Синергетикалық басқару әдісі Синергетикалық басқару – бұл қысқа мерзімде күрделі өзгерістерді жүзеге асырушы басқару. Бұл тәсіл бәсекелестік ортада тез ұлғаюға немесе күрделі экономикалық жағдайдан кәсіпорынның тез және қиналмай шыуына немесе азғантай финанстық шығындағы дағдарысқа көзделген. Қазіргі басқару идеологиясын қолданудың негізінде басшылық пен қызметкерлердің өзгертуді қабылдауы және кәсіпорынның іс-әрекетімен байланысты процестерге қатысты барлық нәрсенің үздіксіз жақсаруына маңыздылық беруі жатады.
Кәсіпорын өнімділігіне дұрыс әсер етуші өзгерістерге сүйене отырып, ұйымның әрбір параметрінің өзгерісі жекелей алғанда бірнеше белгіленген параметрлердің бір мезгілдегі жиынтық өзгерісіне қарағанда дұрыс нәтижені аздау беретіні анық. Өндіріс табысының ең маңызды факторларын барлық бөлімшелер факторларымен бірге пайдалануы керек. Бұл кез-келген кәсіпорын жүйесінің ерекшелігі. Жоспарлау процесінде практикада синергетикалық әдісті қолдануда мақсат, тактика және стратегия арасындағы гармонияға жету приоритетті болып табылады. Осы мақсаттарға жетуді тездетуге әсер ететін сұрақтарды анықтау және шешу керек:
Синергетикалық әдіс идеологиясының негізіне кәсіпорын ішіндегі бірнеше факторлардың ортақ өзара қарым-қатынасы кіреді. Бұл әдісте белгіленген уақыт, мақсаттарды анықтау, аумалы факторларды анықтау, жоспар жасау және оны қолдануды бағалауға ерекше мән беріледі.
4-апта. МӨЖ
Біз жетекшілікті бірыңғай көзқарастарға немесе бірыңғай мақсаттарға жету үшін топтарға ықпал ету қабілелеттігі ретінде анықтаймыз. Барлығы жетекші емес – бұлар менеджерлер, басшылар, барлық басшылар – жетекші емес. Рұқсатсыз немесе ресми емес жетекшілік – бұл жағдайларға ұйымның формальды құрылымынан тыс ықпал ете білу қабілеттігі. Жетекшіліктің мұндай түрі кей-кездері формальды ықпал етуден маңызды. Адамды не нәрсе жетекші етеді? Күшті жетекшілерді тарихтың барлық кезеңдерінде бақылады. Бұл зерттеулер жетекшілерді жетекші еместерден ерекшелейтін, жеке басылық, әлеуметтік, физикалық немесе интеллектуалдық ерекшеліктерді анықтауға бағытталған. Жетекшілікті талдау үшін бірқатар әдіс амалдар бар. Алайда тұжырымдардың ешқайсысы, жалғыз дұрыс тұжырым болып табылмайды.
Басшылық пен көшбасшылық (жетекшілік) теориялары Көшбасшылықтың тұлғалық теориясы – басшылар үшін белгілі жеке сапалар мен дағдылар жиынтығына тән. Көшбасшылықтың мінез-құлық теориясы – МакГрегордың «X» пен «Y» теориялары. Авторитарлы, демократиялық және либералдық стильдер. Басқару стилінің екіөлшемді түсіндірмесі бар. Жағдаятты көшбасшылық теориялар: Фидлер басқаруының моделі. Херси мен Бланшардтың өмірлік цикл теориясы. Хаустың «жол-мақсат» теориясы. Врум-Йеттонның шешімдір қабылдау моделі. Жеке тұлғалық ерекшеліктер теориясы жеке қасиеттерге және жетекшінің пайда болуы және оның тиімділігі секілді қасиеттерге бағдарланған. Сонымен, жеке тұлғалық ерекшеліктер және жетекшілікті қарастырамыз. Жақсы жетекші – ол кім? Бірінші кезекте, олар бізге өзге адамдармен қоршалған болуды жақсы көретін, тәртіпті және өзіне алған міндеттемелерді орындауға қабілетті, сонымен қатар, шығармашылыққа жақын және икемді (ашық) адамдар ретінде елестейді. Қанекей осы анықтаманы сәл түзетіп көреміз.
Зерттеушілер жеке басылық ерекшеліктерді зерттеу барысында экстраверсияны бөліп көрсетеді, оның бар болуы болашақтағы тиімді жетекшінің қасиеті болып саналады. Адамдармен араласқыш және үстем адамдар өздерін топта жақсы сезінеді, бұл олардың жетекші екендігін білдіреді. Алайда тиімді жетекшілер міндетті түрде билікке ұмтылмайды. Зерттеулер, өз-өзіне сенімділігі орташа жетекшілерге қарағанда, өз-өзіне аса сенімді жетекшілер аса тиімді бола қоймайтындығын айтады. Тәжірибеге адалдық және ашықтық, болашақ жетекшілерді, әсіресе тиімді жетекшіні сәйкестендіруі мүмкін. Мысалы, бір зерттеу көрсеткендей, топ менеджер өз тобының өнімділігіне жағымды ықпал етеді. Адалдық және экстраверсия жетекшілердің өзіндік тиімділігімен тығыз байланысты және адамдар үлкен ықтималдықпен өзіне сенімді адам дұрыс бағытта кетіп бара жатыр деп, оның соңынан ереді. Және жетекшілік бірінші осыдан басталады. Біз алдын мінеген, макиавеллистілік, нарциссизмдік және психопатия, Қара үштік қасиетінің ерекшеліктері туралы не айтамыз? Зерттеулер, жетекшілікке барлығы нашар ықпал етпейтіндігін көрсетті. Еуропа және АҚШ-та жүргізілген зерттеулер, Қара тараптың жеке басылық қасиеті бойынша орташа бағалар оңтайлы болғандығын, ал төмен және жоғары бағалар тиімсіз басқарумен байланысты болғандығын көрсетті. Өзін-өзі тану және өзін-өзі реттеу дағдылары, олардың қара тараптарын бақылауда ұстауға, жетекшілер үшін пайдалы болып келетіндігін атап өту қажет. Эмоциональды интеллект (EQ) – бұл тиімді жетекшікті көрсете білетін тағы бір ерекшелік болып табылады. EQ-дің негізгі құрамдас бөлігі – эмпатия. Эмпат-жетекшілер өзгелердің қажеттіліктерін сезеді, қол астындағылар не айтып жатқандығын (немесе айтпай жатқандығын) тыңдайды және өзгелердің реакциясымен есептеседі.
Эмоцияларын дұрыс білдіретін және басқаратын жетекшіге, жақсы орындалған жұмысқа шынайы ұнату және ынталылық білдіре отырып, қол астындағыларға ықпал ету және жұмыскерлер орындай алмай жатқанда наразылық білдіру жеңіл болады.
4-апта МӨЖ