Саяси ілімдер тарихының пәні, оны оқыту міндеттері


Саяси ілімдегі анархиялық идеалдар



бет65/68
Дата06.02.2023
өлшемі444,75 Kb.
#65428
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   68
83.Саяси ілімдегі анархиялық идеалдар
Анархизм (гр. ἀναρχία - «бассыздық», «басқарусыздық»[1]) — адамдар арасындағы баршаға ортақ тәртіптерді мойындамайтын, жеке адамның шексіз еркіндігін уағыздайтын, мемлекеттік және басқа да биліктің түрлерін жоққа шығаратын қоғамдық-саяси ағым. Өзінің мемлекеттік билікті жою, ұйымдастырылған саяси күрес, беделді, тәртіпті мойындамау деп жариялаған саяси ағым;.[2] XIX ғ. ортасында қалыптасқан.

Анархизмнің негізін қалаушылар: неміс философы М. Штирнер (1806-1856), француз философы, экономисті П. Прудон (1809-1865). Көрнекті өкілдері: орыс төңкерісшілері М. А. Бакунин (1814-1876), П. А. Кропоткин (1842-1921).

Анархизм дүниетанымының негізі - индивидуализм. Бұл ағымды қолдаушылар тұлға еркіндігін шектейтін кез келген әрекетке қырын қарайды. Анархистер мемлекеттік биліктің барлық түрлеріне жеке тұлға еркіндігін жүзеге асыру жолындағы басты кедергі ретінде қарауы заңдылық. Өйткені олар мемлекеттік және саяси биліктің түрлерін дереу жойылуы тиіс жамандық, жауыздық деп жариялайды. Олардың пікірінше, әлеуметтік төңкерістің негізгі міндеті - мемлекетсіз өзін-өзі басқаратын өндірістік бірлестіктерден, әлеуметтік қауымдастықтардан тұратын қоғамдық құрылым орнату.

Күнделікті өмірде «анархия» терминін басқарудың дұрыс ұйымдастырылмауы салдарынан болатын тәртіпсіздік, хаос жағдайында қолданады. Алайда, анархистер болашақта мінсіз мемлекетсіз өмірді қоғамдық процестердің тәртіпсіз, басқарусыз, бей-берекет қалпынан іздемейді. Керісінше, олардың пікірінше тек анархия, яғни, адамдарды еш нәрсеге мәжбүрлемеу, қарым-қатынастьщ еркіндігіне негізделген, басқарусыз шынайы қоғамдық тәртіп орната алады. Бұл қозғалысты жақтаушылардың кең таралған "Анархия - тәртіптің бастауы!" ұранын осы түрғыда түсіну керек.



84.Н.Ә.Назарбаевтың "Сындарлы он жылдық" еңбегіндегі Шығыс пен Батыстың өркениетаралық диалогы мәселесі.

85.Солонның негізгі реформалары
Солон (шамамен ол Афинаның алғашқы ақыны болған, б.з.д. 594 ж. дейін Афиныдағы ең ықпалды саясаткер болды. Афина мемлекетінің құрылуына әсер еткен бірқатар маңызды реформалардың авторы.
Біздің дәуірімізге дейінгі 594 ж. Солон Дельфий Оракл қолдайтын ең беделді саясаткер деп саналды. Оған ақсүйектер де, қарапайым адамдар да мейірімділік танытқанын атап өту маңызды.

Сол кезде оның өмірбаянында адам қолында үлкен күшке ие аттас архонт болып сайланды. Сол дәуірде аркондарды Ареопаг тағайындады, бірақ Солонды ерекше жағдайға байланысты халық жиналысы сайлады.

Ежелгі тарихшылардың пікірінше, саясат мемлекет мүмкіндігінше тез және тиімді дамуы үшін соғысушы тараптарды татуластыруға мәжбүр болды. Солонның алғашқы реформасы ол өзінің маңызды жетістігі деп атаған сисахфия болды.
Осы реформаның арқасында штаттағы барлық қарыздар қарызға құлдыққа тыйым салумен бірге жойылды. Бұл бірқатар әлеуметтік мәселелердің шешілуіне және экономикалық дамуға әкелді. Осыдан кейін билеуші ​​жергілікті көпестерді қолдау мақсатында шетелден тауар импортына шектеу қоюға бұйрық берді.Содан кейін Солон аграрлық секторды дамытуға және қолөнер өндірісіне баса назар аударды. Бір қызығы, ұлдарына ешқандай мамандық үйрете алмайтын ата-аналарға балаларынан қартайған кезде оларға қамқорлық жасауды талап етуге тыйым салынды.

Әмірші зәйтүн өндірісін барлық жолмен көтермелеп отырды, соның арқасында зәйтүн өсіру үлкен пайда әкеле бастады. Өмірбаянының осы кезеңінде Солон ақша айналымын әзірлеумен айналысты, евро монетасын айналымға енгізді. Жаңа ақша бірлігі көршілес саясат арасындағы сауданы жақсартуға көмектесті.

Солон дәуірінде өте маңызды әлеуметтік реформалар жүргізілді, соның ішінде полицейлердің тұрғындарын 4 меншік категориясына - пентакозиомедимна, иппея, зевгит және фетаға бөлу болды. Сонымен қатар, билеуші ​​Ареопагқа балама ретінде қызмет еткен Төрт жүздік кеңесті құрды.

Плутархтың хабарлауынша, жаңадан құрылған Кеңес халық жиналысына заң жобаларын дайындады, ал Ареопаг барлық процестерді басқарды және заңдардың қорғалуына кепілдік берді. Тіпті Солон жарлықтың авторы болды, оған сәйкес кез-келген баласыз адам өз мұрасын қалаған адамына қалдыруға құқылы болды.Салыстырмалы әлеуметтік теңдікті сақтау үшін саясаткер жерді максимумға енгізу туралы жарлыққа қол қойды. Сол кезден бастап ауқатты азаматтар заңмен белгіленген нормадан тыс жер учаскелеріне ие бола алмады. Өмірбаяны жылдарында ол Афина мемлекетінің одан әрі қалыптасуына әсер еткен бірқатар маңызды реформалардың авторы болды.

Архондық аяқталғаннан кейін, Солонның реформалары әртүрлі әлеуметтік қабаттармен жиі сынға ұшырады. Байлар өздерінің құқықтары шектелді деп шағымданды, ал қарапайым халық одан да түбегейлі өзгерістерді талап етті.

Көбісі Солонға озбырлық орнатуға кеңес берді, бірақ ол мұндай ойдан үзілді-кесілді бас тартты. Сол кезде көптеген қалаларда тирандар билік жүргізгендіктен, самодержавиеден өз еркімен бас тарту ерекше жағдай болды.

Солон өз шешімін озбырлықтың өзіне және ұрпақтарына ұят әкелетіндігімен түсіндірді. Сонымен қатар, ол кез-келген зорлық-зомбылыққа қарсы болды. Нәтижесінде ер адам саясаттан кетуге және саяхаттауға шешім қабылдады.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   68




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет