  определяет 
движение к совершенно новому типу общества - информационному, или, как его еще называют, обществу 
знания. 
В  Казахстане  развитию  информационного  общества  содействует  принятие    Государственной 
программы  «Информационный  Казахстан  —  2020»,  утвержденной  Президентом  Республики  Казахстан. 
Основная  цель  программы  «Информационный  Казахстан  —  2020»  —  создание  условий,  обеспечивающих 
переход Казахстана к информационному обществу. 
Признаки информационного общества: 
1.
 
Осознание  обществом  приоритетности  информации  перед  другим  продуктом  деятельности 
человека. 
2.
 
Первоосновой  всех  направлений  деятельности  человека  (экономической,  производственной, 
политической, образовательной, научной, творческой, культурной и т.п.) является информация. 
3.
 
Информация же является продуктом деятельности современного человека. 
4.
 
Информация в чистом виде (сама по себе) является предметом купли – продажи. 
5.
 
Равные возможности в доступе к информации всех слоев населения. 
6.
 
Безопасность информационного общества, информации. 
7.
 
Защита интеллектуальной собственности. 
8.
 
Взаимодействие всех структур государства и государств между собой на основе ИКТ. 
9.
 
Управление информационным обществом со стороны государства, общественных организаций. 
Кроме положительных моментов прогнозируются и опасные тенденции: 
1.
 
все большее влияние на общество средств массовой информации; 
2.
 
информационные технологии могут разрушить частную жизнь людей и организаций; 
3.
 
существует проблема отбора качественной и достоверной информации; 
4.
 
многим людям будет трудно адаптироваться к среде информационного общества. 
5.
 
существует  опасность  разрыва  между  "информационной  элитой"  (людьми,
 
занимающимися 
разработкой информационных технологий) и потребителями. 
Развитию  информационного  общества  способствует  создание  и  внедрение  «Электронного 
правительства  для  людей».  В  рейтинге  ООН  Е-Government Survey-2012  «Электронное  правительство  для 
людей», опубликованном в начале марта 2012 года, Казахстан занял 38-е место, поднявшись на 8 позиций по 

 
102
 
 
сравнению  с  2010  годом.  По  индексу  участия  Казахстан  вместе  с  Сингапуром  разделил  2  место. 
В Отчете по глобальной конкурентоспособности 2012-2013 гг. Всемирного экономического форума, рейтинг 
конкурентоспособности Казахстана поднялся на 21 позицию и достиг 51 места [2]. 
В  рейтинге  Международного  Союза  Электросвязи  Казахстан  за  последний  год  поднялся  с  72-го 
места на 68 по индексу развития ИКТ. 
В  области  почтовой  связи  основным  поставщиком  рынка  услуг  остается  акционерное  общество 
«Казпочта»,  являющееся  национальным  оператором.  Оказание  услуг  осуществляется  более  чем  3000 
производственных  объектов,  охватывающих  всю  территорию  страны.  Кроме  того  почтовые,  курьерские 
услуги также представляют ТОО «DHL International Kazakhstan»,ТОО «ЯНЦЕН-ЭКСПРЕСС» и др. 
Основными  тенденциями  отрасли  телекоммуникаций  являются  развитие  инфраструктуры, 
базирующейся  на  высокоскоростных  оптических  и  беспроводных  технологиях,  предоставление 
мультимедийных  услуг  населению  и  организациям,  внедрение  и  развитие  цифровых  технологий 
телерадиовещания, а также увеличение уровня цифровизации местной телефонной связи. 
Развитие  сетей  связи  по  обеспечению  доступа  к  сети  Интернет  идет  опережающими  темпами. 
Пользователями  сети  Интернет  является  53,5  %  населения  Казахстана  (согласно  оперативным  данным 
Агентства по статистике Республики Казахстан за 2 квартал 2012 года). 
Во  исполнение  Государственной  программы  по  форсированному  индустриально-инновационному 
развитию Республики Казахстан на 2010 – 2014 годы, а также Программы по развитию информационных и 
коммуникационных технологий в Республике Казахстан на 2010-2014 годы, в настоящее время проводятся 
работы по внедрению и развитию цифрового эфирного вещания в Республике Казахстан. 
Планируется к 2015 году обеспечить 95%-ый охват населения эфирным цифровым телевидением. 
Кроме  этого,  для  развития  казахстанского  сегмента  сети  Интернет  необходима  готовность  сетей 
телекоммуникаций для оказания услуг ШПД, создание дата - центров, увеличение количества электронных 
государственных  услуг,  предоставляемых  через  портал  «электронного  правительства»,  развитие  порталов 
государственных  органов,  создание  социально-значимых  интернет–ресурсов  и  увеличение  количества 
проектов по электронной коммерции. 
Для повышения качества услуг, предоставляемых населению и бизнесу, проведена большая работа 
по  улучшению  деятельности  центров  обслуживания  населения  (далее  -  ЦОН).  Создана  необходимая 
нормативная  правовая  база,  упрощены  процедуры  обслуживания  населения  и  бизнеса,  наблюдается 
положительная тенденция снижения уровня коррупции. 
Таким образом, анализ текущей ситуации свидетельствуют о готовности  Казахстана  к  переходу  к 
новому информационному обществу. 
 
Список литературы: 
 
3.
 
Гринберг А.С., Король И.А. Информационный менеджмент: Учеб. пособие для вузов. 
М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2003. - с. 3 
4.
 
Государственная программа «Информационный Казахстан — 2020» 
 
 

 
103
 
 
АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ РАЗВИТИЯ ФИНАНСОВОЙ НАУКИ И УЧЁТА ПРОБЛЕМЫ  
 
 
АНАЛИТИЧЕСКОГО ОБЕСПЕЧЕНИЯ УЧЕТА РАСЧЕТОВ С ПОСТАВЩИКАМИ И 
ПОДРЯДЧИКАМИ В ООО «УПП «КАРТОНАЖНО-ПОЛИГРАФИЧЕСКИЕ ИЗДЕЛИЯ» 
 
Астраханцева Е.А., к.э.н., доцент кафедры  
«Бухгалтерский учет и финансы» Непряхина А.М., студентка 5 курса специальности «Бухгалтерский 
учет, анализ и аудит»Казанский кооперативный институт (филиал) г. Казань 
 
В статье рассмотрены практические вопросы учета расчетов с поставщиками на конкретном предприятии 
This article deals with the practical issues of accounting of payments to suppliers in a particular enterprise 
 
В  настоящее  время  большое  внимание  уделяется  расчетам.  Это  обусловлено  тем,  что  постоянно 
совершающийся кругооборот хозяйственных средств вызывает непрерывное возобновление многообразных 
расчетов.  Так  же  большое  значение  для  предприятия  имеет  состояние  дебиторской  и  кредиторской 
задолженности, поскольку кредиторскую задолженность следует рассматривать как отвлечение оборотных 
средств,  а  дебиторскую  задолженность  можно  рассматривать  как  привлечение  заемных  средств  в 
предприятие. 
Учет  расчетов  на  предприятии  ведется  в  соответствии  с  учетной  политикой,  принятой  на 
предприятии. Учетная политика в основном охватывает все хозяйственные операции. В учетной политике 
закреплен  график  документооборота  по  всем  основным  хозяйственным  операциям,  в  том  числе  и  по 
расчетам.  
Главными  задачами  бухгалтерской  службы  является  формирование  полной  и  достоверной 
отчетности  о  результатах  хозяйственной  деятельности  общества,  обеспечение  контроля  за  наличием  и 
движением имущества, использованием материальных, трудовых и финансовых ресурсов. 
В  связи  с  тем,  что  операции  по  расчётам  с  поставщиками  и  подрядчиками  являются  внешними 
расчетами и подлежат проверке как у контрагента, так и в банках, происходит взаимный контроль и сверка. 
Первичные документы (платёжные поручения, счета-фактуры, договоры) ведутся в соответствии со всеми 
необходимыми  требованиями,  все  реквизиты  заполнены,  имеются  печати  и  подписи.  Так  же  это  можно 
объяснить тем, что правильное оформление счетов-фактур непосредственно влияет на величину НДС, и при 
не точном оформлении подобных операций можно не только увеличить сумму НДС, подлежащему уплате в 
бюджет,  но  и  получить  штраф.  Поэтом  оформление  счетов-фактур,  книг  покупок  и  книг  продаж  в 
организации оформляются надлежащим образом. 
Учёт  расчётов  с  поставщиками  материальных  ценностей  организуется  на  счёте  60  «Расчёты  с 
поставщиками  и  подрядчиками».  Счет  60  «Расчеты  с  поставщиками  и  подрядчиками»  является  одним  из 
наиболее часто используемых счетов бухгалтерского учета. 
Для  отслеживания  объема  просроченной  кредиторской  задолженности  целесообразно  по  данным 
ведомости учета расчетов с поставщиками рассмотреть остаток обязательств на конец отчетного периода по 
срокам  образования.  Что  касается  расчетов  с  поставщиками,  основными  поставщиками  являются 
поставщики  материалов.  Оплата  производится  в  течение  трёх  банковских  дней  после  получения  счетов 
согласно договорам. Таким образом, расчеты с поставщиками относятся к кредиторской задолженности со 
сроком оплаты от одного и трёх месяцев. 
На  предприятии  применяется  автоматизированная  форма  учета.  Анализируя  работу  ООО  «УПП 
«КПИ»» за 201-2012 г., выяснили, что в целом предприятие работало неплохо. 
Основную  часть  кредиторской  задолженности  в  2011  году  занимала  краткосрочная  кредиторская 
задолженность,  она  составила  93,9%.  В  2012  году  краткосрочная  кредиторская  задолженность  составила 
93,7  %  всей  кредиторской  задолженности.  По  сравнению  с  2011  годом  кредиторская  задолженность 
увеличилась  на  6790  тыс.  рублей  (27,4%).  Удельный  вес  расчетов  с  поставщиками  в  2012  году  составил 
29,3%.  По  сравнению  с  2011  годом  он  уменьшился  на  27,7%,  что  в  сумме  составило  3545000  рублей.  Но 
значительно увеличился удельный вес прочих кредиторов, который составил в 2012 году 61,9%, что в сумме 
составило  19530  тыс.  рублей.  По  сравнению  с  2011  году  можно  увидеть  увеличение    в  сумме  10009  тыс. 
рублей (105,1%). Это может быть связано с переходом предприятия на другую форму взаимоотношений с 
некоторыми  контрагентами.  В  2012  году  были  перезаключены  договора  купли-продажи  на  договора 
задолженность  перед  которыми  учитывается  на статье  «Прочие кредиторы». Уменьшилась задолженность 
предприятия  по  расчетам  с  внебюджетными  фондами  и  по  налогам  и  сборам  на  22,8  %.  Кредиторская 
задолженность  в  2012  году  увеличилась  на  27,4.Значительное  увеличение  кредиторской  задолженности 
может быть связанно с значительным увеличением объема продаж. 
Для улучшения платежеспособности ООО «УПП «КПИ»» необходимо: 
1)  следить  за  соотношением  дебиторской  и  кредиторской  задолженности.  Значительное 
превышение  дебиторской  задолженности  создает  угрозу  финансовой  устойчивости  предприятия  и  делает 
необходимым привлечение дополнительных источников финансирования; 
2)  по  возможности  ориентироваться  на  увеличение  количества  заказчиков  с  целью  уменьшения 

 
104
 
 
риска неуплаты монопольным заказчиком; 
3) контролировать состояние расчетов по просроченным задолженностям. 
В условиях инфляции всякая отсрочка платежа приводит к тому, что предприятие реально получает 
лишь часть стоимости выполненных работ. Поэтому необходимо расширить систему авансовых платежей. 
4) Своевременно выявлять недопустимые виды кредиторской задолженности, к которым относятся: 
просроченная  задолженность  поставщикам;  сверхнормативная  задолженность  по  устойчивым  пассивам; 
поставщики и покупатели по претензиям; задолженность по статье «прочие кредиторы». 
Правильное  и  своевременное  отражение  операций  по  счетам  бухгалтерского  учета  служит 
необходимым условием процесса производства. Эффективность расчетных операций зависит от состояния 
бухгалтерского  учета  на  предприятии.  Таким  образом,  бухгалтерия  предприятия  должны  придерживаться 
определенных принципов учета и существующей законодательной базы и нормативных документов. 
Системное,  грамотное  ведение  учёта  расчётов,  контроль  и  анализ  позволяет  предприятию 
правильно  регулировать  свою  дебиторскую  и  кредиторскую  задолженность,  позволяет  эффективно 
управлять  финансовыми  потоками  организации,  способствует  принятию  взвешенных  управленческих 
решений, что в конечном итоге положительно влияет на качество менеджмента.  
 
 
САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚЫЗМЕТ ЕТУІНІҢ ШЕТ ЕЛДІК ТӘЖІРИБЕСІ 
 
Атабаева А.К. – М.Дулатов атындағы Қостанай инженерлік-экономикалық университетінің 
«Қаржы» мамандығының 2 курс студенті 
Сыздыкова Г.А. - М.Дулатов атындағы Қостанай инженерлік-экономикалық университетінің 
«Есеп және аудит» кафедрасының аға оқытушысы  
 
Салықтар  мемлекеттің  құрылуымен  біріге  пайда  болады  және  мемлекеттің  өмір  сүруі  мен  дамуының  негізгі 
қаржылық көзі болып табылады. 
Налоги  возникают  вместе  с  формированием  государства  и  являются  основным  финансовым  источником 
развития и существования государства 
Taxes arise together with the formation of the state and are the main source of financing development and existence of 
the State 
 
Салықтар – мемлекет қаржысының тұрақты қайнар көзі. 
Мемлекет салықтарды экономиканы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік 
ретінде пайдаланылады.Салық жүйесінің теориялық жақтарын жан – жақты қарастырып және оның барлық 
жақсы  жаман  жақтарын  талдай  отырып,  салық  жүйесінің  қызмет  етуін  шет  мемлекеттермен  салыстырып 
отыру қажет, өйткені, қазіргі ғаламдану жағдайында бұл шартты жағдай.  
Салықтар  мемлекеттің  құрылуымен  біріге  пайда  болады  және  мемлекеттің  өмір  сүруі  мен 
дамуының  негізгі  қаржылық  көзі  болып  табылады.  Мемлекет  құрылымының  өзгеруі,  өркендеуі  қашан  да 
болса  оның  салық  жүйесінің  қайта  құрылуымен,  жаңаруымен  бірге  қалыптасады.  Қазір  Республикамызда 
салық  саясаты  бірнеше  деңгейде  өсті.  ТМД  елдерінің  ішінде  Қазақстан  бірінші  болып  салық  заңын 
қабылдады. Бірақ салық жүйесінде бірқатар кемшіліктер де жоқ емес. Олар: 
1.
 
Салық  сатысында  бірнеше  шешілмеген  мәселелер  бар,  бұл  мемлекеттік  бюджеттен  түсетін 
қаражат қажет істерге жетіспеуінен; 
2.
 
Салық  жүйесінің  толыққанды  еместігі  кәсіпкерлер,  шетел  инвестициялары,  қарапайым  халық 
салық талаптарын орындамайды. Соның себебінен көлеңкелі экономика дамиды; 
3.
 
Шетелдерден  келген  үлкен  кәсіпорындар  да  салық  төлеуден  жалтарады.  Ал  бұл  халықаралық 
валюта қорына кіретін қаражат; 
4.
 
Айтарлықтай  бұхгалтерлік  қателікті  көрсетпеу,  салықтан  жалтару  мақсатында  кірістерін 
жасырушылар әлі де бар; 
5.
 
Төлеушілердің  уақытылы  салық  сомаларын  төлемеуінен  қарызгерлердің  көбеюуі,  осы 
қарыздарды жинағанда мемлекеттің бюджеттік жағдайы жақсарар еді; 
6.
 
Салық төлеушілердің құқығы әлсіз және сот төрағасының білімі төмен; 
7.
 
Шетелден  Қазақстан  территориясына  өте  көп  тауар  әкелінуі  Республиканың  экономикалық 
жағдайына кері әсер етіп отыр.  
Осы мәселелерді шешу үшін бірнеше жұмыс істелуі қажет: 
1.
 
Салық жинауды ұтымды түрде ұйымдастырғанда ғана, бюджет кірісі тепе-теңдікке жетеді; 
2.
 
Салық базасын кеңейту; 
3.
 
Салық жүйесін жұмсарту; 
4.
 
Жергілікті бюджетті қамтамасыз ету қажет. 
Салық  жүйесін  қатаң  сақтау  төлем  тәртібін  жоғарылатады  деп  айтуға  болмайды.  Салық  төлеу 
объектілерін  толығымен  есепке  алмағандықтан  –  салық  төлеушілері  көп  [1].  Салық  жүйесін  өзіндік 
тұрақтылыққа жеткізу үшін және реформалау үшін мына шараларды қолдану қажет: 
-
 
салық жүйесінің тұрақтылығын қамту керек; 

 
105
 
 
-
 
бюджет жағдайын ЖІӨ 30% жеткізу керек; 
-
 
салық жүйесін бір жүйеге келтіру; 
-
 
кәсіпорындардың сыртқы экономикалық қызметін мемлекеттік бақылау. 
Барлық өзгерістер тек бюджеттің құрамымен өтуі қажет. Мемлекеттік бюджетке салықтық түсімдер 
деңгейін  сақтап  тұру  үшін,  өзгерістерді  жиілетпеу  шарт.  Жуық  арада  валюта  заңын  бұзушыларға  қарсы 
қатаң  шаралар  енгізілуі  керек,  қаржылық  валюта  операцияларын  күшейту  мақсатында  5-7  жыл  арасында 
өзгерістер енгізілуі керек.  
Енді, шет елдік тәжірибеге, оның артықшылықтары мен кемшіліктеріне көз жүгіртіп өтетін болсақ, 
онда  көптеген  Батыс  еуропалық  елдерде  салық  жүйесі  әр  түрлі  болып  келеді,  бірақ  Қазақстан 
Республикасында  жүргізіліп  жатқан  салық    реформалары  олардың  кейбір  жақтарын  бір-біріне  жақындата 
түсті.  Көптеген  елдерде  салық  жүйесі  үш  денгейлі  сипатқа  ие,  жалпы  мемлекеттік  немесе  федералдық 
салықтар, жергілікті – провинциялар мен автономды территориялардың салықтары және жергілікті немесе 
муниципалды салықтар алынады. Кейбір елдердің салық жүйелерінің ерекшеліктерін қарастырып көрейік. 
Салық  салу  ғылымының  отанында  салық  жүйесі  19  ғасырда  дамып  жетілген  еді.  Бірақ  та  ол 
көптеген өзгерістерге ұшырап келеді. 90-шы жылдары өткен cалық реформалары елеулі өзгерістерді енгізді. 
Ұлыбритания  салық  жүйесі  екі  деңгейлі:  жалпымемлекеттік  және  жергілікті  салықтардан  тұрады.  Негізгі 
жалпымемлекетік салықтарға мыналар жатады: жеке тұлғалардан алынатан табыс салықтар, корпорациялар 
табысына салынатын салықтар,  капитал өсіміне салынатын салықтар, мұнайдан түскен табысқа салынатын 
салықтар,  мұрагерлікке  салынатын  салықтар,  қосылған  құн  салығы,  баждар,  гербтік  алымдар.  Олар 
салықтық  түсімдердің  90%    береді.  Ал  жергілікті  салықтар  үлесіне  10%  және  олар  негізінен  мүлікке 
салынатын салықтар [2]. 
Табыс салығы жылдық жиынтық табысты құрайтын заңмен белгіленген жеңілдік пен шегерімдерді 
есептегенде табыстан алынады. Табыс салығының үш  ставкасы қызмет етеді. Олар: 2500 фунт стерлингке 
дейінгі табыс - 20%, 2501-23700 фунт стерлинг - 25%, 23700-ден жоғары - 40%. Капитал өсіміне салынатын 
салықтар  негізінен  капитал  активтерін  өткізуден  түскен  пайдаға  салынады.  Олар:  жеке  автокөліктер, 
тұрғын-үй, ұлттық жинақ сертификаттары, облигациялары және т.б. 
Мұрагерлікке салынатын салық алғашқы 150 мың. фунт стерлингке салынбайды, кейін ставка 40% 
мөлшерінде алынады. 
Қосылған құн салығы жанама салықтардың ішінде бірінші орынды алып отыр. Ел бюджетінің 17% 
құрайды. Салық ставкасы – 17,5%. Аталған салық кітаптар, дәрі-дәрмек, импорт және экспорт тауарларына 
салынбайды. 
Акциздер  жанама  салықтардың  ішінде  екінші  орынды  алып  отыр.  Акцизді  тауарларға  мыналар 
жатады: алкоголь сусындары, темекі өнімдері, транспорт құралдары. Ставкасы 10-30% шамасында алынады. 
Одан  басқа  жанама  салықтарға  кеден  баждары,  гербтік  алымдар,  ойын  бизнесіне  салынатын 
салықтар. Елдегі салық жүйесін реттеу мен басқаруды Қазынашылық атқарады.  
АҚШ-ның  салық  жүйесі  200  жыл  бойы  даму  мен  жетілдіру  үстінде  және  нарық  қатынастарды 
реттеуші құрал ретінде қызмет етеді. Елде салық жүйесі ел экономикасының дамуын реттеу құралы болып 
келеді.  Салықтар  федералды  бюджеттің  ірі  және  негізгі  түсімдерді  қамтамасыз  етеді  және  шығыс  пен 
кірістің 70% келеді. 
АҚШ федералды бюджетінің кіріс бөлігін келесі салықтардың 5 түрі құрайды Олар:  
-
 
Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы. Табыстардағы олардың үлесі 45% шамасында. 
-
 
әлеуметтік сақтандыру қорларына аударымдар. Олардың үлесі 36-37%. 
-
 
Корпорация табысына салынатын салықтар. Олардың үлесі 8-10%. 
-
 
Акциздер – 4-5% 
-
 
Кеден баждары - 1%. 
Әлеметтік сақтандыру қорларына аударымдар – федералды бюджетінің екінші үлкен статьясы. Олар  
жұмыс  берушілер  мен  жалдап  істейтін  қызметкерлермен  жасалынып  отырады.  АҚШ-да  әлеуметтік 
сақтандыру  жүйесінің  екі  мемлекеттік  нысаны  бар:  федералды  зейнетақы  жүйесі  мен  жұмыссыздық 
жөніндегі сақтандырудың федералды-штатты жүйесі. 
Корпорациялар  табысына  салынатын  салықтардың  ставкасы  -  34%.  Алғашқы  50  мың.  долл.  үшін 
15%, 25 мың. долл. үшін  - 25%, ал қалған сомаға 34% шамасында салынып отырады. 
Жергілікті  салықтар  АҚШ-да  жеке  рөл  атқарады.  Мемлекет  тек  белгілі  мөлшерде    ғана  субсидия 
беріп  отырады.  АҚШ-да  салықтарды  төлеу  жөніндегі  мәселелермен  Қаржы  Кіріс  Министрлігінің  Ішкі 
қызметі айналысады.  
Францияның  салық  жүйесі  өте  қызықты,  өйткені  осы  елде  алғаш  рет  1954  жылы  қосылған  құн 
салығы енгізілген болатын. 
Францияда алынатын салықтардың негізгі  ірі 3 топқа  біріктіруге болады: 
-
 
табыс салығы – табысты алған кезде салынады; 
-
 
тұтынуға салынатын салықтар – осы табысты жұмсаған кезде салынады; 
-
 
капиталға салынатын салықтар – мүліктен алынып отырады. 
Бюджеттік жүйенің негізгі  көзі - қосылған құн салығы алып отырады. 
Францияда  қосылған  құн  салығының  негізгі  4  ставкасы  қызмет  етеді.  Негізгі  салық  ставкасы  – 
18,6%. Көтермелеген ставка - 22% және ол мына тауарларға салынады: автокөліктер, кинофото тауарлары, 

 
106
 
 
алкоголь, темекі өнімдер, парфюмерия және т.б. Төмендетілген ставка - 7%. Ең төмен ставка – 5,5%. 
Табыс салықтары жеке тұлғалармен және кәсіпорындармен де төленеді. Кәсіпорындарда салық таза 
табыстан  алынады.  Салық  ставкасы  –  34%.    Кейбір  жағдайларда  бұл  ставка  42%    болу  мүмкін.    Жеке 
тұлғалардан алынатын табыс салығының Франция бюджетіндегі үлесі 18% және мына мөлшерде алынады: 
0-
56.8%. 18140 франктан аспайтын табысқа салық салынбайды. 
Жергілікті  салықтар  жүйесінде  мына  төрт  салықты  алға  шығаруға  болады:  салынған  учаскелерге 
жер салығы; салынбаған учаскелерге жер салығы; тұрғын-үйге салық; арнайы салық. 
Францияның басты салықтық басқарма Экономика және қаржы Министрлігінің құрамында. Бүкіл ел 
территориясында 830 салық орталықтары мен 16 ақпараттық орталықтар орналасқан. Салықтан жалтарыну 
жағдайларында салық екі еселенген мөлшерде алынады. 
Жапондық салық жүйесі 19 ғасырда-ақ қалыптасқан болатын. Екінші Дүниежүзілік соғыстан кейін 
Шалп  профессорының есімімен аталған реформа жүргізілген еді.  Ал қазіргі салық жүйесі 1989 жылдың 1 
сәуірінен  өз  күшіне  енді.  Ол  еуропалық  салық  жүйесінен  айтарлықтай  ерекшеленеді.  Жапонияда 
мемлекеттік  және  жергілікті  салықтар  қызмет  етеді.  Мемлекеттік  түсімдердің  64  %  мемлекеттік  салықтар 
есебінен қалыптасады, ал қалған бөлігі – жергілікті салықтар. 
Барлығы Жапонияда 25 мемлекеттік және 30 жергілікті салық бар. Оларды негізгі 3 топқа жіктеуге 
болады: 
-
 
жеке және заңды тұлғаларға салынатын тікелей  салықтары; 
-
 
мүлікке салынатын тура салықтар; 
-
 
тура және жанама тұтыну салықтары. 
Бюджеттің негізгі бөлігін тура салықтар алып отыр.  
Мемлекетке  ең  көп  табыс  әкелетін  жеке  және  заңды  тұлғаларға  салынатын  табыс  салығы. 
Кәсіпорындар  мемлекеттік  ұйымдар  өз  пайдасынан  мемлекеттік  табыс  салығын  33,48%,  және 
префектуралық табыс салығын – 1,67% мөлшерінде төлейді. Жеке тұлғалар мемлекеттік табыс салығын 5 
пайыздық ставка бойынша төлейді:10, 20, 30, 40 және 50. Сонымен қатар, префектуралық табыс салығының 
3 ставкасы –5, 10 және 15%.  
Тұтыну  салықтарының  ішінде  қосылған  құн  салығына  ұқсас  3%  ставкамен  алынатын  сатудан 
алынатын салық.  
Одан басқа бюджет мына салықтар есебінен толықтырылады: автокөлік иелеріне салынатын салық, 
темекі, алкоголь, мұнай, газ, бензинге салынатын акциздер және т.б. [3]. 
Сонымен,  жоғарыда  қарастырылған  кейбір  дамыған  елдердің  салық  жүйесін  қарастыра  келе, 
түйіндегеніміз олардың салық жүйесінің жан-жақтылығы да бар және ұқсастықтары да жоқ емес, мысалға 
көптеген  елдерде  бюджеттің  кіріс  көзін  құрау  жағынан  табысқа  салынатын  салықтар  мен  жанама 
салықтардың  басқа  салықтарға  қарағанда  үлесінің  жоғарылығы.  Артықшылықтарына  келетін  болсақ, 
мысалға  меншікке  салынатын  салықтар  бойынша  біздегі  сияқты  меншік  түрлеріне  салынатын  салықтар  
шектеулі ғана емес, әсіресе мұраға салынатын салықтардың дамығандығы басқа тікелей салықтар бойынша 
ауыртпалықтың азаюына жағдай жасайтын еді және мемлекеттік бюджеттің кіріс көзін молайтуға мүмкіндік 
беретін еді. 
Сонымен бірге, Жапония сияқты елдердегі жанама салықтар ставкасының төмен болуы, бұл тауар 
мен  қызмет  түрлерінің  бағасының  төмен  болуына,  яғни  халықтың  салық  ауыртпалығын  аз  тартуына 
мүмкіндік  беріп  отыр.  Ал,  бізде  әлі  де  болса  жанама  салықтар  фискалды  қызметінен  ауытқи  қойған  жоқ. 
Бұл, болса енді көтеріліп келе жатқан кәсіпкерлер мен шаруашылық жүргізуші субъектлердің жан –жақты 
дамуына аз да болса кедергі болады.  
Тағы  да  айта  кетерлік  жағдай,  қосылған  құн  салығы  бойынша,  көптеген  елдерде  тамақ,  алғашқы 
қажетті  тауарлар,  ауыл  шаруашылық  өнімдеріне  салық  ставкалары  өте  төмен  мөлшерде  қолданылады,  ал 
бізде тек қана бір-ақ түрлі ставка қызмет етеді. 
Сондай.-ақ, басқа елдердегі салықтық құқық бұзушылыққа қолданылатын шаралардың қаталдығы, 
мысалға  Францияда  салықтан  жалтарыну  жағдайы  болған  кезде,  салық  сомасы  екі  еселеніп  төленеді. 
Осындай  тәжірибені  біздің  де  салық  жүйемізде  қолдану  салықтық  түсімдердің  толықтай  және  уақытында 
түсуіне мүмкіндікті молайтатын еді. 
 

жүктеу/скачать 4,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: