Р. Т. Айтбай, Ә.Қ. Қасымова, А. О. Ешмұқамбетов

31
олардың өз беттерімен шешім қабылдап, әрекет етуіне тыйым салын-
ды. Феодалдар ондай шаруаларды сатуға, айырбастауға, сыйлауға ерікті 
еді. Басыбайлы шаруа қашып кетсе, қожасы оны тауып алып, өзіне 
қайтаратын. Басыбайлы шаруалар қатарына бірте-бірте бұрынғы құлдар 
да қосылды. Шаруалардың бұл тобы Францияда 
«сервтер» деп аталды.
Шаруалардың екінші тобына жататын жекебасы ерікті шаруалар
Англияда 
«вилландар» еді. Олардың жағдайы біраз жеңілдеу болды. Олар өз 
қарамағындағы мүліктерін, еңбек құрал-жабдықтарын еркін жұмсай алды. 
Ерікті шаруалар өз жер үлесін мұрагерлік жолмен балаларына қалдыруға 
құқылы болатын.
Шаруалардың феодалға өтейтiн мiндеткерлiктерi
Мiндеткерлiк 
түрлерi
Соғыста жүрген ауылдастарын азық-түлiк пен қамта-
масыз етiп отыру
Феодалдан алған жерi үшiн мiн дет кер лiк:
– барщина
– оброк
Қоғамдық жұмыстар: тегiн көпiр салу, жол жөндеу 
жұмыстарын атқару
Шаруалардың міндеткерлігі. Ша-
руалар өз қожайындары мен король-
дерге көптеген міндеткерліктер өтеді. 
Қақтығыс кезінде ұсақ жер ие лері 
қуатты көрші феодалдың немесе мо-
настырьдың қамқорлығына мұқтаж 
еді. Бірақ ол қамқорлық үшін феодалға 
келісілген 
міндет керліктерін 
өтеп 
отыр ды. Сондай-ақ өз жері жоқ шаруа-
лар феодалдардан алған жер үлесі үшін 
бірқатар міндеткерлік атқарды. Оны 
өтеудің бірнеше түрі болды. Басты 
түрі – еңбекпен өтеу. Ол 
«барщина» 
деп аталды. Шаруалар заттай алым- 
салық – «оброк» та төлеп отырды. Со-
нымен қатар 
қоғамдық жұмыстар 
Феодалға азық-түлiк
салығын өткiзу
Суретке қарап, сол кездегі адам-
дардың өмірін қалай сипаттауға 
болады? 
Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ
*
Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217

32
атқарды. Мысалы, жылына бірнеше күн бойы тегін нен-тегін көпір салуға, 
жол жөндеуге, жүк тасуға қатысты.

жүктеу/скачать 4,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: