52
53
agents provocateurs [,æʒɒn prə,vɒkə’tз:(r)]) (фр) агент-провокатор, арандатушы адам (белгілі бір
қылмысты топтың ішіне астыртын енген)
age of consent [,eiʤ əv kæn’sent] (сөзбе сөз)
келісім жасы (қыз бала бой жетіп, жыныс
қатынасына түсуге келісім бере алатын халде
деп есептелінетін жас)
age-old [‘eiʤ ‘əuld] adj көне заманғы, көнеден
келе жатқан ♦~ customs, ceremonies – көнеден келе жатқан əдет-ғұрып, салт-дəстүр agglomerate A.[ə’glɒməreit] v жиналу, үйілу
В. [ə’glɒmərit] (геол.) агломерат (вулкан
жартастары сынықтары үйіндісі) С.adj үйінді,
үйіндіге айналып жатқан
agglomeration [ə,glɒmə’reiʃn] n 1.жиналу,
қордалану (процесі) 2.жиынтық, үйме ♦an ugly ~ of new buildings – жаңа ғимараттардың ұсқынсыз жиынтығы agglutinate A.v [ə’glu:tineit; US -tən-] (бір-
біріне) жабысу, қабысу В.adj [ə’glu:tinit] 1.өзара
жабысқан 2.(лингв) агглютинативті (м: Алтай
семьясы тілдері)
agglutination [ə,glu:ti’neiʃən] n agglutinative [ə’glu:tinətiv; US –təneitiv] adj aggrandize, -ise [ə’grændaiz] v (кітаби)атағын,
дəулетін, маңызын молайту, ұлғайту
aggrandizement, -isement [ə’grændizmənt] n [қ-з: aggrandize, -ise]
aggravate [‘ægrəveit] v 1.ушықтыру,
асқындыру, меңдету, ауырлату ♦He ~d his condition by leaving hospital too soon. – Ол ауруханадан ерте шығып жағдайын асқындырып алды. 2.(ауызекі) мезі қылу,
жүйкеге тию ♦He ~s her just by looking at her. – Ол жігіттің бір қарасының өзі ол қыздың жүйкесіне тиеді. aggravating [‘ægrəveitiŋ] adj (ауызекі) шаршататын, мезі қылатын, жүйкеге тиетін
♦Constant interruptions are very ~ when you’re trying to work. – Жұмыс істейін деп жатқанда жиі ойыңды бөлсе, мезі боласың. aggravation [,ægrə’veiʃən] n [қ-з: aggravate]
aggregate А.[‘ægrigeit] v 1.~ smb (tosmth) (кітаби) құру, қалыптастыру, біріктіру, қосу
♦~ing riches – дəулет жинау ♦to ~ smb to a po- litical party – біреуді саяси партияға енгізу 2.
(ауызекі) тең болу ♦The television audience ~d 30 millions. – Телеаудитория 30 млн-ға теңелді В. [‘ægrigət] n 1.жалпы саны, ұзын саны,
жиынтық ♦the complete ~ of unemployment fi gures – жұмыссыздық көрсеткіштерінің толық жиынтығы 2.(геол.) минералдар
жиынтығынан түзілген жартас 3.бетон құюға
қажет матералдар (құм, шағыл, т.с.с.) 4.(idm)
*in the ~ жалпы, бəрін қосқанда, жинала келе ♦The tax increases will, in the ~, cause much hardship. – Салықтың өсуі, жинала келе, қиын- қыстауға душар етеді. *on ~ жалпы, бəрін
қосқанда ♦Our team scored the most goals on ~. – Жалпы алғанда біздің команда ең көп гол соқты. С. [‘ægrigət] adj жалпы, жиынтық ♦the ~ sum, profi t – жалпы сома, пайда aggregation [,ægri’geiʃn] n [қ-з: aggregate А.]
aggression [ə’greʃn] n 1.агрессия, шабуыл ♦an act of open ~ - көпе-көрнеу агрессия 2.(психол) агрессия, тиісу (жақтырмайтын, қырғи қабақ
мінез)
aggressive [ə’gresiv] adj 1.агрессияшыл, теріс
мінез, қырғи қабақ; шабуылдайтын, тиіскіш
♦Aggressive nations threaten world peace. – Агрессияшыл елдер əлемдік бейбітшілікке қатер төндіреді. ♦~ weapons – шабуыл (ұрыс) қарулары 2. (көбіне оң мағ.) адуынды, қызу
қанды, тегеуірінді, дес бермейтін ♦A good sales- man must be ~ to succeed. – Жақсы саудагер табысқа жету үшін тегеуірінді болуы керек. aggressively [ə’gresivli] adv aggressiveness [ə’gresivnis] n aggressor [ə’gresə(r)] n агрессор; бұзақы,
шабуылдаушы ♦armed ~s – қарулы бұзақылар ♦the ~ nation – агрессор ел aggrieved [ə’gri:vd] adj ~ (at/oversmth) ренжіген, күйген, қапа болған ♦to feel much ~ at losing one’s job – жұмысын жоғалтқанға қапалану о / was aggrieved to fi nd that someone had used my toothbrush о the aggrieved party, eg
in alegal case.
aggro [ə’grəu] п (Brit slang) бұзақылық, бұзақы
жүріс-тұрыс ♦Don't give me any ~ or I’ll call the police! - Маған пəле салма, əйтпесе полицияны шақырамын! aghast [ə’gαst; US ə’gæst] adj ~ (at smth) шошынған, есі шыққан ♦He stood ~ at the terrible sight. – Ол сұмдықты көріп жаны түршігіп кетті. agile [‘æʤail; US ‘æʤil] adj шапшаң, ширақ,
ұшқыр ♦as ~ as a monkey – маймылдай шапшаң ♦an ~ mind/brain – алғыр ой/ми agilely adv [қ-з: agile]
agility [ə’ʤiləti] n [қ-з: agile]
aging = ageing agism = ageism agitate [‘æʤiteit] v 1.тынышын кетіру, мазасын
алу, қобалжыту, жайсыздандыру ♦She was ~d by his sudden appearance at the party. – Оның (ердің) тойда кенет пайда болуы оны (əйелді) қобалжытып тастады. 2.~ for/against smth үгіттеу, насихаттау, уағыздау ♦to ~ for tax re- form – салық реформасын насихаттау ♦to ~ against nuclear weapons – ядролық қаруға қарсы үгіттеу 3.шайқау ♦to ~ the mixture to dissolve the powder – ұнтақты еріту үшін қоспаны шайқау agitated [‘æʤiteitid] adj тынышы кеткен,
қобалжыған, мазасызданған
agitation [,æʤi’teʃn] n 1.тынышы кеткендік,
мазасызданғандық, т.с.с. ♦She was in a state of great ~. – Ол өте абыржыған күйде болды. 2.насихат, үгіт, науқан; қоғамдық толқу♦women leading the ~ for equal rights – тең құқықты талап еткен науқанға жетекші əйелдер agitator [‘æʤiteitə(r)] n 1.үгітші, насихатшы 2.шайқағыш немесе шылағыш құрылғы
agitprop [‘æʤitprɒp] n агитпроп, коммунистік
мəдени насихат
aglow [ə’gləu] adv, adj 1. шоқтай қызарған,
алаулаған, алқызылданған, нарттай қызарған,
нұрланған ♦The morning sun set the sky ~. – Таңғы күн аспанды нұрландырды. ♦Christmas trees ~ with coloured lights – түрлі жарық алаулатқан Рождество шыршалары 2.өрекпіген, қызарған, жалындаған ♦Linda’s face was ~ with happiness. – Линданың беті шаттықтан жалын атты. agnail [‘ægneil] n (= hangnail) күбіртке (тырнақ
астынан шығатын жара)
agnate [‘ægneit] n, adj 1.əкесі жағынан туыс,
ата-бабасы бір 2.жақын туыс
agnation [‘ægneiʃ(ə)n] n əкесі, күйеуі жағынан
туыстық
agnostic [æg’nɒstik] А.n агностик (құдайдың
бар жоғы туралы ешнəрсе білу мүмкін емес,
тек материалдық дүниені ғана танып-білуге
болады деуші адам) В. adj агностикалық
agnosticism [æg’nɒstisizəm] n агностицизм
ago [ə’gəu] adv бұрын (сөзден не сөз
тіркесінен кейін келеді, көбінесе past tense-пен
қолданылады, perfect tense-пен келмейді) ♦ten years ~ – он жыл бұрын ♦not long ~ – жуықта, жақында ♦How long ~ is it that you last saw her? – Сен оны соңғы рет қашан көріп едің? agog [ə’gɒg] adj қызыққан, ынтыққан;
толқыған ♦We were all ~ at the sights of New York. – Нью-Йорктің түрлі жерлерін көріп есіміз кетті. ♦tobe ~ for news/to hear the news –
жаңалыққа/жаңалық естуге құмарту agonize, -ise [‘ægənaiz] v ~ (about/over smth) жанталасу, тағат таппау, торығу, қобалжу
agonized, -ised [‘ægənaizd] adj қобалжыған,
жанталасқан, торыққан ♦an ~ look, scream – қобалжыған қарас, торыққан шыңғырыс agonizing, -ising [‘ægənaiziŋ] adj торықтыратын, қобалжытатын, тынышын
кетіретін ♦an ~ pain, delay, decision – қиналдыратын шаншу, мазаны алатын кешуіл, қобалжытатын шешім agonizingly, -isingly adv [қ-з: agonizing, -ising] agony [‘ægəni] n 1.жанаталас, торығу, қобалжу
♦The wounded man was in ~. – Жаралы адам жанталасып жатты. ♦They suffered the ~ of watching him burn to death. – Оның өртеніп өлгенін көріп олардың жаны түршікті. ♦She was in an ~ of indecision. – Ол бір шешімге келе алмай жанталасты. 2.(idm) *to pile on the ~ жараға тұз жағу, асқындыру, түймедейді
түйедей етіп көрсету *to prolong the ~ асқындыру, ушықтыру agony aunt (Brit ауызекі) редакцияға келіп
түскен жеке хаттарға жауап жазатын адам
agony column (Brit ауызекі) 1. = personal column (personal) 2.газеттің оқырмандардың
жеке проблемалары бойынша жазған хаттарын
жариялайтын бөлімі, айдары
agoraphobia [,ægərə’fəubiə] п ашық жерде,
көпшілік арасында болудан қорқу (ауру)
agoraphobic [,ægərə’fəubik] n, adj агорафобик
(ашық жерде, көп арасында болудан қорқатын
адам)
agrarian [ə’grеəriən] adj аграрлық, ауыл
шаруашылығы ♦~ laws, problems, reforms – аграрлық заңдар, мəселелер, реформалар agree [ə’gri:] 1.~ (to smth) келісу, көну ♦Is he go- ing to ~ to our suggestion? – Ол біздің ұсынымызға келіседі ме? 2.(a)~ (with smb) (about/on smth); ~ (with smb) (about smb); ~ (with smth) келісу,
келісімге келу, уəделесу, байламға келу ♦We
54
55
couldn't ~ on a date. – Мерзім бойынша келісімге келе алмадық. ♦We ~d to start early. – Біз ерте бастауға уəделестік. (b) ♦Can we ~ a price? – Баға жөнінде келісе аламыз ба? ♦They met at the ~d time. – Олар келісілген уақытта кездесті. 3.келісу, мақұлдау ♦The tax inspector ~ the fi g- ures. – Салық инспекторы көрсеткіштермен келісті. ♦Next year's budget has been ~d. – Келесі жылдың бюджеті келісілді (мақұлданды). 4. ~ (with smth) үйлесу, сəйкес,
сай болу ♦The two accounts do not ~. – Мына екі есеп бір-бірімен үйлеспейді. 5.~ (together) тіл табысу, сиысу, тату тəтті болу ♦Broth- ers and sisters never seem to ~. – Бауырлас ұл-қыздар ешқашан сиыспайтын сияқты көрінеді. 6.~ (with smth) (грамматика) қиысу ♦The verb ~s with its subject in number and person. – Етістік бастауышпен сан есімде жəне жақта қиысады. 7. (idm) *to ~ to differ келіспеуге келісу, көзқарастарда
айырмашылықтар бар екенін мойындау ♦We must ~ to differ on this. – Біз бұл жерде түрлі пікірлер бар екендігіне келісуіміз керек. *to be ~d (on/about smth); to be ~d (that...) байламға,
келісімге келу ♦It was ~d that another meeting was necessary. – Тағы бір кездесудің қажет екеніне келісті. *couldn’t ~ (with smb) more біреудің пікірімен толық келісу ♦'The scheme's bound to fail.’ ‘Iсоиdп't ~ more!’ – «Жоспар құриды.» «Толық қосыламын.» 8.(phr v) *to ~ with smb (көбінесе болымсыз сөйлемдерде)
денсаулығына, асқазанына жағу ♦The humid climate didn't ~ with him. – Ылғал климат оған жақпады. ♦Wine doesn’t ~ with me. – Шарап
маған жақпайды.
agreeable [ə’gri:əbl] adj 1.жайлы, жағымды
pleasing; giving pleasure: ♦~ weather – жайлы ауа-райы ♦~ company – жайлы орта, топ ♦I found him most ~. – Ол өте бір жайлы адам екен. 2.~ (to smth) келіскісі келетін, көнуге
ниетте ♦If you're ~ to our proposal, we’11 go ahead. – Ұсынымызға көнгің келсе, біз кірісеміз. ♦I'll invite her, if you're ~ to her coming. – Оның келуіне қарсы болмасаң, мен оны шақырамын. agreeably [ə’gri:əbli] adv сүйсіне, жанға жайлы
♦~ surprised – сүйсіне таңырқаған agreement [ə’gri:mənt] n 1. келісім,
уағдаластық ♦They have broken the ~ between us. – Олар арамыздағы келісімді бұзды. 2.келісім, түсіністік, байлам ♦The two sides failed to reach ~. – Екі жақ келісімге келе алмады. 3. (грамматика) ♦~ between subject and verb – бастауыш пен етістіктің қиысуы 4.(idm) *a gentleman’s~ жігіт сөзі, ауызша
уағдаластық
agricultural [,ægri’kʌltʃərəl] adj ауыл
шаруашылығы не оған қатысты ♦~ land, work- ers – ауыл шарушылығы жері, еңбеккерлері ♦~ engineering, chemistry –агротехника, агрохимия agriculturallyadv[қ-з: agricultural]
agriculture [‘ægrikʌltʃə(r)] п ауыл
шаруашалығы, егін шаруашылығы, агрономия agriculturist [,ægri’kʌltʃərist] п 1.агроном
2.диқан, егінші
agrimony [’ægriməni] п (ботаника) ошаған
(тікенді өсімдік)
agr(o)- comb form жерге қатысты деген мағ.
♦agriculture ♦agronomy agrobiological [’ægrəu,baiəu’lɔʤikəl] adj агробиологиялық
agrobiologist [,ægrəubai’ɔləʤist] n агробиолог
agrobiology [,ægrəubai’ɔləʤi] n агробиология
agronomic(al) [,ægrəu’nɔmik(əl)] adj агрономиялық
agronomics [,ægrəu’nɔmiks] n агрономия
agronomist [əg’rɔnəmist] n агроном
agronomy [əg’rɔnəmi] n 1. = agronomics 2.ауыл, егін шаруашылығы
agrostology [,ægrəs’tɔləʤi] n шөптер туралы
ғылым
aground [ə’graund] adv, adj (кемелер жөнінде)
қайраңға, қайырға отырған, таяз жерге тұрып
қалған ♦The tanker was/went/ran ~. – Танкер қайраңға отырды. ague [‘eigju:] n безгек, безгектен қалтырау
ague-cake [‘eigjukeik] n ұзаққа созылған
безгектен көк бауырдың үлкеюі
ague-spleen [‘eigjuspli:n] n безгектен үлкейген
көк бауыр
aguish [‘eigju:iʃ] adj безгек, безгекке
шалдыққан
ah [α:] interj аһ!, ə!, а! (одағай, таңғалысты,
қуанышты, сүйсіністі, т.с.с. білдіреді) ♦Ah, there you are. - Ə, мында екенсің ғой. ♦Ah well, never mind. – Жə, алаңдама. aha [α:’hα:] interj ə бəлем!, иə, бəсе, т.с.с.
(одағай, таңғалысты не шаттықты білдіреді)
♦Aha, so that’s where she hides her money! – Бəсе, ақшасын сонда тығып жүрген екен ғой! ♦Aha! So you planned all this, did you? - Ə бəлем! Осының бəрін жоспарлап жүрген екенсің ғой, солай емес пе? ahead [ə’hed] adv 1.алдында, қарсыда ♦Tim pointed to a tree ~ of them. – Тім өздерінің қарсысындағы ағашты нұсқады. ♦We could see the lights of Las Vegas up ~. – Біз алғы жақтан (алдыдан) Лас-Вегас оттарын көре алдық. 2.алдыға, -да, ілгеріге, -де ♦Let Tom wlk ~, he knows the way. – Том алға (алда) жүрсін, ол жолды біледі. ♦to step ~ - алға қадам басу 3. ~ (of smb/smth) бұрын, алдында ♦There were four people ~ of me at the doctor’s. – Докторға кіру үшін менен бұрын төрт адам отырды. 4.
алдын ала, ілгері ♦You can prepare these salads ~. – Мына салаттарды алдын ала дайындап қойсаң болады. ♦~ of time – күні бұрын, алдын ала ♦Can you tell me ~ of time if you are coming. – Келетін болсаң маған күні бұрын ескертші. 5.алда, болашақта, келер уақытта ♦Rest now because you have a long journey ~ of you. – Демал, өйткені алдыңда ұзақ сапар бар. ♦to lie ~ - алда күтіп тұру, алда жату ♦What prob- lems may lie ~? – Алда қандай проблемалар кезігуі мүмкін? ♦the years/days/months ~
- алдағы жылдары/күндері/айлары ♦a plan ~ - болашаққа (болашақтағы) жоспар 6. ~ of time/schedule мерзімнен бұрын, ерте, күні
бұрын ♦We might fi nish the project ~ of schedule. – Жобаны мерзімнен бұрын бітіруіміз мүмкін. 7. go ~ (ауызекі) істей бер, бастай бер 8. to be ~ of its time уақытынан, заманынан озған, алда
♦His educational theories were way ~ of their time. – Оның оқыту теориялары заманынан көш ілгері еді. 9. to get ~ еңбекті, т.с.с. жолға
қою, бір ізге түсіру ♦Getting ~ at work is the most important thing to her at the moment. – Жұмысты бір ыңғайға түсіру қазіргі кезде ол үшін ең маңызды нəрсе. 10. to go ~ (with smth) бірнəрсені бастау 11. to get/keep ~ (of the game) (АҚШауызекі) бір нəрсені тізгінде,
бақылауда ұстау ♦I fi nd it hard to keep ~ of the housework. – Үй шаруасына бас-көз болу оңай емес екен. aheap [ə’hi:p] adv үйілген, үйме-үйме
ahem [ə’hem] interj (одағай, сөйлегенде
тамақты қырнағанды білд.) ім, һім, т.с.с.
ahorse (back) [ə’hɔ:s (bæk)] adv салт атты
ahoy [ə’hɔi] interj (теңізшілер біреудің
назарын аудару үшін дбыстайды) оу, ей, т.с.с.
♦Land/Ship ~! – Оу, жер/кеме көрінеді! aid [eid] A. n 1.көмек, жəрдем ♦with the ~ of a friend – (бір) досымның көмегімен ♦le- gal ~ - заңдық (заңнама жағынан) көмек 2.көмекші, жəрдемші (құрал не адам) ♦a hear- ing ~ - есту құралы ♦teaching ~s – оқуытуға көмекші құралдар 3.жəрдем, азық-түлік
♦medical ~ programmes – медициналық жəрдем программалары 4. (idm) *in ~ ofsmth/smb көмек, жəрдем ретінде ♦tocollect money in ~ of charity – мейірімділік жəрдем ретінде ақша жинау *what’s (all) this, etc in ~ of? (ауызекі) мұның мақсаты не? ♦Now then, what's all this crying in ~ of? – Ал енді, бұл айқайдың мақсаты не? В. v ~ smb (in/with smth) (кітаби) 1.көмектесу, жəрдемдесу 2.(idm) *~ and abet біреуді теріс іске итермелеу не соған
болысу
aide (кейде aid) [eid] n1.= aide-de-camp 2.
(əсіресе АҚШ-та) көмекші ♦the chief ~s to the President. – Президенттің бас көмекшілері. aide-de-camp [,eid də ‘kɒm; US ‘kæmp] (кейде
aide) n(pl aides-de-camp [,eid də ‘kɒm]) (abbr ADC)адъютант
aide-memoire [,eid mem’wα:(r)] n (pl aides- memoire [,eid mem’wα:(r)]) естеліктер, естелік
қолжазбалар
AIDS (кейде Aids) [eidz] abbr (медицина) Acquired Immune Defi ciency Syndrome –
Жұқпалы иммун тапшылығы синдромы,
ЖИТС (СПИД) ♦an ~ victim – СПИД құрбаны ♦~ is a fatal disease – СПИД – қатерлі ауру ail [eil] v (архаизм)ауыру, шаншу; науқастану
aileron [‘eilərɒn] n (авиация) элерон ailing [‘eiliŋ] adj науқас, ауру, дімкəс ♦My wife is ~. – Əйелімнің халы мүшкіл. ♦the ~ economy – дімкəс экономика ailment [‘eilmənt] n дімкəстік, науқастық ♦He's prone to minor ~. – Оған тегі шаншу қадалғыш. aim [eim] A.v 1.(a) ~ (smth) (at smth/smb) көздеу, дəлдеу, нысанаға алу ♦Не ~ed (his gun) at the target, fi red and missed it. – Ол (қаруын) нысанаға көздеді де атып еді, мүлт кетті. (b)~ (at/for smth) бағыттау, жұмылдыру,
тырысу, т.с.с. ♦She's ~ing at ascholarship. – Ол стипендияға іліккісі келіп жүр. (c) ~ smth
56
57
at smb арнау, бағыттау, бағыштау ♦My re- marks were not ~ed at you. – Менің сөзім сені меңземеген еді. 2. ~ at doing smth ниеттену,
талпыну, тырысыу ♦We must ~ at increasing/to increase exports. – Біз экспортты ұлғайтуға тырысуымыз керек. В.n 1. көздеу, дəлдеу,
нысанаға алу (процесі) ♦to take ~ - көздеу, дəлдеу ♦Не missed his ~. – Ол мүлт кетті. 2.
мақсат, ниет ♦Не has only one ~ in life - to become rich. – Оның өмірінде жалғыз ғана мақсат бар, ол – бай болу. aimless [‘eimlis] adj мақсатсыз, көзсіз
aimlessly [‘eimlisli] adv [қ-з: aimless]
aimlessness [‘ʤeimlisnis] n [қ-з: aimless]
ain’t [eint] қысқ. (ауызекі) 1. am/is/are not
♦Things ~ what they used to be. – Ахуал бұрынғыдай емес. 2.has/have not ♦You ~ seen nothing yet. – Сен əлі ештеңе көрген жоқсың. air [eə(r)] A.n 1.ауа ♦Let's go out for some fresh ~. – Барып таза ауа жұтайық. 2.(a)əуе,
атмосфера, ауа қабаты(b) by air ұшақпен
♦tosend goods by ~, to travel by ~ - заттарды əуемен (ұшақпен) жіберу, ұшақпен жол жүру 3.леп, бу, тап (қалған əсер, т.с.с. деген
мағ.) ♦to smile with a triumphant ~ - масайрай күлу ♦to do things with an ~ - шірене істеу ♦The place has an ~ of mystery (about it). – Бұл ортада бір жұмбақтық табы (лебі) бар. 4.
(ескірген қолданыс) əуен, саз, ырғақ ♦Bach's Air on a G String. 5.(ескірген қолданыс) самал,
леп 6.(idm) *~s and graces (жақтырмай) тыраштану, мұрнын көтеру, маңғаздану *a