Педагогических работников по актюбинской области

382 

3)

 

В 17 странах ОЭСР английский как иностранный акцентированно учат в начальной школе. В РК английский 

язык усиленно (136 часов) начинается со старших классов. Это уже поздно. Поэтому ни один из предметов не 

преподается на английском языке. 

4)

 

Чтобы начать преподавать 4 предмета на английском, его изучение нужно начинать с первых классов. Это 

предусмотрено новым стандартом начальной школы (102 часа со 2 класса, тогда как в старом – 34 часа).  

Выделение  именно  казахского,  русского  и  английского  языков  в  качестве  приоритетных  объясняется 

следующими  словами  Президента:«Казахстан  должен  восприниматься  во  всем  мире  как  высокообразованная 

страна,  население  которой  пользуется  тремя  языками.  Это:  казахский  язык  –  государственный  язык,  русский 

язык  —  как язык межнационального общения  и английский язык  –  язык  успешной интеграции  в глобальную 

экономику».  Обучение  в  учебных  заведениях  всех  уровней  страны,  начиная  с  первого  класса,  ведется  на 

русском  и  казахском  языках,  в  школах,  начиная  с  первого  класса  детиизучают  английский  язык,  в  учебных 

планах  высших  учебных  заведений  предусмотрено  изучение  еще,  как  минимум,  одного  иностранного  языка, 

например немецкого или французского. 

В послании Президента говорится: 

«К  русскому  языку  и  к  кириллице  мы  должны  относиться  столь  же  бережно,  как  к  казахскому  языку. 

Всем  очевидно,  что  владение  русским  языком  –  это  историческое  преимущество  нашей  нации.  Нельзя 

игнорировать тот факт, что  именно  посредством  русского  языка  уже  на  протяжении  не  одного  столетия 

казахстанцы обретают дополнительные знания, расширяют свой кругозор и круг общения как внутри страны, 

так и за ее пределами. Мы должны сделать рывок в  изучении английского языка. Трехъязычие так важно для 

развития и процветания народа, а значит, оно должно поощряться на государственном уровне. 

В  учебных  программах  каждого  предмета  1  класса  предусмотрена  реализация  трехъязычного 

образования,  которая  предполагает  обучение  не  только  трем  языкам,  но  и  организацию  внеурочной 

деятельности учащихся на трех языках (казахском, русском и английском). Вклад каждого предмета в создание 

полиязычной  обучающей  среды  в  совокупности  обеспечивает  реализацию  политики  трехъязычного 

образования.  Коммуникативный  подход,  являясь  основой  обучения  языкам,  рассматривается  как  ведущий 

принцип развития речевой деятельности учащихся средствами каждого учебного предмета – обмен знаниями и 

навыками в различных учебных ситуациях, правильное использование системы языковых и речевых норм. 

Рассмотрим урок математики. В начале учебного дня или первого урока дети приветствуют учителя на 

трѐх языках: «Сҽлеметсіз бе! Здравствуйте! Goodmorning!». Соответственно в конце учебного дня мы говорим 

друг другу: «Сау болыңыз! До свидания! Goodbye!» 

В начале урока очень важен психологический настрой. Например, 

Good morning, good morning, 

Good morning to you! 

Good morning, good morning, 

I am glad to see you! 

Соғылды қоңырау,  

Басталады сабақ. 

Тікелей тұрамыз 

Тыныш отырамыз. 

На этапе актуализации знаний с  детьми повторяем прямой и обратный счѐт на  трѐх языках. Поскольку 

класс с русским языком обучения, то делаем акцент на казахский и анлийский языки:  

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

бір, екі, үш, төрт, бес, алты, жеті, сегіз, тоғыз, оң 

one, two, three, four, five, six, seven, eight, nine, ten 

В  таких  заданиях,  как,  например,  определи  количество  предметов  или  вычисли  ответ,  первоклассники 

имеют право ответить на любом из трѐх языков. К примеру, «Сколько карандашей  изображено на картинке?» 

Ответ ученика: «Iseesevenpencil». Перевод слова «карандаш» дети уже знают. Перевод многих слов мы изучаем 

не только на математике, но и на казахском языке, на уроке грамоты. Выражение вида 3+4=? Учащиеся читают 

«Ҥшке тҿрт қосу жеті  болады»,  «Three plus four equal seven». Для каждого урока  есть свои ключевые слова в 

изучении  полиязычия.  Слова  всегда  визуально  находятся  перед  детьми  на  доске.  Поэтому  на  уроке  всегда 

создаются  условия  для  успешного  изучения  языков.  Этому  помогает  и  специально  заведѐнный  словарик  для 

уже читающих детей. Реализация межпредметных связей и изучение трѐх языков эффективно прослеживается в 

процессе  дидактических  игр,  например,  игра  «Два».  Учитель  называет  предметы.  Как  только  назовѐт  парный 

предмет,  учащиеся  должны  быстро  поднять  руку  и  сказать  на  казахском  и  английском  языке  «два».  Те,  кто 

справился,  выходят  и  становятся  паровозиком.  –  на  казахском  языке  –  первый  поезд,  на  английском  языке  – 

второй поезд. Выигрывает тот поезд, у которого больше оказалось вагончиков.(Слова для игры: варежки, нос, 

глаза, ноги, лыжи, солнце, земля, руки, голова, …) 

Игра для развития творческого мышления «Что за чем?» также подразумевает не только развитие логики, 

памяти, речи, но и расширяет кругозор в области познания окружающего мира. 

- Среда, а за ней? 

- Утро, а за ним? 

- Осень,.... 

383 

- 3,... 

- Седьмой,... 

Игра сопровождается изучением названий дней недели и времѐн года на трѐх языках. 

Изучение  сквозных  тем  1  четверти  «Все  обо  мне»,  «Моя  школа»,  позволяет  углубить  знания  по 

математике  и  познанию  мира,  а  также  дает  возможность  повысить  воспитательные  и  развивающие  функции 

уроков  математики.  Решение  задач  на  экологическую  тему  развивает  у  учащихся  интерес  к  природе, 

воспитывает пытливых, любознательных людей, понимающих, что человек – это тоже часть природы и что от 

природы зависит здоровье человек 

К  концу  1  четверти  у  детей  формируется  довольно  большой  словарный  запас  английских  и  казахских 

слов  по  математике.  И  это  только  по  одному  предмету!  Нужно  отметить,  что  наряду  с  базовым  изучением 

английского языка, многие  дети продолжают посещать  учебные центры  по изучению английского языка,  тем 

самым  расширяя  и  углубляя  свои  познания  в  данной  области.  Исходя  из  вышесказанного,  а  также  из 

собственных наблюдений, могу сказать, что детям нравится изучать все предметы на трѐх языках. Возраст 6-7 

лет позволяет в большей степени прочно усваивать иностранные слова.  

Использованная литература: 

1.  Назарбаев  Н.А.  Социальная  модернизация  Казахстана:  Двадцать  шагов  к  Обществу  Всеобщего  Труда  // 

Казахстанская правда. – 2012. – № 218–219. – 10 июля. 

2.  Послание  Президента  РК  народу  Казахстана  «Стратегия  «Казахстан-2050»  –  новый  политический  курс 

состоявшегося 

государства» 

// 

[Электронный 

ресурс] 

– 

Режим 

доступа. 

– 

URL: 

http://inform.kz/rus/article/2518829 

3.  Учебная  программа  для  начальной  школы  (1-4  классы)  в  рамках  обновления  содержания  среднего 

образования.  –  Астана,  2016.  –  80  с.  Авторы:  АОО  «Назарбаев  Интеллектуальные  школы»  совместно  с 

Национальной  Академией  образования  имени  И.Алтынсарина,  учеными  высших  учебных  заведений  и 

учителями общеобразовательных школ. 

 

 

ИННОВАЦИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ КЕҢІСТІГІНДЕГІ ЖАҢАШЫЛ ПЕДАГОГ ҚЫЗМЕТІ 

 

Еспанова Л.Х., 

Т.Жҥргенов атындағы ОМ технология пҽні мҧғалімі 

Қазақстан Республикасы Ақтҿбе облысы Ҽйтеке би ауданы 

 

ХХI  ғасырда  ҽлемдік  ҿркениет  тҿрінен  орын  алып,  Қазақстан  жан-жақты  дамуының  бірден-бір  жолы 

білім мен ғылымды ҽр қырынан меңгеру қажет болып отырғаны белгілі. Тарихи дамудың ҽрбір кезеңінде қоғам 

уақыттың  ҿзіне  тҽн  ерекшелігін  кҿрсететін,  мамандарды  даярлауға  қоятын  айқын  талаптармен  алға  жылжып 

отырды.  Бҥгінде  тҥлек  дайындау  оның  бҽсекеге  қабілеттілігінің  жоғары  деңгейімен  айрықшалануы  қажет. 

Бҽсекеге  қабілеттілік  еңбек  жолын  жаңадан  бастаған  жастардың  бірінші,  ең  маңызды  сипаттамасы  болып 

қалыптасуда. Ҿмірдің қарқынды ҿспелі динамикасы оқыту мен тҽрбиелеуден бҽсекелестік ҽрекетке қатысатын 

жҽне  бҽсекелестікті  ҿркениетті  ҽдістермен  жҥргізе  білетін,  ҿзін-ҿзі  жетілдіре  алатын  бҽсекеге  қабілетті  тҧлға 

талап  етіп  отыр.  ХХІ  ғасырдағы  адамның  бейнесі  жан-жақты,  шығармашыл,  ҽрдайым  ҿзінің  білімі  мен 

дағдыларын кеңейтіп отыратын, бҽсекеге тҥсе алатын, ҿзін ҿзі дамытып жетілдіретін тҧлға болып есептеледі. 

Жалпы  білім  беретін  мектептердегі  оқу-тҽрбие  ҥрдісін  жаңаша  дамыту,  яғни,  оның  нҽтижесің  кҿңіл 

толарлықтай  болуын  қадағалау  жаңашыл  педагогтардың  қолында  болды.  Жаңа  білім  парадигмасы  бірінші 

орынға баланың білім, дағдасын емес, оның тҧлғасын, білім алу арқылы дамуын қойып отыр. Қазіргі уақытта 

педагогика ғылымының бір ерекшелігі – баланың тҧлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын 

шығаруға  ҧмтылуы.  Технология  пҽні  -  оқушының  іскерлік  қабілеттерін  дамытып,  ҿзіне  ҿзі  қызметкҿрсетуге 

ҥйретудің алғашқы  баспалдағы.  Оқу-тҽрбие  ҥрдісінде баланы  жаңаша ҽдіспен оқыту ҥшін ҽрбір пҽннің иесі  – 

мҧғалім сол жаңа технологияларды толық тҥсініп, меңгеріп алуы керек. Соның нҽтижесінде ғана ҽрбір жалпы 

білім  беретін  мектеп  мҧғалімі  тҽжірибесінің  жоғары  деңгейге  кҿтерілері  анық.  Ол  мҧғалім  тек  оқушыны 

дамытып  қоймайды,  сонымен  қатар  ҿзінің  де  жеке  қасиеттерін  жаңаша  тҧрғыдан  ашуына  мҥмкіндік  алады. 

Мектептің  ҿзін-ҿзі  дамыту  ҽрекеті  жҥзеге  асты,  мҧның  кҿзі-мҧғалім  шығармашылығында,  олардың 

инновациялық  зерттеу  ҽрекетінде  жалпы  білім  беретін  мектеп  мҧғалімдердің  инновациялық  іс-ҽрекетін 

қалыптастырудың алғы шарттары: инновация туралы білімі; инновациялық іс-ҽрекет диагностикасын меңгеру; 

инновацияны тҽжірибеге ендіру жҧмыстарын практикада дҧрыс қолдану. 

Бҥгінгі  кҥннің  ҿзекті  мҽселесі  адам  ресурстарын  арттырудың  ҧстанымдарын,  шығармашылық  ойлауды 

қалыптастырудың теориясын басшылыққа ала отырып, ҽлемдік бҽсекелестікке лайықты жаңа тҧлғаны субъект 

ретінде  тҽрбиелеу  болып  отыр.  «Субъектілік»  ҧғымының  мазмҧны  оқытудың  жҥйесіне  жаңа  кҿзқараспен 

қарауды талап етеді. Қазіргі даму кезені білім беру жҥйесінің алдында ҿсіп келе жатқан жеке тҧлғаны субъект 

ретінде жан-жақты дамыту мҽселесін қойып отыр. Қазіргі оқушы: 

-

 

дҥниетанымдық қабілеті жоғары; 

-

 

дарынды ҿнертапқыш; 

-

 

ізденімпаз, талапты; 

384 

-

 

ҿз алдына мақсат қоя білетін болуы керек. 

Осындай жеке тҧлғаны субъект ретінде дамытып, қалыптастыру мҧғалімдердің тікелей міндеті. 

Ғалым  А.В.Брушлинскийдің  ҧйғарымы  бойынша,  «Субъект»-аса  жоғары  белсенділік,  біртҧтастық, 

автономдық  деңгейіне  жеткен  адам.  Адам  субъект  болып  дҥниеге  келмейді,  субъект  болып  дамып  жетіледі. 

Оның субъект ретінде дамуының алғы шарты іс-ҽрекет, қарым-қатынас, тіршілік барысы болып табылады. Егер 

білім  беру  ортасында  субъект  –  сбъектілік  қарым-қатынас  педагогикалық,  психологиялық  тҧрғыда  қолайлы 

ықпал ететін ахуал болса, тілі, ойы дамыған бҽсекеге қабілетті тҧлғаны қалыптастырады. Мҧғалім алдындағы 

балаға субъект ретінде қарап, оның ой белсенділігін, саналы ҽрекет белсенділігін кҥнделікті дамыта білуі керек. 

Сонда  ғана  тілі,  ойы  дамыған,  ҿзіндік  ой  тҧжырымы,  ҧстанымы  бар,  ҿмір  қағидаларына  бейімделген  субъект 

қалыптасады.  Бҥгінгі  жас  ҧрпаққа  жан-жақты  білім  беру,  тҽрбиелеу-ҽрбір  ҧстаздың  басты  міндеті.  Қайсыбір 

мҧғалімдер  сабақтың  жаңа  тҥрін  пайдаланса,  кейбіреуі  жаңашыл  мҧғалімдердің  тҽжірибесін  қолданады  қай 

ҽдісті  пайдаланса  да,  мақсат-бағдарламадағы  материалдың  мазмҧнын  шҽкірт  бойына  сіңіру.  Бастауыш 

мектептің  жаңа  жҥйеге кҿшуі ҽрбір мҧғалімнен жаңаша  жҧмыс істеуді, батыл шығармашылық ізденісті талап 

етеді. 

Жаңартылған мазмҧнға негізделген мектептің алдында тҧрған негізгі мҽселе-оқушыларды дамыта оқыту, 

яғни  оқушыны  оқу  ҽрекетіне  қалыптастыру,  олардың  оқуға  ынтасын  ояту,  қызығушылығын  арттыру.  Оқыту 

барысында жаңа технологиялық ҽдістерді пайдалану шҽкірттердің ойлана білу қабілеттерін дамытады, олардың 

білім сапасын жақсартады, ой-ҿрісін кеңейтеді, есте сақтау қабілеттерін ҿсіреді. Оқыту мен дамыту ҽдістерінің 

екеуі де жеке тҧлғаның қалыптасуына ҥлкен ықпал ететін маңызды айғақтар болып саналады. Кез келген оқыту 

технологиясы  оқушыдан  терең  теориялық,  психологиялық  шеберлікті,  шҽкірттердің  жан  дҥниесіне  терең 

ҥңіліп, оны ҧғына білуді талап етеді. Қай технология болмасын, ғылымның пікірінше, бҧл педагогикалық жҥйе 

жҽне  тҧлғаны  қалыптастыруға  ықпал  арнайы  ҧйымдастырылған  белгілі  мақсат  кҿздеген  бір-бірімен  тығыз 

байланысты ҽдіс-тҽсілдер жиыны.  

Шҽкірттердің  сыни  тҧрғысынан  ойлау  қабілеттерін  дамытуға  арналған  оқытудың  ҽдіс-тҽсілдері  білім 

алушыларға  қҧбылыстардың  себептерін  толық  ҧсынуға;  ережелер  мен  заңдылықтардың  сырларын  терең 

тҥсінуге;  олардың  ғылыми  білімдегі  орнын  аңғаруға  қолайлы  жағдаяттар  жасайды.  Сабақ  барысында 

шҽкірттердің сыри тҧрғысынан ойлау қабілеттерін жетілдіруге, дамытуға арналған оқыту технологиясы оларға 

ерін 

ойлауға 

байқалған, 

баяндалған 

мазмҧнынан 

тҽуелсіз 

пайымдамалар 

жасауға 

мҥмкіндік 

береді,шығармашылық  белсенділігі  жоғарлайды,  ҧжымдық  ойласу,  ҧжымдық  тҧжырымдар  жасауға  белсене 

атсалысады, ҧжымдық қорытынды жасауға да ҿз ҥлестерін қосып қуаттана марқаяды, келесі мҽселенін тҥйінің 

шешуге еркін аралады, ҿз ойын жасқанбай айтуға ҥйренеді. Бҧл технология арқылы оқушылардың тіл байлығы 

жетілдіреді,  ҿз  ойын  мазмҧнды,  мағыналы,  дҽлілді  баяндауға  дағдыланады,  пҽнге  қызығушылығы  артады, 

ғылым негіздерін игеру ҽдістерін меңгертеді, сҿйтіп келесі мҽселені талдауға дайындайды. Бҧл технологияның 

ерекшелігі  оқушы  тек  стандарт  кҿлеміндегі  біліммен  шектелмей,  қабілеті  оқушылардың  даму  деңгейі 

шығармышылыққа ҧштастырады. 

Сонымен  қатар  дамыта  оқыту  технологиясы  да  балаға  ҿз  бетінше  ойланып,  қорытынды  жасай  білуге, 

сыртқы  ортамен  қарым-қатынас  жасауды  ҥйренуге  машықтандырады.  Теориялық  мҽселелерді  практикада 

қолдануға  баулиды,  шығармашылық  ізденіс  ҽдістерін  игеруге  кҿмектеседі.  Педагогикалық  технологияның 

ерекшелігіне  тҧтас  педагогикалық  процесте  ҽрбір  технологиялық  бҿлімге,  жҥйеге,  тізбекке,  тҽсілге  мҥдделі 

орын  табу  керектігі  жатады.  Ешқандай  технология  тірі,  эмоционалды  адамның  сезімдік,  адами  қарым-

қатынасын,ерік-кҥш, жігерінің ықпалы мен ҿзара мҽлімет алмасуы, іске, ҿмірге араласуын алмастыра алмайды. 

Барлық  оқушыларды  оқытып,  тҽрбиелеуде  бірдей  жоғары  нҽтижемен  қамтамас  ету  мҥмкін  емес. 

Технологиялық  процестің  педагогикалық  нҽтижесіне  мҧғалімнің  шеберлік  деңгейі,  дҽрежесі  ҽрбір  баланың 

жалпы дамуы, ҧжымдағы орны ҽрбір баланың психологиялық жҿнге салынуы ҥлкен ҽсер етеді. Дағдырыстың 

дамуға деп жатқан қазіргідей заманда педагогтерге қойылатын талапты талғаммен ҧштастыра алатын тҧлға ғана 

бала  жҥрегіне  жол  тауып,  шҽкіртің  алға  жетелемек.  Бҥгінгі  таңда,  демек,  болашақта  да  білім  қажеттілігі 

адамның  белсенді  ҿмірін  қамтиды.  Сондықтан  жастардың  бҥгінгі  білімі  –  болашақта  ҿз  білімін  жетілдірудің 

жҽне  ҿз  бетімен  білім  алуларының  тек  қана  негізі.  Мҧнан  шығатын  қорытынды  оқушыларды  ҥздіксіз  білім 

алуға дайындаудың тиімді жолдарын іздестіру ҿзекті мҽселелердің бірі екендігі сҿзсіз 

Оқушылардың  оқудағы  белсенділігі  оқуға  қажетті  білім,  білік,  дағдыны  саналы  меңгеруінен,  оны 

тҽжірибеде пайдалана алуынан кҿрінеді. Ол оқу ҥрдісінің барлық кезеңіне қажет. Оқу тапсырмаларын орындау 

нҽтижес  ішкі  белсенділікке  байланысты.  Ішкі  белсенділікке  оқушының  белсенді  тҥрде  ойлау  ҽрекеті  жатады. 

Адамның  қандай  да  болмасын  ҽрекеті  белгілі  бір  қажеттіліктерден  туындайтыны  баршамызға  белгілі.  Демек, 

оқушыларға  ҧсынылатын  тапсырмалары  олардың  жҽне  қоғамның  қажеттілігін  қанағаттандыруға  бағытталуы 

тиіс.  Қазіргі  уақытта  білім  берудің  алғашқы  парақтарында  «адам  проблемасы»  ҿзекті  мҽселелердің  біріне 

айналып,  «адам  проблемасы»  қазіргі  ғылымда  білім  беру  саласында  толығымен  зерттеуді  қажет  ете  бастады. 

Білім  берудің  мақсатында  –  адамның  ҿмір  сҥру  ортасының  мағынасы  мен  бейнесіне  сҽйкес,  тҧлғаны 

қалыптастыруға  назар  аударылуда.  Білім  беру  саласының  проблемаларының  болжамдарында,ҽзірленген  білім 

беру жҥйесінің кҿмегімен – биосфералық, адамдағы ізгілікті, жоғары биологиялық жҽне ҽлеуметтік сапаларды 

жасай,  қазіргі  заман  талабына  сҽйкес  білім  беру  қарастырылған.  Орыстың  ҧлы  педагогы  В.А.Сухомлинский 

мектептің  басты  міндеті  -  ҽрбір  адамның  дарындылығын  ашу,  оны  толыққанды  шығармашылық, 

интеллектуалдық  еңбек  жолын  бағдарлау.  Ҽрбір  оқушының  қайталанбас  дарынын  дҿп  басып  табу,  аша  тҥсу, 

385 

қастерлеу  бҧл  –  тҧлғаны  адамзат  қадір-қасиетінің  ҿркендеуінің  жоғары  деңгейіне  дейін  кҿтеру  деген  сҿз  деп 

атап кҿрсетеді. 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1.  Оқушылардың  функционалдық  сауаттылығын  дамыту  жҿніндегі  2012  -  2016  жылдарға  арналған  ҧлттық  іс-

қимыл жоспары. Астана, 2012 г. 

2. PISA халықаралық зерттеуін жҥргізу аясында оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту ҽдістері 

бойынша Қазақстан Республикасы педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру бағдарламасы. Тыңдаушының 

жҧмыс дҽптері // NIS- PEARSON. 

3.Қазақстан  Республикасы  Білім  жҽне  ғылым  министрлігі  Ҧлттық  білім  беру  статистикасы  жҽне  бағалау 

орталығы сайты. http://www.bilimstat.edu.kz/kz/ylymi-distemelik-ke-es/ram?id=171.  

4.Садықов Т.С., Ҽбiлқасымова А.Е. Жоғары мектепте бiлiм берудiң дидактикалық негiздерi.  -Алматы: Ғылым, 

2003.- 168 б. 

 

 

БИОЛОГИЯ ПӘНІНЕ ҤШТІЛДІЛІКТІ ТИІМДІ ЕНДІРУ ЖОЛДАРЫ 

 

Жақсыбай А.Е., 

Саға мектеп-балабақшасының биология пҽні мҧғалімі 

Қазақстан Республикасы Ақтҿбе облысы Ойыл ауданы 

 

Тҽуелсіз ел тірегі – білімді ҧрпақ десек, жаңа дҽуірдің кҥн тҽртібінде тҧрған мҽселе білім беру, ғылымды 

дамыту,  ҥштілділікті  ендіру.  Ҿркениет  біткеннің  ҿзегі  ғылым,  тҽрбие  екендігіне  ешкімнің  таласы  жоқ.  Осы 

орайда  білім  ордасы-мектеп,  ал  мектептің  жаны  –мҧғалімдердің  басты  міндеті  –  ҿз  ҧлтының  тарихын,  тілін 

қастерлей  білетін  жҽне  оны  жалпы  адамзаттық  деңгейдегі  рухани  қҧндылықтарға  ҧштастыра  білетін  тҧлға 

тҽрбиелеу.  Қазіргі  заман  талабы–ҥштілділікті  тиімді  ендіру.  Қазақстанның  ҽлемдік  қауымдастыққа  енуі  жҽне 

кҿп  мҽдениетті  білім  берудің  дамуы  жолында  ҥштілді  білім  беру  маңызды  рҿл  атқарады.  Қазақ,  орыс  жҽне 

ағылшын  тілдерінде  білім  алу,  қосымша  ақпарат  кҿздері  келешекке  жол  ашады,  ҿзге  мҽдениетті  меңгеруге 

септігі  тиеді.  Қалыптасқан  ҥштілді  ортада  оқушылар  сыни  жҽне  шығармашылық  қабілеттерін  дамытады. 

Қоршаған орта мен қоғамға, тілдік дағдыларға сыйластық сезімі қалыптасады. Елбасымыз Н.Ҽ.Назарбаев ҿзінің 

Жолдауында  қазіргі  таңда  қазақстандықтар  ҥшін  ҥш  тілді  меңгеру  еліміздің  қарқынды  дамуының  міндетті 

шарты  екенін,  қажеттілік  екенін  атап  ҿтті.  Бҥгінгі  кҥні  ҥштілді  білім  беру  жҥйесін  ендіру  –  ҽрбір  Қазақстан 

азаматы ҥшін ҿзекті ҽрі маңызды. Бҧл мҽселе тҿңірегінде қазір айтыс-тартыстар, тҥсініспеушіліктер, сҧрақтар 

ҿте  кҿп.  Біреулер  бҧл  саясатқа  кҥмҽнмен  қараса,  біреулер  бҧл  бастаманы  қолдап  отыр  жҽне  ендірілген 

жаңашылдық ҥшін қуанышты екенін білдіруде. [1,241]. 

Бҥгінгі білім беру жҥйесі модернизацияланған заманда кҿп тілді меңгертуге аса назар аударылып, жан-

жақты  жол  ашылған.  «Келешекке  кемел  біліммен»,-деп  Елбасы  Н.Ҽ.Назарбаев  ҧстаным  еткендей,  келшекке 

терең біліммен қадам басып, ҽлемдік білім кеңістігінің қҧпияларына ҥңіліп, қоғамға бейім, ҿз қабілетін таныта 

алатын,  жан-жақты  дамыған,  бірнеше  тілді  меңгерген  қҧзіретті  тҧлғаны  қалыптастыру  басты  мақсаттардың 

бірегейі  болып  отыр.  Ҥштілділікті  ҿз  пҽндеріне  тиімді  ендіру  мҧғалімнің  ҿз  пҽніне  заман  талабы  бойынша 

жаңашылдық ҽкелумен тең. Ҥштілділік – бҽсекеге қабілетті елдер қатарына апарар басты баспалдақтардың бірі. 

«Ҥштҧғырлы  тіл»  туралы  идеяны  мемлекет  басшысы  2006  жылдың  қазанында  ҿткен  Қазақстан  халқы 

ассамблеясының XII қҧрылтайында жария етті. Ал 2007 жылғы ―Жаңа ҽлемдегі жаңа Қазақстан‖ атты халыққа 

Жолдауында  ―Тілдердің  ҥштҧғырлылығы‖  атты  мҽдени  жобаны  кезең-кезеңмен  іске  асыруды  ҧсынды. 

Елбасымыздың «Жаңа ҽлемдегі жаңа Қазақстан» атты Халқына Жолдауында: ―Тілдердің ҥштҧғырлығы мҽдени 

жобасын  кезеңдеп  жҥзеге  асыруды  қолға  алуды  ҧсынамын.  Қазақстан  бҥкіл  ҽлемге  халқы  ҥш  тілді 

пайдаланатын мҽдениетті ел ретінде танылуға тиіс. Бҧлар  - қазақ тілі - мемлекеттік тіл, орыс тілі  - ҧлтаралық 

қатынас  тілі  жҽне  ағылшын  тілі  -  жаһандық  экономикаға  ойдағыдай  кіру  тілі‖  деген  салиқалы  ҥндеуінде 

айтқандай, ҽлемдік кеңістікке енуде ағылшын тілінің маңызы зор. [2, 41]. 

Елбасының ҥштҧғырлы саясаты аясында шетел тілін ҥйрену, оның қолданыс аясын кеңейту бҥгінде кезек 

кҥттірмейтін  ҿзекті  де  келелі  мҽселелердің  бірі  болып  отыр.  Алайда  «Ҿзге  тілдің  бҽрін  біл,  ҿз  тіліңді 

қҧрметте»,-деп ақын жырлағандай, ҿз тілінде еркін сҿйлеп, ҿз тілін қҧрметтейтін тҧлғаны баулысақ, ҿзге тілді 

қадірлейтін  тҧлғаны  баулитынымызға  кҿз  жеткіземіз.  Сондықтан да  «Мемлекеттік тілді ҥйрету балабақшадан 

басталуы тиіс. Бҧл - заман талабы»,- деген елбасының қағидасына сҥйене отырып, қазіргі таңда балабақшадан 

бастап  мектеп  табалдырығын  аттаған  сҽттен  ана  тілін  меңгертуге,  сауаттылыққа  кҥш  салынуда.  Осы  орайда 

ауыр  жҥк  артылып  отырған  мҧғалімдер  мен  тҽрбиеші-ҧстаздардың  бҽсекеге  қабілетті  тҧлғаны  тҽрбиелеудегі 

еңбегі  зор.  Елбасы  Н.Ҽ.Назарбаев  «Қазақстан-2050»  стратегиясында  мҧғалімдерге  сенім  арта  отырып, 

жастарымыздан  ҥміттенеді.  «Болашақта  еңбек  етіп,  ҿмір  сҥретіндер  –  бҥгінгі  мектеп  оқушылары,  мҧғалім 

оларды қалай тҽрбиелесе, Қазақстан да сол деңгейде болады. Сондықтан да ҧстазға жҥктелетін міндет ауыр»-

делінгендей  [2,3],  жастарды  сауатты  баулысақ  болашағымыздың  жарқын  болатыны  белгілі.  «Мен  сҿзімді, 

ҽсіресе,  жастарымызға  арнағым  келеді.  Мен  сіздерге  –  жаңа  буын  қазақстандықтарға  сенім  артамын.  Сіздер 

Жаңа  бағыттың  қозғаушы  кҥшіне  айналуға  тиіссіздер.  Ал  кейінгі  толқын  жастарға  айтарым:  Сендер  – 

болашаққа  деген  ҥкілі  ҥмітіміздің  тірегісіңдер»,-деген  жолдарда  жастарымызға  деген  ҥміт  пен  сенім  жатыр. 

386 

[3,57].  Сондықтан  да  жастарымыздың  болашағы  ҥшін  ҽлемдік  деңгейдегі  зияткерлік  мектептер  мен  кҽсіптік-

техникалық колледждер ашылып, «Болашақ» бағдарламасының негізінде олардың шетелге шығып білім алуына 

жан-жақты жол ашылған.  

Мектепте  биология  пҽнін  оқыту  барысында  орыс  тілі,  ағылшын  тілі  пҽндерін  бірлікте  алу  мҧғалімнің 

шеберлігіне  байланысты  жҥргізіліп  жҥр.  Бҧл  жерде  ҿтіліп  отырған  бағдарламаға  сай  ҥш  пҽнді  бірлікте  ала 

отырып, пҽнаралық байланысты жҥзеге асыруға болады. Алайда дҽстҥрлі оқытуда тек аударма жасатумен ғана 

шектеліп отырсақ, қазіргі оқыту технологиясында тҥрлі шығармашылық бағыттағы тапсырмалар бере отырып, 

оқушы-субьектінің  ізденісіне,  яғни,  жеке  тҧлғаның  ҽрекетін  дамытуды  мақсат  етудеміз. Бір  қарағанда  сабақ 

жоспарын  ҥштілде  қҧру  негізінде  оқушы  білімдерін  жҥйеге  келтіруді  қарастырып,  сабақ  барысында  тиімді 

қолдану  мҧғалімнің  шебер  жҧмыс  істеуі  негізінде  кҿзделеді.  Ҽрине  сабақты  ҥштілді  пайдаланып  бастап  кету 

қиынға  соғары  анық.  Сондықтан  сабақ  жоспарын  қҧру  барысында  алдымен  оқушы  деңгейін  ескере  отырып 

терминдік деңгейден бастау алғанды жҿн кҿрдім. Биология пҽні ҥштілде жҥргізу ізденген мҧғалімге қиындық 

тудырматыны  анық.  Себебі  бҧл  пҽнді  ЖОО  оқыған  мҧғалім  ҥштілдік  жҥйеде  жақсы  тҥсінуі  тиіс.  Ҿз 

тҽжірибемде қарапайым деңгейден кҥрделі деңгейге қарай бағыт ала отырып терминдік сҿздерден бастау алып 

ҥштілдітікті  енгізуді  бастап  келемін.  Мҽселен  «Жасуша»  тақырыбында  жасушада  болатын  органойдтарды 

терминдік деңгейде оқушыларға ҥштілде жаздырып жаттату арқылы сабақтың нҽтижесін алудамын. 

Мысалы: 

Жасуша – клетка – check 

Ядро – ядро - nucleus 

Цитоплазма –цитоплазма – cytoplasm 

Митохондрия – митохондрия – mitochondrion 

Пластидтер – пластиды – plástides 

Вакуоль –вакуоль –vacuole 

Лизосома – лизосомы – lysosome 

Рибосома - рибосомы –ribosome 

Байқағандарыңыздай  терминдік  деңгейден  бастап  жҧмыс  жасау  қиындық  тудырмайтыны  анық.  Себебі 

сҿздердің кҿбісі  интернациональдық деңгейдегі сҿздер. Ҽрі қарай ботаника, жануартану пҽндерін жҥргізгенде 

оқушыларға  ҿсімдіктер  мен  жануарлардың  атауларын  ҥштілдік  негізде  жаттау  қиындық  соқпайтыны  анық. 

Себебі олар бҧл атауларды ҿздері қызығушылықпен ҿздері жаттап алатыны анық. 

Гҥл – цветок - flower 

Жапырақ –лист - leaf 

Раушан – роза –rose 

Ит –собака –dog 

Мысық – кошка – cat 

Амеба - амеба – amoeba 

Медуза –медуза – medusa 

Мҧндай  тапсырмалар  оқушылардың  ізденушілік  қасиеттерін  арттырып,  алған  білімдерін  ортаға  салып, 

іздену, дҽлелдеу дағдыларына себепші болары анық. Ҧлы орыс жазушысы А.П.Чехов айтқандай: «Адам қанша 

тілді білсе, сонша адам ретінде саналады». Уақыт қарқынына ілесу ҥшін білім беру саласында инновацияларды 

енгізуді  қажет  етеді,  ал  тілді  білмесек,  бҧл  мҥмкін  емес.  Сондықтан  болашақ  жастарды  ҥштілдітікті  ҥйрету 

ҧстаздың ізденіс еңбегімен ҿлшенетіні анық. 

жүктеу/скачать 5,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: