Строительные нормы и правила строительная терминология

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
149 
животных  и  растения,  а  также  на  окружающую 
природную  среду,  в  связи  с  чем  обязательно 
включаемые  в    регистр  потенциально  опасных 
химических и биологических веществ. 
тізбесіне  міндетті  түрде  енгізілетін  Қазақстан 
Республикасы  аумағында  өндірілетін  және 
шетелдерден  сатып  алынатын,  табиғи  және 
жасанды химиялық және биологиялық заттар. 
Потенциально  опасный  объект  –
объект,  на 
котором 
используют, 
производят, 
перерабатывают,  хранят  или  транспортируют 
радиоактивные,  пожаровзрывоопасные,  опасные 
химические 
и 
биологические 
вещества, 
создающие 
реальную 
угрозу 
возникновения 
источника чрезвычайной ситуации. 
 
 
Әлеуетті  қауіпті  нысан 
–    төтенше  жағдай 
көздерінің 
пайда 
болуына 
нақты 
қауіп 
төндіретін  радиоактивті,  өртжарылыс  қаупі 
бар,  қауіпті  химиялық  және  биологиялық 
заттарды  пайдаланатын,  өндіретін,  қайта 
өңдейтін,  сақтайтын  немесе  тасымалдайтын 
нысан. 
Потерна
 – продольная 
галерея 
в 
теле 
гидротехнического  сооружения  (бетонного  или 
железобетонного),  служащая  для  его  осмотра  и 
ремонта, служебного сообщения между берегами, 
а также для отвода фильтрационной воды. 
 
Потерна
 – гидротехникалық 
имараттың 
(бетонды немесе темірбетонды) денесіндегі оны 
қарау  және  жөндеуге,  жағалаулар  арасындағы 
қызметтік  қатынастарға,  сондай-ақ  сүзілген 
суды бұруға қызмет ететін бойлық галерея. 
Потеря  воды  в  системе  водоснабжения – 
объем 
воды,  теряющийся  при  ее  транспортировании, 
хранении, распределении и охлаждении. 
 
Сумен  қамту  жүйесіндегі  су  шығыны 
–  суды 
тасымалдау,  сақтау,  тарату  және  салқындату 
кезінде шығындалатын су көлемі.  
Потолок  в  зданиях
 – часть  ограждающей 
конструкции, 
ограничивающей 
помещение 
сверху.  Может  быть  нижней  частью  перекрытия 
или 
образуется 
особыми 
конструктивными 
элементами (подвесной потолок). 
 
Ғимараттардағы  төбе 
–  үй-жайды  төбесінен 
шектейтін 
қоршама 
құралымның 
бөлігі. 
Жабынның  төменгі  жағында  да  болуы  мүмкін 
немесе  ерекше  құралымдық  элементтерден 
(аспалы төбе) жасалады.   
Поточная  линия
 – комплекс  оборудования, 
расположенный 
по 
ходу 
технологического 
процесса 
и 
работающего 
согласовано 
с 
определенным 
заданным 
тактом 
(ритмом), 
предназначен  для  изготовления  однотипных 
деталей или сборки деталей. 
 
Үздіксіз  ағын 
–  бір  үлгідегі  бөлшектерді 
жасауға 
немесе 
жинақтауға 
арналған 
технологиялық  процестің  барысы  бойынша 
орналастырылған  және  келісілген  белгілі  бір 
берілген  тактімен  (ырғақпен)  жұмыс  істейтін 
жабдықтар кешені. 
Потребитель – 
гражданин,  имеющий  намерение 
заказать  или  приобрести  либо  заказывающий, 
приобретающий 
или 
использующий 
товары 
(работы,  услуги)  исключительно  для  личных, 
семейных, домашних и иных нужд, не связанных с 
осуществлением 
предпринимательской 
деятельности. 
 
Тұтынушы 
–  кәсіпкерлік  қызметті  жүзеге 
асыруға 
қатысы 
жоқ 
жеке, 
отбасылық, 
тұрмыстық  және  тағы  басқа  қажеттіліктері 
үшін 
тауарларға 
(жұмыстар, 
қызметтер) 
тапсырыс  беретін  немесе  сатып  алатын  ниеті 
бар  немесе  тапсырыс  беруші,  сатып  алушы  не 
пайдаланушы азамат.  
Поэтажный 
эскалатор – 
эскалатор, 
предназначенный  для  установки  между  этажами 
зданий и сооружений. 
 
Қабатаралық эскалатор
 – ғимарат пен имарат 
қабаттарының  арасына  орнатуға  арналған 
эскалатор. 
 
 
Пояс  антисейсмический
 – железобетонная  замк-
нутая конструкция с непрерывным армированием, 
устанавливаемая  вдоль  несущих  стен  здания  в  их 
теле. 
 
Сейсмикалыққа  қарсы  белдеу 
–  ғимарат 
қабырғаларының 
бойымен 
 
орналасқан 
үзіліссіз  арматураланған  тұйық  темірбетон 
құралым. 
Правила
 – установленные 
обязательные 
требования 
по 
организации 
и 
технологии 
строитель-ного  производства  при  возведении 
зданий, 
сооружений 
и 
их 
элементов, 
по 
экономному 
использованию 
материальных 
ресурсов, по технике безопасности и др. 
 
Ережелер
 – ғимараттар,  имараттар  және 
олардың  бөлшектерін  салуда  материалдық 
ресурстарды  үнемді  пайдалану,  қауіпсіздік 
техникасы  және  т.б.  құрылыс  өндірісі  мен 
технологиясын 
ұйымдастыру 
жөніндегі 
белгіленген міндетті талаптар. 
Правила  пожарной  безопасности – 
комплекс 
положений, 
устанавливающих 
порядок 
соблюдения  требований    и  норм  пожарной 
безопасности  при  строительстве  и  эксплуатации 
объекта. 
 
Өрт  қауіпсіздігі  ережелері 
–  нысанды  салу 
және 
пайдалану 
кезінде 
өрт 
қауіпсіздігі 
талаптары 
мен 
нормаларының 
сақталу 
талаптарын белгілейтін ережелер кешені. 
Правило (Regulation) 
– положение, описывающее 
действия, 
предназначенные 
для 
выполнения 
каких-либо работ и услуг. 
 
Ереже (Regulation) 
–  қандай  да  бір    жұмыстар 
мен 
қызметтердi 
орындауға 
арналған 
әрекеттердi сипаттайтын ереже. 
Правое  замочно-скобяное  изделие – 
изделие, 
применяемое для правой двери или окна. 
 
Оң  құлыпты-қапсырмалы  бұйым – 
оң  жақ 
есікке немесе терезеге қолданылатын бұйым.  
Преаэратор – 
сооружение  предварительной 
аэрации  сточных  вод  для  повышения  эффекта  их 
 
Алдын  ала  ауалау 
–  ақаба  судың  тұндыру 
тиімділігін  арттыруға  арналған  алдын  ала 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
150 
отстаивания. 
ауалау имараты.   
Предварительно  напряженные  конструкции
 – 
строительные  конструкции,  в  которых  предвари-
тельно  (в  процессе  изготовления  или  монтажа) 
создаются 
напряжения, 
оптимально 
распределенные в элементах конструкции. 
 
Алдын  ала  кернелген  құралым 
–  құралым 
бөлшектеріне  оңтайлы  таратылған,  алдын  ала 
(дайындау 
немесе 
жинақтау 
процесінде) 
кернелген құрылыс құралымдары.  
Предел  водонепроницаемости – 
  наименьший 
перепад  давления,  при  котором  образуется 
сквозное  проникновение  воды  через  оконный 
блок. 
 
Су  өткізбеушілік  шегі 
–  терезе  блоктары 
арқылы  судың    өтпелі  енуінің  пайда  болатын  
қысымның айырмашылығының ең аз мәні.  
Предел  выносливости,  предел  усталости
 – 
механическая 
характеристика 
способности 
материала 
сопротивляться 
наибольшему 
напряжению,  которое  материал  (образец)  может 
выдержать  без  разрушения  при  заданном  числе 
циклов загруженности. 
 
Төзімділік шегі, қажу шегі 
– берілген циклдар 
санының  көптігіне  қарамастан,  бұзылмай 
төзетін  материалдың  (үлгінің)  ең  жоғары 
кернеуге 
кедергі 
келтіру 
қабілетінің 
механикалық сипаттамасы. 
 
Предел  длительной  прочности
 – механическая 
характеристика прочности материалов. 
 
Ұзақ  беріктік  шегі 
–  материал  беріктігінің 
механикалық сипаттамасы.  
Предел  огнестойкости
 – время  (в  часах  или 
минутах)  от  начала  их  огневого  стандартного 
испытания 
до 
возникновения 
одного 
из 
предельных состояний строительных конструкций 
по огнестойкости: 1) потеря несущей способности 
конструкции  и  узлов  (обрушение  или  прогиб  в 
зависимости  от  типа  конструкции); 2) по 
теплоизолирующей 
способности – это 
повышение  температуры  на  необогреваемой 
поверхности в среднем более чем на 160
о
 С или в 
любой  точке  этой  поверхности  более  чем  на 190
о
 
С  в  сравнении  с  температурой  конструкции  до 
испытания,  или  более 220
о
  С  независимо  от 
температуры  конструкции  до  испытания; 3) по 
плотности – образование  в  конструкциях 
сквозных  трещин  или  сквозных  отверстий,  через 
которые проникают продукты горения или пламя; 
4) для конструкций, защищенных огнезащитными 
покрытиями  или  испытываемых  без  нагрузок, 
предельным 
состоянием 
будет 
достижение 
критической 
температуры 
материала 
конструкций. 
 
Отқа 
төзімділік 
шегі
 – құрылыс 
құралымдарының  отқа  төзімділігі  стандартты 
сынақтың 
басталғанынан 
бастап 
отқа 
төзімділігі  бойынша  шекті  жағдайлардың 
біріне  жеткенге  дейінгі  уақыт  (сағат  немесе 
минут): 1) құралым мен тораптардың көтеруші 
қасиетін 
жоғалтуы 
(құралым 
түріне 
байланысты  құлауы  немесе  майысуы); 2) жылу 
оқшаулағыш 
қабілеті 
бойынша – 
 
құралымның 
қызбайтын 
бетінде 
температураның 160
о
  С  жоғарылауы  немесе 
сынаққа  дейінгі  температурасынан  кез  келген 
нүктесінде 190
о 
С-ге  дейін  артуы,  немесе 
сынаққа дейінгі температураға тәуелсіз 220
о
 С-
ден  жоғарылауы; 3) тығыздығы  бойынша 
құралымдарда жану немесе жалындау өнімдері 
өтетін  өтпе  тесіктері  мен  саңылауларының 
түзілуі; 4) оттан 
қорғайтын 
сырлармен 
жабылған 
немесе 
жүктемесіз 
сыналған 
құралымдар  үшін  құралым  материалының 
шекті  температурасына  жету  күйі  шекті 
болады. 
Предел  огнестойкости  конструкции – 
показатель 
огнестойкости, определяемый временем от начала 
огневого  испытания  до  наступления  одного  из 
нормируемых 
для 
данной 
конструкции 
предельных состояний по огнестойкости. 
 
Құралымның  отқа  төзімділік  шегі
 – берілген 
құралымның 
отқа 
төзімділігін 
сынау 
басталғаннан бастап, отқа төзімділігі бойынша 
шекті  жағдайлардың  біріне  жеткенге  дейінгі 
уақытпен 
анықталатын 
отқа 
төзімділік 
көрсеткіші. 
Предел огнестойкости несущих конструкций
 (стен, 
колонн, столбов, покрытий, балок, ферм и т.д.) – 
во  всех  случаях  предельным  состоянием  будет 
потеря несущей способности. 
 
Көтергіш  құралымдардың  отқа  төзімділік  шегі 
(қабырғалар,  ұстындар,  бағандар,  жабындар, 
арқалықтар,  фермалар  және  т.б.) –  барлық 
жағдайларда  шекті  күйі  көтергіш  қасиетін 
жоғалтуы болады.   
Предел 
ползучести
 – механическая 
характеристика ползучести материалов. 
 
Жылжымалылық 
шегі 
– 
материалдар 
жылжымалылығының 
механикалық 
сипаттамасы.  
Предел  пропорциональности
 – механическая 
характеристика  материалов,  ограничивающая 
область 
справедливости 
закона 
Гука; 
соответствует 
напряжению, 
при 
котором 
отступление  от  линейной  зависимости  между 
напряжениями 
и 
деформациями 
достигает 
некоторого 
определенного 
значения, 
устанавливаемого техническими условиями. 
 
Пропорционалдық 
шегі 
– 
Гук 
заңы 
ақиқаттылығының 
саласын 
шектейтін 
материалдардың  механикалық  сипаттамасы; 
мұндайда 
кернеулер 
мен 
деформациялар 
арасындағы  сызықтық  тәуелділік  шегінісі 
техникалық  шарттармен  белгіленген  біршама  
анықталған  мәнге  жететін    кернеуге  сәйкес 
келеді.  
Предел  прочности
  (сопротивление  временное) – 
механическая 
характеристика 
материалов, 
выражающая 
условное 
напряжение, 
 
Беріктік  шегі
  (уақытша  кедергі) –үлгінің 
бұзылуынан  бұрын  болып  өткен  ең  жоғарғы 
жүктемеге  сәйкес  шартты  кернеуін  көрсететін 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
151 
соответствующее 
наибольшей 
нагрузке, 
предшествовавшей разрушению образца. 
материалдардың механикалық сипаттамасы. 
Предел  прочности  клеевого  соединения  при 
испытании  на  отрыв
 – максимальная  величина 
напряжений, 
предшествующая 
разрушению 
клеевого соединения, при испытании на отрыв. 
 
Желім  қосылысының  үзілу  сынағы  кезіндегі 
беріктік  шегі 
–  үзу  сынағы  кезінде  желім 
қосылысының 
бұзылуына 
әкеп 
соғатын 
кернеудің алдындағы ең жоғары шамасы. 
 
Предел  прочности  клеевого  соединения  при 
скалывании – 
максимальная 
величина 
напряжений, 
предшествующая 
разрушению 
клеевого 
соединения, 
при 
испытании 
на 
скалывание. 
 
Желім қосылысының ұсатылу кезіндегі беріктік 
шегі 
–  желім  қосылысының  бұзылуына  әкеп 
соғатын  ұсату  сынағы  кезіндегі  кернеудің 
алдыңғы шамасы. 
 
Предел  распространения  огня
 – время  (в  часах 
или  минутах)  от  начала  огневого  стандартного 
испытания  образцов  до  наступления  любого  из 
признаков,  характеризующих  распространение 
огня по конструкциям. 
 
Оттың 
таралу 
шегі
 – үлгілерді 
отқа 
стандартты  сынаудың  басталғанынан  оттың 
құралым  бойына  таралуын  сипаттайтын  кез 
келген  белгісінің  басталуына  дейінгі  уақыт 
(сағат немесе минут). 
Предел 
текучести
 – механическая 
характеристика  материалов,  выражающая  на-
пряжение,  при  котором  деформации  начинают 
расти без увеличения нагрузки. 
 
Аққыштық  шегі
 – жүктемені  арттырмастан, 
деформацияларды  өсіретін  кернеуді  көрсететін 
материалдың механикалық сипаттамасы. 
Предел 
упругости
 – механическая 
характеристика 
материалов, 
выражающая 
напряжение, 
при 
котором 
остаточные 
де-
формации  впервые  достигают  некоторой  малой 
величины, 
характеризуемой 
установленным 
допуском. 
 
Серпімділік  шегі
 – қалдық  деформациялар 
алғаш  рет  дәлдік  шегі  белгіленген  сипаты  бар 
шамалы 
көрсеткішке 
жеткендегі 
кернеуін 
көрсететін         материалдардың  
механикалық сипаттамасы. 
Предельно  допустимая  концентрация  опасного 
вещества
  (ПДК) – максимальное  количество 
опасных  веществ  в  почве,  воздушной  или  водной 
среде, продовольствии, пищевом сырье и кормах, 
измеряемое в единице объема или массы, которое 
при  постоянном  контакте  с  человеком  или  при 
воздействии на него за определенный промежуток 
времени практически не влияет на здоровье людей 
и не вызывает неблагоприятных последствий. 
 
Қауіпті  заттың  рұқсат  етілетін  шоғырлану 
шегі(РШШ) 
–  адамммен  тығыз  байланыста 
болатын  немесе  белгілі  бір  уақыт  аралығында 
әсер  ету  кезінде  адамның  денсаулығына  әсер 
етпейтін және қолайсыз себептер тудырмайтын 
көлемнің 
немесе 
массаның 
бірлігімен 
өлшенетін 
топырақтағы, 
ауадағы 
немесе 
судағы,  азық-түліктегі,  тағам  шикізаттары  мен 
мал  азығындағы  қауіпті  заттардың  ең  көп 
мөлшері. 
 
Предельно 
допустимое 
значение 
вредного 
производственного 
фактора – 
предельное 
значение  величины  вредного  производственного 
фактора,  воздействие  которого  при  ежедневной 
регламентированной 
продолжитель-ности 
в 
течение  всего  трудового  стажа  не  приводит  к 
снижению работоспособности и заболеванию, как 
в  период  трудовой  деятельности,  так  и  к 
заболеванию  в  последующий  период  жизни,  а 
также не оказывает неблагоприятного влияния на 
здоровье потомства. 
 
Зиянды  өндірістік  фактор  мәнінің  рұқсат 
етілетін  шегі 
–    барлық  еңбек  өтілі  ішінде 
еңбекпен  айналысқан  кезінде  де,  одан  кейінгі 
өмірінде 
де 
жұмысқа 
қабілеттілігінің 
төмендеуіне 
және 
сырқаттануына 
әкеліп 
соқпайтын, 
сондай-ақ 
ұрпағының 
денсаулығына  қолайсыз  әсерін  тигізбейтін 
күнделікті 
реттелген 
жұмыс 
ұзақтығында 
ықпал  ететін  зиянды  өндірістік  фактор  көлемі 
мәнінің шегі. 
Предельно допустимое значение опасного фактора 
пожара – 
значение 
опасного 
фактора, 
воздействие  которого  на  человека  в  течение 
критической 
продолжительности 
пожара 
не 
приводит к травме, заболеванию или отклонению 
в  состоянии  здоровья  в  течение  нормативно 
установленного  времени,  а  воздействие  на 
материальные  ценности  не  приводит  к  потере 
устойчивости объекта при пожаре. 
 
Өрттің қауіпті факторы мәнінің рұқсат етілетін 
шегі - 
өрт ықпалының ауыспалы ұзақтығының 
жарақатқа,  сырқаттануға  немесе  нормативті 
белгіленген  уақыт  ішінде  денсаулығының 
ауытқуына  әкеліп  соқпайтын,  ал  материалдық 
құндылықтарға  тиетін  әсері  өрт  кезінде  нысан 
төзімділігінің  шығынына  әкелмейтін  қауіпті 
фактордың мәні. 
Предельно  допустимый  выброс – 
норматив 
предельно 
допустимого 
выброса 
вредного 
(загрязняющего) вещества в атмосферный воздух, 
который  устанавливается  для  стационарного 
источника  загрязнения  атмосферного  воздуха  с 
учетом  технических  нормативов  выбросов  и 
фонового  загрязнения  атмосферного  воздуха  при 
 
Рұқсат 
етілетін 
шығарындылар 
шегі – 
атмосфералық 
ауа 
шығарындылардың 
техникалық  нормативі  мен  атмосфералық 
ауаның    фондық  ластануын  қоса  есептегендегі 
тұрақты  ластану  көзі  үшін  белгіленетін, 
берілген  көз  арқылы  атмосфералық  ауа 
сапасының  гигиеналық  және  экологиялық 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
152 
условии 
непревышения 
данным  источником 
гигиенических 
и 
экологических 
нормативов 
качества 
атмосферного 
воздуха, 
предельно 
допустимых 
(критических) 
нагрузок 
на 
экологические  системы,  других  экологических 
нормативов. 
нормативтерінің, 
экологиялық 
жүйелерге 
түсетін 
жүктемелердің 
рұқсат 
етілетін 
(ауыспалы)  шегінің,  өзге  де  экологиялық 
нормативтердің  атмосфералық  ауаға  зиянды 
(ластаушы)  заттар  шығарындысының  рұқсат 
етілетін шегінің нормативі.  
Предельно 
допустимый 
норматив 
вредного 
физического  воздействия  на  атмосферный  воздух 
– 
1)  норматив,  который  устанавливается  для 
каждого  источника  шумового,  вибрационного, 
электромагнитного 
и 
других 
физических 
воздействий  на  атмосферный  воздух  и  при 
котором  вредное  физическое  воздействие  от 
данного  и  ото  всех  других  источников  не 
приведет  к  превышению  предельно  допустимых 
уровней физических воздействий на атмосферный 
воздух; 2) норматив  физического  воздействия  на 
атмосферный 
воздух, 
который 
отражает 
предельно  допустимый  максимальный  уровень 
физического воздействия на атмосферный воздух, 
при  котором  отсутствует  вредное  воздействие  на 
здоровье  человека  и  окружающую  природную 
среду. 
 
Атмосфералық  ауаға  зиянды  физикалық  әсер 
нормативінің  рұқсат  етілетін  шегі – 
1) 
атмосфералық  ауаға  әсер  етуші  шулы,  дірілді, 
электромагнитті  және  өзге  де  физикалық 
ықпалдар  үшін  және  берілген  барлық  басқа  да 
көздердің  атмосфералық  ауаға  физикалық 
әсерлері  деңгейінің  рұқсат  етілетін  шегінің 
жоғарылауына  әкеліп  соқпайтын    зиянды 
физикалық  ықпалдары  кезінде  белгіленетін 
норматив; 2) адам  денсаулығы  мен  қоршаған 
табиғи 
ортаға 
зиянды 
әсері 
болмайтын 
атмосфералық 
ауаға 
түсетін 
физикалық 
ықпалдың  ең  жоғары  деңгейінің  рұқсат 
етілетін  шегін  көрсететін  атмосфералық  ауаға 
түсетін физикалық ықпал нормативі. 
Предельное  состояние
 – 1) состояние  изделия, 
конструкции,  сооружения,  при  котором  его 
дальнейшее 
использование 
по 
назначению 
недопустимо или неэффективно, а восстановление 
его  исправного  или  работоспособного  состояния 
невозможно  или  нецелесообразно  из-за  высокой 
стоимости  ремонта; 2) состояние,  при  котором 
конструкция, основание (здание или сооружение в 
целом) 
перестают 
удовлетворять 
заданным 
эксплуатационным требованиям или требованиям 
при производстве работ (возведении). 
 
Жағдайдың 
шектелуі – 
1) 
бұйымның, 
құралымның,  имараттың  алдағы  мақсатқа 
сәйкес  қолданылуының  болмайтындығы  және 
тиімсіздігі,  ал  оны  қалыпқа  келтіру  немесе 
жұмыс  істейтіндей  етіп  түзетудің  мүмкін  емес 
немесе 
жөндеу 
құнының 
жоғарылығынан 
мақсатқа  сай  емес  жағдайы; 2)  құралымның, 
негіздің  (ғимарат  немесе  бүтіндей  имарат) 
берілген 
пайдалану 
талаптарын 
немесе 
жұмысты 
өндіру 
(жаңарту) 
кезіндегі 
талаптарды қанағаттандырмайтын жағдай.  
 
Предельное 
состояние 
конструкции 
по 
огнестойкости – 
состояние  конструкции,  при 
котором  она  утрачивает  способность  сохранять 
несущие и/или ограждающие функции в условиях 
пожара. 
 
Құралымның  отқа  төзімділігі  бойынша  шекті 
жағдайы 
–  құралымның  өрт  кезінде  өзінің 
көтергіш  қабілеттілігін  және/немесе  қоршау 
қызметін жоғалтатын жағдайы. 
Предотвращение 
чрезвычайных 
ситуаций
 
(предотвращение  ЧС) – комплекс  правовых, 
организационных,  экономических,  инженерно-
технических, 
экологозащитных, 
санитарно-
гигиенических,  санитарно-эпидемиологических  и 
специальных  мероприятий,  направленных  на 
организацию 
наблюдения 
и 
контроля 
за 
состоянием  окружающей  природной  среды  и 
потенциально 
опасных 
объектов, 
прогнозирования и профилактики возникновения 
источников  чрезвычайной  ситуации,  а  также  на 
подготовку к чрезвычайным ситуациям. 
 
Төтенше 
жағдайларды 
болдырмау 
(ТЖ 
болдырмау) – қоршаған табиғи ортаның және 
әлеуетті 
қауіпті 
нысандардың, 
төтенше 
жағдайлар  көздерінің  пайда  болуын  болжау 
және  алдын  алудың  дайындық  жағдайын 
бақылауға  және  бақылауды  ұйымдастыруға, 
сондай-ақ  төтенше  жағдайларға  дайындалуға 
бағытталған 
құқықтық, 
ұйымдастыру, 
экономикалық, 
инженерлік-техникалық, 
экологиялық-қорғау,  санитарлық-гигиеналық, 
санитарлық-эпидемиологиялық  және  арнайы 
іс-шаралардың кешені. 
Предохранительный 
пояс – 
средство 
индивидуальной  защиты,  закрепляемое  на  теле 
человека 
и 
применяемое 
автономно 
или 
совместно  с  другими  средствами  защиты  для 
предотвращения  падения  человека  с  высоты  или 
эвакуации его из опасных зон. 
 
Сақтандыру белдігі – 
адам денесіне бекітілетін 
және  адамның  биіктіктен  құлауын  болдырмау 
немесе  оны  қауіпті  аймақтан  эвакуациялау 
үшін жеке немесе басқа да жабдықтармен бірге 
қолданылатын жеке қорғану құралы. 
Предохранительный  целик
 –  часть  залежи  по-
лезного  ископаемого,  оставляемая  в  недрах  в 
целях предотвращения опасности влияния горных 
разработок на объекты. 
 
Сақтандырғыш кентірек – 
тау-кен өнімдерінің 
нысандарға  әсер  ететін  қаупінің  алдын  алу 
мақсатында  жер  қойнауында  қалдырылатын 
пайдалы қазбалар шоғырының бөлігі. 
Предупреждение 
чрезвычайных 
ситуаций
 
(предупреждение 
ЧС) – 1) комплекс 
мероприятий,  проводимых  заблаговременно  и 
 
Төтенше жағдайларды ескерту 
(ТЖ ескерту) –   
1)  төтенше  жағдайлардың  пайда  болу  қаупін 
мүмкіндігінше азайтуға, сондай-ақ адамдардың 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
153 
направленных 
на 
максимально 
возможное 
уменьшение  риска  возникновения  чрезвычайных 
ситуаций, а также на сохранение здоровья людей, 
снижение 
размеров 
ущерба 
окружающей 
природной среде и материальных потерь в случае 
их  возникновения; 2) совокупность  мероприятий, 
проводимых  органами  исполнительной  власти 
РК, 
органами 
местного 
самоуправления 
и 
организационными 
структурами 
ЧС 
РК, 
направленных  на  предотвращение  чрезвычайных 
ситуаций  и  уменьшение  их  масштабов  в  случае 
возникновения. 
денсаулығын  сақтауға,  қоршаған  табиғи  орта 
шығыны 
мен 
материалдық 
зардаптар 
мөлшерін 
төмендетуге 
бағытталған 
және 
деркезінде  өткізілетін  шаралар  кешені; 2) ҚР 
өкіметі 
атқару 
органдарының, 
жергілікті 
басқару 
органдарының 
және 
ҚР 
ТЖ 
ұйымдастыру  құрылымдарының    төтенше 
жағдайларды  болдырмауына  және    олар  бола 
қалған жағдайда  көлемін азайтуға бағытталып 
жүргізілген іс-шараларының кешені. 
Прейскуранты 
на 
строительство 
зданий 
и 
сооружений
 – сметные 
нормативы 
для 
определения  сметной  стоимости  строительства 
зданий 
или 
сооружений 
определенного 
назначения 
в 
соответствующих 
местностях, 
разрабатываемые, 
как 
правило, 
на 
основе 
типовых  проектов  или  проектных  решений 
повторного применения. 
 
Ғимараттар  мен  имараттар  құрылысының  баға 
көрсеткіші
 – үлгі  жобалар  немесе  қайта 
қолданылатын  жобалық  шешімдер  негізінде 
тиісті  жерлерде  нақты  белгіленген  ғимараттар 
мен имараттар құрылысының сметалық құнын 
анықтау 
үшін 
жасалатын 
сметалық 
нормативтер. 
Прессование
 – изготовление  изделий  способом 
прессования 
из 
порошкообразных 
масс 
с 
добавлением каких-либо компонентов (вода, клей 
и т.д.) 
 
Сығымдау 
–  бұйымдарды  ұнтақ  тәріздес 
қоспаға  қандай  да  бір  құраушылар  (су,  желім 
және  т.б.)  қоса  отырып,  сығымдау  тәсілімен 
дайындау. 
Прессованная  (пластифицированная)  древесина
 – 
материал,  получаемый  из  древесной  крошки 
лиственных  пород  (чаще  всего  березы,  реже – 
бука,  граба,  клена  и  др.),  уплотненной  при 
давлении 15-30 МН/м  (150 
300 кгс/см )  и 
температуре до 120  С. 
 
Сығымдалған  (илемделген)  ағаш - 
120  С-қа 
дейінгі  температурада  және 15-30 МН/м  
(150 300 
кгс/см ) 
қысымда 
нығыздалған 
жапырақты  жыныстардың  (әдетте,  қайыңның, 
сирегірек – бүктің,  шамшаттың,  үйеңкінің 
және 
т.б.) 
ағаш 
үгінділерінен 
алынған 
материал. 
Прессованные 
профили
 – длинномерные 
металлические  изделия  (металлические  профили), 
полученные прессованием (экструдированием). 
 
Сығымдалған 
кескіндер –  
сығымдау 
(экструдирование) 
арқылы 
алынған 
ұзын 
өлшемді металл бұйымдар (металл кескіндер). 
Приборы  санитарные
 – приемники  сточных  вод 
(хозяйственных  и  бытовых),  устанавливаемые  в 
жилых, 
общественных, 
коммунальных 
и 
производственных 
зданиях. 
По 
назначению 
подразделяются: 
для 
гигиенических 
целей 
(умывальники, 
ванны, 
душевые, 
поддоны, 
унитазы  и  т.п.);  для  хозяйственных  нужд 
(кухонные 
раковины, 
мойки 
и 
т.п.); 
для 
специальных  целей  (для  лабораторий,  детских  и 
медицинских  учреждений,  бытовых  помещений 
производственных зданий). 
 
Санитарлық  аспаптар
 – тұрғын,  қоғамдық, 
коммуналдық  және  өндірістік  ғимараттардың 
ішінде 
орнатылатын 
ақаба 
суды 
қабылдағыштар  (шаруашылық,  тұрмыстық). 
Тағайындауларына  қарай  мыналарға  бөлінеді: 
гигиеналық  мақсаттар  үшін  (қолжуғыштар, 
ванналар,  душтар,  табандықтар,  унитаздар 
т.с.с); 
шаруашылық 
қажеттіліктер 
үшін 
(асүйлік раковиналар, жуғыштар т.с.с); арнайы 
мақсаттар  үшін  (зертханалар  үшін,  балалар 
және  медициналық  мекемелері  мен  өндірістік 
ғимараттардың тұрмыстық бөлмелері үшін). 
Привязка 
к 
координационной 
оси – 
расположение  конструктивных  и  строительных 
элементов, а также встроенного оборудования, по 
отношению к координационной оси. 
 
Үйлестіру осьіне байланыстыру – 
құралымдық 
және  құрылыстық  элементтердің,  сондай-ақ 
қоса салынған жабдықтардың үйлестіру осьіне 
қатынастары бойынша орналасуы. 
Привязка  проекта
 – внесение  необходимых 
дополнений 
в 
типовые 
(или 
повторно 
применяемые)  проекты  зданий  в  зависимости  от 
конкретных  условий  участка  строительства  и 
возможностей  по  изготовлению  строительных 
конструкций и материалов. 
 
Жобаны  бейімдеу
 – құрылыс  құралымдары 
мен  материалдарын  дайындау  мүмкіндіктері 
мен 
құрылыс 
алаңының 
нақтылы 
жағдайларына  байланысты  ғимараттардың 
үлгі (немесе қайта қолданылатын) жобаларына 
қажетті өзгерістер енгізу. 
Привязка 
элементов 
конструкций 
к 
координационным 
осям – 
установление 
расстояния 
от 
координационной 
оси 
до 
геометрической 
оси 
сечения 
элемента 
конструкции 
или 
до 
какой-либо 
одной 
(наружной, 
внутренней, 
боковой) 
его 
конструктивной плоскости (грани). 
 
Құралым 
элементтерін 
үйлестіру 
осьіне 
байланыстыру – 
қашықтықтың  үйлестіру 
осьінен 
құралым 
элементінің 
қиылысқан 
геометриялық осьіне дейін немесе оның қандай 
да  бір  (сыртқы,  ішкі,  бүйіріндегі)  құралымдық 
жазықтығына (қырына) дейін орналасуы. 
Пригрузка 
основания
 – дополнительная 
вертикальная нагрузка на естественное основание 
 
Негіздің 
бастырмасы
 – іргетастың 
айналасындағы 
топырақтың 
керіліп 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
154 
за  пределами  подошвы  фундамента  в  целях 
предупреждения выпирания грунта. 
көтерілмеуінің  алдын  алу  мақсатында  оның 
табиғи  негізін  тігінен  қосымша  жүктемемен 
бастыру. 
Приемосдаточные  испытания – 
контрольные 
испытания продукции при приемочном контроле. 
 
Қабылдау-тапсыру  сынақтары 
–  қабылдап 
алу бақылауы кезінде өнімнің бақылау сынағы. 
Приемочный 
контроль – 
1) 
контроль, 
выполняемый 
по 
завершении 
строительства 
объекта  или  его  этапов,  скрытых  работ  и  других 
объектов 
контроля. 
По 
его 
результатам 
принимается 
документированное 
решение 
о 
пригодности  объекта  контроля  к  эксплуатации 
или 
выполнению 
последующих 
работ 
приемочный 
контроль 
одного 
и 
того  же 
показателя  может  осуществляться  на  нескольких 
уровнях 
и 
разными 
методами 
(например, 
плотность  грунта  отдельных  слоев  и  насыпи  в 
целом).  При  этом  результаты  контроля  низшего 
уровня  могут  служить  предметом  контроля 
высшего 
уровня 
(например, 
акты 
освидетельствования  скрытых  работ  по  приемке 
основания  насыпи  представляются  при  приемке 
насыпи  в  целом).  Результаты  приемочного 
контроля 
фиксируются 
в 
актах 
освидетельствования 
скрытых 
работ, 
актах 
промежуточной 
приемки 
ответственных 
конструкций,  актах  испытания  свай  пробной 
нагрузкой 
и 
других 
документах, 
предусмотренных  действующими  нормативами 
по  приемке  строительных  работ,  зданий  и 
сооружений; 2) контроль 
продукции, 
по 
результатам  которого  принимается  решение  о  ее 
пригодности к поставкам и (или) использованию. 
 
Қабылдап алу бақылауы 
–                    1) нысан 
құрылысының 
немесе 
оның 
кезеңдерінің, 
жасырын  жұмыстарының  және  басқа  да 
бақылау  нысандарының  аяқталуына  бақылау 
жүргізу.  Оның  нәтижелері  бойынша  бақылау 
нысанының 
пайдалануға 
жарамдылығы 
туралы 
немесе 
жұмыстарды 
одан 
әрі 
орындауға 
байланысты 
сол 
көрсеткішті 
қабылдап  алу  бақылауын  бірнеше  деңгейде 
және  әр  түрлі  әдістермен  жүзеге  асыруға 
байланысты 
(мысалы, 
топырақтың 
жеке 
қабаттарының 
және 
үйіндінің 
тұтастай 
тығыздығы) құжатталған шешім қабылданады. 
Мұндайда 
төменгі 
деңгейдегі 
бақылау 
нәтижелері 
жоғары 
деңгейдегі 
бақылау 
нысанасына  айналуы  мүмкін  (мысалы,  үйінді 
негізін 
қабылдау 
бойынша 
жасырын 
жұмыстарды  куәландыратын  акті  үйіндіні 
тұтастай  қабылдағанда  ұсынылады).  Жауапты 
құралымдарды 
қабылдаудың 
аралық 
актілерінде,  қадаларды  сынақтық  жүктемемен 
сынау  және  ғимараттар  мен  имараттарды  салу 
жұмыстарын 
қабылдау 
жөніндегі 
қолданыстағы  нормативтерде  қарастырылған 
қабылдап 
алу 
бақылауының 
нәтижелері 
жасырын  жұмыстарды  куәландыру  актілерінде 
тіркеледі;        2)  қабылданатын  өнімді 
бақылаудың    нәтижелері  бойынша  оның 
жеткізілуге 
және 
(немесе)  пайдалануға 
жарамдылығы туралы бақылау. 
Призменная  прочность  бетона – 
отношение 
разрушающей осевой сжимающей силы образца  ( 
призмы  стандартных  размеров)  к  площади  его 
сечения, нормального к этой силе. 
 
Бетонның  призмалық  беріктігі 
–  призма 
(стандарттық  өлшемді  призма)  қирататын 
үлгінің  осьтік  сығу  күшінің  (стандарттық 
өлшемдер  призмаларына)  осы  күшке  тік 
қиылысу аудандарына қатынасы. 
 
Признанное  техническое  правило – 
техническое 
положение, 
признаваемое 
большинством 
компетентных 
специалистов 
в 
качестве 
отражающего 
уровень 
развития 
техники. 
Примечание:  нормативный  документ  считается 
признанным техническим правилом. 
 
Танылған техникалық ережелер 
– техниканың 
даму  деңгейінің  көрсеткіші  ретінде  көптеген 
құзіретті  мамандармен  танылған  техникалық 
ереже.  Ескерту:  нормативтік  құжат  танылған 
техникалық ереже болып саналады. 
 
Приквартирный  участок 
—  земельный  участок, 
примыкающий  к  дому  (квартире)  с  непосред-
ственным выходом на него. 
 
Пәтер жанындағы жер телімі 
– үйдің (пәтердің) 
тікелей  шыға  берісімен  түйісіп  тұрған  жер 
телімі. 
Применение 
международного 
стандарта, 
регионального 
или 
национального 
стандарта 
другой страны – 
использование международного, 
регионального  или  национального  стандарта 
другой  страны  путем  включения  его  полного 
содержания 
в 
отечественный 
нормативный 
документ по стандартизации. 
 
Халықаралық  стандартты,  аймақтық  немесе 
басқа  елдің  ұлттық  стандартын  қолдану 
–  
халықаралық,  аймақтық  немесе  басқа  елдің 
ұлттық  стандартын,  оның  толық  мазмұнын 
стандарттау  жөніндегі  отандық  нормативтік 
құжатқа енгізу жолымен пайдалану.  
Применение  мобильного  (инвентарного)  здания, 
сооружения 
или 
комплекса 
– 
процесс, 
охватывающий      передислокацию,   хранение,  
ремонт,  монтаж,  эксплуатацию  и  демонтаж 
мобильного  (инвентарного)  здания,  сооружения  
или комплекса. 
 
Жеделәрекетті 
(жабдықтық) 
ғимаратты, 
имаратты 
немесе 
кешенді 
қолдану 
– 
жеделәрекетті 
(жабдықтық) 
ғимаратты, 
имаратты  немесе  кешенді  қайта  ауыстыру, 
сақтау,  жөндеу,  жинақтау,  пайдалану  және 
бөлшектеуді қамтитын процесс. 
Применение 
стандарта – 
использование 
стандарта  его  пользователями  с  выполнением 
 
Стандартты қолдану 
– стандартта белгіленген 
талаптарды  таралу  аймағы  мен  қолданылу 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
155 
требований,  установленных  в  стандарте,  в 
соответствии  с  областью  его  распространения  и 
сферой действия. 
саласына 
сәйкес 
орындай 
отырып, 
пайдаланушылардың стандартты пайдалануы.  
Пример  решения  узла – 
чертеж  с  изображением 
строительного 
узла, 
в 
котором 
значения 
размеров,  марки  изделий  и  материалов  или 
другие данные требуют уточнения применительно 
к  объекту  строительства  или  могут  быть 
изменены  по  усмотрению  разработчика  проекта 
объекта строительства. 
 
Торапты  шешу  үлгісі
 – құрылыс  торабы 
салынған  сызба,  мұнда    бұйымдар  мен 
материалдардың  өлшем  мәні,  таңбасы  немесе 
өзге деректері сол құрылыс нысанына қатысты 
нақтылауды талап етуі немесе құрылыс нысаны 
жобасының әзірлеушісімен өзгертілуі мүмкін. 
Природная  среда  (природа) – 
совокупность 
компонентов  природной  среды  природных  и 
природно-антропогенных объектов. 
 
Табиғи  орта  (табиғат) 
–  табиғи  және  табиғи-
антропогенді 
нысандар, 
табиғи 
ортаны 
құраушылардың жиынтығы. 
Природно-антропогенный  объект – 
природный 
объект, измененный в результате хозяйственной и 
иной  деятельности,  и  (или)  объект,  созданный 
человеком,  обладающий  свойствами  природного 
объекта  и  имеющий  рекреационное  и  защитное 
значение. 
 
Табиғи-антропогенді 
нысан
 – адаммен 
жасалған 
шаруашылық 
және 
басқа 
да 
әрекеттердің 
нәтижесінде 
өзгерген 
және  
(немесе)  табиғи  нысан  қасиеттеріне  ие  және 
рекреациялық  және  қорғаныштық  мәні  бар 
табиғи нысан. 
Природные  ресурсы – 
компоненты  природной 
среды, 
природные 
объекты 
и 
природно-
антропогенные  объекты,  которые  используются 
или могут быть использованы при осуществлении 
хозяйственной  и  иной  деятельности  в  качестве 
источников  энергии,  продуктов  производства  и 
предметов потребления и имеют потребительскую 
ценность. 
 
Табиғи  ресурстар 
–  шаруашылық  және  басқа 
да  әрекеттерді  жүзеге  асыру  барысында 
энергия көзі, өндіріс өнімі және тұтыну заттары 
ретінде пайдаланылатын немесе пайдаланылуы 
мүмкін  және  тұтынушылық  құны  бар  табиғи 
нысандар және табиғи-антропогенді нысандар,  
табиғи орта құраушылары. 
Природные 
системы – 
пространственно 
ограниченная 
совокупность 
функционально 
взаимосвязанных 
живых 
организмов 
и 
окружающей 
их 
среды, 
характеризующаяся 
определенными 
закономерностями 
энергетического состояния, обмена и круговорота 
веществ. 
 
Табиғи  жүйелер 
–  заттардың  белгілі  бір 
энергетикалық 
жағдайы, 
алмасуы 
мен 
айналымы  заңдылықтарымен  сипатталатын 
қызметтік 
өзара 
байланыстағы 
тірі 
организмдер  мен  оларды  қоршаған  ортаның 
кеңістікпен шектелген жиынтығы.  
 
Природоохранные 
требования 
(требования 
в 
области 
охраны 
окружающей 
среды) – 
предъявляемые 
к 
хозяйственной 
и 
иной 
деятельности  обязательные  условия,  ограничения 
или  их  совокупность,  установленные  законами, 
иными 
нормативными 
правовыми 
актами, 
природоохран-ными  нормативами,  государствен-
ными  стандартами  и  иными  нормативными 
документами  в  области  охраны  окружающей 
среды. 
 
Табиғат  қорғау  талаптары 
(қоршаған  ортаны 
қорғау саласындағы талаптар) –шаруашылық 
және  өзге  қызметтерге  белгіленген  заңдармен, 
басқа  да  нормативтік  құқықтық  актілермен, 
табиғат  қорғау  нормативтерімен,  мемлекеттік 
стандарттармен және қоршаған ортаны қорғау 
саласындағы 
басқа 
да 
нормативтік 
құжаттармен  белгіленген  міндетті  шарттар, 
шектеулер немесе олардың жиынтығы.  
Пристань
 – специально  оборудованное  у  берега 
место для стоянки речных судов. 
 
Кемежай 
–  өзен  кемелерінің  тұруы  үшін 
жағалауда арнайы жабдықталған орын. 
Пристройка – 

жүктеу/скачать 3,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: