Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының ЕҢбектері

227 
 
УДК 341.217 
 
ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ ОРГАНИЗАЦИИ АЗИАТСКО-
ТИХООКЕАНСКОГО ЭКОНОМИЧЕСКОГО СОТРУДНИЧЕСТВА 
 
Джарикбасова А., Ефимова И.Е. 
ЮКГУ им.М.Ауэзова, Шымкент, Казахстан 
 
Түйін 
Мақалада Азия-тынық мұхиты аймағындағы ең ықпалды ұйым - Азия-Тынық мұхиты экономикалық 
ынтымақтастығы  туралы  айтылады.Оның  тегі,  қазіргі  күй,  мәселелері      және  болашақта  дамуы 
зерттеледі. 
 
Summary 
This article describes the most influential organization in the Asia-Pacific region, APEC. It's origin, current 
status, problems and prospects of development are explored. 
 
В течение последних 30 лет в АТР идет интенсивный процесс формирования нового центра 
мировой  экономики.  Именно  здесь  произошло  большинство  "экономических  чудес" 
современности и зафиксированы рекордные, самые высокие в мире  темпы экономического роста, 
по  которым  АТР  в  целом  опережает  практически  все  остальные  районы  земного  шара. 
Экономический  динамизм  региона  в  решающей  степени  и  явился  результатом  выхода  ведущих 
стран  АТР  на  лидирующие  позиции  в  наиболее  перспективных  направлениях  НТП  -  в  области 
электроники,  производства  микропроцессоров,  промышленных  роботов,  разработки  новых 
источников  энергии  и  освоения  богатств  мирового  океана,  аэрокосмической  технологий  и  т.д. 
Нельзя  не  учитывать  и  такой  факт,  как  наличие  огромных  глобальный  запасов  полезных 
ископаемых  и  стратегического  сырья  в  АТР:  более  50%  урана,  90%  -  олова,  80%    натурального 
каучука,  40%  -  никеля,  кобальта,  цинка.  Самую  надежную  основу  для  упрочения  мира  и 
добрососедства создают торгово-экономические связи.  
Организация  Азиатско-Тихоокеанского  экономического  сотрудничества  (АТЭС)  была 
образована  в  1989  г.  В  настоящее  время  она  представляет  собой  крупнейшее  в  мире 
экономическое  объединение,  на  участников  которого  приходится  около  60  %  мирового  ВВП  и 
более  половины  объѐма  мировой  торговли.  Целью  АТЭС  является  повышение  экономического 
роста и процветания в регионе и укрепление азиатско-тихоокеанского сообщества, обеспечение в 
нем  условий  свободной  открытой  торговли.  В 1994  году в  качестве  стратегической  цели  было 
объявлено создание  к 2020  году в  АТР  системы свободной  и  открытой  торговли  и  либерального 
инвестиционного  режима.  Каждая  экономика  самостоятельно  определяет  свой  статус  и  сроки 
введения  новых  режимов  на  основе  индивидуальных  планов  действий.  Следует  отметить,  что 
АТЭС  образована  как  свободный  консультативный  форум  без  какой-либо  жесткой 
организационной  структуры  или  крупного  бюрократического  аппарата.  Секретариат  АТЭС, 
расположенный  в  Сингапуре,  включает  только  23  дипломата,  представляющих  страны-члены 
АТЭС, а также 20 местных наемных сотрудников. Главной формой организационной деятельности 
Форума  с  1993  являются  ежегодные  саммиты  (неформальные  встречи)  лидеров  стран  АТЭС,  в 
ходе  которых  принимаются  декларации,  подводящие  общий  итог  деятельности  Форума  за  год  и 
определяющие перспективы дальнейшей деятельности.  
Главными  рабочими  органами  АТЭС  являются  Деловой  консультационный  совет,  три 
комитета  экспертов  (комитет  по  торговле  и  инвестициям,  экономический  комитет, 
административно-бюджетный  комитет)  и  11  рабочих  групп  по  различным  отраслям  экономики. 
Созданию  АТЭС  предшествовало  долгое  развитие  в 1960–1980-х  в азиатско-тихоокеанском 
регионе  таких  экономических  союзов как:  АСЕАН,  Тихоокеанский  экономический  совет, 
Конференция по тихоокеанскому экономическому сотрудничеству, Южнотихоокеанский форум и 
т.д.  
Ещѐ  в 1965  японский  экономист  К.  Кодзима  предлагал  создать  Тихоокеанскую  зону 
свободной торговли с участием промышленно развитых стран региона. Ученый-экономист Киѐси 
Кодзима,  пришел к  выводу  о  том,  что  если  объединить  экономику  стран  западной  части Тихого 
океана и Северной Америки, то в результате международного разделения труда все оказались бы в 
выигрыше.  Однако  идея  К.  Кодзима  встретила  весьма  прохладный  прием  и  подозрения  за 
границей, да и сама Япония долгое время не была готова открыто выступить с пантихоокеанской 

228 
 
инициативой.  Лишь  в  мае  1980  г.  был  готов  заключительный  доклад  комиссии  Охира—Окита, 
который и поныне представляет собой концепцию «сообщества» в наиболее развернутом виде. В 
докладе  декларировались  идеи  справедливости,  равноправных  отношений  и  открытости  по 
отношению  к  внешнему  миру,  призванные  затушевать  чисто  японские  интересы,  сквозь  призму 
которых  составлена  концепция  Тихоокеанского  сообщества.    Для  высокоразвитой  Японии  с  ее 
небольшой  территорией  азиатско-тихоокеанский  регион,  естественно,  является  основным  полем 
международных  взаимодействий, На  протяжении  всего  ХХ  в.  Тихий  океан  был  ареной 
политической и экономической борьбы крупнейших мировых держав, в котором разворачивалось 
70-летнее  противостояние  капиталистической  и  социалистической  систем  (в  основном  СССР  и 
США),  а  во  второй  половине  столетия  происходил  экономический  взлет  Японии,  новых 
индустриальных стран и Китая. 
Официально  АТЭС  была  основана  в  г.  Канберра  по  инициативе  премьер-министра 
Австралии  Б.  Хоука.  Первоначально  в  нее  вошли  12  стран  -  6  развитых  государств  бассейна 
Тихого  океана  (Австралия,  Канада,  Новая  Зеландия,  США,  Южная  Корея,  Япония)  и  6 
развивающихся  государств  Ассоциации  государств  Юго-Восточной  Азии  (Бруней,  Индонезия, 
Малайзия, Сингапур, Таиланд и Филиппины). К 1997 в АТЭС вошли почти все основные страны 
тихоокеанского региона. К настоящему моменту АТЭС объединяет экономики 21 страны самого 
разного уровня развития. 
С  момента  своего  основания  АТЭС  позиционировался    не  как  политически  сплоченная 
группировка  стран,  а  как  свободная  «совокупность  экономик».  Термин  «экономика» 
подчеркивает, что эта организация преследует экономические, а не политические интересы. Дело в 
том, что КНР не признавал самостоятельной государственности Гонконга и Тайваня. Особую роль 
в  развитии  АТЭС  сыграла  Восьмая  неформальная  встреча  в  верхах  форума  Азиатско-
Тихоокеанского экономического сотрудничества, прошедшая в столице султаната Бруней в Юго-
Восточной Азии 15–16 ноября 2000 г. 
Главной  темой  Форума  стало  обсуждение  мер,  гарантирующих  преодоление  влияния 
глобального  финансового  кризиса  и  экономической  глобализация,    согласование  сроков 
очередного  тура  переговоров  в  рамках  ВТО  о  дальнейшей  либерализации  мировой  торговли. 
Обсуждались  и  более  частные  вопросы:  «преодоление  разрыва»  между  развитыми  и 
развивающимися  странами,  стабилизация  финансовых  рынков,  образование  и  электронная 
коммерция,  высокие  цены  на  нефть  и  их  влияние  на  экономику  региона.  Если  США 
заинтересованы  в  ускорении  процесса  глобализации,  то  развивающиеся  и  более  бедные  страны 
Восточной  Азии  заинтересованы  в  обратном  –  ограничении  темпов  глобализации  и 
предотвращении дальнейшей либерализации торговли. В противном случае они просто не смогут 
защитить свои рынки от влияния со стороны «богатых» стран. Страны  региона стремятся создать 
региональные  экономические  сообщества  и  институты  типа  АСЕАН+3  (Япония,  Китай,  Южная 
Корея),  чтобы  адаптироваться  к  глобализации,  защитить  себя  от  ее  вызовов.    Помимо 
экономических  вопросов  в  разрыве  экономик  нельзя  забывать  и  о  потенциальных    кризисных 
районах АТР, которые способствуют сохранению не стабильности и напряженности в регионе. В 
то  же  время  еще  не  устранены  причины,  препятствующие  ликвидации  очагов  напряженности  и 
налаживанию  широкого  сотрудничества  в  интересах  безопасности,  наблюдается  противоборство 
ведущих стран мира за обеспечение лидирующих позиций. 
Существенным дестабилизирующим фактором в АТР остается наличие внутрирегиональных 
противоречий  —  политических,  территориальных  и  этноконфессиональных.  Среди  этих  очагов 
нестабильности  следует  выделить  корейскую  проблему,  которая  может  явиться  основным 
провоцирующим  фактором  ядерного  распространения  в  АТР  и  «детонатором»  для  «взрыва» 
международного  масштаба. Существуют  такие  негативные факторы  и  тенденций,  которые  также 
оказывают влияние на стабильное развитие тихоокеанского региона, к примеру, прорыв Индии и 
Пакистана  в  число  «ядерных  держав»,  ведущих  активное  перевооружение,  которое    оказывает 
существенное  влияние  на  военную  политику  других  государств,  причем  не  только  в  АТР.Также 
сохранение  ряда  серьезных  очагов  напряженности,  порожденных  в  одних  случаях 
межгосударственным политическим противостоянием (Корейский полуостров, Тайвань), в других 
—  неурегулированностью  территориальных  споров  (между  Японией,  Россией,  Китаем,  Кореей, 
Вьетнамом,  Филиппинами,  Малайзией,  Брунеем  и  т.д.).  Это  опасно  в  условиях  отсутствия  в 
регионе  структуры  безопасности,  где  можно  было  бы  принимать  по  этим  проблемам  решения, 
обязательные для участников конфликтов. Входящие в Азиатско-Тихоокеанский регион почти 40 
стран все более активно включаются в процессы перегруппировки политических сил и передела 

229 
 
сфер  экономического  влияния,  а  также  поиска  новых  форм  и  методов  обеспечения  своей 
безопасности.  Здесь  идет  поиск  принципов  построения  нового  регионального  международного 
порядка, складывается новый центр мировой политики и экономики.  
В  настоящее  время  некоторые  исследователи  склонны  негативно  оценивать  деятельность 
АТЭС.  Вызовы,  с  которыми  столкнулась  эта  организация,  можно  охарактеризовать  как  кризис 
идентичности  и  кризис  доверия.  Кризис  идентичности  происходит  вследствие  отсутствия 
консенсуса среди членов АТЭС относительно целей Форума.Кризис доверия является следствием 
значительного расхождения между тем, что декларируется, и тем, чего реально удалось достичь. 
Однако  следует  признать,  что  в  области  торговой  либерализации  были  достигнуты  некоторые 
результаты. Уже в течение первого десятилетия своего существования странам АТЭС удалось до- 
биться  значительного  снижения  таможенных  тарифов.  Параллельно  снижаются  и  другие, 
нетарифные  протекционистские  барьеры  –  количественные  ограничения  на  экспорт  и  импорт, 
трудности в импортном и экспортном лицензировании и т.д. По данным ВТО, некоторые страны – 
участницы  АТЭС  выполнили  свои  обязательства  по  содействию  торговле  и  упрощению 
таможенных процедур, несмотря на мировой финансовый кризис. Австралия, Канада, Малайзия, 
Мексика сократили импортные пошлины и отменили ряд мер нетарифного ограничения торговли. 
В  2010  г.  на  саммите  АТЭС  в  Иокогаме  (Япония)  была  достигнута  договоренность  о 
введении  моратория  на  протекционистские  шаги  до  2013  г.    Кроме  того,  была  достигнута 
договоренность об отмене некоторых препятствующих торговле мер, введенных в период кризиса 
2008–2009 гг.  В  целях  активизации  движения  капиталов  между  странами региона  и  привлечения 
инвестиций  в  большинстве  стран  АТЭС  сокращается  число  отраслей,  закрытых  для  прямых 
зарубежных  инвестиций,  упрощается  визовый  режим  для  предпринимателей,  проводится  работа 
по обеспечению широкого доступа к экономической информации. 
В  некотором  смысле  АТЭС  является  уникальной  структурой,  сочетающей  признаки 
интеграционного  объединения  и  дискуссионного  форума.  Это  показательный  пример, 
демонстрирующий  эффективность  фактической,  а  не  институциональной  интеграции.  АТЭС 
нередко  сравнивают  с  ВТО,  однако,  в  отличие  от  ВТО,  члены  АТЭС  не  связаны  жесткими 
обязательствами  и  придерживаются  принципа  консенсуса,  что  позволяет  учитывать  специфику 
отдельных  стран  и  проводить  более  гибкую  либерализацию.  В  целом  деятельность  АТЭС 
базируется  на  принципах  «открытого  регионализма»,  консенсуса  при  принятии  решений, 
взаимоуважения и равенства, а также соответствия нормам ВТО. 
 
Литература 
1.
 
АТЭС: справочная информация. 2011–2012–2013 // Официальный сайт Российского центра 
исследований АТЭС. 
2.
 
Богомолов О.Т. Мировая экономика в век глобализации. М.: Экономика, 2007. 
3.
 
Bogor Declaration – APEC Economic Leaders‘ Declaration of Common Resolve // The APEC 
Official Website. 
4.
 
Костюнина Г.М. Азиатско-Тихоокеанская экономическая интеграция. М.: РОССПЭН, 
2002. 
5.
 
Севастьянов 
С.Форум 
АТЭС: 
проблемы 
эффективности 
и 
перспективы 
развития//Космополис.-№3(22),2008.-С.144-155. 
6.
 
Деловой  саммит  Азиатско-Тихоокеанского  экономического  сотрудничества [Электронный 
ресурс]. Режим доступа. URL: http://apec2012ceosummit.ru/ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

230 
 
ӘОЖ 91:001.895-057.875 
 
ӘЛЕМ КЕҢІСТІГІНДЕГІ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ БІЛІМ БЕРУ ЖҤЙЕСІ 
 
Жумагулова Б.Р. 
ОҚМПИ, Шымкент, Қазақстан 
 
Резюме  
Интернационализация образования все в большем числе  стран становится объектом и предметом 
целенаправленной  политики  со  стороны  государства,  ориентированной  на  решение  конкретных 
национальных политических, социальных и экономических проблем. 
 
Summary  
Internationalization of education in a growing number of countries becomes the object and the subject of a 
deliberate policy on the part of the state, focused on specific national political, social and economic problems. 
 
Бҥгінгі  кҥнгі  жоғары  оқу  орындарының  басты  міндеті  –  білікті  мамандарды  дайындау 
екендігі  даусыз.  Заман  талабы  ӛзгерген  сайын  жоғары  оқу  орындарына  қоғам  тарапынан 
қойылатын  талап  та  ӛзгереді.  Қазақстан  Респуликасының  Президенті  Н.Ә.Назарбаевтың 
мемлекеттің  болашақ  дамуына  арналған  «Қазақстан  -  2030»  бағдарламасында  жоғары  білімнің 
сапалылығы,  адамсҥйгіштігі  және  жаһандануы  арқылы  мәдениет  жасаушылық,  интеграциялық 
роліне  аса  мән  берген  болатын.  Сондықтан  мемлекетімізде  жоғары  білім  беру  саласы  соңғы 
жылдары ӛзгерістерге ҧшырап, жаңа бағыт іздеу жолында [1]. 
Қазақстан  Республикасында  жоғары  білім  беру  жҥйесін  интернациоландыру  ел  тәуелсіздік 
алғаннан  кейінгі  кезеңде  басталды.    Мемлекетте  1991-2000  жылдар  аралығында  Тҥркия,  Ресей, 
АҚШ, Германия, Ҧлыбританияның жоғары оқу орындарымен байланыс орнатқан университеттер 
ашылды.  Бҧл  ҥдерістің  жалғасып  келе  жатқан  қазіргі  сипаты  ретінде  Тҧңғыш  Президенттің  аты 
берілген    Назарбаев  Университетінің  ашылуы  болды  және  бҧл  оқу  орын  бҥгінгі  кҥнде  «әлем 
деңгейіндегі университет» дәрежесін алуға ҧмтылып жатыр. 
Сондықтан  экономикасы  қарқынды дамып  келе жатқан  Қазақстан  ҥшін әлемдік  білім  беру 
кеңістігіне ену мемлекет алдында тҧрған  ҥлкен міндет болып табылады.   
Мемлекет  экономикасының  жаңғыртылу  жолында  жоғары  білім  беру  реформаларын 
кҥшейту мен болашақ ҥшін білім беру сапасын жақсарту басты қағидалардың бірі. Жоғары білім 
беруді реформалау дегеніміз жоғары оқу орындарын аккредитациялаудың халықаралық ҥлгісі мен 
білім беру сапасын бағалаудың жаңа жҥйесі және инновациялық университет, жоғары техникалық 
мектеп, инновациялық-білім беру консорциумдары сияқты білім беру орындарынің жаңа тҥрлерін 
қҧру болып табылады.. 
Бҧл  мақсаттарға  қол  жеткізу  ҥшін  Қазақстан  Республикасы    ТМД  елдері  ішінде  ең  алғаш 
болып  жоғары  оқу  орындарына  кредиттік  оқыту  жҥйесінің  Болон  конвенциясын  енгізді  және 
мемлекет  әлемдік    білім  беру  кеңістігіне  енуге  дайындығы  мен  жоғары  оқу  орнын  бітірген 
тҥлектерінің  қазіргі  қоғамда  бәсекеге  қабілеттілігін  қамтамасыз  етуге  барлық  мҥмкіндіктерді 
қарастыруда. Белгілі болғандай, Болон конвенциясы ең алдымен жеке тҧлғаның жоғары дәрежеде 
әлеуметтенуін  және  олардың  дамып  келе  жатқан  нарықтық  қатынастар  жағдайына  әлеуметтік 
бейімделуін  қамтамасыз  етеді.  Оқытудың  кредиттік  жҥйесі  бҥгінде  әлемдік  білім  беру 
стандарттарына  жауап  беретін  мамандарды  дайындау  ҥшін  негіз  болып  табылады.  Бҧл  жҥйе 
студенттердің белгілі бір  білім  саласын  меңгеруге  деген  қызығушылығы  мен  ӛзіндік білім алуға 
деген қабілетін белсенді етуге ықпал етеді. Қазақстан Республикасында кредиттік жҥйені жоғары 
оқу  орындарының  оқыту  ҥрдісіне ендіру,  студенттердің  шет  елдерде білім  алу  мҥмкіншілігі  мен 
студенттердің академиялық ҧтқырлығының артуына себеп болады [2].  
Оқытудың  кредиттік  технологиясы  2005  жылдан  бастап  Қазақстанда  тәжірибе  жҥзінде  36 
жоғары оқу орындарына ендірілді.  
Жоғары  білім  беру  жҥйесінің  ҥш  деңгейлік  қҧрылымға  енуі  Қазақстанның  халықаралық 
білім  беру  кеңістігімен  бірлесуіне,  білім  беру  бағдарламаларының  аясын  кеңейту  мен  олардың 
нарықтық экономиканың талаптарына сәйкес келуіне бағытталған. Жоғары білім берудің мҧндай 
ҥлгісін жҥзеге асыру ӛз нәтижесі мен маңыздылығын кӛрсетіп және болашақта бҧл ҥлгіні дамыту 
қажеттігі білім беру саласында міндет болып отыр. 

231 
 
Экономикалық  ғаламдану  мен  ақпараттық-коммуникациялық  технологиялардың  қарқынды 
дамуы,  сондай-ақ  нарықтық  қатынастардың  білім  беру  саласына  енуі  сияқты  тҥрлі  факторлар 
елімізде жоғары білім беру саласын интернациоландыруға барынша әсер етіп отыр [3].  
Жоғары білім беру жҥйесінің интернациолануы, сонымен бірге суденттердің ҧтқырлығы мен 
жоғары  оқу  орындарының  трансшекаралық  ӛзара  байланыстары  экономикалық  жағынан  ӛте 
табысты  инфрақҧрылымның  бір  саласы  болып,  болашақ  мамандардың  халықаралық  білім  беру 
нарығында қызмет кӛрсету қҧнының жоғары болуына әсер етеді.  
Кез  келген  мемлекет  сияқты  Қазақстанда  да  ӛзіндік  экономикалық  және  саяси 
мҥмкіндіктерін  ескере  отырып,  жоғары  білім  беру  жҥйесін  интернациоландыру  стратегиясын 
қабылдады.  
 
Жоғары білім беру жҥйесін интернациоландыру тӛмендегідей мақсатты кӛздейді: 
1.
 
Еліміздегі білім беру жҥйесін дамыту; 
2.
 
Әлемдік білім кеңістігіне ену; 
3.
 
Білім беру нарығындағы бәсекелестікке қол жеткізу; 
4.
 
Білім берудің ҧлттық жҥйесін дамыту; 
5.
 
Халықаралық деңгейде мемлекеттің білім беру саласы бойынша ықпалын кҥшейту; 
6.
 
Студенттер мен оқытушылар қҧрамының академиялық ҧтқырлығын жетілдіру барысында 
шет елдермен бірлесу; 
7.
 
Ӛзара мәдени байланыстарды дамыту; 
8.
 
Ҧлтаралық қарым-қатынас этикасын нығайту. 
Қазақстанда  жоғары  білім  беру  жҥйесін  интернациоландыру  барысында  геосаяси 
факторларды  да  ескеріледі.  Себебі,  мемлекетаралық  ӛзара  байланыс  орнату  ҥшін  кез  келген  екі 
елдің мҥдделері сәйкес болуы қажет (Кесте 1). 
 
Кесте 1. Жоғары білім беру жҥйесін интернациоландыру стратегиясының геосаяси бағытталуы. 
Геосаяси факторлар 
Қазақстан 
Жоғары білім беру жҥйесін 
интернациоландыру 
бойынша мемлекетаралық 
байланыс  
Ҧлыбритания,  Германия,  Франция,  Чехия,  Польша, 
АҚШ, Ресей, ТМД елдері, Бельгия, Австрия. 
 
Стратегияны жҥзеге асыру 
қҧрылымдары 
 
Халықаралық бағдардамалар орталығы  
 (Президенттің  Болашақ  стипендиялық  бағдарламасы 
аясында) 
 
Білім  беру  жҥйесінде  интернациоландыру  стратегиясын  жҥзеге  асыру  барысында  тіл 
саясаты  маңызды  фактор  болып  табылады.  Себебі  бҧл  интернациоландыру  ҥдерісінің  табысты 
дамуына ықпал етуші басты фактор ретінде стратегияда қарастырылады. Мемлекеттегі білім беру 
жҥйесінің халықаралық білім беру кеңістігіне ену стратегиясында шет тілін, әсіресе ағылшын тілін 
меңгеруі талап етіледі. 
2009  жыл  25-ші  қараша  Женева  қаласында  (Швейцария)  ЮНЕСКО-ның  бастамасымен 
«Теңсіздікті  жою:  басқарудың  басты  тетігі»  атты  білім  беру  жҥйесінің  2009  жылға  арналған 
мониторингі  болып  ӛтті.  Бҧл  отырыста  «Білім  алу  барлығына  ортақ»  атты  халықаралық 
бағдарламаның  әлемнің  129  мемлекетінде  жҥзеге  асырылуы  мен  оның  сол  елдегі  білім  беру 
саясатындағы нәтижелігі қарастырылды.  
ЮНЕСКО-ның  баяндамасында  мемлекетаралық  білім  алу  ҥдерісінде  туындап  жатқан 
мәселелер  қаралды.  Бҧл  талдау  нәтижелері  әлемдік  білім  беру  жҥйесінің  тӛмендегідей 
кӛрсеткіштерін атап ӛтті:  
•  дҥниежҥзінде  шамамен  75  миллиондай  балалар  бастауыш  мектепте  білім  алуға 
мҥмкіндіктері жоқ; 
•  776  миллионға  жуық  ересек  адамдар  (дҥниежҥзіндегі  барлық  ересек  халықтың  16%-і)  – 
сауатсыз және олардың басым бӛлігін әйелдер қҧрайды. 
 • кей мемлекеттердің жалпы білім беретін орындарында бҥгінгі кҥнге дейін гендерлік саясат 
ҥстемдік  етуде.  Бҧл  гендерлік  саясаттағы  баланың  қандай  отбасыда  дҥниеге  келуі,  олардың 

232 
 
жынысы,  ата-анасының  материалдық  жағдайы,  азаматтың  тілі  мен  нәсілі  сияқты  әлеуметтік 
факторлар  балалардың  ортақ  білім  алуында  еш  кедергі  келтірмеуі  қажеттігін  ғалымдар  ерекше 
атап ӛтті. 
ЮНЕСКО  бҧл  мемлекеттердегі  білім  беру  жҥйесін  талдай  отырып,  мемлекетерге  мынадай 
ғаламдық  міндет  жҥктеді:  жас  жеткіншек  балаларды  жастайынан  дамыта  оқыту,  балаларға 
жалпыға  міндетті  бастауыш  мектептерде  білім  беру,  гендерлік  теңдікті  орнату,  сауатсыздықпен 
кҥрес және білім беру сапасын жоғарылату.  
ЮНЕСКО-ның  талабы  бойынша  кез  келген  мемлекеттегі  білім  беруді  дамыту  индексін 
келесідей тӛрт кӛрсеткіш бойынша бағалау бекітілген: мемлекеттегі барлық балаларды бастауыш 
біліммен  қамтамасыз  ету,  ересек  адамдардың  сауаттылық  деңгейі,  білім  беру  жҥйесіндегі 
гендерлік саясатының табыстылығы және жоғары сыныпта оқитын оқушылардың ҥлесі.  
Сарапқа  алынған  129  мемлекеттер  арасында  тек  56  мемлекет  қана  жоғарыда  аталған  тӛрт 
мақсатқа жеткен немесе мақсатқа жетуге қол жетімді жағдайлар бар мемлекеттер.  
ЮНЕСКО-ның  бҧл  сараптамасы  бойынша  Қазақстан  елдегі  білім  беруді  дамыту  индексі 
бойынша  Жапония,  Ҧлыбритания,  Германия  сияқты  дамыған  мемлекеттерді  артқа  тастап,  1-ші 
орын алды.  
Ал,  2007  жылы  ӛткен  ЮНЕСКО-ның  «Тҧрақты  негіз.  Кіші  мектеп  жасындағы  балаларға 
білім беру мен тәрбиелеу» атты отырысы ӛтті. Бҧл сараптама барысында Қазақстан 129 мемлекет 
арасынан 4 орынды иеленген болатын. 
2008 жылы ЮНЕСКО шеңберінде ӛткен «2015 жылға дейінгі барлығына ортақ білім беру. 
Табысқа  жете  аламыз  ба»  атты  баяндаманың  есебі  бойынша  Қазақстан  білім  беруді  дамытудың 
индексінің жоғары кӛрсеткішімен 129 мемлекет ішінен 7 орынға шықты.  
Қазақстан Республикасындағы білім беру жҥйесінің осындай жоғары кӛрсеткіштерге жетуі 
мемлекеттегі  мектепке  дейінгі  білім  беру  мен  11  жылдық  орта  білім  беру  жҥйесі  кез  келген 
мемлекет азаматы ҥшін міндетті және тегін болуымен байланысты. Сонымен қатар, Ҥкімет білім 
беру саласын қаржыландыру кӛлемін жылдан жылға жоғарылатып келуде. 
Осылайша, білім беру жҥйесін мақсатты тҥрде дамыту арқылы Қазақстан әлемдік білім беру 
кеңістігінің  жоғары  орындарынан  кӛріне  білді  және  2015  жылға  дейін  білім  беру  жҥйесін  бҧл 
кӛрсеткіштерден де жоғары орыннан кӛрсете білетінін дәлелдеді. 
Қазақстанда  интернациоландыруды  дамыту  ҥшін  шет  ел  университеттерінің  филиалдарын 
қазақстандық  жетекші  ЖОО-дар    базасында  қҧру  жҥзеге  асырылуда.  Мысалы,  МГУ 
университетінің  қазақстандық  филиалы  Л.Гумилев    атындағы  Еуразия  Ҧлттық  университетінде 
ашылса,  ал  ӛзара  біріккен  Х.А.Ясауи  атындағы  ХҚТУ,  Қазақ-Британ  Техникалық  Университеті 
мен Қазақ-Герман Университеттерін атауға болады.  
Соңғы жылдары  қазақстандық студенттер  мен  оқытушылар қҧрамы  қатысатын  ӛзара  білім 
алмасу  бағдарламаларының  саны  да  артты.  Бҧл  бағдарламалар  екі  мемлекеттегі  ЖОО-ның  ӛзара 
екі  жақты  келісімі  мен  халықаралық  бағдарламалар  (Tempus,  Тasis,  Erasmus  Мundus,  Irex,  Usis, 
Cnous және т.б.) шеңберінде жҥзеге асырылуда.  
Халықаралық  ҧйымдардың  (Еуропа  Одағы,  ЮНЕСКО,  ACTR  ACCELS,  Әлем  Корпусы, 
АҚШ  ақпараттық  қызметі  (Usis),  Usaid,  «Сорос-Қазақстан»  қоры)  бағдарламалары  шеңберінде 
мемлекетаралық деңгейде ӛзара байланыстар жҥзеге асырылуда. 
Жоғары  білім  беру  жҥйесінде  ӛзінің  тиімділігі  мен  табыстылығымен  ерекшеленген  Еуро 
Одақтың  «Теmpus»  бағдарламасын  атауға  болады.  Бҧл  бағдарлама  Еуро  Одақ  пен  Қазақстан 
университеттерінің ӛзара байланысы мен серіктестігінің дамуына ҥлкен ҥлес қосады.  
Сонымен,  жоғары  білім беру  жҥйесінің  алдында тҧрған  мәселелер  еліміздегі жоғары  білім 
беру жҥйесін жетілдірудің бір тетігі болып табылады.  
 

жүктеу/скачать 3,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: