Хабаршы «Педагогика ғылымдары» сериясы

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №4(48), 2015 г. 
140 
Коммуникативная  функция  включает  установление  и  поддержание  контактов  с  учащимися  и 
взаимоотношений  с  ними.  Это  общение  учителя  с  учащимися,  его  тон  общения,  характер  его 
интенсивности мотивов общения.  
Проектировочная  функция  предполагает  проектирование  результатов  своей  работы,  какую  учебную 
информацию, в каком порядке и какими средствами нужно преподнести учащимся, разъяснение заданий, 
включение в работу, обеспечение контроля.  
Все  функции  деятельности  преподавателя-тренера  по  физической  культуре  и  спорту  связаны  между 
собой и оказывают взаимное влияние друг на друга. 
Сущность  и  характер  физкультурной  деятельности  раскрывается  в  исследованиях  О.П.Петрова, 
Н.Н.Визитей, В.В.Приходько, М.В.Вронской. По мнению авторов, данный вопрос в педагогической науке 
разработан  совершенно  недостаточно.  Свидетельство  этого  –  отсутствие  единства  в  названиях  видов 
деятельности  в  сфере  физической  культуры  («спортивно  -  двигательная»,  «соревновательная», 
«культурно  -  спортивная»,  «двигательная»,  «культурная  физическая  деятельность»,  «рекреационная», 
«физкультурная», «реабилитационная» и т.д.).  
Наиболее  часто  употребляется  термин  «физкультурно-спортивная  деятельность»  отражающий,  по 
мнению Ю.М. Николаева частный аспект физкультурной деятельности, еще не развитые формы институ-
та  физической  культуры.  Физкультурная  деятельность  является  разновидностью  многообразной 
общественной деятельности людей. Она представляет собой систему, подчиняющуюся всем закономер-
ностям  системного  целого.  Основные  ее  виды  –  физкультурно-рекреационная,  физкультурно-образова-
тельная, физкультурно-спортивная, физкультурно-реабилитационная. Все они связаны с удовлетворени-
ем  человеком  многообразных  потребностей  в  сфере  физической  культуры  через  сознательную 
окультуренную  двигательную  деятельность,  специфичную  для  различных  ее  форм,  с  учетом  его 
наличных способностей, а также отношений, складывающихся в процессе ее реализации между людьми.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Деятельность педагога
 
 
Цель воздействия
 
Методы и приемы 
воздействия 
Средства воздействия
 
Деятельность студента
 
 
Мотивы 
деятельности 
 
Цели 
деятельности 
Результаты 
деятельности 
Методы  
деятельности 
Средства 
деятельности 
Функции деятельности
 
 
Конструктивная 
функция 
Гностическая 
функция 
Организаторская 
функция 
Коммуникатив-
ная функция 
Проектировочна
я функция 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №4(48), 2015 г. 
141 
 
Рисунок 1 - Содержание подготовки студентов к деятельности преподавателя-тренера по физической 
культуре и спорту 
 
В  своих  исследованиях  Л.И.  Лубышева,  О.П.Петров,  В.В.Приходько,  М.В.Вронская  приходят  к 
выводу, что физкультурная деятельность, возникшая как результат прохождения человека через системы 
воспитания  и  образования,  представляет  собой  особую  сферу  общественной  деятельности,  которая 
направлена  на  воспроизводство  разнообразных  физических  качеств  человека,  необходимых  ему  для 
жизни, а также для развития специальных физических, профессиональных способностей.  
Цель  физкультурной  деятельности  –  поддержание,  сохранение  достигнутого  в  обществе  уровня 
физического развития людей, их физической дееспособности физкультурными средствами. 
Физкультурно-спортивной называют деятельность, которая ориентирована на развитие, распростране-
ние и освоение общественного опыта применения активной двигательной деятельности в целях: 
- сохранение здоровья, работоспособности и творческого долголетия (область физической культуры); 
-  содействия  нормальному  и  гармоническому  развитию  способностей  и  свойств  человека  (область 
физического воспитания); 
- предельному развитию и максимальному освоению его двигательных возможностей (область спор-
та).  Его  содержание  составляет  деятельность  общества,  специалистов  и  занимающихся  (субъекты  дея-
тельности) по реализации этих целей путем наведения адекватных процессов внешней и внутренней ак-
тивности-объекта  (занимающихся)  обеспечивающих  его  самосохранение,  саморазвитие  или 
совершенствование. 
По  мнению  С.Л.Рубинштейна  любая  личность  выражается,  прежде  всего,  в  мотивах  деятельности, 
направляющих  ее  активность.  В  исследованиях  И.Т.Огородниковой,  О.В.Петунина,  Е.Н.Богданова, 
А.А.Деркача предполагается, что мотивы формируются в зависимости от целей и задач деятельности. 
Мотивы поступления в педагогический вуз и выбора профессии преподавателя-тренера по физической 
культуре и спорту разнообразны.  По данным  проведенного нами опроса,  от  30 до 45% поступивших  в 
педагогические вузы на отделения физической культуры положительно относятся к профессии учителя. 
Около  40%  поступают  в  вуз  из-за  интереса  к  специальности,  не  имея  интереса  к  учительской 
деятельности.  От  13  до  22%  студентов  не  относятся  позитивно  ни  к  деятельности  учителя,  ни  к 
специальности,  мотивами  поступления  в  вуз  в  данном  случае  являются  либо  стремление  избежать 
службы в армии (у юношей), либо престижность высшего образования (у девушек). К концу обучения 
учительской профессии только четверть студенток отмечают, что учительствование - это их призвание. 
В.Б.Ольшанский, изучая мотивы педагогической деятельности, все их разнообразие объединил в три 
группы: 
1)
 
мотивы долженствования; 
2)
 
мотивы заинтересованности и увлеченности преподаваемым предметом; 
3)
 
мотивы увлеченности общением с детьми («любовь к детям»). 
Автором  выявлено,  что  тип  мотивации  влияет  на  характер  и  направленность  педагогических 
требований  учителя  к  учащимся.  Разносторонняя  мотивация  учителя  характеризуется  малым  числом  и 
гармоничностью  требований  к  поведению  учащихся  и  усвоению  ими  учебного  материала.  Доминиро-
вание  у  учителя  мотива  долженствования  приводит  к  предъявлению  учащимся  большого  количества 
требований  не  только  по  усвоению  учебного  материала,  но  и  дисциплинарного  характера.  Учитель  с 
доминированием  мотива  увлеченности  учебным  предметом  в  основном  предъявляет  требования  к 
усвоению учебного материала. Наконец, учитель с выраженной потребностью общения с детьми на фоне 
малого количества требований все же предъявляет больше требований к личности учащихся. 
Мотивационная сфера педагога, работающего в области физической культуры и спорта, предполагает 
склонность  к  педагогическому  труду  в  этой  области,  стремление  к  постоянному  совершенствованию, 
любовь к детям, чувство долга и ответственности за порученное дело, глубокая убежденность в большой 
общественной важности физического воспитания и спорта. 
В  диссертационных  исследованиях  A.M.  Крылова,  И.П.  Андриади  указывается,  что  педагогическая 
деятельность тренера по своей сути является управленческой деятельностью. В ней можно выделить два 
основных  этапа:  подготовительный  и  исполнительный.  Каждый  из  этапов  включает  определенные 
группы  типичных  действий,  отражающих  взаимодействие  между  тренером  и  спортсменом  в  процессе 
обучения, воспитания и тренировки. 
Эффективное управление спортивным коллективом предполагает соответствие личности требованиям 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №4(48), 2015 г. 
142 
данной  профессии.  Педагогическая  деятельность  предъявляет  следующие  требования:  структура 
специальных  знаний,  система  профессионально-педагогических  умений  и  навыков,  направленность, 
понимающаяся  по  Н.В.Кузьминой  как  «устойчивая  и  взаимосвязанная  система  целей  и  оценок, 
побуждающая человека к преодолению трудностей деятельности и овладению мастерством в ней». 
Любая деятельность может осуществляться на том или ином уровне успешности. Исследователями в 
деятельности тренера условно выделяются пять таких уровней:  
1) Репродуктивный (минимальный),  
2) Адаптивный (низкий),  
3) Локально-моделирующий (средний),  
4) Системно-моделирующий (высший).  
Каждый  новый  уровень  включает  предыдущий  и  характеризуется  качественными  сдвигами  в 
структуре знаний и умений тренера. Репродуктивный, адаптивный и локально-моделирующий уровни не 
обеспечивают единства целей, средства и системы. Здесь отвечает только высший уровень – системно-
моделирующий деятельность и поведение. 
С.М.Вайцеховский определяют в общем, виде творчество тренера как процесс создания новых путей 
решения  различных  типов  педагогических  задач  с  учетом  индивидуальных  свойств  и  особенностей 
личности.  Творческий  характер  деятельности  тренера,  однако,  не  исключает  возможность 
алгоритмизации  отдельных  действий  тренера.  Овладев  определенными  алгоритмами,  тренер  может 
творчески приспосабливать данные приемы к новым ситуациям.  
Профессионально-педагогические  умения  и  навыки,  уровень  их  развития,  во  многом  определяют 
успешность  деятельности  тренера.  Состав  и  характер  этих  умений  определяется  как  особенностями 
педагогической деятельности вообще, так и спецификой педагогической деятельности в частности. С.М. 
Вайцеховский,  А.А.Исаев,  Е.П.Каргополов  умения  тренера  классифицируют  в  соответствии  со 
структурой  его  деятельности  –  конструктивные,  организаторские,  коммуникативные  и  гностические 
умения. 
Проблемы  профессионально-педагогических  умений  специалиста  в  области  физической  культуры  и 
спорта  достаточно  широко  освещены  в  исследованиях  Н.Т.Чаяускене,  И.Н.Решетень,  С.Н.Кудинова, 
Е.К.Кустобаевой и др. 
Понятие педагогическое мастерство относится не к отдельному, пусть к совершенному умению, а к 
некоторой  совокупности  умений,  Эти  умения  могут  быть  сформированы  на  разных  уровнях,  что  и 
обуславливает  качественную  своеобразанность  и  индивидуальность  педагогической  деятельности.  По 
мнению  Н.В.Кузьминой  высшим  проявлением  педагогического  мастерства  является  педагогическое 
творчество. Таким образом, педагогическое мастерство тренера есть комплекс умений, необходимых для 
продуктивного решения педагогических задач. 
Вышеизложенное показывает, что к проблемам деятельности специалистов по физической культуре и 
спорту уделялось и уделяется пристальное внимание. Однако в связи с перестройкой в системе высшего 
образования,  а  также  с  постоянными  изменениями  в  Госстандарте  специальностей,  переосмыслением 
роли той или иной дисциплины в учебном процессе, данная проблема остается актуальной. 
 
1
 
Петров  О.П.  Формирование  у  студентов  мотивов  к  занятиям  физкультурно-спортивной  деятельностью: 
Автореферат дис. ...к.п.н. - Алма-Ата, 1989. - 25с. 
2
 
Визитей Н.Н. Образ жизни, спорт, личность. - Кишинев: Штиинца, 1980. 
3
 
Приходько В.В., Вронская М.В. Институт права на охрану здоровья в контексте реализации приоритетных 
проектов  //  VIII  научно-практическая  конференция  преподавателей,  студентов,  аспирантов  и  молодых  ученых.  – 
Таганрог, 2007 г.: Сборник докладов: В 2-х т. - Т. 1. – С.75-79. 
4
 
Лубышева Л.И. Теоретико-методологические и организационные основы формирования физической культуры 
студентов: дис. ... докт.пед.наук. - М., 1992. – 476 с. 
5
 
Рубинштейн С. Л. Проблемы общей психологии. – М.: Педагогика, 1973. – 369с. 
6
 
Железняк  Ю.Д.,  Кашкаров  В.А.,  Кравцевич  И.П.  и  др.  Педагогическое  физкультурно-спортивное 
совершенствование: учебное пособие для вузов. – М.: Академия, 2005. – 384 с.  
7
 
Огородникова И.Т., Петунин О.В. Формирование профессионального мастерства учителей физкультуры. - М.: 
Просвещение, 1980. – 112с. 
8
 
Богданов Е.Н., Деркач А.А. Акмеология: диагностика профессионально-педагогической деятельности. Учебное 
пособие. - М.: РАГС, 1996. -88с. 
9
 
Николаев  Ю.М.  Условия  реализации  воспитательного  потенциала  подросткового  досугового  объединения 
культурно-оздоровительной направленности: Дис. … к.п.н., - М., 2002. – 152 с. 
10
 
Андриади И.П. Дидактические умения тренера и их формирование.: Автореферат дис. … к.п.н. – М., 1983. – 
24 с. 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №4(48), 2015 г. 
143 
 
Түйін 
Бұл мақалада дене шынықтыру және спорт мамандығы бойынша студент жастарды оқытушы – жаттықтырушы 
қызметіне  даярлау  қағидалары  сипатталады.  Сонымен  қатар,  бұл  жаттықтырушы  қызметіне  мамандар  даярлау 
мәселелеріне  көп  көңіл  бөлінген  және  көңіл  бөлініп  келеді.  Жаттықтырушының  педагогикалық  қызметі  негізінде 
басқару  болып  табылады.  Бұл  жерде  екі  кезеңді  бөліп  айтуға  болады:  дайындық  және  орындаушы.  Кезеңдердің 
әрқайсысы  жаттықтырушы  мен  спортшы  арасындағы  машықтану  үрдісі,  оқыту  және  тәрбие  беру  әрекеттерін 
айқындаушы  өзіне  тән  топтық  әрекетке  ие.  Педагогикалық  шеберліктің  ең  жоғарығы  айқындалуы  педагогикалық 
шығармашылық  болып  табылады.  Жаттықтырушының  педагогикалық  шеберлігі  бұл  педагогикалық  міндеттерді 
тиімді шешуге арналған оның кешенді біліктілігі.  
Түйін  сөздер:  оқу  үрдісі,  дене  шынықтыру,  педагогикалық  қызымет,  оқытушы-жаттықтырушы,  рекреация, 
реабилитация 
 
Summary 
This article describes the content of training students in the activities of the teacher-trainer on physical culture and sport is 
characterized by a complex function of the desired activity. Тo the problems of the activities of specialists in physical culture 
and  sport  has  been  paid  close  attention.  Pedagogical  activity  of  the  trainer  in  essence  is  administrative  activity.  In  it  it  is 
possible to allocate two main stages: preparatory and executive. Each of stages includes certain groups of the typical actions 
reflecting  interaction  between  the  trainer  and  the  athlete  in  the  course  of  training,  education  and  training.  The  highest 
manifestation of pedagogical skill is pedagogical creativity. Thus, pedagogical skill of the trainer is a complex of the abilities 
necessary for the productive solution of pedagogical tasks. 
Keywords: educational process, physical education, teaching activities, teacher-trainer, recreation, rehabilitation 
 
146УДК 378. 14 
 
БОЛАШАҚ МАМАННЫҢ СУБЪЕКТІЛІГІН ДАМЫТУДАҒЫ 
ҒЫЛЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ ИНТЕГРАЦИЯСЫ 
 
Г.К. Шолпанқұлова – п.ғ.к., профессор, 
Г.Оралбаева – «Педагогика және психология мамандығының 2 курс магистранты, Абай ат. ҚазҰПУ 
 
Қазіргі  нарықтық  жағдайдағы  жоғары  білім  беру  жүйесінің  деңгейі  қоғамның  даму  үдерісімен,  ғылымның 
практикамен интеграциялануымен және оның үнемі жетілдірілуімен сипатталады. Ғылым мен практика бірге дамып 
келе  жатқан  қоғамда  жоғары  оқу  орнындағы  білім  берудің  сапасы  мен  деңгейін  көтеру  мақсатында  жаңа 
технологияларды  меңгеріп,  жаңаша  ойлайтын  болашақ  мамандарды  тәрбиелеу  өзекті  мәселелердің  бірі.  Осы 
мақсатта еліміздің жоғары оқу орындарында ғылыми-зерттеу институттары құрылуда. 
Тірек сөздер: ашық білім беру кеңістігі, тенденция, интеграция, ғылым мен практиканың интеграциясы 
 
Еліміздің әлемдік біртұтас білім беру кеңістігіне ену жағдайында жоғары білікті мамандар дайындау 
сапасын  арттыру  бүгінгі  күні  білім  беру  жүйесінің  ең  маңызды  мәселелерінің  бірі.  Осы  мақсатта 
мемлекетіміздің  даму,  жаңару  жолында  әлемдік  білім  беру  кеңістігіне  кіру  қажеттілігі  туындап  отыр. 
Қоғамдағы  үдемелі  өзгерістер  педагогикалық  білім  беру  жүйесінде  болашақ  мамандардан  жаңа  кәсіби 
ойлауды көздейді.  
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев «Қазақстан -2050» стратегиясында «Бәсекеге 
қабілетті  дамыған  мемлекет  болу  үшін  біз  сауаттылығы  жоғары  елге  айналуымыз  керек»  -  деп,  білім 
саласының алдында зор міндет жүктеген болатын [1].  
XXI  ғасырда  жаһандану  жағдайында  жастарға  білім  беруде  әлемдік  қоғамдастықта  интеграцияның 
орны мен рөлі айрықша маңызды. Қазіргі таңдағы халықаралық қатынастардағы интеграциялық үрдістер 
әлемнің даму тенденциясы мен заңдылықтарының негізі болып табылады. Бүгінде бүкіл әлемді интегра-
циялық  бірлестіктер,  одақтар  және  топтардың  жиынтығымен  түсіндіруге  болады.  Соның  ішінде, 
Қазақстан  Республикасында  да  интеграция  дамыған  интеграциялық  үдеріс  ретінде  қарастырылады,  ал 
халықаралық  қоғамдастық  Қазақстанды  бүгінде  жаһандық  үдерістерге  беделді  де  ықпалды  қатысушы 
ретінде таниды.  
Қазіргі кезде білім беру қоғамның күштерін (қоғамдық, ғылыми және өндіргіш) интеграциялауға қол 
жеткізудің  қажетті  шарты,  әрі  құралы  болып  табылады.  Сондықтан  білім  беру  оқушының  жүйеленген 
білімді,  біліктілік  пен  дағдыны  меңгеруі,  ақыл-ойы  мен  сезімін  дамытуы,  дүниеге  тұтас  көзқарасын, 
танымдық  белсенділігін  қалыптастыру  процесі  және  оның  нәтижесі  болып  табылады.  Бұл  өркениеттің 
жоғары деңгейге жетуі үшін құбылыстар мен заттардың жан-жақты байланысын, қоғамдық және табиғи 
процестердің  көп  жақтылығын,  бірлігін  терең  талдауды  талап  ететін  пәнаралық  білімді  синтездеудің 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №4(48), 2015 г. 
144 
қажеттігін көрсетеді. 
Қазіргі білім зерттеу объектісі білім беру жүйесінің барлық ғылым бөлімі, оның қоғаммен, адаммен 
өзара  әрекеттестігі  болып  табылатын  жаңа  әдіснаманы,  ғаламдық  теорияны  дайындауды  талап  етеді. 
Білімнің дамуы жүйе ретінде тұтас, ғаламдық ойлауды дайындау үшін қажетті әдістемелік білімді жүйе 
арқылы жүзеге асырады. Демек, бұл білімдер гуманитарлық, негізгі және техникалық ғылымдар негізінде 
алынып,  ғылымның  әлемдік  даму  деңгейіне  бағытталуы  тиіс.  Ол  алдымен  білімнің  бірлігін,  көп 
өлшемділігін, сонымен қатар бір мезгілде оқыту, тәрбие және тұлғаның шығармашылық дамуының өзара 
байланысын қажет етеді.  
Сондықтан қазіргі ғылымның дамуы төмендегі ерекшеліктерімен сипатталады: 
- ғылым дифференциациясы бір саладан басқасына зерттеу әдісін көшірумен, кешенділікпен, ғылыми 
білім синтезімен, интегративті процестермен үйлестіріледі; 
-  білім  интеграциясы  негізінде  ғана  әр  түрлі  саладағы  мамандардың  зерттеу  нәтижесі  мен  жеке 
ғылыми қорытындысы мәселелері жан-жақты жүйеде түсіндіріледі; 
- ғылымдар ақпаратты қолдану нәтижесінде дәл болып табылады; 
-  қазіргі  ғылым  кеңістік  пен  уақыт  бойынша  қарқынды  дамиды,  ғылыми  идеяның  пайда  болуы  мен 
оны өндіріске ендіру арасындағы қарама-қайшылық азаяды; 
-  бүгінде  ғылыми  жетістік  қоғамдық  жоспарлау  мен  зерттеу  объектісі,  ұжымдық  іс-әрекет  нәтижесі 
деп есептелінеді; 
- объектілер мен құбылыстарды зерттеу жүйелі, кешенді жүргізіледі;  
- объектіні тұтас зерттеу синтетикалық ойлаудың қалыптасуына мүмкіндік туғызады. 
Мұндай  ерекшеліктер  білімнің  мәні  мен  мақсатын  өзгертуге  себепші  болатын  ғылыми-техникалық 
революцияның кілті ретінде бүгінгі білімнің даму перспективасы мен заңдылығын түсінуге көмектеседі. 
Қазақстан  Республикасындағы  білім  беруді  дамыту  саласында  жоғары  білім  берудің  жаңа  сапасына 
қол  жеткізуде  оқытудың  мақсатын  және  білім  берудің  жоспарланған  нәтижелерін  қайта  қарауды  талап 
етеді. Бұл білім берудің мазмұнына, оқыту технологиясына өзгеріс енгізу қажеттілігінің бір көрінісі. Осы 
мақсатқа  қол  жеткізу  үшін  Қазақстан  Республикасының  білім  туралы  тұжырымдамасы  ойлы, 
интеллектуалды  білімді  тұлғаны  қалыптастыруға  бағытталған  және  қазіргі  білім  жүйесі  білім 
алушылардың  танымдық  белсенділігін  дамытатын  оқытудың  дәстүрлі  емес,  белсенді  түрлері  және 
әдістерін оқу үдерісіне енгізу бағытында құрылуы тиіс. 
Жоғарыда аталған мәселелердің барлығы ЖОО-да қоғам сұранысына жауап беретін білікті де білімді, 
жан-жақты  дамыған,  құзыреттілігі  қалыптасқан  тұлғаны  дайындаудың  ұтымды  жолы  ретінде  оқыту 
үдерісінде  интеграция  негізінде  студенттердің  толеранттылығын  қалыптастырудың  теориялық  - 
әдіснамалық негіздерін айқындау болып табылады.  
Бүгінгі  қоғамдық  даму  кезінде  әлемдік  білім  берудегі  интеграцияның  алдымен  кешенді  сипатын 
қарастыру керек. Білім беру интеграциясының негізгі мақсаттарының бірі - адамды тәрбиелеудегі әлемдік 
одақтағы  күштің  бірігуі.  Білім  берудегі  интеграция  экономикалық,  саяси  және  басқа  да  орталардағы 
интеграциялық үдерістерді дамыту элементтерін тұрақтандыруға қабілетті. Әлемдік білім беру кеңістігін 
құрудағы негізгі мақсаттың бірі - әлемдегі білім беру сапасын көтеру.  
Ашық  білім  беру  кеңістігі  білім  алуға  ықылас  білдірген  азаматтарға  қол  жетімді,  білім  алушының 
негізгі  көзқарастарын,  қызығушылығын  ескере  отырып  білім  берудің  икемді  жүйесі.  Сондықтан  ашық 
білім беру кеңістігінің негізгі сипаттамаларына:  

 
бірегейлігі – білім беру жүйесініңсапасы әлеуметтік сұранысқа сәйкестендіру.  

 
бағыттылығы  –  мақсатқа  жету  үшін  сыртқы  факторларға  байланысты  тұлғаның  кәсіби 
құндылықтарын дамыту.  

 
икемділігі – әлеуметтік ортаға, ұйымға бейімделу, өзін-өзі ұйымдастыру қабілетін жетілдіру. 

 
иерархиялығы - инфрақұрылымның болуы, т.б. назар аударылады. 
Ашық білім беру кеңістігі жағдайында қоғамның негізгі талабы болашақ маманның шығармашылық 
қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамытуға бағытталған.  
Қоғамның нарықтық экономикаға көшуі жоғары оқу орындарынан нарықтық заманға сай мамандарды 
дайындауды  талап  етеді.  Бұл  үшін  университеттер  кәсіби  жоғары  білікті  мамандар  даярлауы  қажет. 
Көптеген  ғалымдардың  зерттеулері  ғылым  мен  білімнің  ұштаспауынан  бірнеше  қайшылықтар 
туындағанын зерттеген. 
Қазақстан  Республикасындағы  білім  беруді  дамытудың  2011–2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік 
бағдарламасында [2] «педагог кадрлардың кәсіби біліктілігін дамытуға басты назар аудару қажет екені» 
қарастырылған.  Себебі, әлемдік білім беру кеңістігіне ену үшін  нәтижеге бағдарланған  білім беріп, тек 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №4(48), 2015 г. 
145 
білікті мамандар дайындап қана қоймай, олардың бәсекеге қабілетті маман болуына ықпал ету керек.  
Ғылым мен практиканың интеграциясы болашақ мамандар дайындаудағы жоғары білім беру жүйесін-
дегі жетекші бағыттардың бірі. Интеграция үрдісі - жоғары оқу орындарында пәндерді оқытуда жинақ-
талған кешенді білімдерді қоршаған ортадағы әртүрлі өзгерістерді танып білудегі білімдердің жиынтығы. 
Интеграциялау арқылы білім беру жүйесі мен құрылымында нақты және терең ғылыми түсініктердің мәні 
түсіндірілуде. Болашақ маманның субъектілігін дамытуда көптеген әдістер: индукция, дедукция, талдау, 
жинақтау, салыстыру, тәжірибе жасау және бақылау қолданылады. Осылайша, біз оқу қызметінің негізгі 
түрлері бойынша ғылым мен білімнің интеграциясына назар аударамыз. Интеграция ғылымның тарихи, 
генетикалық, әлеуметтік және функционалдық аспектілерін біріктіру деңгейін көрсететін еліміздің білім 
беру жүйесіндегі жаңа өзгерістер. Бұл объективті жағдайлар адамзат қоғамының өмір сүруіне байланыс-
ты мамандардыңадамдармен жұмыс жасауда логикасын түсінуге мүмкіндік береді. Интеграция әлемнің 
тұтас бейнесін жасауға бағытталғандықтанмамандардың терең қарым-қатынастарды, ғылыми көзқараста-
ры арқылы қайшылықтарды, өмірге деген сүйіспеншілікті және барлық құбылыстарды көруге, үйренуге 
бағытталады. 
Осы тұрғыда білім берудегі халықаралық интеграция интернационализация үдерісінің дамуының және 
оның  ұлттық  білім  беру  жүйесіндегі  интеграцияның  деңгейіне  жету  нәтижесі  болып  табылады. 
Интеграция үшін ұлтаралық білім беру сапасын өзара кіріктіру арқылы дамыту және өзара толықтыру, 
ұлттық білім беру жүйесінен өзара тәуелділік сипат алады. Біздің пайымдауымызша, қазіргі таңда әлемдік 
білім беруде интеграциялық бірігудің біршене түрін анықтауға болады. Олар: 
- әртүрлі ел тобындағы білім беру жүйесіндегі интеграциялық бірігу; 
-  басқа  елдердегі  тарихи-мәдени  қарым-қатынас  негізінде  белгілі  бір  даму  деңгейіндегі  білім  беру 
саясатының міндеттері мен мақсаттарына ұқсас интеграциялық бірігу; 
- ұлттық білім беру жүйесінде жаңашыл технологияларды қолдану, шет елмен тәжірибе алмасу; 
-  интеграциялық  бірігудің  ең  жоғары  түрі,  бұл  -  оқытудың  барлық  деңгейіндегі  бірыңғай  білім  беру 
саясатын қалыптастыру. 
Жоғарыда  айтылған  ой-тұжырымдар  интеграцияның  мақсатын  шарты  түрде  екіге  бөліп  көрсетуге 
мүмкіндік береді: әлемдік (жаһандық) және ұлттық (жүйеішілік, яғни күрделі қалыптасқан жүйе ретінде 
мемлекет ішілік). Білім интеграциясының әлемдік мақсаты әлемдік қауымдастықтың прогресі, жаһандану 
жағдайлары  алдындағы  саяси  экономикалық  жүйенің  тұрақтылығы,  өзара  түсіністікке  қол  жеткізу, 
халықтар  арасындағы  толеранттылық.  Интеграцияның  ұлттық  (жүйеішілік)  мақсаты  бір  мемлекеттің 
білімдік әлеуетінің мүмкіндігін екінші мемлекетке біріктіру, дамыту, бекіту.  
А.С. Безруков өз еңбегінде интеграцияға: «процестің жекелеген қасиеттердің, сапалардың, белгілердің 
бірігуі нәтижесінде жаңа сипаттамаларға ие болуы» - деген анықтама береді [3].  
Интеграцияның  жетістігі  үш  әдіснамалық  қағидаларды  сақтағанда  жүзеге  асырылуы  мүмкін.  Олар: 
жүйелілік,  құрылымдық,  функциялау.  Бұл  мәселе  туралы  С.  Л.  Франк,  А.Ф.  Лосев,  В.П.  Зинченко  өз 
еңбектерінде қарастырған [4].  
Заманауи  қоғамдағы  бәсекеге  қабілетті,  шығармашыл,  жаңа  өзгермелі  жағдайларға  тез  бейімделуге 
дайын,  алған  білімін  қоғамға  пайдалы  іс-әрекеттер  жасауда  жүзеге  асыратын  маманды  дайындау 
интеграциялық көзқарас арқылы жүзеге асырылуы керек.  
Ашық  білім  беру  кеңістігі  жағдайында  болашақ  маманның  субъектілігін  дамытудағы  ғылым  мен 
практиканың интеграциясы мынадай оң нәтижелер береді:  

 
студенттердің ғылымдағы жүйелілік пен байланыстылықтың мәнін түсінуге; 

 
білімін кешенді түрде ғылыми тұрғыдан жағдайға байланысты дұрыс қолдануға; 

 
өзінің  білімінің  толық  қалыптасуына  деген  көзқарасы  қалыптасыпк  тұлғаның  жан-жақты  дамуына 
әсер етеді; 

 
студенттердің танымдық процестердегі көзқарасы, ойлау, талдау дағдылары жетіледі; 

 
болашақ маманның әртүрлі құралдармен және адамдармен жұмыс істей білу шеберлігі қалыптасып, 
түрлі мекемелерде кәсіби міндеттерін жетілдіретін болады. 

 
оқу мен қатар кәсіби қызметінің жандануына жағдай жасалады. 
Қоғамдағы тұрақсыздық жас маманнан қандай ұйымда жұмыс істеуіне қарамастан, ең бірінші кәсіби 
тұрғыдан  ойлануды,  мәселені  шешуде  нақты  деректерді  негізге  ала  отырып  шешім  қабылдауды  талап 
етеді.  Болашақ  маманның  субъектілігін  қалыптастыру  тек  ғылым  мен  практиканың  интеграциясы 
негізінде жүзеге асырылады (Сурет -1). 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №4(48), 2015 г. 
146 
Зерттелген мәселені қорытындылау 
 
 
 
иновациялық жобаларды  
дайындау 
 
 
 

жүктеу/скачать 5,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: