П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет376/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   372   373   374   375   376   377   378   379   ...   497
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

-
у
?6/
а
; / / -
л
/
а
:, 
-д ы қ //
-дік, -т ы қ//-т ік
форманты ның, туа түбірмен са- 
лыстырғанда, туынды түбірге жалғанымдығы біраз 
кем. Бірақ ол сонда да озінің табиғатынан онімді 
әуелгі қалпын сақтап қалады. Бұл жерде коңіл 
аударатын бір нәрсе: тілімізде туынды түбір зат 
атауларына 
-л ы қ //-л ік , -ды қ//-дік, -т ы қ //-т ік
ж ұрнағы ж алғану арқылы орны ққан жаңа туы- 
лымдар негізінен абстракт м ағы налы болып ке- 
леді. Бұл сала туынды зат атауларына, мысалы, 
мына сияқты лексемаларды жатқы зуға болады: 
басшылық, зерттеушілік, саятіиылық, қайыріиылық,
өрімшілік, аңіиылық, малшылық, тыңшылық, эншілік,
басқыншылық, қосшылық, көшірмеіиілік, қарақіиы-
лық, жэрдемшілік, балықшылық, жаліиылық, жыр-
іиылық, жыраулықт.Ь.
Бұл туылымдар білдіретін 
мағы налары ж ағы нан жалпы кәсіп түрімен, ма- 
м андықпен, адамның бірдеңеге деген бейім-ике- 
мімен байланы сты . Әлбетте оларды ң осылай 
белгілі бір “ м ағы на тоңірегіне” топталуына, са- 
ралануына негіз соз қызметіндегі туынды түбір, 
әсіресе ондағы 
-іиы //-ш і
форманты ұйтқы болып 
тұр. С ондай-ақ, 
дэрігерлік, балгерлік, зергерлік
де- 
гендерді де осылай бір м ағы на м аңы на боліп 
ш ы ғаруға болады. Себебі бұлардағы 
-гер
де сол 
кәсіп мағынасын білдіреді. Ж оғарыдағы туылым- 
дардың бэріне тән және бәріне бірдей ортақ озге- 
шелік: олардың қай-қайсы сы да субстантивтену 
арқылы зат атауына айналған. Алайда мұндай аб- 
стракт мағыналы жаңа зат атауларының бәрі бұлай 
кэсіппен, мамандық түрімен байланысты болып




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   372   373   374   375   376   377   378   379   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет