Цемент  кұрамынын  онын  қасиеттеріне  тигізетін  асері

М.  Садуақасов
, 
Ғ.  Батырбаев
айналып,  ұшып  кетеді  де,  ол  кеуіп кесек-кесек  бөлшектерге  айналады. 
Одан  кейін  шихтадағы  органикалық  қоспалар  жанып,  балшық 
минералдарының  химиялық  байланысқан  сулары  ұшады.  700°С 
шамасында балшықтың сусызданған минералдары кремний, алюминий 
және  темір  (IV)  оксидтеріне  ыдырайды.  Температура  800-900°С-қа 
жеткенде  әктас  ыдырап,  одан  көмір  кышқыл  газы  бөлініп  шығады; 
1000-1300°С  екі  кальдийлі  силикат  пен  алюминаттар,  алюмофериттер 
балқып,  сұйыққа  айналады.  Бұл  сұйықта  біраз  әк  жэне  екі  кальцийлі 
силикат 
түзіліп, 
кристалданады 
(
6
.
2
-кесте). 
Ыстық 
клинкер 
салқындатқышқа  түсіп, 
суық  ауа 
ағымымен 
100°С-қа 
дейін 
суытылады.  Клинкер одан эрі  складта суытылып, диірменде біраз гипс 
қосып,  бірге  ұнталып  цементке  айналады.  Диірменнен  шыққан ыстық 
цемент  пневматиканың  күшімен  коймаға  жіберіледі.  Сонда  тұрып 
суиды да, 7-14 тэулік өткеннен кейін тұтынушыларға беріледі.
6
.
2
-кесте
ф
Портландцементгің шикізаттары және оны өндіру принципі
Қолданылатын  шикізаттар
ШикЬаттарды термиялық өндеу, °С
Аты
Химиялық формуласы
700-1100
1100-1450
Әктас
СаСОз
СаО және С 0 2
ыдырайды
2 С 0 2*8і0г
Балшык
А120
з
-2$
і
02-2Н20  
және темір гидроксиді
А120з*5і02 
және Ғе20 з 
ыдырайды
4СаО'АЬОз*Ғе2Оз 
жэне З С а0-5і02 
ыдырайды
КСРО-да  портландцемент  өндірудің  жаңа  әдісі  ашылды.  Бұл 
ашылған  жаңалық  бойыша  клинкер  балқытылған  хлорлы  тұзда 
күйдіріледі,  яғни  бұрынғы  негізгі  реакщштық  орта  -   балқытылған 
силикат  орнына,  балқытылған  хлорлы  кальций  негізіндегі  тұз 
қолданылады.  Бұл  ортада  клинкерді  құрайтын  оксидтер  еруі  және 
минералдың  (алит,  белит,  т.б.)  тузуі  тездетіледі,  1100  -  1150°С-та 
аякталады.  Алынған  клинкерде  алит,  т.б.  минералдардан  басқа  алинит 
деген минерал түзіледі.
А линит  -   құрамында  2,5-тей  хлориді  бар  жоғары  негізді 
кальцийлі АІ-СІ (алюминий-хлорлы) силикат.  Бұл  клинкерден альгаған 
цемент  -  
алинитті  цемент
  деп  аталады.  Алинитгі  клинкер  -  
портландцементті клинкермен салыстырғанда 2-3  рет оңай ұнталады.
92

цементтің қатаюы және цемент тастың кұрылымы
м  
~
 
“ »еге  айяалада-
күбыяыстіШ  негізгі  себебі,  цементгін 
сумен
  к ш ш іш к   И
Н
|
•л/сетіндігі 
және 
соның 
нэтижесінде 
пайда 
болатьін
гидросиликаттардың  әуелі  коллоид  ерітінділер  түзеп,  одан  кеиш
к о агу л ^л ан у ы н д аесу  
М
  үш  молекула  кальцийДІҢ
гидроксидін  бөліп^және  кальцийдің  гидратганган  силикатын  тузш,
гидролиз жолымен ыдырайды: 
й Ш
2(ЗСаО •  3 і0 2) + 6Н20  = ЗСа0
2
 • ЗН20  + ЗСа(ОН)2.
Белит болса, ол молекула гана кальцийдің ги^оксидш  бөледі:
2(2СаО  • 8 і0 2) + 4Н20 1  ЗСа0
2
 • 5І0
2
  • ЗН20  + ЗСа(ОН)2.
Цемент  кпинкеріндегі  үш  кальцийлі  алюминат,  молекула  су 
қосып, гидратқа айналады:
ЗСаО ■ АЬОз + НгО = ЗСаО •  Аі
2
0
3
 • 6Н
2
0 .
Ал  төрт  кальцийлі  алюмоферрит  сумен  реакцияға  түскенде 
6
  молекула  суы  бар  үш  калыщйлі  гидроалюминат  пен  бір  калыдайл
Н
И
ш
I Н
1
1
8
 • щ
 • I Н
 • в
 • й |
Бүл  реакциялар  цемент  клинкері  минералдарын  жеке  алганда 
жүреді 
Ал 
кәдімгі 
цементгі 
сумен 
араластьірғанда  жүретш 
реакциялардың саны, жоғарыда көрсетілгендерден 
кө6' ^ К
Пементгің  ішіндегі  гипс  пен  үш  кальциилі  алюминатгың
әоекетгесуі  салдарынан  кальций  гидросульфоалюминаты  (минерал
Щ
Алгашкы  кезде 
^
 
Щ
т # і й ё   С,А  бөлшектерінің  бетше  вднаяы  да,  Д Д —
 
Х м і н   кажетті  уақыт  аралығьшда  састнйдьь  Са(ОН),  (.к а л ^
гидроксидінік) 
*Р—
К
  И
ігпнпентоашіясы 
азаяды. 
ьұл 
жағдлид 
у
 
•
В
І  Н  І І Э  
“
о л ^ Г ' "  
И
Ө йткет, 
қүрамында 
3  -3 
*У 
^
 
гапгТІН КӨЛемдеоі
гидросульфоалюминат оны түзетш затгар |  
мен  салыстырғанда толтьфады, цемент тасі 
этрингит  гипспен  байланысудан  кейін,  <
гидрралюминат
ктендіреді
гипс
қосу 
салдарынан 
кальцийлі 
гидроалюминаттар
жагдайлар асер « е д і. Бұл факгорларга: цеыент клннкерішн химнялык-

М  
Садуацасов
. 
Ғ.  Батырбаев
минералдык  кұрамы,  ұнтағының  майдалығы,  араластырылған  су 
мөлшері,  гидратация  және  қатаю  температурасы,  қосьшған  қосымша 
заттардың түрлері, мөлшері, т.б. жатады.
П ортландцемент  тасы ны ң 
құры лы м ы . 
Цементті 
сумен 
араластырғанда 
оның 
ұнтағының 
әрбір 
бөлшектерінің 
(түйіршіктерінің)  сыртына  (сырткы  бетіне)  тез  арада  гидраттардан 
құралған 
кабық 
пайда 
болады. 
Бұл 
қабық 
цемент 
ұнтағы 
бөлшектерінің  іш  жағына  су  кіргізбей,  олардың  одан  гидраттануына 
кедерп  жасайды.  Қатайған  цементтің  мұндай  құрылысын  профессор
В.Н.Юнг микробетон деп атаған.
Цемент тастың  75%  көлемі  кальцийдің  гидроксидінен  -   Са(ОН
)2 
және  этрингиттің  кристалдарымен  өрнектелген, 
кұрамы  С-З-Н 
символымен 
белгіленетін 
кальцийдің 
гидросиликат
микрокристалдарынан,  гельден  тұрады.  Цемент  тастың  құрылымында 
гидартталынған 
және 
гидартталынбаған 
(гидратацияланбаған) 
заттардан  басқа  саңылаулар  бар:  бұлар  гельдің  іші  мен  гель 
кесектерінің  арасында  болады.  Цемент  тасы  құрамында  гель  мен 
саңылаулар  болғандықтан,  ол  кепкенде  шөгеді  (отырады),  ал 
ылғалданса -  көлемін ұлғайтады.
Нормалы  жағдайда  уакыт  өткен  сайын  баяу  болса  да,  цемент 
түйірлері  с)'мен  реакцияға  түсіп,  цемент  тастардың  бірнеше,  тіпті 
ондаған жылдардан кейін де беріктігін арттыруына себебін тигізеді.
6.9. Портландцементтін  қасиеттері
Ц емент  ұнтағы ны ң  ты ғы зды ғы   мен  м айдалы қ  мелшері. 
Портландцементтің шьш тығьпдығы  3,1  г/см3, орташа тығьвдығы  1,1  г/см
(бос  салғанда)  және  1,3  г/см
3
  (нығыздап  салғанда).  Цемент ұнтағының 
майдалык  мөлшері  №  008  елеуіште  қалған  қалдыктың  15%  -тен  кем 
болу шартының сақталуымен сипатталады.
Цемент  қамырының  нормалы  қоюлығы,  ұстасу  мерзімі  мен 
көлемінің біркалыпты өзгеруі.  Портландцементтен  нормалы  қоюлығы 
бар  камыр  алу  үшін  қажетті  су  мөлшері  24-28%,  портландцемент 
қамырының  ұстасу  мерзімі  45  минуттан  ерте  басталмауы,  ал 
ұстасудың  аяқтапуы  10  сағаттан  кем  болмауы  керек.  Егер  алдын  ала 
24  сағат  катайған  кішкене  шелпек  тәрізді  үлгіні  3  сағат  суда 
кайнатқанда,  ол  радиала  шелпекшенің  ортасының  (төбесінен)  шетіне
(етегіне)  дейін  жететін  жарьпстар  (сызықтар)  бермесе,  онда  қамьф 
көлемін  бірқалыпты өзгертеді дейді. Яғни,  оньш бұл сапа көрсеткіштігі
-  стакдарттың шартына сай оны қанағаттандырады.
ГДемент  тасты ң  қатаю ы ,  беріктігі  және  м аркасы .  ТМД-да
94 
- 
I I   Й 1  Й

Құрылыс 
материалдары
портландцемент  төрт  маркалы  болып  өндіріледі:  400,  500,  550  және 
600.  Цементтің маркасы онын  1  салмактық бөліміне 3  бөлім құм қосып
дайындалған  ертіндісіден  жасалған  үлгінің  20°С-та  28  тәулік  бойы 
қатайғанда  ие  болатнн  созу  күшіне  беріктік  шегін  табу  арқылы 
анықталады.  Үш  тәулік  ішінде  портландцемент  тасы  маркалы 
беріктігінің  40-50%-не,  жеті  тәулік  ішінде  60-70%-не  ие  болады. 
Цементтің ұнтақтык  дәрежесі  мен  қатаю  температурасы  жоғарылаған 
сайын,  портландцемент  тез  қатаяды.  Яғни,  оның  беріктігі  жылдам 
өседі.  Қазакстанда  5  цемент  заводы  бар:  Сартөбе  және  Ақтау
Қарағанды  облыстарында),
поселкелерінде  (Оңтүстік  Қазақстан,
Шымкентте, Семейде, Векеменде.
Төменгі  6.3-аналогтык  кестеде  әктас  негізінде  өндірілетін 
байланыстырғьші заттардың салыстырмалы технологиясы, қүрамы мен 
қасиеттері  келтіріледі. 
Одан  шикізаттары  әктас  пен  балшық 
болғанымен,  соңғылардың  шихтадағы  мөлшері  мен  олар  қай 
температурада 
күйдіруіне 
байланысты 
сапасы 
әртүрлі 
байланыстырғыштар алуға болатындығы аңғарылады.
6.3 - кесте
негізінде алынатын байланыстырғыштардың шикізаттары,
өндірілуі, қүрамы және қасиеттері.
Байланыо
тырғыш
заттар
Шикізатгар
Шикізат-
тарды
күйдіру,
°С
Ауа әгі
Әктас, 
балшык 
6%-ке дейін
900-1200
Г идравли-
калык әк
Әктас,
балшык
6-20%
900-1100
Портланд-
Әкгас
1450-ка
цемент
балшық, %
дейін
Байланыстырғыш затгардын
ЗіОг
АЬОз
Ғе20 3
СаО
ЗіОг
А12Оз
Ғе20 3
химиялык
минералдык
Маркасы (сығуға 
беріктігі), МПа
СаО
СаО 
1
0,4-5
2Са0-5і02 
2СОАІ2О
з
СаОҒе2Оз
2
СааЗі02
ЗСаОАЬОз 
4СаО*А12Оз* 
Ғе2Оз 
ЗСаО - ЗЮ2
40; 50
55; 60
6.10. Цемент тасты ң коррозиясы және оны бұзылудан сақтау
Цемент  тасты ң  коррозиясы  дегеніміз 
сілтілер,  түздар  ерітінділерінде,  тіпті  кәдімг
-   оның  қышқылдар,
тшцы  суда  бұзыла
95

М. 
Садуақсісов, Ғ.  Батырбаев
бастауы.  Мұныя себебі,  көрсетілген  орталардың  демент  кұрамындағы
гидраттарга, әсіресе Са(ОН
)2
 мен С
3
АН$ тигізетін  әсері.  Цемент тастьтң
коррозиясын  көп  тараған  үш  түрге  бөлуге  болады: 
1
)  кәдімгі  (тұщы) 
суда;  2)  магнезиалды;  3)  сульфатты  су  ерітінділерінде.  Ксррозияның
1
-түрі 
цемент 
гидрацияланғанда 
бөлініп 
шығатын 
кальций 
гидроксидінің  тұщы  суда  еруінен. 
2
-түрі 
магнезиалды  тұздар 
ерітіндісінің  иемент  тасына  тигізетін  әсерінен  бұп  ортада  суда  оңай 
ерігіш  заттардың  түзуінен,  ал  3-түрі  сульфат  ерітіндісінің  цемент 
тасындағы  үш  кальцийлі  гидроалюминатпен 
(С 3А Н б) 
әрекеттескенде, 
цемент  тастың  ішінде  кернеу  туғызып,  оны  шытынатудан  (жарудан) 
пайда болады.
К оррозияны ң  1-түрі және одан  қорғау.  Үш ай  катайған  цемент 
тасында 
С 38  
гидратацияланғанда 
балініп 
шыққан 
кальций 
гидроксидінің  мөлшері  10-15%  болады.  Осы  гидрат  жәй  суда  еріп 
біткеннен  кейін,  яғни  ортада  СаО  концентрациясы  азайғандықтан, 
гидросиликаттар  мен  гидроалюминаттар  ери  бастайды.  Егер  цемент 
тасындағы  Са(ОН
)2
  15-30%-ті  суда  еріп  кетсе,  цемент  тасының 
беріктігі  40-50%  -ке  төмендейді.  Кальций  гидратының  цемент  тасы 
қүрамынан суда еріп шықканын,  құрылыс  конструкцияларының бетіне
түсі ақ зат (әк) пайда болғанынан аңғаруға болады.
Бұл  коррозияның  (күйреудің)  әсерін  төмендету  үшін  тұщы  суда 
қолданылатын  клинкер  құрамындағы 
С 35 
(алит)  мөлшері  50%-тен 
аспауы  қажет  және  цементке  одан  бөлінетін  Са(ОН
)2
  ''байлайтын1’ 
активті  минералды  косымшалар  (диатомит,  трепел,  т.б.)  қосу  керек. 
Бұл  жағдайда төменде  көрсетілген  реакция  салдарынан  суда ерімейтін 
гидросиликат түзіледі: 
^ 
щ
Са(ОН)2+ ЗіОг   т Н 20  = СаО  •  3 і0 2* пН
2
0 .
Цемент тасты ң бұзы луыны ң 2-түрі және  одан  қорғау.  Магний 
тұздарының  ерітіндісі  цемент  тастағы  кальцийдің  гидроксидіне 
Са(ОН
)2
 тигізетін әсерінен суда оңай ерігіш заттар (С а804-2Н20 )  пайда 
болады: 
"■
Са(ОН)2+ МёС1
2
 * СаС1
2
 + М§(ОН)2;
Са(ОН)2+ М §304+ 2Н20   = С а504*2Н20 +  М§(ОН)2.
Магний 
гидроксиді 
цемент 
тас 
құрамындағы 
заттармен 
байланыспайды:  ол~суда  ерімейтіндіктен,  жоғарыда 
көрсетілген 
реакциялар  кальций  гидроксиді  түгел  таусылғанша  жүреді.  Цемент 
тастың  бұл  күйреу  түріне  қарсы  күресу  үшін  де  клинкердегі  С
38
-ты 
50%-тен  асырмау  және  одан  гидролизденіп  бөлінетін  кальцйдің 
гидроксидін,  яғни  Са(ОН)2-ні  активті  минералды  қосымшалармен 
байланыстыру кажет.
96

Қурыяыс материсілдары
Цемент  тасты н 
күйреуінің  3-түрі  және  одан 
корғау. 
Коррозияның  бұл  түрі  катайып  болі*ан  цемент  тастын  сульфаттар 
ерітіндісімен  әрекеттескенде,  реакцияға  түскен  заттардың  көлемінен 
екі  есе көлемді алатын этрингиттіңтүзу салдарьінан  пайда болады:
3СаО• А 1
2
Оэ• 
6
Н
2
О+ЗСа80
4
+25Н
2
0 =  ЗСаО  -АЬОуЗСаЗО^З 1Н
2
6 .
Бүл  бұзылуға  қарсы  күресу  үшін  сульфатпен  реакцияға  түсетін
цементтің  кұрамындагы  үш  кальцийлі  алюминатты  (С
3
А)  азайпгқанда, 
соңғының 
мөлшері 
5%-тен 
аспауы 
кажет. 
Өйткені 
гидросульфоалюминат  цемент  тастың  қатайып  кеткен  уақытында 
түзілсе,  ол  цемент  тастың  формасын  өзгертеді  (деформациялайды), 
"  кейде тіпті оны  қир^тады.
6.11.  Портландцементтін арнаулы түрлері
Бұл  параграфта  портландцементтің  мынадай:  тез  катаятын, 
сулъфатқа  төзімді,  түрлі-түсті  және  құрамында  органикалық  не 
минералды  қосымшасы бар арнаулы түрлері  қаралды.
Тез  және  ерекше  тез  қатаяты н  цементтер  (ТКЦ,  ЕТКЦ).  Бұл 
цементтердін беріктігі, олардың қатаю мерзімінің бас кезінде тез өседі. 
Ол  үшін  портландцемент  құрамында  саз  бен  С3А  көбіреқ,әрі  оның 
ұнтақтық  дәрежесі  жоғары  болуы  қажет.  ТКЦ-тің  (орысша  БТЦ) 
құрамында  С
38
  пен  С3А  қосындысы  60-  65%  ал  ұнтакгың  дәрежесі 
3500  см2/г шамасында болуы  тиіс  (кәдімгі  портландцементті  ұнтақтың 
дэрежесі  2500-3000  см
2
/г.  Бұл  цемент  3  тәулік  ішінде  маркасының
жартысынан көп (кем  емес) беріктікке ие болуы  керек (6.4-кесте).
ЕТКЦ-тің  (орысша  ОТБЦ)  кұрамында  С
38
  пен  С3А  қосындысы 
65-58%,  ал  ұнтақтық  дәрежесі  4000  см2/г  шамасында  болуы  тиіс.  Бұл 
цемент  3  тәулік  ішінде  маркасының  65%-нен  кем  емес  беріктікке  ие 
болуы  керек.  Мысалы,  маркасы  600  ЕТКЦ 3  күн  қатайғаннан  кейін 40
’  МПа беріктік көрсетуі  қажет. 
-
¥нтақтык  дәрежесі  жоғары  болғандықтан,  бұл  цементтердің 
беріктігін  қоймада  төмендетуі  мүмкін  — ылғал  мен  ауадағы  көміртегі 
оксидінің  тигізетін  әсерінен:  сондыктан  оларды  қоймаларда  көп 
сақтамай,  тез  пайдаланған  жөн.  Бұл  цементтер,  гидратацияланганда 
жылуды  көп  шығаратындықтан,  шомбал  (көлемді)  емес  жұқа 
темірбетондарда  колданылады.  Мысалы,  ТКЦ  құрама  темірбетон 
конструкцияларын  шығару  үшін  пайдаланалатын  байланыстырғыш 
заттардың  негізгі  түрі  болып  есептелінеді.  Құрамында  саз  көп 
болғандықтан,  бұл  цементтерді  сульфатты  орталарда  қолданылатын 
құрылыс  бұйымдары  мен  конструкцияларын  өндіруге  пайдалануға
болмайды.
97

М.  Садуацасов, Ғ.  Батырбаев
С ульф атка  төзімді  портландцемент.  Ьүл  цементті  минералдык 
құрамы 
нормаланған  клинкерден  жасайды.  Ол 
үиіін  клинкер 
кұрамында  С
38
  50%,  С3А  5%,  ал С3А -   пен  С4АҒ  қосындысы  22%-тен 
көп  болмауы  қажет.  Мұндай  цементті  тек  қана  сульфатты  орталарда 
емес,  сондай-ақ  тоңазу-еру  (жылыту)  циклдері  көгіггқайталанатын 
орындарда  қолданған  жөн.  Өйткені,  цемент  таст-ың  ішінде  кеуекті 
'құрылыс  құрайтын  С3А  азайған  сайын,  оның  аязға  төзімділігі  артады. 
Аязға  тезімділігі  ісебірек  болу  үшін  мұндай  клинкерге  активті 
минералды  қоспаларды  (опока,  трепел,  т.б.) 
8
%-тен  артық  қоспау 
керек, өйткені соңғылардың су сіңіргіштігі  жоғары, эрі  кеуекті.
Түрлі-түсті  поргландцементер.  Ақ  түсті  портландцементті
бояғыш,  мысалы  хром,  темір,  т.б.  тотықтары  өте  аз  шикізаттардан
жасайды.  Ақ түсті  цемент клинкерінде  темір  оксиді  0,45%-тен  аспауы
керек.  Клинкер  күйдірілетін  пештердің  ішкі  жағы,  бояғыш  тотықтар
бермейтін  отқа  тезімді  заттармен  тысталуы  қажет.  Шикізатты  немесе
жартылай  фабрикатты  (мысалы,  клинкерді)  ұсату,  ұнтактау,  т,б.
даярлау  жұмыстары  кезінде  олардың  құрамына  бояғыш  тотықтар 
_  енбейтіндей жағдай жасапуы тиіс. 
с  ^ 
*
Цементтің  ақтық  дәрежесі,  шағылу  коэффициенті  95%-тен  кем
емес 
МС-14 
маркалы, 
сүттей 
күңгірт 
шыны 
актығымен
салыстырылады.  Бұл  кёрсеткіш  бойыша ак портландцемент үш  сортқа
белінеді.  I, 
2
 және  3  олардың шағылу  коэффициенті  сәйкесінше  80, 
75
және 
68
%-тен  кем  болмауы  керек.  Ал  портландцемент  400  және  500 
маркалы болып өндіріледі. 
-: ■
  лг.-,’
Түрлі-түсті  цементтер  кпинкеріне  жарық  (күн  сәулесі)  пен 
сілтілер  эсерінен  езгермейтін  бояулар  қосып  майдалау  аркылы 
алынады.  Мысапы,  марганец рудасы,  ультрамарин,  т.б.  бояғыш  заттар 
қосылады. 
Түрлі-түсті 
цементті, 
шикізатта 
бояғыш 
тотықтар 
косыпғанда  шығатын  клинкерлер  негізінде  де  алуға  болады.  Ақ  және 
түрлі-түсті  цементтер  үй  қабырғасын тыстайтын  плиткалар  (такталар), 
сатылар, 
әсемдік 
бұйымдар 
мен 
конструкциялар 
ендірісінде
қолданылады.
О рганиқалық 
қосымшалар 
қосылған 
портландцементгер. 
Бұларға: 
классификацияланған 
портландцеменг 
пен 
гидрофобты 
портландцемент  жатады.  Бұпар  кәдімгі  портландцемент  клинокеріне  беттік 
активтігі (әсерлігі) бар заттарды (қысқаша казак тілінде БАЗ, орысша ПАВ) 
қосып  ұнтау  арқылы  алынады.  Бұл  жагдайда  да,  әдеттегіше,  клинкерге 
қажетті мелшерде гипс қосыпады; ал БАЗ цемент массасынан (салмағынан)
0,1 -0,3%  мелшерінде  қосылады.  БАЗ  гидрофильді  (су  жұтқыш)  және 
гидрофобты  (су  жұқпас)  болып  екі  түрге  бөлінеді. 
1
-түріне  сульфитті
98

ашытқышты  бражка  -   САБ  (орысша  —  СДБ-сульфидно-дрожжевая 
бражка)  САБ  кпассификаңияланған  портландце^мент  алуға,  т.б. 
затгардын 
пластикалығын  жогарылатү  үшін  қолданылады  (мысалы,  балшыктардың
иленгііитігін ар^гтыру үшін.
БАЗ-дың 2-түріне  мылонафт*#,  асидол  ,  т.б.  затгар  кіреді.  Бұлар
клинкермен  бірге  ұнталганда  полярлы  жағымен  (СООМа  немесе 
СООИ),  цемент  ұнтағы  түйірлерінін  бетіне  жабысады.  Ал  полярлы
емес  жағымен,  ягни  көмірсутектер  (СН)  радикалдарымен  —  сыртқа 
карайды:  Мұндай  цемент  түйірлеріне  су  жұқпайды.  Осы  себепті 
мылонафт, 
асидод^  гидрофобты 
портландцемент 
өндіру 
үшін 
колданылады.  Бұл  цемент  ылғалдығы  жоғары  ауада  ұзак  уакыт 
сақталса да, беріктігін жоғалтпайды.  Беттік активтігі бар заттар цемент 
ұнтағының  әр  бөлшегін  (түйірін)  өте  жұка  қабатпен 
қоршап, 
"майлайды",  сондыктан  бетон  қоспалары  (араласпаларының)  мен 
құрылыс ерітінділерінің қалылтасқыштығын арттырады  (оңайлатады).
М инералды 
қосымш алар 
қосылған 
портландцементтер. 
Бұларға 
пуоцоланды 
портландцемент 
және 
шлакты
портландцементтер жатады.
Пуоцоланды 
портландцемент 
кәдімгі 
цемент 
клинкерін
әдетгегідей 
біраз 
гипс 
және 
20-40%, 
активті 
минералды 
қосымшалармен  бірге  диірменге  тартып,  майдалау  арқылы  алынады. 
Активті  минералды  немесе  пуоцоланды  қосымшаларға  жататындар. 
пемзалар,  вулкан  күлі,  туфтар,  трастар,  диатомиттер,  опокалар,  глйеж 
деп  аталатын  табиғатта  күйдірілген  балшыктар,  трепельдер,  шахталар 
террикондарының  күйген  жыныстары,  отын  күлдері  мен  шлактар,  т.б. 
С  Бұл косымшалардың бәрінің де  кұрамында әк пен  химиялык реакцияға 
түсуге  қабілеті  бар  активті  заттар  болады.  Мысалы,  диатомит,  опока, 
трепел,  т.б.  кремнеземді  қосымшаларда  сулы  активті  кремний тотығы 
бар  (бұпар  клинкерге  20-30%  мөлшерде  қосылады).  Вулкандық 
косымшаларда (пемза, т.б.)  шыны  кұрылымды алюминий силикаты, ал 
күйдірілген  балшык  қосымшаларында  -   активті  метакаолинит  пен
алюминкй тотығы  бар (бұлар 25- 40%,  мөлшерінде косылады).
Ш лакты  
портландцемент 
дегеніміз 
— 
портландцемент
Қүрылыс материалдары
* 
САБ 
-   негізінде  лигкосульфондык  қышкылдардын  калышйлі  тұздары.  Ол  сұйык
кл7й?нде целлюлозаны өндегендетүзілспгін сулъфигггі сілтілерден алынадьг
Мылонафт  дегеніміз  -   стеарин  кышкылынын  натрий  тұзы  СітНізСООма  (қатгы
“**  Асидол  -  техникалық  нафтен  кышкылы 
СпНщ-іСООН 
(п  8  пен  13  арасында);  оя 
мұнайдан  алынаггын  заттарды  (бензинді, 
т.б.) 
сілті  эдісімен  тазалаганнан  капган
калдыктардан өндіріледі. 
, 
. 
.  .  -  
_ _
Академик  П.А.Ребиндердің  тусіндіруі  бойынша  кейбір  бетпк  әсерліп  оар  заттар
катты  заттардын  бетіне  олардын  жарыктык  қуыстары  бір  молекулальік  адсорбция 
кабапгын кұрады.

Л/. 
Садуақасов, Ғ. Батырбаев
клинкерін біраз  гипс және 20-80 
%,
 тез суытылған домна шлактарымен
бірге  қосып  майдалау  арқылы  алынатын  цемент.  Домна  шлагі
негізінен  шыны  құрьыысты  кальций  силикатынан  тұрады.  Балқыган
домна шлагін  сумен  араластьфып, тез суытқан  кезде ол  шыны  күйіндс
қатып,  майда  түйірлерге  айналады. 
Мұндай  шлакты  көбінесе
туйірленген
  немесе 
гранулденген  іилак
 деп  атайды. 

жүктеу/скачать 18,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: