Дәріс тезистері – дәріс. Синтаксис ілімінің зерттелуі


- дәріс. Сабақтас құрмалас сөйлемдер, олардың жасалу жолдары



Pdf көрінісі
бет25/31
Дата23.06.2023
өлшемі0,49 Mb.
#103252
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   31
Байланысты:
лекция синтаксиса 2

13 - дәріс. Сабақтас құрмалас сөйлемдер, олардың жасалу жолдары
 
 Сабақтас құрмалас сөйлемдерді жасалу жолына қарай былайша жіктеуге болады: 
1. -са, -се, шартты рай тұлғалы сабақтас құрмалас сөйлем; 2. -а,-е,-й, -ып, -іп, -п,- ғалы, -
гелі, -қалы,- келі,- майынша,- мейінше көсемше тұлғалы сабақтас құрмалас сөйлем; 3. 
-ған,- ген,- қан,- кен, с +( ша, ше, дай, дей, да, де, мен, діктен, сайын, соң, кезде, шақта, 
уақытта, шейін, бері, кейін, бұрын, тен ) есімше тұлғалы сабақтас құрмалас; 4. етістік 
негізді -ысымен, ісімен (бар +ысымен, ісімен) тұлғалы сабақтас құрмалас; 5. Тұйық 
етістік үшін (у+ үшін) тұлғалы сабақтас құрмалас сөйлем. Шартты рай тұлғалы 
сабақтас құрмаластың мағыналық түрлеріне қарай: 1.- са,- се тұлғалы шартты 
бағыныңқылы сабақтас; 2 -са,-се -да\ де дәнекерлі қарсылықты бағыныңқылы сабақтас; 3.
-са,-се тұлғалы қарсылықты бағыныңқылы сабақтас; 4 -са, -се тұлғалы мезгіл 
бағыныңқылы сабақтас; 5. - са,- се тұлғалы түсіндірмелі сабақтас; 6. -са, -се тұлғалы 
салыстырмалы сабақтас; 7. -са,- се тұлғалы үлестес сабақтас болып бөлінеді. Көсемше 
тұлғалы сабақтас құрмаластарды мағыналық түрлеріне қарай: 1. - ма + й шартты 
бағыныңқылы сабақтас; 2. - ма + й + ынша\ ме+ й+ інше шартты бағыныңқылы сабақтас; 
3. - а, -е тұлғалы қарсылықты сабақтас; 4.  -а,- е,- ма +й мезгіл бағыныңқылы сабақтас; 5. - 


п, тұлғалы мезгіл бағыныңқылы сабақтас; 6. -ғалы\ -гелі, -қалы\ келі тұлғалы мезгіл 
бағыныңқылы сабақтас; 7. -ғанша \- генше ,- қанша\ кенше тұлғалы мезгіл бағыныңқылы 
сабақтас; 8. -ысымен,- ісімен жұрнақты тұлғалы мезгіл бағыныңқылы сабақтас; 9. - п 
тұлғалы себеп бағыныңқылы сабақтас; 10. - ма + й тұлғалы себеп бағыныңқылы сабақтас; 
11. -п, тұлғалы амал бағыныңқылы сабақтас; 12. - а,- е, тұлғалы амал бағыныңқылы 
сабақтас; 13.  - ғандай тұлғалы амал бағыныңқылы сабақтас; 4. - де + п (көмекші етістік + 
көсемше) тұлғалы мақсат бағыныңқылы сабақтас; 15. - п, тұлғалы үлестес сабақтас 
сөйлем.  Есімше тұлғалы сабақтас құрмаласты мағыналық түрлеріне қарай: 1. - ма, 
ме + ған\ ген + да, де (болымсыздық жұрнақ + есімше+ жатыс септік) тұлғалы шартты 
бағыныңқылы сабақтас; 2.- ған+ мен ( есімше+көмектес септік) тұлғалы қарсылықты 
бағыныңқылы сабақтас; 3. -ған\ ген + на\не қарамастан (есімше+ барыс септігі) тұлғалы 
қарсылықты бағыныңқылы сабақтас; 4. - ған\ген + да, де (есімше+ жатыс септігі) 
тұлғалы мезгіл бағыныңқылы сабақтас; 5. -ар\ер + да\де тұлғалы мезгіл бағыныңқылы 
сабақтас; 6. - ған\ ген, қан\кен + кезде, шақта, соң, сайын т.б тұлғалы мезгіл 
бағыныңқылы сабақтас; 7.- ған\ ген, қан \ кен+ ға\ге, қа\ке дейін, шейін тұлғалы мезгіл 
бағыныңқылы сабақтас; 8. - ған\ген, қан\ кен + нан\нен, дан\ден кейін, бері былай тұлғалы 
мезгіл бағыныңқылы сабақтас; 9.- ған + дықтан тұлғалы себеп бағыныңқылы сабақтас
10.- ған + соң тұлғалы себеп бағыныңқылы сабақтас; 11. - ған\ ген + да\де тұлғалы 
салыстырмалы сабақтас құрмалас сөйлем. Сабақтас құрмалас сөйлемдер құрамындағы 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   31




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет