Сайын Назарбекҧлы
жүктеу/скачать 1,49 Mb. Pdf көрінісі
|
Шырақшы: Бекет – адамдарды түрікпен, қазақ деп бӛлмейтін. Маната: Сол кезде ортаға Орынбор би шықты. Түрікпен ағайындар! Бекеттің сӛзін естідіңдер ғой! Ол бүгін бергелі отырған анттарың ақ - қараны анықтамайды деді ғой! Сіздер қалай ойлайсыңдар! Не дейсіңдер бұл сӛзге! – деп еді. Шырақшы: Ештеңеге илікпейтін түрікпен биінің “Ант! Ант! Ант!” деп үш рет жауап қайтарған даусы менің құлағымды әлі тұр. Маната: Содан кейін Бекет сӛзін қайта бастап кетті. “Ант” деп үш қайталадыңдар! Анттасамыз деп зорлап отырған сіздерсіздер, түрікпен ағайындар! 117 Бірлікке шақырып едік, қабылдамадыңдар! Пәтуаға шақырып едік, илікпедіңдер! Енді қайтеміз?.. Енді Алладан тілек тілейміз дағы!.. Бірақ бір - бірімізге жамандық тілемелік! Шырақшы: Сол кезде түрікпен биі: “Баста Бекет! Тіле Алладан тілегіңді! Бер антыңды! Дәлелде ақтығыңды!” – деп айқайлап жіберді. Маната: Құданың құдіреті ұзақты күнге қаққан қазықтай қозғалмай тұрған қара атқа жан біткендей болып, тұрған жерінде шыр айнала, қозғала бастады. Жиналған мыңдаған халықтың құлағын жаңғырта сол кезде Бекеттің дауы қайтадан саңқылдап кетті. Екі алақанын кӛкке кӛтеріп: Ей, Ҧлы Жаратқан! Біздің ісіміз ақ болса, ӛз жолыңа садақа, мына қара тҧлпарды ат! Ей, Ҧлы Жаратқан! Біздің ісіміз қара болса мына бізді ат! – деп үлгерді, тек қана. Сол сәтте қара тұлпар аспанға шаншыла шапшып, шалқалай құлап түсті. Бекет пен Қошан аяқтарымен тік түсіп, аман қалды. Аспан асты күңіреніп кетіп еді, сол мезет!.. Зияратшы: Құдірет - ай! Маната: Біреулер күн күркіреп еді деп жүрді, кейін... Біреулер қара атқа найзағай түсті десті... Шырақшы: “Бізді ат” деп қолындағы етік тігетін бізді ер басына шаншыған екен дейді, жұрт! Содан барып Бекет адайлардың Алла Тағала алдындағы күнәсін етік тігетін бізге аударған екен деп таңдайын қағатын еді, үлкендер... Зияратшы: Қайран аруақты бабалар - ай! Шырақшы: Бұны біз кӛзімізбен кӛрдік. Ерге шаншыған біз ортасынан қақ бӛлінген екен. Маната: Ісіміз ақ болса, ӛз жолыңа садақа деп атаған қара тұлпардың тұяқ серіппей кеткені Алланың адайлар садақасын қабыл еткені, істің ақтығы деп қабылданды. Зияратшы: Біздің қақ бӛлінгені не сонда? Шырақшы: 118 Ел тентексіз бола ма? Күнәсіз адам бола ма? Бекет - Ата бізді ат деп тілек тілегенде адайларды емес, етік тігетін бізді ниет еткен дейді. Алла ниетін қабыл еткен. Содан барып біз қақ бӛлінген. Бекеттің қасиеті, құдіреттің күші деген осы!.. Зияратшылар: Бекет! Бекет! – деп, толқи бастайды... Маната: Сол ант берген кез есіме түссе, кӛз алдыма сол күнгі адайлардың шексіз бақытты, шатты жүздері келеді... Құлағыма Қараман - Ата басынан жан - жаққа тарап бара жатқан аттылардың тұяқ дүбірі мен жұрттың “Бекет!, Бекет!” деп ұран шақырған даусы келеді... Зияратшы: Аруағыңнан айналайые атажан! Маната: Сол “Бекет” ұранымен адайлар ортасына бірлік пен береке де кірген еді... Зияратшылар: Бекет! Бекет! Бекет - Ата! Ер Бекет! Пір Бекет! деп қайталай бастайды... Шымылдық жабылады. “Алла!, Бекет!” деген дауыстар қабаттаса естіледі. “Бекет! Бекет! Бекет!” деп ұран шақырған дауыстар естіледі.... “Бекет” деген ұран дауыстарға алыстап бара жатқан ат тұяғының дүбірі қосылады. Сахна сыртынан “Бекет - Ата” әні естіледі... Бекет - Ата Ӛлеңін жазған Сайын Назарбекұлы Әнін жазған Ӛмірзақ Оспанов Анттасқан шақта ары да болған елiнiң, Ұл - қызын қорғап арқасын тосқан керiмiм. Адассам бағдар, нұр шашқан Темiрқазығым, Жасыса намыс суарып алар кӛрiгiм. Ер Бекет - ата, ӛзiңсiң елдiң ҧраны, Кӛтерген туың желбiрей жайнап тҧр әлi. Маңғыстау ойы, даласы қазақ Пiр тҧтты, Ӛзiңе арнап лаулайды жаққан шырағы. Қайырмасы: 119 Шұғыла шашып мейiрiн маңға тарата, Алысты жақын етедi ғажап бiр Ата. Желей гӛр Ата, жебей гӛр Ата – бата бер, Ер Бекет - Ата, Әулие - Ата, Пiр - Ата! Ер Бекет - Ата, Әулие - Ата, бата бер Ата, Пiр Бекет - Ата! Сайын Назарбекұлы Ақтау. 2006 ж. Мазмҧны Алғы сӛз 2 Бірінші бӛлім. Ер анты Бірінші кӛрініс. Намыс 4 Екінші кӛрініс. Қожаназар аулында 13 Үшінші кӛрініс. Мәсбатар аулында 14 Тӛртінші кӛрініс. Билер шешімі 17 Екінші бӛлім. Ару анты Бірінші кӛрініс. Ақшолпан анты. 24 Екінші кӛрініс. Отбасы 30 Үшінші кӛрініс. Суық хабар 32 Үшінші бӛлім. Ел анты Бірінші кӛрініс. Билердің соңғы кеңесі 36 Екінші кӛрініс. Бекет - Ата басында 38 Мазмұны 46 120 20 наурыз. Сағ. 08 -28. ЕҢ АСЫЛ МҦРА (қияли - тарихи драмалық шығарма) Мазмұны 1 бӛлім. Қазығұрт басындағы кездесу 4 2 бӛлім. Бабалары мен балалары 9 3 бӛлім. Ӛсиет 23 4 бӛлім. Талқы 36 5 бӛлім. Бірлік 45 121 Басты кейіпкерлер: 1. Томирис ҧрпағы – Біздің дәуірімізге дейінгі 529 жылы сақ елін бағындырмақ болған парсы патшасы Кирді талқандаған Томирис патша - айым ұрпағы. Түркістан қаласынан келген. 2. Қҧлтегін ҧрпағы – Біздің дәуіріміздің 732 жылы ӛмірден ӛткен, Түрік қағанатының қағаны Құлтегін ұрпағы. Маңғұлдар елінен келген ер адам, 30 жаста. 3. Баязит ҧрпағы – 1396 жылы, Кіші Азияға Европа елдерінің рыцарлары ҧйымдастырған крест жорығын кҥйрете жеңген (рыцарлар осыдан кейін крест жорығын армандауды қойған болатын) тҥркілік қолбасшының ҧрпағы, 35 жаста. “Бҧл жҧдырықтай Әлемге екі жҧлдыз жараспайды” деген сӛзі ҥшін 1402 жыла Ақсақ Темір Анкара тҥбінде Баязит әскерін талқандаған. Сол соғыста Баязит ӛлген. Баязит сҧлтан Еуропаның бірнеше елдерін (Болгария, Македония) бағындырған. 4. Едіге ҧрпағы – Шыңғыс ханнан Маңғыстауға қашып тығылып, қайыршылықта ӛлген Хорезмшах Мұхамметтің ұлы Джалаладдинді 1231 жылы қапыда жазым еткен жалдамалы курд батырын іздеп тауып, 1240 жылы жекпе - жекте жеңіп шыққан, ұзақ жылдар бойы Алтын Орда мемлекетінің әскери қолбасшысы болған, әрі ел ноқтасын ұстаған Ер Едіге тұқымы. Астарханнан келген. Ер адам, 40 жаста. 5. Қазтуған жырау ҧрпағы –ӛз заманындағы ұлы мемлекет Алтын Орданың ыдырап бара жатқанын кӛзімен кӛріп зар жылаған (1420 жылы қайтыс болған), адам Ер адам, 45 жаста. Сарайшықтан келген. 6. Бҧхар жырау ҧрпағы – Арқа қазағы. Ер кісі, 50 жаста. 122 7 . Қазақбай – Осы заман адамы, парасатты кісі, 60 жаста. Алматыдан бұл араға дәрі шӛп жинауға келген. 8. Ақын. Суырып салма ақын. Ер кісі, 30 жаста. Ұлытауда тұрады. Үйленбеген, Томирис ұрпағына ғашық болып қалады. Бұл араға кездейсоқ келген. 9. Бейбарыс ҧрпағы – Ақынның жолдасы. Ер кісі, Мысырдан келген. 30 жаста. Бұл араға кездейсоқ келген. 10. Ақсақ Темір ҧрпағы. Самарханнан келген. 1 бӛлім. Қазығҧрт басындағы кездесу Барлық уақиға Қазықұрт тауының басында 2001 жылы Наурыз айының 22 - де, Ұлыстың Ұлы күні, таңсәріде ӛтеді Бұл бӛлімде ежелгі заманнан жеткен бабалар аңызын мың жыл бойы ауыздан ауызға ауыстырып, кӛңілден кӛңілге кӛшіріп, ӛздеріне рухани азық еткен, сол мұраны бұ күндерге жеткізген адамдар ұрпағының, ғажап жандардың Қазығұрт тауының басындағы кездесуі туралы баяндалады. Тау басы. Таң атып келе жатады.Сахнада тау басында дәрілік шӛп жинап жүрген, жасы алпыстардағы бір адам (Қазақбай) ұзақ, телміре шӛп гүлдерін 123 бақылап, тас үстінде отырады. Тау басына бір қыз (Томирис ұрпағы) кӛтеріледі. Қолында ӛрнекті киіз қапты жиналмалы домбырасы болады. Томирис ҧрпағы. Сәлем бердік! Отырған адам шошып қалады. Қазақбай. Уағалайкум - ас - салам!.. Томирис ҧрпағы. Кешірерсіз, ағасы! Шошытып алдым - ау деймін!.. Жолым болғыш жан екенмін ғой, мен деген! Мына тау басында Сізді кездестіргеніме қандай қуанып тұрмын десеңізші!. Қазақбай. Мына сары - ала - таңда… есіз тауда… кенеттен… шошып қалғаным рас... Жарқыным - ау! Қыз баламысың! Неғып жалғыз жүрген жансың? Томирис ҧрпағы. Әкемнің айтқаны шындық болса жалғыз бола қоймаспын деп келе жатыр едім. Неге жаңғыз боламын, Сіз менен де бұрын келіп үлгеріпсіз ғой. Бұлардың қасына жақын келген тағы бір кісі әңгімеге араласады. Қҧлтегін ҧрпағы. Таңдарың қайырлы болғай!.. Есіз тау демеңіз, ағасы. Неге есіз болсын! Таң атып үлгермей жатып тӛбесінде арыстай - арыстай боп, үш бірдей ұл - қызы тұрған тау есіз болушы ма еді?.. Ал біздер, шет елде жүрген қазақтар, ӛмір бойы бұл жерді, осы Қазығұрттың топырағын аяғымызбен баспасақ та, осы таудың тасы мен шӛбін кӛзімізбен кӛрмесек те ӛзімізді осы таудың бауыройында туғандай сезінеміз. Сағынамыз. Қазақбай. Жолың болсын, шырағым!.. Бірің кенеттен абайсызда шошытып, енді бірің қапияда сӛзбен матап, ағаларыңды іске алғысыз еттіңдер - ау, іні - қарындастарым!.. Мен “есіз” деген сӛзді бұ тау басында адамдар тұрмайды деген мағынада айтып едім. Әйтпесе қазақ халқы жер бетінде тірі тұрғанда қасиетті Қазығұрт есіз болушы ма еді, егесіз болушы ма еді!.. Шет ел болғанда қай жақтан келдің, шырағым? Қҧлтегін ҧрпағы. Мұңғұл жеріненмін. Баян ӛлкесіненмін. Ӛзіңіз қай елден келдіңіз? Қазақбай. Мен кӛктем мен күздің кӛп күндерін Алматыдан келіп осы тау басында ӛткізетін адаммын. Дәрі шӛп жинаймын. 124 Кӛкжиектен күн шапағы қылаңданып, аспанды арайландыра түседі. Ұзақ жолдан шаршап келе жатқандары байқалғанымен, жүздерінде таңырқау мен қуаныш сезімдері басымырақ адамдар тау басына жинала бастайды. Тау басына тағы екі кісі кӛтеріледі (Баязит және Қазтуған ұрпақтары қосарлана сәлем береді). Тұрғандар жамырай сәлем алады. Қазақбай. Астафралла! Кӛктен нұр боп жауып жатырсыздар ма? Әлде жерден кӛктеп шығып жатырсыздар ма? Күн нұрымен қосылып Қазығұрт басын гүл жайнатып жібердіңдер ғой, айналайындарым - ай!.. Қай жаққа бет түзесеңдер де, не мақсатпен жүрсеңдер де жолдарың болғай, іні - қарындастарым!.. Баязит ҧрпағы. Ағасы, Нұх пайғамбардың кемесі қалған қасиетті Қазығұрт тауының басы дейтін жер осы ма екен?.. Қазтуған ҧрпағы. Осы, осы!.. Аға, мына кісі алыстан, Түріктер жерінен, келе жатқан, тегі түркі ағайын екен. Жолға бірге шығып едік. Осы сұрағымен менің есімді тандырып жіберді. Қазығұрт тауы осы деңізші, жаны тынышталсын. Қазақбай. Осы, шырағым, осы. Япырым - ай, анау жақтан да кісілер кӛріне бастады… Бұ не ғажап?.. Асылы бұл тегін болмас… Жүрегімнің әлденеге ӛрекпіп бара жатқаны, бір жақындап қалған қуанышты сезгендей ме, ӛзі!?. Жақсылыққа кӛрінгей дағы... Томирис ҧрпағы. Тегін емес, аға! Тегін емес! Баязит ҧрпағы. Шет елден, шет жерден мен секілділер келіп жатқанда, қалың қазақтың қақ ортасындағы бұ тау басы бүгін қалың қазаққа толар - ау!. Бұларға Едіге ұрпағы келіп қосылады. Едіге ҧрпағы. Қайырлы таң болғай! Жынды адамдай тау басында жаңғыз тұрар ма екенмін деп, Орынбордан осында жеткенше ӛзімнен - ӛзім ұялып келе жатыр едім. Бұл тіршілікте мен секілді Қожанасырлар әлі де бар екен. Құдайға шүкір!… Мені осында жетектеп әкелген аңыз ӛмір бойы күдікті боп кӛрініп келіп еді, енді ғана шындық екеніне кӛз жете бастағандай. Тұрған топқа тағы бір кісі қосылады (Бұхар жырау ұрпағы). 125 Бҧхар жырау ҧрпағы. Ассалаумағалайком, бауырлыр!.. Үлгердім - ау! Кешігіп қаламын - ау деп қатты қауіптеніп едім, Құдайға шүкір, үлгердім - ау!.. Тағы бір кісі, Ақсақ Темір ұрпағы, келіп қосылады. Ақсақ Темір ҧрпағы. Ассалаумағалайкум! Мына тұрған Ташкеннен ең бірінші болып тау басына кӛтерілемін ғой десем, халық жиналып қалыпты ғой. Қазақбай. Ал, сіздердің де жолдарың болғай, қарақтарым!.. Таң атпай бұ тау басына қалай жинала қалдыңдар?.. Қатты таңырқап тұрмын… Жӛндеріңді айтыңдаршы, жарқындарым!.. Кӛкжиектен күн кӛтеріле бастайды. Бар әлем нұрлана түседі. Барлығының назары сонда. Томирис ҧрпағы. Кәзір, аға. Алдымен аталар тапсырмасын орындап алалық. Сосын бәрін айтып беремін, бірінші келген мен ғой, ӛзім айтып беремін! Күн шығып қалды!.. Содан соң бұдан мың жыл бұрын болған уақиғаны күні кеше ғана болғандай етіп, ӛзім кӛргендей ғып қатырып әңгімелеп беремін. Қҧлтегін ҧрпағы. Күнді қарсы алайық! Баязит ҧрпағы. Күнге сәлем берелік! Барлығының назары күнде. Күн толық дӛңгеленіп кӛрінеді. Адамдар жол дорбаларынан, қалталарынан саз аспаптарын (жиналмалы домбыра, саз сырнай, шаңқобыз, қобыз, сыбызғы секілді жолға алып жүруге ыңғайлы саз аспаптары) шығарып күйге келтіріп дайындала бастайды. Бҧхар жырау ҧрпағы. Жарықтық мына күннің соншалықты әдемі кӛтерілуін - ай! Бүкіл жер - жа¿ан нұрланып сала берді ғой!.. Ой, шіркін - ай! Біздің бала кезімізде тек жас келіндер емес, тіпті қарт әжелердің ӛздері жаңа кӛтерілген күнге, жаңа кӛрінген айға басын иіп, тізесін бүгіп құрмет кӛрсетіп жатушы еді... Бұ күнде бұл жер үстінде адам баласы табынатындай қадір - қасиет қалмауға айналды ғой... Бәрі қараланған, бәрі жараланған... Бәрі бір - бірінен ажыратылған... Томирис ҧрпағы. (Күнге қарап екі қолын кӛтереді) Аллатағала қасиетті етіп жаратқан Күн Тәңірім!.. Бүгін біздер, осы қасиетті Қазығұрт басына жиналған адамдар, бір кездегі ӛз бабаларымыз 126 бен аталарымыздай, әжелеріміз бен аналарымыздай саған сәлем етуге келдік!.. Қҧлтегін ҧрпағы. Сәлем саған, Жаңа Жыл! Баязит ҧрпағы. Сәлем саған, Жаңа Ғасыр! Едіге ҧрпағы. Сәлем саған, Жаңа Мың Жыл басы! Қазтуған ҧрпағы. Сәлем саған, қасиетті Күн Тәңірім! Ақсақ Темір ҧрпағы. Ассалаумағалайкум арайлы таң! Бҧхар жырау ҧрпағы. Сәлем саған, туған күн! Сәлем саған қасиетті қазағымның байтақ даласы! Күн нұры дӛңгеленіп толысқан кезде барлығы да оң қолдарын жүректеріне қойып, , ерлер басын иіп қыз тізесін иіп күнге сәлем етеді. Қазақбай таңданып тұрады. Қҧлтегін ҧрпағы. Бүгін – Түркі ұлысының Ұлы күні!.. Біз естіп жүрген аңыздарда бұдан мың жарым жыл бұрын менің Құлтегін бабам билеген Түркі Қағанатының ең ұлы мейрамы да Наурыз күні болған екен... Бұл күн тек қана түркі қандастар емес бүкіл адамзат балаларының тойлауға тиісті күні емес пе. Бүгін тек қана биылғы жаңа жылдың басы емес, жаңа ғасырдың және жаңа мың жылдықтың да алғашқы күні! Бұл күнді біздің елде Ұлыстың Ұлы күні деп атайды. Томирис ҧрпағы. Біздің дәуірімізге дейін ӛмір сүрен Томирис елі де бұл күнді Ұлыстың Ұлы Күні атаған екен. Едіге ҧрпағы. Қасиетті күн ғой бұл! Ызғардың жылыға, қараңғының жарыққа жол берер күні! Жаратылыстың теңдікке жетер күні! Қазтуған ҧрпағы. Жаңа жылдан, Жаңа ғасыр басынан тілек тілеңіздер! Алла тағала қабыл етер, біздердің бүгінгі тілегімізді. Баязит ҧрпағы. Бүгін – Түркі әлемінің Жаңа жылы! 127 Бҧхар жырау ҧрпағы. Ағайындар! Жаңа жылдарың құтты болғай! 2001 - ші жыл! Наурыз айының 22 - ші жұлдызы! Құтты болғай бәрімізге! Қазақбай. Бүгін Наурыз мейрамы екен ғой!.. Мен шӛпті қызықтап жүріп, Наурызды да ұмытып кетіппін - ау!.. Құтты болсын, Наурыздарың! Жаңа Жыл бәрімізге бақыт әкелгей! жүктеу/скачать 1,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|