Психология педагогика және және и
жүктеу/скачать 12,4 Mb. Pdf көрінісі
|
| Тǩрбие мǩселелері – Вопросы воспитания
сіңіру қажет. Қазіргі уақытта білім беру үдерісі өте қарқынды ǩрі өзгерілмелі. Өзін- өзі тану пǩні бойынша ТМД жǩне Отандық ғалымдардың ғылыми болжамдарына сүйен- сек: В.В. Давыдовтың зерттеуінше, жеткін- шектердің жетекші ǩрекеті қоғамдағы маңыз- ды ǩрекет болып табылады, оған – оқу, шығармашылық-еңбек, қоғамдық-ұйымдас- тырушылық, көркем сурет, спорт. Осы арқылы жеткіншек қоғамдағы өз қажеттілігін өтей алады, яғни айналасындағы адамдар арқылы өзін танып біле алады. Профессор И.И. Купцовтың пайымдау- ынша, жетекші іс ǩрекетке жеткіншектердің қоғамда өз қатарларымен білім алуы жатады. Драгунов Т.В. жасөспірім өзіндік түй сіну- лерінің қалыптасуын төмендегідей ǩдебиет- терде былайша көрсетеді: а) оқушының өзіндік сана сезімі өзгелердің баға беруімен қалып- тасады; б) оқушының сана сезімі өзін басқа адамдармен салыстырған кезде қалыптасады; в) оқушының өтпелі кезеңінде маңызды орын алатыны өзгелермен қарым-қатынас жасау арқылы өмірден өз орнын табу қажеттілігі, өз өмірін басқара алуы, ұйымдастыра білуі. Бір жағынан, жасөспірімнің тұлғалық талаптары ересектердің ықпалымен жоғарылайды. Екінші жағынан, А.П. Краковскийдің пікі- рінше, жасөспірім кезеңде айналасындағы адамдардан қолдау күтеді, сонымен қатар олар оның пікіріне қосылғанын, өз қатарларының алды болғанын, оқуда үлкен жетістікке жету- ді қалайды. Қазіргі уақытта жасөспірім тұл ға лық қалыптасуына берілетін басты критерийі оның адамгершілік-психологиялық ерекшелік теріне, қоршаған ортасымен қарым- қатынасына байланысты. А.В. Веденовтың көрсетуі бойынша, жасөспірім шақта бала өзіне сын көзбен қарайды, көңілі толмауы, тұлғалық қасиет терін іштей саралауы болып тұрады немесе өзіне ұнаған қасиеттерін одан ǩрі дамытуға тырыса- ды. Баланың қалыптасуы өзіндік «МЕН» деген ұғымы адамгершілігінің қалыптасуына ұла- сып, қоғам үшін де өзі үшін де пайдалы болмақ. Л.И. Божовичтің зерттеуінше, жеткіншек өзіне қажетті нǩрселерді талап ете алады, яғни рухани дүниетанымы үшін керекті қасиеттерді алып, қажет емесін қабылдамайды. Мұның барлығын саралай келгенде, өзіне назар ау- дару қажеттілігінен туындайтын, «...өзінің қабілеттілігін бағалау қажеттілігі, қандай тұл- ғалық ерекшеліктері бар екендігін түсінуі не- месе керісінше, оның осы қажеттіліктері жоға- рылауына қандай кедергі тигізетінін ұғыну» Қазақстанда интеграцияланған, иннова- ция лық курс ретінде «Өзін-өзі тану» пǩні енгізілді. Бұл пǩннің негізгі мақсаты – рухани-адамгершілік бағытта білім беру. Ав- торы – Қазақстан Республикасының Бірін ші ханымы Сара Алпысқызы Назарбаева. Ав- тор оқушыларға білім берудің жаңа моде лін ұсынып, адам мен табиғат ǩрі қоғам арасын- дағы өзара үндестікті байланыстырды [2]. Өзін-өзі тану пǩнінің ең басты міндеті – ǩр адамның лайықты өмір сүру үшін, бақыт үшін, қуаныш үшін жаралғандығына оқу- шыларды сендіре білуінде. Өмірдің осындай қарапайым ақиқатына – жақсы адам болуға, жақсы өмір сүруге баланы жастайынан үйрету керек. Бұл тұрғыда мұғалімнің рөлі аса зор. Өйткені ол оқыту мен тǩрбиелеудің қазіргі ǩдістемесін жеткілікті меңгеріп, белгілі бір жастағы балаларға бағытталған педагогикалық үдерісті ұйымдастыра алады. Мұғалімнің ǩрбір баланың жеке тұлғалық ерекшелігіне негізделген біліктілігі мен ǩр балаға деген махаббаты сабақтың мақсатына жетуінің ең басты көзі саналады. ůрбір тǩрбиеленушіге өз бойындағы дарыны мен талантын, қабілеттерін аша түсуге мүмкіндік жасау қажет, оларды өзімен жǩне ǩлеммен үйлесімділікте өмір сүруге үйрету – «Өзін-өзі тану» пǩні мұғалімнің парызы. «Өзін-өзі тану» − рухани қазынаға толы, ǩр адамның ішкі дүниесін байытатын, бақытты ǩрі қуанышты ететін, мейірімді ǩрі ақылды ететін бірден-бір пǩн. Пǩннің негізінен бала- ның индвидуалды ерекшелігін арттырумен қатар рухани адамгершілік қасиетін дамы- тады. Елдегі кǩсіби педагогикалық бірлес- тіктердің алдына қойылған мǩселе − функ- ционалдық дайындық концепциясынан тұл ға ның үндесе даму концепциясына көшуі. С.А. Назарбаева: «Балалардың бүгіні мен болашағы – біздің ортақ ісіміз. Біз өсіріп |