Пайдаланған әдебиеттер тізімі

 

377 

3.

 

 Букин С. Рынок труда банковских специалистов / Банковские технологии 2002г №3 

4.

 

Пркопоненко И7 Управление и развимитие человеческих ресурсов – важнейшая задача 

экономики6 переходящих к рынку / Труд в Казахстане 2001г № 4  

5.

 

 Ловягин А.Е. Управление персоналом / Банковский персонал: подготовка, повышение 

квалификации // сборник статей // Центра Банк РФ – М : 1996г 

6.

 

 Сорокина Н. Управление персоналом предприятия / Труд в Казахстане 2002 № 10 

 

Сатеков Е.С. 

магистрант АО «Университет КАЗГЮУ» 

Казахстан, г. Астана 

 

ФАКТОРЫ УСПЕХА В КОНКУРЕНЦИИ НА РЫНКЕ СТОМАТОЛОГИЧЕСКИХ УСЛУГ 

  

В  настоящее  время  стоматологические  услуги  образуют  рынок  с  конкуренцией 

совершенного  типа  и  своими  особенностями  существенно  отличаются  от  других  услуг. 

Изменение  структуры  и  цены  предложения  отдельных  субъектов  или  даже  крупных  сетевых 

операторов  не  оказывает  влияния  на  общую  ситуацию  на  стоматологическом  рынке.  С  одной 

стороны,  есть  конкуренция,  и  достаточно  серьезная,  есть  превышение  предложения  над 

платежеспособным спросом. С другой стороны, нет четких критериев, по которым клиент может 

объективно  выбрать  и  оценить  услуги.В  связи  с  этим  возникает  необходимость  разработки 

грамотного маркетингового подхода с применением ключевых факторов успеха на рынке. 

Ключевые факторы  успеха  (КФУ)- это  общие  для  всех  предприятий  отрасли  управляемые 

переменные,  реализация  которых  дает  возможность  улучшить  конкурентные  позиции 

предприятий  в отрасли  [1].  КФУ  определяют  финансовый  рост  и конкурентоспособность 

в отрасли.  Их выявление  – один  из главных  приоритетов  в разработке  стратегии.  Обычно  для 

отрасли  характернытри-четыретаких  фактора,  а из ниходин-два,выделение  и изучение  которых 

и является задачей стратегического анализа, наиболее важны, представлены на рисунке 1. 

 

Рисунок 1. Ключевые факторы успеха 

 

В каждой  отрасли  есть  свои  факторы  успеха,  зная  и следуя  которым  можно  добиться 

желаемого  результата  и,  в то же время,  без  учета  этих  факторов  сложно  выбрать  правильную 

стратегию развития, что в будущем может привести к непоправимым последствиям для бизнеса. 

Чтобы  правильно  определить,  что  является  более,  а что  менее  важным  для  достижения  успеха 

в конкурентной борьбе, необходимо хорошо ориентироваться в отрасли. 

В стоматологической отрасли к ключевым факторам успеха можно отнести [2]: 

 

378 

- высококвалифицированные 

кадры 

и наличие 

в клинике 

современных, 

хорошо 

зарекомендовавших себя технологий и материалов; 

- комплексное качественное лечение и внимательное отношение к пациентам; 

- удобное месторасположение клиники; 

- грамотный менеджмент клиники. 

Стоматология  является  одной  из самых  динамично  развивающихся  отраслей  в медицине. 

Современные  материалы,  новые  технологии  - это  один  из основных  факторов  успеха  в лечении 

заболеваний.  Клиники,  приобретающие  и внедряющие  у себя  передовые  технологии  и новые 

достижения современной науки, обладают существенным конкурентным преимуществом. 

Это  позволяет  им динамичнее  развиваться  и привлекать  большее  количество  пациентов 

по сравнению с менее прогрессивными конкурентами. 

Одним  из основных  ресурсов  клиники  являетсяналичие  высококвалифицированного 

старшегои среднего медицинского персонала. 

В настоящее  время  ощущается  недостаток  этого  ресурса  на рынке,  т.к.  хорошие 

специалисты  уже  работают  в клиниках,  и переманивание  их в другие  медицинские  центры 

становится непростой задачей. В связи с быстрыми темпами развития стоматологической отрасли 

ВУЗы,  к сожалению,  не успевают  идти  в ногу  со временем  и подготавливать  специалистов, 

умеющих работать на современном оборудовании и согласно новейшим методикам лечения. 

Подготовка специалистов под стандарты медицинского учреждения занимает значительное 

время  и финансовые  средства,  но нет  гарантий,  что  обученный  специалист  не уйдет  в другую 

клинику  после  прохождения  стажировки  или  спустя  небольшой  промежуток  времени,  получив 

необходимый опыт. 

 Одним  из главных  показателей  качественной  работы  клиники  является  низкая  текучесть 

кадров.  Работодателю,  медицинскому  персоналу  и пациентам  важно  знать,  что  кадровый  состав 

клиники стабилен и не подвержен постоянным сменам. Не стоит упускать из вида то, что многие 

пациенты  идут  в клинику  к определенному  врачу,  и,  когда  он увольняется,  то уводит  с собой 

большую  часть  своих  пациентов.  Стоматологическая  клиника  при  этом  теряет 

квалифицированного  специалиста,  деньги,  потраченные  на его  обучение,  и часть  своей 

клиентской базы. 

 Следующим  фактором  успеха  являетсякомплексное  качественное  лечениеи внимательное 

отношение  к каждому  пациенту.К сожалению,  одной  из самых  тяжело  решаемых  проблем 

в стоматологии является наличие высокого процента брака в работеврачей-стоматологов.Клинике 

сложно  постоянно  контролировать  работу  каждого  врача,  а претензии  пациентов,  по поводу 

плохо  выполненной  работы,  в основном,  предъявляются  медицинскому  учреждению.  Низкое 

качество  выполняемой  работы  разрушает  имидж  клиники  в глазах  пациентов  и отпугивает 

потенциальных клиентов. 

Клиники, которые внедрили специальные программы контроля работ врачей и экзаменуют 

вновь  нанимаемых  специалистов,  смогли  существенно  снизить  процент  брака  и повысить  свой 

имидж. Качество выполняемого лечения является одним из основных ключевых факторов успеха. 

Есть  достаточное  количество  примеров,  когда  инвестор,  открывая  прекрасно  оборудованную 

клинику,  нанимал  неквалифицированных  специалистов,  которые  выполняли  работу  с высоким 

процентом брака. Негативное впечатление, полученное от оказанных врачом услуг, проецируется 

на клинику и приводит, в конечном итоге, к оттоку пациентов в другие центры. 

 Клиники,  предлагающие  бесплатную  гарантию  на выполненную  работу,  вызывают 

повышенное  доверие  и способны  привлечь  больше  пациентов  по сравнению  с теми,  кто  не дает 

или  не следует  гарантийным  обязательствам  по выполненной  работе.  Стандартная  гарантия 

дается на один год. В клиниках, следящих за имиджем и ценящих свою работу и своих клиентов, 

предлагается гарантия на более длительный срок. Пациентам важно знать, что в случае ошибки, 

сделанной врачом, клиника несет ответственность, и работа будет переделана бесплатно. 

 Как  считают  многие  эксперты  и участники  стоматологической  отрасли,  необходимо 

повышать  качество  услуг  за счет  разработки  программ  и методов,  благодаря  которым  можно 

будет  определять,  и проводить  экспертный  контроль  качества  стоматологической  помощи. 

Внедрение программ по осуществлению контроля качества стоматологического лечения позволит 

пациенту получать стоматологическую помощь необходимого объема и надлежащего качества. 

 

379 

Контролируя  и повышая  качество  оказываемых  услуг,  клиника  в состоянии  успешно 

соперничать  с более  крупными  конкурентами  и сетевыми  клиниками,  часть  из которых 

не уделяют должного внимания качеству лечения. 

В настоящее  время  все  большее  количество  пациентов  предпочитает  получить  всю 

необходимую  квалифицированную  медицинскую  помощь  под  одной  крышей,  что  нередко 

приводит  к оттоку  пациентов  из небольших  клиник  на 1  -  2  кресла  в более  крупные  центры  и, 

поэтому  современные,  динамично  развивающиеся  клиники  стараются  предложить  пациентам 

полный  комплекс  оказываемых  услуг.  Те клиники,  которые  способны  предоставить 

разнообразные услуги своим пациентам, – конкурентоспособнее в отличие от тех, кто предлагает 

только терапевтическое и ортопедическое лечение. 

Это утверждение подкрепляется данными исследовательских компаний, которые выяснили, 

что  в 2015 году  клиники  активно  расширяли  спектр  оказываемых  услуг[3].  Лидерами  роста 

являются  детская  стоматология(+114,93  %),хирургия  (+95,11  %)  и пародонтология  (+23,04  %). 

Этот  рост  обусловлен  стремлением  к расширению  охвата  групп  потенциальных  пациентов, 

за счет  увеличения  спектра  оказываемых  услуг  и тенденции  к оказанию  услуг  по «семейному 

принципу». 

Небольшие  клиники  не в состоянии  проводить  сложные  операции  и другие  манипуляции, 

требующие  специально  оборудованных  кабинетов,  и пациенты  выбирают  государственные 

медицинские центры или конкурентов, где больному могут предложить полный спектр услуг. 

Третьим 

рассматриваемым 

ключевым 

фактором 

успеха 

являетсяудобное 

месторасположение  клиники.От удобного  месторасположения  зависит  будущее  клиники: 

располагается  ли она  вблизи  крупной  магистрали или  в спальном  районе. Это  нужно  учитывать 

и при  разработке  концепции  клиники,  при  планировании  регулярной  деятельности  и при 

формировании  бюджета  рекламной  кампании.  Например,  если  клиника  располагается 

внаселенном  районе,  это  способствует  притоку  большего  количества  первичных  пациентов,  что 

позволяет  сэкономить  на рекламе  и направить  деньги  на развитие  компании.  Клиника  имеет 

большие  перспективы  выживания  в условиях  нынешней  конкуренции,  если  рядом  проходят 

постоянные потоки потенциальных пациентов. 

 При  отсутствии  такого фактора как  удобное  месторасположение  клиники  это  необходимо 

компенсировать  продуманной  маркетинговой  стратегией.  Для  разработки  и реализации 

маркетинговой  стратегии  можно  использовать  внутренние  ресурсы  клиники,  но наиболее 

эффективным  и результативным  методом  является  совместная  работа  менеджмента  компании 

с внешними  подрядчиками,  которыми  могут  быть  как  рекламные,  так  и консалтинговые 

компании. 

Маркетинговая  стратегия  необходима  для  привлечения  новых  и поддержанию  интереса 

у постоянных пациентов. Разработанные и внедренные системы бонусов и накопительных скидок 

способны вызвать интерес не только у новых пациентов, но и удерживать лояльных пациентов. 

В  настоящее  время  большая  часть  медицинских  учреждений  либо  вообще  не проводит 

рекламные кампании, либо используют стандартные виды рекламы для продвижения своих услуг: 

реклама в газетах, на телевидении, листовки и т.п. Немного клиник на рынке, которые способны 

придумать  оригинальные  маркетинговые  шаги,  поэтому  большинство  стоматологической 

рекламной продукции безлико и малоэффективно. 

Клиники,  которые  закладывают  в бюджет  деньги  на маркетинговую  стратегию, 

приглашающие  специалистов  из рекламных  компаний,  способных  разработать  интересные 

и запоминающиеся  рекламные  идеи,  находятся  в более  выигрышном  положении.  Детально 

составленный  план  по этапному  изменению  имиджа  клиники  в глазах  пациентов,  новые 

и запоминающиеся  виды  рекламной  продукции  – эти  составляющие  тоже  влияют  на создание 

и поддержание надежной репутации на рынке стоматологических услуг. 

Бурное развитие информационных технологий и Интернета не обошло и стоматологические 

клиники. Все большее количество клиник используют собственные сайты для продвижения своих 

услуг  и привлечения  новых  пациентов.Интернет–  сайтыявляются  одним  из самых  доступных 

видов  рекламы,  и по результативности  привлечения  новых  пациентов  они  представляют  собой 

весьма перспективное направление развития. 

 Следующим 

ключевым  фактором  успеха  в работе  стоматологической  клиники 

являетсяграмотное  и эффективное  управление  внутренними  ресурсами  компании.Правильное 

распределение финансовых, трудовых и материальных ресурсов приводит к снижению издержек 

 

380 

и повышению  прибыльности  компании.  При  эффективном  управлении  внутренними  ресурсами 

клиника в состоянии противостоять неблагоприятным внешним факторам и дальше развиваться. 

 

Для  управления  стоматологической  клиникой  используют  внутренние  управленческие 

ресурсы или привлекают внешних консультантов. Руководители, которые поняли, что у них есть 

некоторые  проблемы  в дальнейшем  развитии,  стараются  привлечь  внешних  консультантов, 

которые  в состоянии  оценить  положение  со стороны  и предложить  варианты  выхода 

из тупиковой  ситуации.  Компании,  которые  пользуются  услугами  специалистов,  способны 

быстрее адаптироваться к меняющимся внешним условиям и быть конкурентоспособнее тех, кто 

пытается самостоятельно развивать свой бизнес, не прибегая к услугам консультантов. 

Наличие 

грамотно 

составленного 

плана 

развития 

и управления 

процессами, 

происходящими  в клинике,  является  обязательным  условием  для  работы  клиники  в условиях 

высокой конкуренции. 

Надежная  репутация  и имидж  клиники  создаются  годами  и при  грамотной  работе  всего 

коллектива.  Знание  и соблюдение  основных  факторов  успеха  помогут  создать  положительную 

репутацию у постоянных и потенциальных пациентов. 

Соблюдение  КФУ  позволит  клинике  приобрести  добрую  репутацию,  что,  в свою  очередь, 

будет  способствовать  притоку  новых  пациентов  и обеспечит  хорошие  финансовые  показатели 

клиники. 

Выявление 

ключевых 

факторов 

успеха 

компании 

с учетом 

преобладающихи прогнозируемых  условий  развития  отрасли  и конкуренции  в ней  - важная 

аналитическая задача, которая стоит перед менеджментом клиники. Неправильная оценка тех или 

иных  факторов  успеха  ведет  к выбору  ошибочной  стратегии  и целей.  И,  напротив,  правильное 

определение,  и использование  КФУ  позволяет  достичь  значительного  преимущества  перед 

конкурентами  и завоевать  лучшую  позицию  на рынке.  Грамотно  разработанная  стратегия 

развития  компании  предполагает  использование  всех  изученных  ключевых  факторов  успеха 

и достижение очевидного превосходства как минимум по одному из них. 

Ключевые  факторы  успеха  у разных  клиник  различны  и к тому  же меняются  со временем. 

Необходимо  определять  действительно  ключевые  факторы  успеха  и уметь  дифференцировать 

важнейшие факторы успеха от второстепенных, так как большой список КФУ не выполняет своей 

основной функции. 

Достижение  очевидного  превосходства  над  конкурентами  по одному  или  нескольким 

ключевым  факторам  успеха– верное  средство  получения  устойчивого  конкурентного 

преимущества. 

  

Список использованных источников: 

1.

 

Котлер Ф., Картаджайа Х., Сетиаван А. Маркетинг 3.0: от продуктов к потребителям и 

далее – к человеческой душе. – М.: Эксмо, 2011г. 

2.

 

Бойко  В.В.  «Психология  и  менеджмент  в  стоматологии».Том  I.Клиника  «под  ключ».  - 

СПб., 2009г. 

3.

 

stoma_luxe555@mail.ru 

 

Серғалиева Д.Б 

Л.Н Гумилев атындағы  ЕҰУ      «туризм»  кафедрасының 

4 курс  студенті, 

Акишева  Е.К 

Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ 

«туризм»  кафедрасының  аға  оқытушысы  

география  магистрі  

 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ТУРИЗМДІ ДАМЫТУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ 

 

Қазақстан  республикасы  туризм  саласын  дамыту  мақсатында  2014  жылы  мамыр  айында 

«Қазақстан Республикасының туристік саласын дамытудың 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасы» 

қабылдады.  Бұл  Қазақстанның  туризм  саласына  деген  инвестициялық  әлеуетті  арттыру 

мақсатындағы  ең  негізгі  құжат  болып  табылмақ.  2020  жылға  дейін  Қазақстан  Республикасында 

 

381 

туризм  индустриясын  дамытуға  негізделген  бұл  құжаттың  негізгі  мақсаты  мыналар  болып 

табылады [1]: 



 

Қазақстан  халқының  өмір  сүру  деңгейін  арттыру  және  туристік  саланың  мемлекет 

экономикасына үлесінің артуы; 



 

Қазақстан  Республикасындағы  туризм  индустриясының  едәуір  арту  әлеуетін  ескере 

отырып, экономикалық өсу мен инвестицияларды ынталандыру; 



 

туризм индустриясы мен экономиканың сабақтас салаларында жұмыс орындарын құру, 

жалпы ішкі өнім мен экспорттың өсімі; 



 

кәсіпкерлікті,  оның  ішінде  экономиканың  ілеспес  салаларында  және  ауылдық 

аудандарды қоса алғанда, жалпы республика және өңірлер бойынша адами әлеуетті дамыту; 



 

«жасыл  экономика»  қағидаттарын  ескере  отырып,  қазақстандық  қоғамның  ауқымды 

әлеуметтік-экономикалық жаңғыруына ықпал ету болып табылады.       

Тұжырымдама  инфрақұрылым  құру  және  жетілдіру,  туристік  бағыт  ретінде  оның 

тартымдылығын  жоғарылату  үшін  Қазақстанның  тартымдылығын  арттыру  үшін  оның  имиджін 

қалыптастыру жолымен туризм индустриясын тұрақты дамытуға бағытталған. 

Тұжырымдама  шеңберінде  әзірленген  Қазақстан  Республикасының  туризмін,  Ақмола 

облысының  Бурабай  курорттық  аймағын,  Алматы  қаласы  маңындағы  тау  шаңғысы  аймағын, 

Кендірлі  демалыс  аймағын  дамытудың  жүйелі  жоспарларына,  сондай-ақ  Шығыс  Қазақстан 

облысында  туризмді  дамытудың  кластерлік  бағдарламасының  мастер–жоспарына сәйкес  ұлттық 

деңгейде іске асыруға ұсынылатын ірі жобалар тізбесі қалыптасты. 

Осы  мақсаттардың  орындалуы  үшін  қазіргі  кездегі  туризм  саласын  қаржыландырудың 

жағдайы мен мәселелерін атап өткен дұрыс. 

Жоғарыдағы бөлімдерде атап өткендей, Қазақстандағы туризм негізінен жергілікті халыққа, 

сондай-ақ, шетелдік резиденттердің іскерлік және кәсіптік іс-сапарларына сүйенеді. 

Қазақстанда қазіргі заманғы инфрақұрылым салаларының дамуына, соның ішінде туризмге 

үлкен мән беріледі. Туризм елдің тұтас өңірлерінің экономикасына белсенді ықпал етеді. Туризм 

саласында  шаруашылық  жүргізуші  субъектілердің  құрылуы  мен  жұмыс  істеуі  жол  көлігінің, 

халыққа сауда, мәдени қызмет көрсетудің дамуымен тығыз байланысты. 

2013 жылы Қазақстан туризмінің дамуына 10 млрд.доллар бөлінді. Ал, 2012 жылы туристік 

фирмалар  есепті  кезеңде  өткізілген  жолдамалары  4018  бірлікті  құрап,  2011  жылмен 

салыстырғанда 54,5%-ға өсті. Комитет қызметін қаржыландыру республикалық бюджет қаражаты 

есебінен  жүзеге  асырылады.  Ақмола  облысы  «Бурабай»  шекарасында  туристік  ойын-сауық 

кешенін  салу  2009  –  2021  жылдарына  жоспарланған  жобаға  қатысушы  «Боровое  Туризм  Сити» 

ЖШС оператор-компаниясы.Бюджеттегі құны 450 000 млн.теңге.Жобаны іске асыру 2021 жылға 

дейін  12  жылға  жоспарланған  және  тізбекті  7  кезеңді  қамтиды.  Қаржыландыру  сызбасы:  жеке 

инвестициялар (100%). Күтілетін нәтиже: 

-  жоғары сыныпты демалысқа арналған қызметтер ұсыну, бұл Ресей, ТМД мен Орта Азия 

елдерінен туристер ағынының көптеп келуіне ықпал етеді; 

-  ішкі және сырттан келетін туризмді дамыту; 

-  барлық 7 кезеңдердегі құрылыс мерзімінде 5500 жұмыс орны болады; 

-  пайдалану кезінде 23 650 жұмыс орындары болады. 

Мысалы:«Боровое  Туризм  Сити»  ЖШС  оператор-компаниясы  туристік  орталық 

құрылысының  1-кезеңін  бастады  («Burabay  Lakes  Resort  Hotel»),  ол  402  орынды  отельді,  СПА 

және сауықтыру орталығын қамтиды (құрылыс учаскесінің ауданы 3 гектар). «Бурабай» туристік 

орталығы  1  кезеңінің  алдын  ала  жасалатын  бюджеті  88,5  млн.  АҚШ  долларын  құрайды. 

«Қазақстан  Даму  Банкі»  акционерлік  қоғамының  66  млн.  АҚШ  доллар  кредитін  беру  туралы 

банктiк сараптама өтінім оператор-компаниясы жүргізеді, қарыз жобаның бірінші кезеңін жүзеге 

асыруы үшін қолданады,  дербес жағдайда туристік-қонақ үй кешенін құрылысына.   

Мемлекет басшысының «Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту - Қазақстан дамуының басты 

бағытты»   атты  Қазақстан  халқына  Жолдауын  іске  асыру  және  Қазақстан  Республикасында 

бәсекелестікке  қабілетті  және  экономикалық  табысты  туризм  индустриясын  қалыптастыру 

шараларын  қабылдау  жөніндегі  Қазақстан  Республикасы  Президентінің  2012  жылғы  30 

қаңтардағы № 261 Жарлығымен бекітілген Жалпыұлттық іс-шаралар жоспарының 48-тармағына 

сәйкес  Ақмола  облысы  Бурабай  курорттық  аймағын  дамыту  үшін  жүйелі  жоспар  әзірлеуге 

республикалық  бюджеттен  81 972  мың.  млн.  теңге  бөлінді.  Сондай-ақ,  Министрлік  мүдделі 

мемлекеттік  органдармен  бірлесіп  «Ақмола  облысы  Щучинск-Бурабай   курорттық  аймағын 

 

382 

дамыту жоспарын бекіту туралы» ҚР Үкіметі қаулысының жобасын әзірлеп, дамытудың бірінші 

кезекте  жүзеге  асырылуы  тиіс  іс-шараларын  есепке  ала  отырып,  қазіргі  уақытта  ҚР  Үкіметіне 

бекіту үшін енгізді.  

Мысалы:Маңғыстау  облысында  «Кендірлі»  халықаралық  курортын  салу  құны  2,8  млрд. 

млн. АҚШ доллар – 345 млрд. теңге. Жобаланып отырған қуаты: 23 отель, 21 000 кереует-орынға 

арналған  500  вилла.  Күтілетін  нәтиже   жылына 300  мың  турист.  Мемлекет  басшысы 

Н.Ә.Назарбаевтың  Манғыстау  облысына  2006  жылы  4-6  қазанында  жұмыс  сапары  бойынша 

берілген  тапсырмасына  сәйкес  «Кендірлі» курорттық  демалыс  аймақтың  даму  жобасын  жүзеге 

асыру ретінде дәйекті жұмыс атқарылып жатыр.         Жергілікті және республикалық бюджеттен 

техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуіне 109 млн. теңге өлшемінде бөлінді және жоба-

сметалық  құжаттамасына 420,5  млн.  теңге  өлшемінде «Кендірлі»  демалатын  курорттық 

аймақтын сыртқы  инфрақұрылымы  10  нысанның  құрылысына  бөлінді.  Орналастыруға 

жоспарланып жатқан курорт аймағына Манғыстау облысы әкімдігі жекеменшікке бұрын берілген 

жерлерге  қайтарымды  жұмыстарын  атқарып  жатыр.  Бұдан  басқа,  ағымдағы  жылда  Министрлік 

«Кендірлі» аумағын дамытудың жүйелік жоспарын әзірлеуге республикалық бюджеттен 300 млн. 

теңге қарастырылған. Қазіргі уақытта «Қазақстандық индустрия дамыту институты» АҚ-пен осы 

жоспарды  әзірлеу  жұмыстары  жүріп  жатыр.  Сонымен  қатар,  курортты  дамыту  стратегиясы 

тағайынды  болады,  инвесторлерді  тарту  үшін  шарт  сұрақтары  жаралғаны  қарастырылды  және 

инвесторлерге  сату  үшін  туристік  өнімді  дайындау.  Осыған  орай,  Министрлікпен  ПМК-ге 

«Кендірлі» жаңа әуежайының салуына ұсыныстар енгізілді. Осы жобаның жүзеге асырылуына екі 

кезеңді  жасауды  ұсынады:  бірінші  кезеңде,  концессия  негiзiнде  бизнес-авиацияны 

(сыйымдылықтың әуе соттары 50 орыннан аспайтын) күту үшін әуежайды құру, әрі қарай (екінші 

кезең)  концессионерге  мүмкіндігін  беру  «Кендірлі»  демалу  аумағын  дамыту  кезеңінде  оның 

аумақтауын үлкейту. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі «Кендірлі» 

жаңа  әуежайын  салу  жобасын  қолдайды  және  техникалық-экономикалық  негіздемесі  мен 

қойылған  заң  шығару  ретiнде  жоба-сметалық  құжаттамасын  қарастыруға  дайын.  Осы 

бағдарламаның әкімгері ретінде Манғыстау облысы әкімдігін анықтау ұсынылды [2] . 

Қазақстандық туристердің сыртқа шығушылар туризміне сұранысы Қазақстандағы туристік 

дестинациялар  мен  орналастыру  объектілерінің  бизнес  үлесін  жоғалтуды  білдіреді.  Сондықтан, 

республикада  туризмнің  сапалы  дамуы  арқылы  қазір  шетелде  демалып  жатқан  жергілікті 

туристердің  белгілі  бір  саны  туризмге  жұмсалатын  шығындарды  ел  шегінде  қалдыра  отырып, 

қазақстандық туристік дестинацияларды таңдайды деп болжауға болады. 

Халықты жұмыспен қамтамасыз ету үшін бәсекеге қабілетті дамыған туристік индустрияны 

құру, мемлекет кірісінің тұрақты өсуін және сырттан келушілер және ішкі туризмнің көлемдерін 

ұлғайту есебінен халықтың да кірісін көбейту тиісті инвестицияларсыз мүмкін емес. Салалардағы 

негізгі капиталға инвестициялардың, тауарлар өндіретін және көрсететін қызметтердің өсу үрдісі 

бар  екенін  атап  өткен  жөн.  Осы  жағдайларды  ескере  отырып,  туризм  саласын  қаржыландыру 

бойынша мынадай қорытынды жасауға болады. 

Туризм  дамуының  негізгі  экономикалық  көрсеткіштерінің  өзгерісін  талдай  келе, 

Қазақстандық туризмнің әлеуеті толық іске асырылмай отыр деген қорытындыға келуге болады, 

өйткені туристік саланың дамуы туристік қызметтегі қазақстандық және шетелдік азаматтардың 

қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін көліктік-логистикалық жүйенің қажетті инфрақұрылымын, 

оның  ішінде,  Мемлекеттік  шекарадан  өткізу  пункттерін  (автомобильдік,  авиациялық,  теміржол) 

қайта жөндеуден өткізуді ескере отырып, кең мүмкіндікті қамтамасыз ете алатын қазіргі заманғы 

бәсекеге қабілетті туристік кешенді құруға тікелей байланысты. 

Туристік  кешенді  құру  еліміздің  экономикасының  дамуына  –  бюджетке  салықтық  түсім 

есебінен  едәуір  үлес  қосады,  шетелдік  валютаның  құйылуы,  жұмыс  орындары  санының  артуы 

есебінен,  сондай-ақ  мәдени  және  табиғи  мұраның  сақталуын  және  оны  тиімді  пайдаланылуына 

бақылауды  қамтамасыз  етеді.  Туристтік  салаға  жеке   инвестицияларды  тарту,  оның  ішінде  

шетелдік инвестицияларды тарту үшін келесілер  өте маңызды: 

1)    ақпараттық-жарнама  қызметтер  аясындағы  жергілікті  үкіметтік  БАҚ  белсенділігін 

арттыру (туристтік-рекреация потенциалды территориялық-әкімшілік біліммен БАҚ құралдармен 

жарақтандыру); 

2)  либералды  әкімшілік  және  жергілікті  салық  саясаты  секілді  туризмді  дамыту  үшін 

федералдық салық пен жеке инвестициялық әрекетті ынталандыру; 

 

383 

3) жергілікті мемлекеттік мекемелердің тиімді антимонополиялық  және антикриминалдық 

саясаты,  туристтік  кәсіпорындардың  бәсекеге  қабілетті  нақты  бағыттаған  ортасын  қолдауға 

бағытталу.       

Туризмді  инвестициялау  -  пайда  алу  мақсатымен  туристік  бизнеске  инвесторлардың 

капитал салымын көрсетеді. 

Инвестициялар салу үшін Қазақстан Республикасының  өндірістік шикізат саласы ғана емес 

қызмет  көрсету  саласы  да  тартымды  болып  табылатын  елдер  қатарына  жатады.  Тәуелсіздікті 

алған  жылдардан   кейін  Қазақстан  экономикасы  біршама  жақсара  түсті,   халықтың  әл-ауқаты 

артып,  өмір  сүру  сапасы  елеулі  түрде  жақсарды.  Қазақстандықтар  бос  уақытының  көп  бөлігін 

денсаулығын нығайту мен өмір сүру сапасын арттыруға арнай бастады[3]. 

Осылайша  туристтік  индустрия  Республиканың   жеке  перспективалы  кластері  ретінде 

дамуымен  ерекшеленіп  отыр,  себебі,  Қазақстанда  осы  кластердің  дамытдың  мол  мүмкіндіктері 

бар.  

Капитал өндірістің  негізгі факторларының бірі  болғандықтан, туриндустрияны дамыту мен 

турөнімдерді  қалыптастыру   мүмкіндіктері   тікелей  инвестициялық  салым  капиталына  тәуелді 

болып отыр. Туристік кәсіпорындарды дамыту үшін заңды немесе жеке тұлғалар өз қаражаттарын 

нақты  жеке  туристтік  кәсіпорын  (фирма)    деңгейде  өз  қаражаттарын  салу  ретінде 

инвестициялайды.Оны  дамыту  үшін  оған  салдымдар  өз  қаражаты  есебінен  де,  қарыз  қаражаты 

есебінен де қаржыландырылады. 

Қазақстандағы  туризмдің  қазіргі  жағдайы  туризмге  дамытуға  арналған  ҚР  тузризмді 

дамытудың 2020-шы жылға дейінгі  Тұжырымдамасында нақты талданып көрсетілген. ДСҰ-ның 

бағалауы  бойынша,  Қазақстан    потенциалдық  мүмкіндігі   бойынша  жылына  17  млн.  дейін 

шетелдік  туристтерді  қабылдау  мүмкіндігі  бар  туристтік  инфрақұрылының  дамыуы  жағынан 

лайықты деңгейдегі орны бар мемлеке ретінде қарастырып отыр.  Соған қарамастан қазіргі таңда 

елімізге іскерлік, туристік және жеке мақсатта  келетін шетелдік қонақтардың саны жылына 1,5-

1,7  млн.  адамды   құрап  отыр,  оған  еліміздің  туристік  потенциялының  қандай  шарттары  сәйкес 

келмейді  деген  сұрақтар  барлық  Қазақстандықтарды  ойландыруы  мүмкін.  Осы  сұрақтарды   біз 

дипломдық жұмысымыздың өзекті мәселесі ретінде қарастырамыз. Олай болса туризм саласының 

дамуына қандай факторлар кері әсерін тигізіп отырғандығын зерттеу маңызды деп есептейміз.       

Кіру   туризмдің  дамуын   тежеуші  негізгі  факторлардың  бірі  қызмет  сапасы,  Тузризмді 

дамытудың  2020-шы  жылға  дейінгі  Тұжырымдамасында   осылардың  кейбіреулері  көрсетілген:  

туризм  үшін  қазіргі  кездегі  қызметкөрсетудің  сапалық  жағдайындағы  қолайсыздық,    шетелдік 

және 

отандық 

туристерді 

ақпаратпен 

жаппай 

қамтамасыз 

етудегі  

жекеленген  

жарақтандырулардың  болмауы,  шет   мемлекеттердің  азаматтарына  Қазақстандық  визаны  беру 

тәртібін  іске  асыру;  миграциялық   қатынастардағы  қауіпсіздік;  дамымаған  туристтік 

инфрақұрылым;  қонақ үйлерге орналастырулардағы  бағалар және сапаларының  сәйкессіздіктері 

секілід т.б. 

Сонымен  қатар  туристік-сапрларға,  әсіресе   шет  мемлекеттерге   шыққысы  келетін, 

қазақстандық азаматтардың   саны жылдан-жылға өсіп  отыр.  Соңғы жылдарда  алыс  және жақын 

шет  елдерге  шыққын  қазақстандық  туристтердің  орташа  саны  2  млн  шамасын  құрап  отыр.  Бұл 

жағдайлар-  туристік  қызметтің  сәтсіз  даму  кезеңін  бастан  өткізіп,  уақыт  ағымына  сәйкес   өмір 

сүрудің сапалы кезеңін қалыптастыру қажеттілін дәлелдейді. 

Әлемдік  туризм  нарығымен  салыстарғанда   отандық  туристтік  нарықтың  даму 

мүмкіндіктері халықтың өмір сүру деңгейін жақсарту мен жұмыспен қамтылу деңгейін арттыру 

үшін  жеткіліксіз  болып  отыр.  Қазіргі  кезде  Қазақстандағы  осындай  күрделі  туризм  саласын 

бәсекеге  түсе  алатындай  жағдайға  көтеру  мен  жақсы  жағдайды  қалыптастыру,  елде  туризм 

саласын тұрақты дамыту үшін жағдайды нығайту, туристік қызметтердің сапасын - өсіп отырған 

қажеттіліктерге сәйкес қамтамасыз ету қажеттілігі бұл салада айқын көрінуде. Бұл саланы саплық 

дәне  саныдық  дәредеде  дамыту  тікелей  туризм  саласын  дамытуға  бағытталған  инвестицяиға 

тәуелді. 

жүктеу/скачать 8,24 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: