Развитие образовательной среды в школе
Экономическая активность населения
жүктеу/скачать 11,58 Mb. Pdf көрінісі
|
Экономическая активность населения является одним из основных макроэкономических показателей рынка труда, характеризующегося спросом и предложением на его специфический товар купли-продажи – рабочую силу. Она представляет собой физические и духовные способности, которыми обладает человек и которые используются им в процессе труда при создании товаров или оказании услуг [4, стр. 717]. Спрос на рабочую силу оценивается количеством занятого населения, а также числом вакантных мест, имеющихся на рынке труда. И.И. Елисеева определяет экономически активное население как часть населения в экономически активном возрасте (от 15 до 72 лет), создающая рынок труда в части предложения рабочей силы для производства товаров и услуг [5, стр. 293]. Анализ экономически активного населения Алтынсаринского района представлен на рисунке 1.
227
Рисунок 1. Экономически активное население Алтынсаринского района[1]
Исходя из статданных, представленных на рисунке 1, отмечаем, что в районе наблюдается планомерное и стабильное уменьшение численности экономически активного населения. В период с 2005 по 2014 год оно сократилось на 19,5 %. [1] Выделяются основные причины данного процесса:
Отсутствие крупных промышленных предприятий, как следствие- ограниченность занятости людей;
Внутренняя миграция экономически активного населения;
Район имеет аграрно-индустриальную направленность, в которой сравнительно низкая заработная плата;
обеспечение специализированными кадрами, несоответствие между спросом и предложением на рынке труда. Другой показатель социально- экономической жизни населения-
учащихся, студентов и слушателей дневных учебных заведений (включая аспирантов и докторантов), пенсионеров по старости и инвалидности, лиц, занятых ведением домашнего хозяйства, уходом за детьми или больными родственниками, лица, которым нет необходимости работать. Данный показатель представлен на рисунке 2. 0 2 4 6 8 10 12 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 тыс. че л о век Экономически активное население 228
Рисунок 2. Экономически неактивное население Алтынсаринского района [1] На рисунке видно, что в период с 2005 по 2008 наблюдалось уменьшение экономически неактивного населения, однако позже происходит только увеличение данного показателя, так как он тесно взаимосвязан с уровнем экономически активного населения. Следующий показатель- самостоятельно занятое население. Анализ его представлен на рисунке 3.
Развитие малого и среднего предпринимательства в районе способствует повышению занятости населения и снижению уровня бедности, играет большую роль в развитии сельского хозяйства, увеличивает валовой региональный продукт. Однако следует признать, что пока малое предпринимательство района продолжает оставаться слабо
диверсифицированным, с отсутствием инновационной активностью. Основное потенциальное конкурентное преимущество местных
товаропроизводителей – невысокие цены реализации за счет более низкой доли транспортных издержек в общей себестоимости. К недостаткам необходимо отнести отсутствие развитой транспортно-логистической системы, не
229
развитость системы кратковременного складирования. Основные барьеры, препятствующие развитию малого и среднего бизнеса:
финансовые проблемы: ограниченный доступ к кредитным ресурсам из-за отсутствия залогового обеспечения, высоких процентных ставок вознаграждения, длительных сроков рассмотрения документов в кредитных учреждениях; отсутствие льгот в области налогообложения; отсутствие льгот в области кредитных отношений;
кадровые проблемы, недостаток квалифицированных специалистов;
отсутствие налаженного рынка сбыта, препятствующее небольшим местным производителям самостоятельно (либо с минимальным числом посредников) реализовывать производимую сельхозпродукцию, как на внутреннем рынке области, так и по Казахстану;
Таблица 1. Занятое население по секторам экономики (тыс. чел)[1] Сектор 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Сельское, лесное и рыбное хозяйство 6,3
5,8 5,6
5,5 5,5
1,3 1,3
1,4 1,4
1,3 Промышленность и строительство 0,4
0,3 0,4
0,4 0,4 0,4 0,4 0,4
0,4 0,4
Сфера услуг 4,1
3,5 3,5
3,5 3,3
0,3 0,3
0,1 0,1
0,1
Исходя из данных, представленных в таблице 1, можно сказать о том, что в районе наибольший вес имеет сектор сельского хозяйства, поскольку это ведущая отрасль материального производства района. Несмотря на то, что за исследуемый период производительность сектора уменьшилась на 80 %, сельское хозяйство по- прежнему остается одной из главных отраслей района и в ней занято 14 % экономически активного населения района. В сравнении с сельским хозяйством, промышленность Алтынсаринского района развивается слабо, в структуре района занято 4,4 % экономически активного населения. На территории зарегистрировано всего 14 предприятий, занимающихся производством промышленной продукции, где занято 377 человек. Данные предприятия представляют обрабатывающую отрасль промышленности. Отличительная черта сферы услуг в районе наличие санаторно-курортной инфраструктуры. На сегодняшний день на территории района действуют 9 туристических объектов: 2 санатория, 2 базы отдыха, 5 оздоровительных лагерей летнего типа. В данной сфере занято всего 1 % населения района.
рабочую силу, как правило, приводит к возникновению безработицы или неполной занятости, то есть, ситуации, при которой трудом занята лишь некоторая часть экономически активного населения. Данные показатели представлены на рисунках 4 и 5.
230
Рисунок 4. Безработное население[1]Рисунок 5. Численность безработных, состоящих на учете в службах занятости[1] Таблица 2. Трудоустройство граждан, обратившихся в службы занятости в поисках работы в разрезе регионов[6] г Год Обратилось по вопросу трудоустройства Трудоустроено В % к числу обратившихся 2 2005 284
152 53,5 2 2006 465
403 86,7 2 2007 715
688 96,2 2 2008 828
771 93,1 2 2009 557
523 93,9 2 2010 547
471 86,1 2 2011 464
371 80,0 2 2012 400
290 72,5 2 2013 360
296 82,2 2 2014 369
219 59,3
Анализируя графики безработицы, можно сказать о том, что в период с 2005 по 2014 годы наблюдается значительное ее уменьшение, также как и число стоящих на учете в службах занятости- со 140 человек до 11, что составляет 92 %. На рынке труда положительно отразилась реализация Стратегии региональной занятости, инвестиционных направлений Дорожной карты. В рамках реализации Стратегии региональной занятости населения для содействия продуктивной занятости используется активный поиск и подбор свободных рабочих мест, обучение, переподготовка и повышение 0 0.2
0.4 0.6
0.8 Безработное население 0 100 200 Численность безработных, состоящих на учете в службах занятости 231
квалификации безработных и иных представителей целевых групп населения, организация общественных работ, создание социальных рабочих мест, проведение ярмарок-вакансий, содействие трудоустройства молодежи и женщин, обеспечение гарантированных социальных выплат и оказание социальной поддержки старшему поколению, инвалидам и другим. Вместе с тем для сельских населенных пунктов остается проблема недостаточного количества вакантных рабочих мест. Снижению уровня безработицы и улучшению трудоустройства безработных способствует проведение ярмарок-вакансий. По последним данным, уровень безработицы в Алтынсаринском районе составляет 3,9 %, что ниже общеобластного показателя на 1,1 %. Уровень молодежной безработицы в возрасте от 15 до 24 лет- 3,8 %, от 15 до 28 -3,1 %. Таким образом, ЭАН района составляет 9,1 тыс. человек, из них 0,4 тыс. человек - безработные. Несмотря на положительную динамику по уменьшению безработного населения, остаются проблемные вопросы, решением которых занимается государство. В частности, одна из главных программ - Дорожная карта занятости – имеет своей целью не допущение существенного роста безработицы и на сегодняшний день эта программа весьма успешна.
1.
РГУ "Департамент статистики Костанайской области комитета по статистике министерства национальной экономики Республики Казахстан", kostanay.stat.gov.kz 2.
Послание Президента - Лидера нации Нурсултана Назарбаева народу Казахстана. «Социально-экономическая модернизация - главный вектор развития Казахстана» // Казахстанская правда, 28 января 2012 года. 3.
Послание Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева народу Казахстана от 29 января 2010 года «Новое десятилетие - Новый экономический подъем - Новые возможности Казахстана» 4.
Экономика труда (социально-трудовые отношения) / Под ред. Н.А. Волгина, Ю.Г. Оде- гова. – М.: ЭКЗАМЕН, 2003. – 736 с. 5.
2002. – 448 с. 6.
Сайт ГУ «Управление координации занятости и социальных программ акимата Костанайской области», zansoc.kostanay.gov.kz
Баймаганбетова К.Т ¹, Уатхан А. Б.² 1.Ғылыми жетекшісі, аға оқытушы 2.Студент 4 курста, Жаратылыстану ғылымдары кафедрасы, мамандықтың «География» ОРТАЛЫҚ ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСТЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНЫҢ 232
Ауыл шаруашылығы Қарағанды облысы экономикасының маңызды секторларының бірі болып табылады. Облыс экономикасының құрылымында ауыл шаруашылығы үлесіне аймақтың жалпы өнімінің 2,6 пайызы және облыс тұрғындарының жалпы санының 34,4 пайызы келеді. Облыста 6,5 мың ауыл шаруашылығы құрылымы және 125 мың жеке қосалқы шаруашылық жұмыс істейді. Қазіргі уақытта ұсақ шаруашылықтарды ірілендіру жұмыстары жүргізіліп жатыр. Ауыл шаруашылығы өнімінің жыл сайынғы жалпы өнім көлемі құнға шаққанда орташа есеппен 110 млрд. теңгені құрайды. Ауыл шаруашылығының жалпы өнім көлемі 2013 жылы өткен жылға 121,4 млрд.теңгені құрап, 7,2 пайызға өсуі болжануда [2].
Еңбек өнімділігі 11 пайызға өсіп, 1 жұмыскерге шаққанда 1120,3 мың теңгені құрайды. Соңғы бес жылда Қарағанды облысының АӨК субъектілерін мемлекеттік қолдау 17,9 млрд.теңгені құрады, оның ішінде республикалық бюджеттен 14,7 млрд.теңге, облыстық бюджеттен 3,2 млрд.теңге бөлінді.
Қарағанды облысының ауыл шаруашылығы дақылдарының барлық егістік алқабы 996,9 мың га. құрайды. Облыс жерін табиғи - шаруашылық аймақтарға бөлгенде, негізінен алғанда, топырақ климат жағдайлары еске алынады. Сонымен қатар ауыл шаруашылығы өндірісінің қалап алған орналасу жағдайы, жерді игеру дәрежесі және басқа да мәселелері ескеріледі[1].
233
Болжам бойынша дәнді-дақылдардың жалпы түсімі 820 мың тоннаны, картоп 271 мың тонна, көкөністер 94,3 мың тонна, жабық топырақтағы көкөністер 4 мың тонна құрайды. Егістік алқаптарын әртараптандыру және жем-шөп дақылдарын өсіруді ынталандыру мақсатында республика бойынша
біздің облысымыз алғашқылардың бірі болып 1 гектар бидай өндіруді субсидиялауды тоқтатты, босатылған қаражаттар 267,5 млн.теңге жем-шөп дақылдарына бағытталды – сұлы және арпаның 1 гектарына 2 мың теңгеден. Сонымен қатар біржылдық және көпжылдық шөптердің 1 гектарына 4500 теңгеге субсидия көлемін ұлғайтты, бұл өткен жылмен салыстырғанда 9 және 3 есе ұлғайды [3]. Ағымдағы жылы алғашқы рет сүрлемдік дақылдары субсидиялана бастады – 1 гектарға 9200 теңге (61 $) төленуде. Облыстық бюджеттен көпжылдық шөптердің тұқымы 80 пайызға субсидияланып: еркекшөптің тоннасы 400 мың болғанда, шаруа тоннасына 80 мың теңге немесе 1 гектарға 800 теңге төлейді. Ауыл шаруашылығын территориялық тұрғыдан тиімді ұйымдастыру үшінтабиғат жағдайы мен ауыл шаруашылығы өндірісінің өзгешеліктерін жан - жақты қарастыру керек [2]. Қарағанды облысының ауыл шаруашылығын аудандастыру кезінде ауыл шаруашылық өндірісінің территориялық орналасуы мен табиғи және экономикалық жағдайларын тиімді пайдалануы қарастырылды. Ауыл шаруашылығының салаларын дамытуға ауданның солтүстік бөлігі қолайлы. Негізінен астық тұқымдастардан жаздық бидай, арпа, тары, техникалық дақылдардан күнбағыс және бау-бақша мен картоп егіледі. Қала маңдарында суармалы жағдайда бау-бақша егіледі. Сонымен бірге ірі қара, қой, жылқы, шошқа өсіріледі (аудандар арасында жылқы саны бойынша 3-ші орында). Орталық Қазақстан облысында гіншлік жоқ, негізгі жер қоры қойға жайылым ретінде пайдаланылады. Өсімдігі жусан, жусанды ащылы және сораң
234
шөп басым. Шөлді аймақтың өсімдігі қой мен түйе үшін маусымдық жайылым. Құмды жерлерде еркекшөп, еркекшөп - теріскен, сұр жусан өседі[1].
МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ САЛАСЫ Соңғы жылдары шаруашылықтың барлық санаттарында мал мен құс басының өсуінің тұрақты динамикасы байқалып отыр. Қарағанды облысында 2013 жылдың 1 қазанына 474,2 мың. бас ІҚМ, 1041,5 мың. бас қой, 248,7 мың. бас ешкі, 218,7 мың. бас жылқы, 3,4 млн. бас құс бар. 2013 жылдың 9 айының нәтижелері бойынша шаруашылықтардың барлық санаттарымен 69 мың тонна ет, 363,4 мың тонна сүт және 260,6 млн. дана жұмыртқа өндіріледі. Елбасының тапсырмасы бойынша жүзеге асырылып жатқан «ІҚМ етінің экспорттық әлеуетін арттыруды дамыту» жобасының негізгі бағыты - асылдандыру ісі, тауарлық шаруашылықтар мен мал бордақылау алаңдарын құру жүзеге асырылуда. Ірі қара мал еті өндірісінің экспорттық потенциалын ары қарай арттыру мақсатында 2013 жылдың аяғына дейін шет елдік селекциялы 0,6 мың бас шетелдік селекциялы малдарын сатып алу, 3,8 мың басқа мал бордақылау алаңдарын құру жоспарланып отыр [2]. Қарағанды облысы Елбасының тапсырмасы бойынша жүзеге асырылып жатқан «ІҚМ етінің экспорттық әлеуетін арттыру» жобасының табынды дамытуға бағытталған «Сыбаға» бағдарламасын орындау бойынша алда келе жатыр. 2011 жылдан осы бағдарлама бойынша барлығы 16 мың бас аналық мал сатылып алынды. Шалғайдағы жер телімдерінде жайылымдық жерлерді пайдалану бойынша жұмыстар жүргізілуде. 235
ЖАҢА ӨНДІРІСТЕР ҚҰРУ Облыстың агро өнеркәсіп кешенінде үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту бағдарламасы бойынша 2010 жылдан 2015 жылғы мерзім аралығында жалпы құны 26,6 млрд.теңге болатын 17 инвестициялық жоба жүзеге асырылып, іске қосылу жоспарланып отыр.2010-2012 жылдары 7 жоба іске қосылды. Бұл жобалардың жалпы құны 4 416 млн.теңге. ҚАЙТА ӨҢДЕУ САЛАСЫ Қарағанды облысында 123 азық-түлік кәсіпорындары және қайта өңдеу өнеркәсіптері жұмыс жасауда (23 ұн шығару; 21 нан пісіретін; 17 ет өңдеу; 10 сүт өңдеу, 10 алкогольсіз сусындар шығаратын, 6 балықты қайта өңдеу кәсіпорындары, 2 макарон цехы, 2 кондитерлік бұйымдар шығаратын кәсіпорын, 1 май шығаратын комбинат; және т.б.). Осы кәсіпорындардың жыл сайынғы айналым көлемі 80 млрд.теңгені құрап отыр. Ауыл шаруашылығы өнімдерінің негізгі түрлері бойынша қайта өңдеу: бидай – 92 пайыз, сүт – 38,7 пайыз, еттің барлық түрі – 36,8 пайыз, май – 4,3 пайыз. Елбасының тапсырмасын орындау үшін облыста Астана қаласының маңында азық-түлік белдеуін құру бойынша бағытталған жұмыстар жүргізілуде. Азық-түлік белдеуі шегінде Қарағанды облысы Астана қаласына жыл сайын 2500 тонна әр-түрлі ауыл шаруашылығы өнімдерін өткізуде. Қортындылай келе, Орталық Қазақстан облысының агроклиматтық жағдайлар, жергілікті рельефтер, топырақ қабаттары мен өсімдік дүниесі, су ресурстарының микроаймақтары бойынша сипаттама [3]. Мұнда мынандай мәселелерге назар аудару қажет: 1. Жыл мезгілдері бойынша жылдық орта температура мен жауатын жауын - шашын; вегетация мезгілінің жылдық орта ұзақтығы, осы мезгіл ішінде жауатын жауын-шашын мен қолайлы температура жиынтығы; аязсыз мезгілдің ұзақтығы; мал түліктеріне қарай жайып бағу уақытының ұзақтығы. Ауыл шаруашылығы өндіріс үшін климаттың қолайсыз құбылыстары (қуаңшылық, 236
аңызақ, тоңазу, мұзтайғақ, қалың қар, қақаған аяз және осылардың қайталануы мен ұзақтығы). 2. Шаруашылық топырағының агроөндірістің сипаттамасы (типтері, айырмашылығы мен олардың көлемі); жыртылатын қыртыстың тереңдігі, қара шірік топырақтың сапасы; сортаңдылығы; топырақ типіне қарай тыңайтқыш қабылдауы; эрозияға (жел және су) ұшыраған жер көлемі, жер асты су қабатының терендігі және оның минералдануы. 3. Шаруашылық территориясының рельефі (далалы, жазықты, дөңесті, жыралы, таулы т.б.); ылдилардың бағыты мен тіктігі, рельеф шарттары бойынша жыртылмайтын жерлердің көлемі мен пайызы. 4. Шаруашылықтың суландырылғандығы мен сумен қамтамасыз етілгендігі, (өзендер, көлдер, бөгендер, құдықтар, скважиналар) олардың жазғы және қысқы мезгілде адамдар мен малды сумен қамтамасыз етудегі рөлі мен маңызы; жер асты және артезиандар суының жатқан тереңдігі; жер етілуі. 5. Табиғи өсімдіктердің басым түрлері, шабындық пен жайылымдардың типологиялық құрамы, мал жайылымының маусымдылығы мен өнімділігі[1]. Орталық Қазақстан жерінің топырақ-климат жағдайы өте күрделі болып келеді. Мұнда табиғи шаруашылық үш зонаға бөлінеді: құрғақ далалық аймақ шөлейтті аймақ, шөлді аймақ.
жүктеу/скачать 11,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|