MUSTAFA ZƏRİRİN “SİYƏRÜN-NƏBİ” ƏSƏRİNDƏ
İSMİ FRAZEOLOJİ BİRLƏŞMƏLƏR
Zəminə RÜSTƏMBƏYLI
Xülasə: XIII-XIV əsrin türkdilli yazılı abidələrindən sayılan M. Zəririn “Siyərün-Nəbi” əsərinin məzmunu
qədər dili də böyük tədqiqat obyekti kimi çox dəyərlidir. Əsərdə ərəb və fars sözlərindən istifadə olunsa da,
əsərin ümumi dili türkçədir. Əsərdə verilən frazeoloji birləşmələr öz işlənmə yerinin düzgünlüyü və dəqiqliyi
ilə xüsusi olaraq seçilir. Ədib oxucuya çatdırmaq istədiyi fikirləri, hissləri ifadə etmək üçün xalqın zəngin
ifadə qaynağı olan frazeoloji birləşmələrdən ustalıqla istifadə etmişdir.
Açar Sözlər: qaynaq, abidə, birləşmə, tərkib, lüğət
Expression-Phraseological Units in Mustafa Zaruri`s Work “Siarun-Nabi”
Abstracat: The content and language of M.Zaruri`s work “Siarun-Nabi” is considered to be the written
Turkic-language monument of the XIII-XIV centuries. The spite of using the Arabic and Persion words in
this work, the general language of it is Turkic one. The main point of the work is the correctness and
exactness of using the deep source of expression-phraseological units the writer tried to make the best of his
opportunity to bring the thoughts and feelings to the reader`s notice.
Keywords: source, monument, combination, structure, dictionary
Əsrlərdən bəri formalaşmış frazeloji vahidlərsemantik cəhətdən müstəqil olmayan sabit söz
birləşmələrinin,leksik komponentlərin mənalarının semantik inkişafını, eləcə də sabitlik və yeni yaranma
prosesinin qarşılıqlı əlaqəsini izləməyə imkan verir. Belə ki, “dilin ən qədim lаylаrınа məхsus оlub,
müаsir günümüzdə öz ilkin lеksik mənаsını itirmiş və yа оndаn uzаqlаşmış, müəyyən mоrfоlоji
dəyişikliklərə uğrаmış hər hаnsı söz və yа ifаdə bu gün məhz frаzеоlоji vаhidin kоmpоnеnti kimi
«yаşаyır». Həmin söz müstəqil lеksеm kimi işlənməsə də, frаzеоlоji vаhidin məhz sаbitliyi gücünə dildə
mühаfizə оlunub qаlа bilmişdir. Еlə bu «həyаtın» hеsаbınа dа həmin sözün əzəlki mənаsını аşkаrlаmаq
vəyа bu ilkin mənаlаrа hеç оlmаsа, yоl аçmаq mümkün оlur” (Mirzəliyeva 2009: 34). Tərcümə
abidələrində frazeoloji birləşmələrin tərcüməsi bədii tərcümənin ən başlıca məsələlərindən, eyni zamanda
ən çətin problemlərindən olduğu tədqiqatçılar tərəfindən qeyd olunmuşdur (Nağısoylu 2011: 94).
“Siyərün-Nəbi” əsərində işlənmiş ismi frazeoloji birləşmələr ədibin poetik düşüncə tərzini, dil və üslub
özəllilərini üzə çıxarmaq üçün ən etibarlı dil vahidləridir.
Mustafa Zəririn “Siyərün-Nəbi” əsərində bir leksik mənanı ifadə edənvə komponentlərinin əsasən
yanaşma əlaqəsi əsasındaformalaşdığıismi frazeoloji birləşmələri aşağıdakı leksik-qrammatik qruplar üzrə
ayırmaq mümkündür:
1. Hər iki tərəfi isimdən ibarət olan və analitik yolla əmələ gələnismi frazeoloji birləşmələr
aşağıdakı modellədə əks olunmuşdur:
Məsələn, “Hər biunüz bir quyu qazunuz dedi, ya övliyadür kim, qazduğunuz yerdə bir s u
t a m a r ı n a uğrayasız, su buluna, xəlq rahət yatışa”(SN, 24-85a);“Ya səyyidi-hərəm, bu düş əzəğasi-
əhlamdur Haşa bunun bigi günəş yüzə kim düşmanlıq edələr dedi” (SN, 40-110a-b);“Siz bir dəniz çəri
birlə yürürsiz” (SN, 64-149a-150a);“Henüz dünyaya gelmedenolyetim incü” (MZ,230), “Sən gəlüb
əzdəha ağzına, ya ərsılan qıynağınagirməgün nə məsləhəti vardur dədi”(SN, 64-152b-153a-b);
Orta əsrlərdə ədəbi qəhrəmanının poetik obrazını ifadə etmək üçün bədii vasitə kimi geniş istifadə
ediləngünəş yüzlü frazemini ədib günəş yüz birləşməsi kimi vermişdir. Bu frazeoloji vahid yazılı
abidələrimizdə öz işləkliyi ilə seçilərək müəyyən fonetik dəyişikliklə müasir ədəbi dilimizdə
işlənməkdədir. Məsələn, “Ol günəş üzlü həbibim, lə’li-хəndan ayrılır”(Nəsimi) (Azərbaycan klassik
ədəbiyyatından seçmələr II, 2005: 247), “Ey günəş yüzlü həbib, hər kim səni həq bilmədi” (Həbibi)(
Azərbaycan klassik ədəbiyyatından seçmələr II, 2005: 279), “Ey günəş yüzlü, yüzün göstər Xətayi
bəndənə” (Şah İsmayıl Xətayi)( Azərbaycan klassik ədəbiyyatından seçmələr III, 2005: 294), “Bir ayna
Bakı Avrasiya Universiteti, zemine.rustembeyli@mail.ru
isim
+
Sadə isim
678
III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu
qabaqlı, bir günəş üzlü” (Molla Pnah Vaqif) (Seçmə aşıq şeirləri 2011: 367), “Ta ölüncə baxım günəş
üzünə, Arzum canda qalıb doyan deyiləm” (Molla Pnah Vaqif) ( Azərbaycan klassik ədəbiyyatından
seçmələr. III, 2005: 52), “Yüzi günəş aləm içrə aşikar” (Şəkili Nəbi) ( Azərbaycan klassik ədəbiyyatından
seçmələr III, 2005: 367), “Günəş üzlü sevgilimin, Şirin sözlü sevgilimin, Ala gözlü sevgilimin,Canında
od qala könlüm!” (AşıqPənah)( http://azeritest.com/kitabxana/ ashiqlar/ panah.html), “Çatıbdı vaxt daha
öldür, ey günəş üzlüm, Bu ruzigar məni doydurub canımdan inan” (Balaş Azəroglu) (Azərbaycan klassik
ədəbiyyatından seçmələr III, 2005: 261) vs.
Məsələn,“Həy sizdə ərlik tamarı yoqmıdur, qəyrətünüz qancaru vardı”(SN, 40-110a-b);“Candan
və könüldən rəsuli səvdilər, illa iki kişi xəlayiq rəsula mübibb olduğuna üşəndilər, düşmanlıq quşağını
bellərinı quşandılar” (SN 97-227b-229a-b);“Könüllərində həsudlik toxmi əkildi, içlərində kin və büğz
ağacı dikildi” (SN, 97-227b-229a-b); “Beni ayrılık odu yakmış idi” (MZ,133);
2. Birinci tərəfi sifət, ikinci tərəfi isimdən ibarət olan ismi frazeoloji birləşmələr.Bu tip ismi
frazeooji birləşmələr də qrammatik xüsusiyyətlərinə görə aşağıdakı modellərdə əks olunmuşdur:
Məsələn, “Ol cəmaət ayıtdılar: Uş ilərü bir vadi vardur, ol vadi içində ə s r ü k d ə v ə əglənmiş,
dəlürmiş, adəmcil olmış” (SN. 133-315a); “Ol toğru yolum qulavızı oldı” (SN, 24-81a); “Əbdül-Mütəllib
birlə Ədiynün arasına düşmənlik bir-birinə acı söz verməgə başladı”(SN, 28-88b); “O nə acı xəbər idi,
nəydi, dədi” (SN, 91-217b); “Həzə Muhəmmədun, həzə Əhmədun, uş gəldi, uş günəş yüzlü, ol şirin
sözlü... ol cismi cəsim ol həsib və nəsib irişdi dədilər.” (SN, 98-231a-b); “Səni əşitdüm kim, qatı ürəklü
ərsin, qılıc urmaqda pəhləvanlığa yararsın” (SN 115a-268a); “Ey Ay surətlü vey Günəş sirətlü, ey Qəmər
yüzlü, ey şəkər sözlü” (SN 16-65a-b); “Kılıur ol kara gönülleri aydın” (MZ,387) və s.
Məsələn, “Bu nə hərzə, bu nə fişardur, s o v u q s ö z l ə r d ü r kim, söylədün dedi” (SN, 56b-57a);
“Ola kim bir qutlu saətola, məqsusumuz hasil ola, hacətümüz rəva ola dedi” (SN, 43-115b); “Qaçan
Abdullah anası Fatimə sənün qatuna gələcək, səni görməkligə sən ana gəlür yüz göstərgil, tatlu söz
eşitdürgil, dedi” (SN, 117a); “Andan lətif ün birlə şirin sözlər, tatlu dildən söylədi” “ Olmasun kim, həsud
kişilərün sovuq sözləri ərişə, bizi bunlardan sovudilər dedi” (SN, 45-117b-18a);
Verilmiş nümunələrdən komponentlərinin birinci tərəfi keyfiyyət, əlamət və rəng bildirən
sifətlərdən ibarət olan bu tip farzeoloji birləşmələrin bir qismi (əsrük dəvə, qatı ürək, qutlu saət, tatlu
söz,tatlu dil)artıq dilimizdə arxaikləşmişdir. Sovuq sözlər ifadəsindəkifonetik arxaizmə məruz qalmış
sovuq sözü bu gün dilimizdə soyuq danışmaq, soyumaq ifadələrində işlənməkdədir.Abidənin dilində
sinonim olaraq işlədilmiştatlu söz, şəkər söz və sirin söz frazemlərindən birincisidilin arxaik qatında yer
almış,ikincisi isə dilimizdə “Sözünü şəkərlə kəsim” ifadəsində söz və şəkər sözləri qeyd olunan frazemə
yaxın məna çalarında qorunmuşdur. Şirin sözfrazemiisə əsrlərdən bəri öz işləkliyini qorumuş, tatlu dil
frazemi isə müasir dildəki ekvivalenti olan şirin dil birləşməsi kimibu gün də müasir dilimizdə
işlənməkdədir. Məsələn, “Acı danışan şirin söz eşitməz”. “Bol çörəyin yoxdur, barı şirin dilin olsun barı”,
“Şirin dil ilanı yuvadan çıxardar” və s.
Birinci tərəfi isim, ikinci tərəfi sifətdən ibarət olan ismi frazeoloji birləşmələr aşağıdakı modellərdə
əks olunmuşdur:
Məsələn, “Sıddık önüncü gider gönli açık” (MZ,423), “Miskin Həlimə anı eşitdi, ol saət fəryad
əylədi, yüzin yırtdı, yaqasın yaratdı, başı açuq, yalın əyaq yügürdi-gətdi” (SN. 91-216b);
Abidənin dilində bu tip frazeoloji birləşmələrin birinci tərəfinin mənsubiyyətşəkilçisi qəbul etdiyi
dəmüşahidə olunur. Məsələn, “Kələcisi tatlu idi.” (SN, 100-236a); “Məkkə şəhrinün xəlayiqi daim
Sadə sifət
+
Sadə isim
Düzətmə sifət
+
Sadə isim
Düzəltmə isimSadə
+
Sadə isim
İsim
+
Sifət
679
Zemine RÜSTEMBEYLİ /Mustafa Zerir’in “Siyerün-Nebi” Eserinde İsmi Frazaoloji Birleşmeler
dilərlərdi kim, rəsulun mübarək yüzini görələrdi, zira sabahı mübarək yüzi qutlu idi” (SN, 100-236a);
“Ya vələdi, ya Zəmərə, yüzüm Ə.M.-bdən qara ola dədi” (SN 91-216b);
3. Dilimizdə birinci tərəfi sayala ifadə olunmuş ismi frazeoloji birləşmələr nisbətən az yayılsa da,
saylarabidənin dilindəkifrazeoloji birləşmələrin yaradılmasında iştirak etmişdir.Məsələn, “Ey dünyada
izetli aziz, iki aləmde seadetlü aziz”(MZ,416), “Pes ol beş vaktin içinde en evvel” (MZ,52); “Hər gün
yüz kəz öləm, yenə diriləm”(SN, 30-91b);
Burada iki aləm, beş vakit birləşmələri islam dini ilə əlaqədar işlənmişdir. İsalm dinində iki aləm
dedikdə, dünya və axirət aləmləri nəzərdə tutulur. Beş vakit dedikdə isə, islam peygəmbərinin
müsəlmanlara buyurduğu və Qurani-Kərimdə adı keçən sübh, zöhr, əsr, şam və xiftən namazları nəzərdə
tutulur.
4. Birinci tərəfi feli sifətlə ifadə olunmuş ismi frazeoloji birləşmələr abidənin dilində məhduddur.
Məsələn, “Kararmış gönlüm uş nura boyandı” (MZ,348),
Mustafa Zəririn “Siyərün-Nəbi” əsərində ismi frazeoloji vahidlərin tərkib hissələri əslitürk
sözlərindən ibarət olduğu kimi, alınma sözlər vasitəsilə də yaradılmışdır. Hər iki komponenti türk
mənşəli Azərbaycan dili sözlərindən ibarət ismi ismi frazeoloji birləşmələr. Məsələn,“Əşitmiş olasız
Məkkə şəhrində bir ay yüzlü oğlan bir səd yılduzlu, doğru sözlü möcizatı iqlimlərə məşhur olubdur (SN,
135-319a);“Ol kişi ayıtdı: Üç kişi vardur kim, bular əyü ad qazanmışlardur: biri cuvanmərdliq birlə
mərufdur, adı Əbdül-Hübəl əs-Səqəfidür” (SN, 114-268a); “Zübəyr ayıtdı: Ya səyyidi bu, əsrük dəvədür,
sənün hörmətüni bilməyə, sana qəsd edə derəm dedi” və s.
Komponentlərdən biri alınma, digəri türk mənşəli sözlərdən ibarət ismi frazeoloji
birləşmələr. Məsələn, “Beni ayrılık odu yakmış idi” (MZ,133); “Yəhudi ayıtdı: Məkkə birlə Taif
arasında bir dəyr vardur, anda rühban vardur, adı Səmi`dür, mübarək əli vardur, qutlu nəfəsi vardur”
(SN 112a-264a); “Həzar dürlü şükr qılğıl kim anun kibi səadət qapusi üstinə açıldı” (SN, 52b-53a) və s.
Beləliklə, Mustafa Zəririn tərcümə əsəri olan “Siyərün-Nəbi” əsərinin dilində işlənmiş ismi
frazeoloji dil vahidləri abidənin dilinin üslubi imkanlarını zənginləşdirməkləXIV əsr Azərbaycan ədəbi
dilinin, onun lüğət tərkibinin inkişafınada töhfə vermişdir.
İXTİSARLAR
MZ: Mustafa Darir. Siyeri-Nebi. Birinci cilt. İstanbul, 2004(Yayıma hazırlayan Selman Yılmaz)
SN: Mustafa Zərir. Siyərün-Nəbi. Əlyazması
ƏDƏBİYYAT
M.Mirzəliyeva. Türk Dillərinin Frazeologiyası.I cild. Bakı, Nurlan, 2009
Möhsün Nağısoylu. XVI Əsr Azərbaycan Tərcümə Əsəri “Kəvamilüt-təbir”. Bakı, Elm və təhsil, 2011.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti, Dörd cilddə, Şərq-Qərb, 2006, I cild.
İmadəddin Nəsimi. Seçilmiş əsərləri. İki cilddə, I cild. Bakı, “Lider nəşriyyat”, 2004.
Azərbaycan Klassik Ədəbiyyatından Seçmələr. Üç cilddə, II cild. Bakı, Şərq-Rəqb, 2005.
Azərbaycan Klassik Ədəbiyyatından Seçmələr. Üç cilddə, III cild. Bakı, Şərq-Qərb, 2005, s. 367.
Seçmə Aşıq Şeirləri. Üç cilddə. I cild. Bakı, Nurlan, 2011.
http://azeritest.com/
kitabxana/ ashiqlar/ panah.html
680
III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu
TEZKİRELERE GÖRE TEBRİZLİ DÎVÂN ŞAİRLERİ
Prof. Dr. Ziya AVŞAR
Özet: Büyük medeniyetler daima çok sayıda bilim, sanat ve kültür merkezleri üreten medeniyetlerdir.
Türkler, İslam medeniyeti içerisinde dünya siyasetine yön veren büyük devletler kurmuşlar ve bu devletlerin
sınırları içerisinde önemli bilim, sanat ve kültür merkezleri oluşturmuşlardır. Bu merkezlerden birisi de
Tebriz’dir. Çok zengin bir tarih ve kültür dokusuna sahip olan Tebriz’i bir bildiriyle kuşatmak mümkün
değildir. Bu bildiride sadece Türk tezkirelerinde yer alan Tebrizli âlim, şair ve edipler ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Tebriz, tezkire, şair, şiir.
Poets of Tebriz According to Tezkires
Abstract: Great civilizations have always lots of science, art and cultural centers are generating civilization.
The Turks have established great states in dominating the world of politics in Islamic civilization and have
created important science, art and cultural centers in boundaries of these states. One of these centers is to
Tebriz. Tebriz is a very rich history and culture tissue which is not possible to surround the report. In this
report are scrunized scholars and poets who only located in Turkey tezkires.
Keywords: Tebriz, tezkire, poets, poem.
GİRİŞ
Çok eski bir yerleşim yeri olan Tebriz’in geçmişi, M.Ö. 6000’e tarihlenmektedir. Sonraki dönemde
Sâsânî Şahı II. Şâpûr tarafından ordugâh olarak kurulmuştur. 642 yılında Hz. Ömer döneminde İslam
topraklarına katılan Tebriz, Hârûnürreşîd devrinde imar edilip etrafı surlarla çevrilmiştir. 890-929 yılları
arasında Sâcoğulları’nın, 984-1454 yılları arasında Revvâdîlerin hâkimiyetine geçmiştir. 1054’te Selçuklu
hâkimiyetine geçen Tebriz, özellikle Irak Selçukluları zamanında (1118-1194) en önemli yerleşim
merkezlerinden birisi olmuştur. İldenizli atabegleri döneminde (1186) Azerbaycan’ın merkezi haline
gelmiş 1225 ‘te Celâleddin Hârzemşah’ın eline geçmiştir. 1231 yılında Moğol işgaline uğrayan Tebriz’i
Abaka Han İlhanlı başşehri yapar. Tebriz en parlak dönemini 1295-1304’te Gazan Han devrinde yaşar.
Moğollardan sonra el değiştiren Tebriz, 1326’da Timur’a teslim olur. Bu dönemde Karakoyunlular ve
Timurlular arasında el değiştiren Tebriz, 1469’da Uzun Hasan’la beraber Akkoyunluların başkenti olur.
1502’de Şah İsmail tarafından Safevî başşehri yapılır. 1514’de Osmanlı hâkimiyetine geçer. 1548’de
Kanûnî’nin eline geçen Tebriz, tekrar 1585’de Özdemiroğlu Osman Paşa tarafından zapt edilir. 1603
yılında Şah I. Abbas, Tebriz’i zapt eder. 1730’da Afşar Nâdir Han, şehri Osmanlılardan alır, 1747’de
şehri Dübbülîler ele geçirip Tebriz Hoy Hanlığını kurarlar. 1790’da Kaçar hâkimiyetine geçer. 1827’de
Rus işgaline uğrayan Tebriz, 1828’de Türkmençay Antlaşmasıyla İran’da kalır. 1945’te Tebriz’de Seyyid
Câfer Pîşeverî başkanlığında Azerbaycan milli hükümeti kurulur. 1946’da İran işgaline uğrar. Şu anda
İran’ın ikinci büyük kenti konumunda olan Tebriz tarihi, siyasi ve kültürel önemini sürdürmektedir
(Bilgili, 2011: 219-222).
Tezkirelerde yer alan şairler şunlardır:
Tezkire Adı
Şair Sayısı
Mecâlisü’n Nefâyis
1
Ahdî
2
Âşık Çelebi
1
Sadıkî
28
Rıza, Mucîb
1
Safâyi
1
Esrar Dede
1
Fatîn
5
1.Halîfe
Halîfe, tahsilini tamamladıktan sonra Halep ve Şam’da büyük şeyh ve âlimlerin sohbet ve
hizmetleriyle ilmen ve manen yetişmiş ve edebiyatta üç dilde şiir söyleyecek bir konuma gelmiştir.
Özellikle mesnevî tarzında Nizâmi tarzı üzere Penç Genc isimli bir hamse yazmıştır. Gazel, tahmis ve
Niğde Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi TDE Bölümü, ziyaavsar@hotmail.com
682
III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu
terci-bentte insanların beğendiği bir şair haline gelmiştir. Kendi döneminde pek çok şair yetiştirmiş ve
şairler emîri olmuştur (Ahdî, 2009: 14).
2. Hemdemî-i‘Acem
Kendisini yetiştirecek üstatlar bulma arzusuyla Tebriz’den çıkan şair, hattatlığa merak salmış ve
Mir Ali’den nestalik öğrenmiştir. Eski ve yeni şairlerin şiirlerini incelemiş, özellikle ezber kuvvetiyle
“Ayaklı Cönk” lakabını almıştır. Âşıkane tarzda şiir söyleyen bir şairdir (Ahdî, 2009: 309-310).
3. Kelb Ali
Tebriz’in faziletli kişilerinden olan şair, hoşsohbet ve güzel bir insandır. Hem Türkçe hem Farsça
şiirler yazmış, Tebriz katliamından sonra Geylan’a gitmiş ancak Han Ahmed’den gereken iltifatı
görmemiştir (Sadıkî, 2008: 280).
4. Mahvî
1238 doğumlu olan şair, tahsilinin ardından İran beldelerini gezerek 1263’te İstanbul’a gelmiş talik
yazısındaki mahareti ile nefis kitaplar yazmış ve şiir konusunda derinleşmiştir. Mütevazı ve temkinli bir
insan olan Mahvî’nin Farsça ve Türkçe şiirleri vardır (Fatîn, 370-371).
5. Lutfî
Asıl adı Derviş Rahimâ olup Derviş Abdî tarafından yetiştirilmiştir. Tuhaf ve şaşırtıcı tarzda
yazılmış şiirleri vardır (Mucîb,1997: 56; Rıza, 2009: 129).
6. Şâh Kâsım
Tebrizli Şeyh Mahdûmi’nin oğludur. Yavuz Sultan Selim Tebriz’i fethettiğinde onu İstanbul’a
getirmiş ve himaye etmiştir. Tefsirde Zemahşerî ve Kadı Beyzâvî gibi titiz, hadiste İbn-i Hacer’le eştir.
Tarihte de Vassâf ayarında olan Şah Kâsım, hem Yavuz hem de Kanûni döneminde el üstünde
tutulmuştur. 946’da vefat etmiştir (Âşık Çelebi, 2010: c. III, 1412-1417).
7. Mevlânâ Ziyâ
Cana yakın, şirin tavırlı, makbul bir kişi olan şair, öğrenimi sırasında şiirle meşgul olup güzel
şiirler söylemiştir (Nevâyî, 2001: c. I, 87-88).
8. Yusuf Bey Çavuşlu
Yetenekli şairlerden birisi olarak göze çarpan Yusuf Bey Çavuşlu, Tebriz’de uzun müddet kadılık
yapmış, Fuzûlî’nin tarzına yakın bir biçimde şiirler yazmış, Fuzûlî’nin redif ve kafiyelerini kullanmıştır
(Sadıkî, 2008: 45).
9. Mir Rastî
Döneminde ülkesinin baş maliyecisi olan şair, fazıl ve yeteneklidir (Safâyi, 2005: 54).
10. Mir Sün’î
Nişaburludur. Derviş özellikli ve takva sahibi bir şahıs olan şair, tezkire yazarı Sadıkî’nin üstadıdır.
Şiire çok düşkün olan Sün’î, ince nazik tabiatlı biridir. Tebriz’de vefat eden şairin kabri Cihanşah
Mescidi’nin karşısındadır (Sadıkî, 2008: 99-101).
11.Mir Cezmî
Attarlık ile uğraşan şairin şiirdeki yeteneği vasattır (Sadıkî, 2008: 113).
12. Mir Caferî
Tebriz’de çizmecilikle uğraşan şair, şiiri utanılacak bir iş saydığından çizmecilikten ayrılmamıştır.
Ancak şiirdeki kabiliyeti fena değildir (Sadıkî, 2008: 123).
13. Kasım Bey Haletî
H.1000’de vefat eden şair, Türkmen olup zahiri ilimlerle çok uğraşmıştır. Akıcı, dolgun şiirler
söylemiş ve yeni sözler icat etmiş biridir (Sadıkî, 2008: 137).
14. Mahmûd Bey Sâlim
Tebriz büyüklerinden Abdülfeth Bey’in oğludur. Cihanşah neslindendir. Türkmenlerin
tanınmışlarındandır. Sakin tabiatlı, sevimli bir insan olan şairin tabiatı mesnevîye daha uygundur. Nizâmi
etkisiyle bir Yûsuf u Züleyhâ yazmıştır (Sadıkî, 2008: 138).
15. Hasan Bey Şakeroğlu (Mükımi)
683
Prof. Dr. Ziya AVŞAR/Tezkirelere Göre Tebrizli Dîvân Şairleri
Türkmen padişahı Hanşah’ın soyundandır. Birçok musiki aletini icra edebilen şair, şiirin çeşitli
türlerinde de güçlüdür. Mahlası Mükımi’dir (Sadıkî, 2008: 140-141).
16. Hoştab Bâli
Tebriz’de vefat etti (Sadıkî, 2008: 151-152).
17. Mevlânâ Şerîf Tebrizî
Tebriz’in orta tabakasına mensup rint ve kâmil bir şairdir. Özellikle Hoca Kıyaseddin Kehra
hakkında yazdığı hicvi beğenilmiştir (Sadıkî, 2008: 176).
18. Mevlânâ Nisâri
Mülayim ve dünya görmüş bir insandır. Divân’ında Baba Figâni ve Mir Şâhi’nin etkileri görülür
(Sadıkî, 2008: 187).
19. Mevlânâ Tövfî
Şiirde tutunamadığı için sarraclıkla uğraşmış ardından kimyagerliğe el atmıştır (Sadıkî, 2008: 204).
Достарыңызбен бөлісу: |