5. 2. 1. 1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау;
5. 3. 4. 1 эссенің кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерін сақтай отырып, өзіне таныс адамды, белгілі бір мекен мен оқиғаны сипаттап не суреттеп жазу
Сабақтың мақсаты
Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсініп, анықтай алады. Эссенің кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерін сақтай отырып, өзіне таныс адамды, белгілі бір мекен мен оқиғаны сипаттап не суреттеп жаза алады.
Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу.
1.Психологиялық ахуал қалыптастыру
«Сантики, Фантики, Лимпопо» ойыны Ой шақыру Сөйлеу әдептілігіне байланысты қандай тыйым сөздерді білесіңдер?
1.Жаман бұзақы сөзге ерме
2.Көп сөйлеме
Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатымен таныстыру; Мұғалім түсіндірмесі Мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты табу жолдары: Мәтіндегі негізгі және қосымша (жанама) ақпарат дегеніміз не? Мәтіннің мағыналық бөлігінде негізгі және қосымша (жанама) ақпарат көрсетіледі. Мәтіннің негізгі ақпаратына түсініксіз ұғымдарды автордың талқылауы, сипаттаулар, баяндаулар, логикалық тұжырымдар кіреді. Мағыналық бөліктің негізгі мәліметтерін көрсету үшін онда тезистер мен тұжырымдар қолданылады және олар көбінесе азатжолдың басты идеясы - бірінші және екінші сөйлемдер болады. Қосымша (жанама) ақпарат түрлері мыналарды қамтиды: қосымша, суреттейтін және анықтайтын, қайталанатын, жинақтайтын ақпараттар. Қосымша ақпарат кеңейтеді, онда қарастырылатын құбылыстардың мәнін ашып түсіндіреді. Мәтіндегі нақты және суреттеуші ақпараттарды автор мынадай сөйлемдер арқылы береді: 1) берілген идеяны нақтылайтын, растайтын немесе түсіндіретін нақты мысалдар келтіреді; 2) басқа ғалымдардың пікірлерін, дәйексөздерін келтіріп, өзінің ойларын растайды, көрсетеді. Мұндай ақпарат мынадай қыстырма сөздер мен шылау сөздер арқылы енгізілуі мүмкін: мысалы; сондықтан; мәселен, сол сияқты; атап айтқанда; Мәтінде қайталанатын ақпарат болуы мүмкін, яғни, бұрын берілген ақпараттың қайталануы, олар түсініктің дәлдігін қамтамасыз етеді, айқындап тұрады. Олар мынадай қыстырма сөздермен енгізіледі: яғни, басқаша айтқанда, басқаша түсіндіре кетсек, , дәлірек айтқанда, дәлірек және т.б. Түйінді ақпараттар қорытынды шығарады, қорытындылайды, мәтіннің негізгі ойларын қорытындылайды. Бұл ақпарат сөздермен енгізіледі: осылайша, осылайша, қорытындылай келе, авторлар жоғарыда айтылғандардың жалпылап, жинақтайды. 6-тапсырма. (оқулықтан)
Мәтінді мұқият оқы. Мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықта.
7-тапсырма (оқулықтан)
Сұрақтарға жауап бер.
1.Мәтінде Бөлтірік шешен сөзге қандай анықтама береді?
2.Дұрыс сөйлеу әдептілігі жөнінде не деді?
3. Шешеннің «ойсызға айтқан сөзден ойлыға айтқан сөз дұрыс» деген нені білдіреді?
Тапсырма «Көпшілік алдында сөйлеу?» тақырыбына кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерін сақтай отырып, белгілі бір мекенде болған оқиғаны сипаттап, эссе жаз.
