Сайын Назарбекҧлы
жүктеу/скачать 1,73 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4.6. Наурыз мейрамына
4.5. Тойлардан тҥйген ойлар Алла тағала, Шыңғыс топырағынан, адам пендесiнiң бойына сiңе алар барлық қасиеттерiне ие етiп, ерекше махаббатпен жаратып, қазақ халқының маңдайына бере салған ҧлылары - –Абай мен Мҧқтардың ЮНЕСКО кҿлемiнде тойлаған мерейтойларының басымызға бостандық орнаған шаққа сҽйкес келе кеткенi – елдiң елдiгiн, халқымыздың қасиетiн бҥкiл адамзат алдында танытуға арналған кҿрнектi қҧралдай, ҿткiзiлген ашық сабақтай, ҽсерлi болды. 185 Абай тойы – дархан далада туып - ҿскен дархан елдiң пейiл - ниетiнiң шексiздiгiн, бейтанысына астындағы жалғыз атын тҥсiп беретiн мҽрттiгi мен орынсыз шашпа қонақжайлығын кҿрсетуге арнайы ҧйымдастырылған ашық сабақ секiлдi той болған - ды. Бҧл той – ойланып iстемей опынып жататындығының, қасықтап жыйнағанын ожаулап тҿгер жҿнсiз ысырапшылдығының, орынды жерiнде ойып берер жомарттығының, бiр сҿзбен айтқанда ―қазақшылығының‖ кҿрiнiсi iспеттес едi. Абай тойы – қазақ халқының осы заманға дейiнгi бар ҿмiрi мен ҿнегесiнiң, бар мiнезi мен iс - ҽрекетiнiң, бар ҿнерi мен ҽдетғҧрпының екi - ҥш кҥнге сыйғызылған ҥлгiсi, макетi секiлдi болып кҿрiнiп едi, бiзге. Бiздiң пайымдауымызша бҧл ҿмiрде кездейсоқ ештеңе де болуы мҥмкiн емес… …Шыңғыс ханның осы ауылда, Хан тауының басында хан кҿтерiлуi кездейсоқтық емес!… …Жидебайдың Евразияның кiндiк тҧсына сҽйкес келуi кездейсоқтық емес!.. …Жидебайдан екi бiрдей Ҧлының шығуы, олардың мерейтойларының ЮНЕСКО дҽрежесiнде қатар аталып ҿтуi, ал сол тойлардың ҧйымдастырылуының да жер шарының екi полюсiндей қарама - қайшылығы – бҧ да кездейсоқтық емес… … Бҧл бiзге берiлген сабақ!… Ғибрат аларлық белгi… Алдыңғы той туралы кҿп айтылды, бiраз жазылды. Бiз соңғы той туралы аз ғана ой толғамақпыз. Абай тойы мен Мҧқтар тойына шақырылса бармай қалар қазақ баласы табылар ма, сiрҽ? Олай болса он миллион қазақты, он алты миллион қазақстандықтарды Жидебай маңы, Бҿрiлi басы орналастыра алар ма? Соңғы тойда алдыңғы тойдан қортынды шығарылғандай. Мҧқаңның тойына – не туысқандық, не замандастық қақысы бар, не Мҧқана шығармасын зерттеп еңбегi сiңген, не той дайындығына тер тҿккендер шақырылыпты. Той қонақтары: ―тойға барсаң тойып бар‖, ―той дегенде қу бас домалайды‖ деген ата мақалдарын толық тҥсiнетiндерден таңдап шақырылғандай екен. Бҧл тойда шапан кигiзбедiң деп шатасқан, тҿрге таласып абырой тҿккен, мас болып масқараға ҧшыраған ешкiмдi де кҿрмедiк. Атақты академиктер мен атақсыз азаматтардың, қҧрметтi қайраткерлер мен қарапайым қҧрылысшылардың бiр автобуста қатар отырып сапар шеге алатынының қуҽсi болдық. ―Орамал тон болмайды, жол болады‖ қадесiмен тойдан тҽберiкке берiлген былғары папканы кемсiнген ешкiм болмады. ―Тойдан сарқыт‖ есебiнде ҥймiзге алып келген екi таяқ шҧжық балашағамызға Мҧқаңның ҿзi берiп жiбергендей ҽсер етiп, кҿршiлер шақырылып, барлығы да пiссiмiлласын айтысып, ―Мҧқаңа тие берсiн‖ десiсiп, бет сыйпасып жатты. 186 Бiр атап ҿтерлiк нҽрсе, ол – екi кҥндiк тойдың барлық басты уақиғаларының бағдарламада кҿрсетiлген мезгiлiнде басталып жатуы болды. Ойлана берсе мақтауға тҧрарлық кезеңдерi кҿп секiлдi. Тойдан алған жалпы ҽсерлердi тоқтата тҧрып мен ҿзiм риза болған екi нҽрсе туралы ерекше тоқталып, ел назарын аудармақпын. Бiрiншiсi. Маған туа бiткен сараңдық па, ҽкеден алған ҥлгi – ҥнемшiлдiк пе, менi ерекше шаршататын нҽрсе – орынсыз шашпалық, орынсыз ысырап. Арқа қазақтарының ҥйiне қонақ болып кҿрiп пе едiңiз – бiр адамға дайындаған асын он адам тауысы алмайды. Сол кезде мен алдымдағы қамыр да салмай қойылған табақ - табақ ет пен, табақ - табақ қазы - қартаның босына ысырап боларын ойлап қазағымыздың оңтҥстiк ҿлкелерiндегi бауырларымыздың ―қамыр ауқатына‖ аңсарым ауып кетедi. Мырза бол – кiм қарсы! Дастарханың мол болсын – кiмге зиян! Қонағыңа пейiлдi бол – кiм орынсыз дер! Бiрақ есеп керек емес пе?… Жоба деген ҿлшем қайда?… Орынсыз шашпалық мырзалықтан гҿрi ақымақтыққа жақын. Тойды ҧйымдастырушылар осы мҽселе бойынша менi қатты риза еттi. Екiншiсi. Халқымыздың соңғы кездерде бойына сiңiп келе жатқан бос сҿздiлгi!… Ҽсiресе тойлардағы тост!… Жаныңа берер нҽрi жоқ, тойына берер сҽнi жоқ, шексiз қайталанып жалықтырып жiберер жел сҿздер… Бiз осы тойда ―аз сҿйлер де, кҿп тыңдар‖ дҽрежесiне кҿтерiлген ағайындарды кҿрiп ―иҽ, сҽт!‖ деумен болдық. Бҧл тойдан бiз байқаған тағы бiр жақсылықтың нышаны, ол – осы тойда арақтың аз iшiлуi болды. Жҽй халықтың ортасында жҥрiп қҧлағымызға қҧйылып, санамызға сiңiп қалған ақиқаттай бiр ҧғым бар. Ол – артистер мен жазушылардың шектен тыс араққҧмарлығы… Бҥкiл тҧқым - теберiнiң, ауыл - аймағың, бота - тайлағың ҥлгi тҧтып, ҿнеге алатын, ҧқсап бағуға тырысатын осы кiсiлер мҥмкiн ҿз бастарындағы парасат жҥгiн тҥсiне бастаған болар, ҽйтеуiр осы тойда арақ аз iшiлдi. Менiң ойымша бҧл да кездейсоқтық емес… Абай ҿткен заман соңы болса, Мҧқтар жаңа заман басы . Абай – мҽңгiлiкке қҧйып тастаған бiздiң қазақтық болмысымыздың тҧрпатындай болса, Мҧқтар – жаңаға бейiмделе алатын, керек кезде иiле салатын, тау мен тасты аттап ҿтпей солар арасынан жылға - жылға жол тауып, бҧлақ қҧрап, сол тамшыларды бҥкiл дҥниежҥзiлiк мҧхитқа жеткiзе алар ҿмiршендiктiң басы секiлдi. Егер Алла тағаланың бар екенiн мойындасақ, онда кездейсоқтықтың болмайтынына сенемiз. Мҧқаң тойы – алғашқы тойдан қортында шығарған, адам қарым - қатынасының бiр - бiрiне деген пейiлi тек қана қымбат сыйлық тартып, ерекше қҧрметтеуден тҧрмайтынын, керiсiнше барлық нҽрсенi ҿз жобасында бейнелеу екендiгiн, ―кҿрпеңе қарай кҿсiл‖ деген бабаларымыздың экономикалық аксиомасын мойындаудың басы, солай тҥсiне жҥрiп ҿз тегiндi қҧдай жаратқан кҥйiнде, ата - бабаң қалыптастырған қалпында таныстыру болды. 187 Екi той!… Екеуi де қазақтардың тойы!… Екеуi де бiр жерде ҿттi… Бiрақ бiр - бiрiне айырмашылығы аспан менен жердей!… Нелiктен?… Мен қазiр, қымбатты оқушылар – Сiздерге, сол екi тойдан ҿзiм қуҽ болған бiр - бiрiне ҧқсас екi уақиғаны ҽңгiмелеп бергелi отырмын. Бiрiншi уақиға - Абай тойынан. ―Абай – Шҽкҽрiм‖ қҧрылысы ақталған кезi. Облыс басшылары кезектi бiр ―планеркасын‖ салынып бiткен алып кесененiң ҥстiнде ҿткiзiп жатыр… Ендi бiр сҽтте жыйып тақырыбы Абай тойы мен Семей малының ара қатынасына ауды. Облыс пен аудан ҽкiмдерiнiң арасында болған ҽңгiменi ешнҽрсе қоспай ҿз кҥйiнде келтiрелiк. Ҥлкен Ҧлық: Сiзге Бҿрiлi мен Жидебай арасында, жол бойында бiр де бiр мал болмасын деп тапсырылған жоқ па едi? Кiшi Ҧлық: Жидебай мен Бҿрiлi арасын екi машинамен кезек кҥзетiп тҧрмыз. Мал қарасын ҿшiрдiк. Ҥлкен Ҧлық: Олай болса Қасқабҧлақ тҧсында қалайша асфальт ҥстiнде жылқының жас тезегi жатыр? Бҧйрық неге орындалмаған? Кiшi Ҧлық: Кедейсоқ жолды кесiп ҿткен жолаушының атынан тҥскен болар, ҽйтпесе бiз бҧл бҧйрықты орындау ҥшiн нақтылы шаралар қолданып жатырмыз… Қазақ халқы ҿз билiгiн ҿз қолына алды деп кҥпiлдеймiз. Ҿз ҿнерiн, ҿз болмысын сақтай алдыңғы қатарлы ел қатарына қосылармыз деген ҥмiт бҽрiмiздiң ойымыздан бiр сҽт шығып кҿрген жоқ. Сонда қазақ халқының ноқтасы осындайлар қолына да ҧстатылатын болса жаңағыдай асыл арман қалайша жҥзеге аспақ?… Бҧл, ҽрине, қазақ тойын қазақ еместерге басқартудан туған оспадорсыздықтар… Екiншiсi уақиға – Мҧқтар Ҽуезов тойынан. Адам толы автобустар Семей – Қарауыл жолынан Бҿрiлiге бҧрыла бастады… Ғажап… Менiң жҥрегiм, ауыл баласының жҥрегi, қатты бҧлқынып кеткен едi… Ҧмытыла бастаған, ҽрқашан сағынышпен еске тҥсер, баяғы қазақ даласының, қазақ ауылының кҿрiнiсi… Жол жиегi (ҽдейi ҧйымдастырылған) толған мал. Қора - қора қой!… Келе - келе тҥйе… Табын - табын сыйыр!… Ҥйiр - ҥйiр жылқы!… Автобуспен жарыса шауып келе жатқан, сҽндi ҧлттық киiмдер киген қазақ жастары… Тымағын бҧлғап жолаушыларға қошамет кҿрсетiп жол жиегiнде қалып бара жатырған малшылар… Мен сол сҽтте ҿзiмдi қатты бақытты сезiнген едiм!… Бiлегiмнiң қылшықтарынан бастап жан - дҥниемдегi барлық сезiм бҧлқына оянып, ҿз басым сол тойдан бҧйырған ең ҥлкен ҥлесiме ие болған сҽтiм едi… Мiне екi уақиға, екеуiнiң арасы бiр - ақ жыл. Тақырыптары мал туралы болса, ҿткен жерi бiр жер. Бҿрiлiден Жидебайға жол тарттық (Мҧқаң тойы). Жол бойында бiзбен бағыттас, жарасып бара жатырған салт аттылар… Сау болғыр автобус жҥргiзушiлерi жҥрiсiн сҽл тежеп, аттарды жақсы кҿрiп отыруға 188 мҥмкiндiк жасады…Аттардың қҧйрық - жалы ҿрiлген!… Балалардың арқаларында сандық белгiлер… Байқап қарасақ, кҽдiмгi – ―Аламан бҽйгi!‖… Автобустар ―Еңлiк - Кебек‖ ескерткiштерiнiң маңына тоқтай бастады. Ҧйымдастырудың жоғарғы бағасындай боп тойшылар бiр жоба жыйнақталып бола бергенде, жҧлқына, қайда менiң бас жҥлдем! – дегендей боп, екi кҿзi шарадай жанып, қара терге малынған жирен сҽйгҥлiк те жеттi. Жиреннiң ҥстiндегi ―қара домалақ‖ баланың қолына автомашина кiлтiн ҧстағандағы қуанышын кҿргенде: Ей, Алла тағала!… Барлық бала бiткеннiң кҿзiн сондай қуанышты ете гҿр деген тiлек ҿз - ҿзiнен кҿкiрекке орала кетедi екен… …Қасиеттi қазақ жерi!… …Ҧмытылмаған қазақ ғҧрпы!… …Озып келген арғымақ!… …Баланың бақытты жанары!… …Анаңның кимешегiн киген кемпiрлер!… …Ҽкеңнiң шапанын жамылған қарт кiсiлер!… …Кҿңiлi кҿтерiңкi ел!… …Осылардың барлығы жақындап қалған жақсылықтың, баянды бақыттың басындай боп, бҥкiл ел болып тойлар Ҧлы Тойдың хабаршысындай ҽсер еттi. Iштен елге тiлек тiлеп тҧрдық… Ең Ҧлы Той жақын болғай!… Бiз тек қана басымызға азаттық алған жоқпыз, бiз қазiр бақыттымыз да! – дейтiн болалық… Бiз тек қана тоқ емеспiз, бiз шетiнен баймыз да! – деп жар салар кҥнге жетелiк! – Бiз тек қана ҿнерлi, бiлiмдi емеспiз, бiз бҥгiн бҥкiл дҥние жҥзiндегi барлық халықтардың алдыңғы санатындамыз! – деп, кеуде соғар заманға жетелiк!… …Мен осы мақаланы осындай жоғары нотада, дҽл осы жерде аяқтағанды жҿн кҿрдiм. Тек қана аяқталған мақалаға қоса кетерiм – тойды ҧйымдастырушыларға, ҥй тiгiп, дастархан жаюшыларға деген ыстық ықыласты рақмет!… Тойларымыз кҿп болғай!… 28.09.1997 жыл 4.6. Наурыз мейрамына Ҽлемде сан тҥрлі ел бар. Сол елдерде сан тҥрлі халық бар. Солардың ҿздеріне тҽн сан тҥрлі мейрамдары да бар. Солардың ішінде, біздің ойымызша, ең орынды, ең қасиетті мейрам – Наурыз мейрамы болар! 189 Табиғат пен тамырлас, жаратылыс пен ҥндес нҽрселердің бҽрі де қасиетті. Сондықтан олар халық кҿкірегінен мҽңігі орын алады, ешқашан жадынан жоғалмайды. Біздің тҥркі халықтарының, жалпы шығыс елдерінің кҿпшілігі Жаңа Жыл деп қабылдайтын Наурыз мейрамы солардың бірі. Табиғат пен тамырлас, жаратылыс пен ҥндес жатқан қҧбылыс. 300 жылдай бҧғауда, 70 жылдай қҧрсауда болған еліміз егемендігін алған шақта, қазақтығымызды қалпына келтіреміз деп алғашқы есімізге алғанымыз 22 Наурыз болуы тегін емес болар. Ҽлі есімізде: Алғашқы тойлар... Наурызға тігілген алғашқы қазақтың киіз ҥйлері... Аламан бҽйгілер... Содан бері 15 жылдай уақыт ҿтсе де Наурыз кҥннен кҥнге, жылдан жылға ҿз қадір - қасиетін арттыра тҥсуде. Міне Қазақстанымызға сол Ҧлы Мейрам, қазақтың ең Ҧлық кҥні Кҥн мен Тҥннің теңелген кҥні, жарықтың қараңғыдан ілгері тҥсер кезі тағы да елімізді қуанышқа бҿлегелі келіп қалыпты. Мейрам қҧтты болғай, бауырлар! Наурыз шаңырағымызға шаттық ала келгей, ағайындар! Биылғы Наурыз қазақстандықтар ҥшін ерекше кезеңге сҽйкес келіп отыр. Ерекше кезең дейтініміз, Президент сайлауының нҽтижесі кҿрсеткендей, халқымыз – ауызбірлік деген қасиетті межеге бет алғанын байқатты! Қазақстан халықтарының – Елбасына деген сенімі мен болашаққа деген ҥміті бір арнамен қосыла ағар шағына жетіпті ! 100 кісінің 90 - нан астамы ҿздерінің бақытты болашағын тек қана Елбасының саясатынан іздеуде! Бҧның аты – елдің ауызбірлігі! Сондықтан да мен бҥгін осы ҧлы мейрам кҥні барлығыңызды сол ауызбірлікке бет алғанымызбен де қҧттықтағым келіп отыр! Аузы бірлер Алла Тағаланың рахымына бҿленбек! Елі тыныш болмақ, халқына бақыт орнамақ! Ҽр пенденің де арманы сол болар! Жаңа Жылымыз қуаныш пен шаттықтың, келісім мен ауызбірліктің жылы болғай! 03.03.06. Ақтау. 8- Наурыз әйелдер кҥні! Жас кезімізде 8 - Наурыз кҥнін асыға кҥтіп, сол кҥнге орай бір кісіге алыста болса сағынышты хат жолдап, жақында болса бар қҧрметімізді кҿрсетіп жататынбыз. Енді жас жетіп ҽйелге деген сҥйіспеншілік сезімінің орнын басқа сезімдер ала бастаған шақта біз ―ана бақыты‖ деген сҿз тіркесіне мҽн беретін болдық. Ана атына қай заманда да қҧрмет кҿрсетіген. 3 қыз ҿсіріп, отау тіккізген ана ҧжмаққа барады дейді... 190 Бала анасын Қағбаға ҥш рет арқалап барса да ана сҥтін ҿтей алмайды дейді. Ҽуелі кімді қҧрмет тҧтқан дҧрыс деп сҧраған кісіге Пайғамбарымыз ―ҽуелі анаңды‖ деп ҥш рет қайталап барып, сосын ―ҽкеңді‖ деген екен. Барлық жігіттердің, барлық ҽкелердің, барлық нҽрестелердің сҥйіспеншілік сезімінің қозғаушысы болып тҧрған, соны оятып берер Ана деген халық қашан да, қай елде де қҧрметті. Мейрамдарыңыз қҧтты болғай ардақты аналар! Кҿктем мейрамдарың сіздерге де зор сезімдер сыйлағай қҧрметті қыздар! Елімізде ерсілеу естілетін бір мҽтел бар. ―Қапияда қатын табады‖ депті бабаларымыз. Бірақ қатын сҿзі ол заманда басқашалау тҥсінілген болар. Сол сҿздің растығын кеше ғана еліміздің басына тҥскен аз кҥнгі қиыншылық дҽлелдеп берді. Сол кезде аналарымыз бен қыздарымыз ала қапшығын арқалауға арланбады. Бізді, ерлері мен балаларын аман - есен қиын кезеңнен алып шығуға еңбек етті. Осы Ҧлы мейрам қарсаңында мен ҧл - қыз ҿсіріп отырған барлық аналарға, ҧрпағымыздың болашағы қыздарымызға сҥйіспеншілік сезімімді білдіре отырып, ей, Алла Тағала оларды бақытты ете гҿр деп тілек тіледім! Ҿсірген ҧрпақтарының бақытын кҿрсете кҿр деп тілек тіледім! 03.03.06 4.7 . «Парыз» деген ҧғымның айтары мол Бҥкiл ҽлемнiң алтыдан бipiн алып жаткан алып империяға кiрген ҽр тҥрлi ҧлт ҿкiлдерi, ҽрқайсысы ҿз шаңырағын кҿтеpiп, ҿз ошағынан тҥтiн тҥтетiп жатқан осы шақта қазақ ата ҧрпақтарының қамсыз қалуы, бiрiншiден, ҿзiңнiң, екiншiден, ҧрпағыңның, ҥшiншiден. ата - баба аруағының алдында кешiрiлмес кҥнҽ болар едi. Сондықтан барлық қазақ баласына — мансаптысы мен мансапсызына, данасы мен шаласына, пысығы мен момынына, ынталысы мен ынжығына, ҽңгҥртi мен мҽңгҥртiне, тiптi қазақтың, қолынан ел болу қайдан келсiн дейтiн басының дымы кеппегендерiне – барлығына ел атынан койылатын 6ip талап, 6ip сҧрақ болу керек. Оны талап де, сҧрақ де – жалғыз ғана аты бар. Ол – парыз. Неге десеңiз кешегi ата - бабаның аруағын аузына алғанды дiншiл деп, ҧлт алдындағы борышын ҿтегендi ҧлтшыл деп, халқының ертеңгiсiн ойлағанды сҧмсың деп, ана тiлiн ардақтағанды жаусың деп ат қойып, айдарыңды ерiп жатқан заманда парыз cҿзi қазақтың тiлiнен тҥсiп қалуға айналды. Масқара болып ата мен бала соттасып, алимент алатын шаққа жеттiк, ортамыздан анасы нҽрестесiн, баласы ҽкесiн жетiмдер ҥйiне 191 тапсыратындар шықты. Апаны «мама» дейтiн, кҿкенi «папа» дейтiн, аузымыздан арақсыз ас жҥpмeйтiн, қазақша 6ip ауыз ҿлең айтсаң, аудармасын қосып айтатын «мҽдениетке» жеттiк. Жоспар орындаймын деп арғымақты етке тапсырдық, ақбҿкендi аспаннан қырдық. Асылың азды, қымбатың тозды, осылар туралы сҿз қозғаған iстi болды, ҽпер6ақан ағаиынның делебесi қозды. Парыз ҧмытылды. Miнe, ендi тҽуелсiз ел болдық. Империя ҿзiнiң бҧйдасын қолынан шығаруға айналды. Бҧл мҥмкiн, тарихи мiндеттi қҧ6ылыс болар, бiрақ мен ҿзiм осы аласапыранда 6илiгiмдi мықтаймын деп қателескенге де, мықтыдан да мьқты боламын деп жағалacқaғa да, ҽрине, қазақ халқының тҽуелсiздiгiн қамтамасыз еткен қазақ азаматтарына да алғысымды аямаймын. Ең бастысы бостандыққа кол жеткен сияқты. Алда жалғыз - ақ мақсат – қол жеткендi баянды ету. Ойланатын 6ip нҽрсе – басы бостың бҽрi бостандықта ма? Қадыр ақынның бiр ҿлең жолын сҽл ҿзгертiп айтсақ ―Қазақ болып туу оңай болғанмен, қазақ болып қалу кҿп қиын» болып тҧрған бҧл заманда барлық қарындастың арман - мақсаты ҿз ошағының оты мен қарақан басының қамын қазақ ретiнде қамдауы керек, басының бостандығын, арының тазалығын қазақ бола жҥрiп қамтамасыз етуi мiндет. Ол ҥшiн не қажет? Ойланып қарасақ, ат шаптырып iздеу салатын ештеңенiң қажетi жоқ екен. Бар 6oлғaны – парыз деген қасиеттi сҿздiң бар екенiн еске алсаң болғаны. Алдымен ҧлтыңның жҽне ата - бабаның рухы сiңген, ҿзiңнiң қаның мен тҽнiң жаралған топырақ алдындағы, содан кейiн ҿзiңдi қоршаған адамдар алдындағы, ең соңында ҧрпағың мен болашағың aлдындaғы мiдетiңдi еске алсаң болғаны. Тек есiңе алып қана коймай, қолыңнан келгенiңше iсiңдi адал орындап жҥрсең, барлық уақытта саған алдымен адам атын берген, содан соң қазақ атын берген қасиетке табына жҥрсең болғаны. Парыз деген қасиеттi сҿз барлығымызға да ҿткенге бас июге, тiршiлiк ҥшiн кҥресуге, болашақты ойлауға мiндеттейдi. Парыз алдында адал болайық, ағайын. Парызға адалдық тҽуелсiз ел болып қалуыңды, ҧлт ретiнде бостандықта болуыңды қамтамасыз етедi. Ҧлт бостандығы деген не? Ол ҿзiңдi - ҿзiң сыйлай бiлу, ҽдет - ғҧрпыңды қастерлеу, ана тiлiңдi ардақтау аруаққа бас ию... Аруаққа бас игеннен, тҧсынан ҿтiп бара жатып «желей гҿр, жебей гҿр» деп бет сипағаннан, тҥсiңе кiрген қарттарыңның аруағына арнап жетi шелпек қҧдайы нан пiсiргеннен, ҿзiңнiң кҿңiлiңдi тазартқаннан басқа, ҧрпағьңа ҥлгi бергеннен басқа келiп - кетер зиян бар ма? Кейбiр кҿзi ашық деген журналистерiмiз қыста аштан қырылған қойда шаруасы жоқ, шалдардың садақаға сойған малый санайтын болыпты... Ата салтын ардақтау жаныңды тазарта тҥспей ме? Басқа ел мҽдениетiн ардақтағанда тапқанымыз – арақ қҧйылған ыдысты ардағыңдай қастерлеп жоғары кҿтерiп тҧрмасаң, аузыңа ас, кҿкiрегiңе ой тҥспей - тiндей болмады ма? Iшпейтiн қарттарымыздың ҿзi соны 192 ҧстамаса сҿйлей алмайтын жағдайға жетпедi ме? Сонда тапқанымыз не? Жиын - тойда қаншама сағат сарылып отырып тост айту мҽдениетке айналды. Атадан ҿнеге кҿрмеген жастан ертең ештеңе дҽметуге хақың жоқ. Осы кҥнi жастарды мҽңгҥрт деп атауға қҧмарлар кҿбейiп кеттi, ал егер ондайлар бар болса, оны iстеген бiз ҿзiмiз – ҥлкендер екенiн мойындағымыз келмейдi. Бҧрын қазақтың жауы арақ дел саналы азаматтар айтып жҥретiн. Ендi одан да қауiптiлеу тағы 6ip жау косылды. Ол – қҧмар оиыны, карта. Ауылдық жерлерде қонаққа шақырылған азаматтар ҿзiнен 6ip - екi шыны шайды кҿп iшкен кiciнi ала кҿзiмен атып отыратынды шығарды. Miнiп келген машинасын ҧттырып кеткендер де болыпты. Қонаққа жиналған азаматтардың аузы арақтан, қолы картадан босамаса, сонда ол не? Ҧрпағың не кҿредi, не естидi? Сол ҧрпақтың бҥгiн бiраз азаматтарды қонаққа шақырдық дегенде кҿретiнi — бipгe келiп, жалғыз қайтқан ҽйелдер ме? Ҽлде кҿк тҥтiннен кҿрiнбей, тiлi анда - санда жҥз грамм сҧрауға келген «азаматтар» ма? Ҽлде таңертең сабаққа барайын деп кiтабын iздегенде кҿpepi отырған - отырған жерiнде киiмшең қҧлай кеткен, босаған арақтың шҿлмегiне ҧқсап сҧлап жатқандар ма? Miнe, осыдан барып 6iздiң балаларымыз азамат дегеннiң кiм екенiн таниды, азаматшылықтың деңгейiн пайымдайды. Осындайлар «мен қазақпын» деп кҿкiрек қақанымен ҧрпақ алдында кешiрiлмес кҥнҽға батып, қазақты мазаққа айналдырып жҥр. Miнe, ағайын, ҿз елiңдi ҿзiнiң ҧлттық мҽдениетi бар, сҧратпай танылатын ҿзiндiк келбетi бар ел ретiнде кҿргiң келсе, азаматтык парызыңды адал аткар. Парызына адалдың – ары таза. жүктеу/скачать 1,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|