Сборник материалов Международной научно-образовательной конференции
ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
- Петропавл қаласы, Қазақстан Жакупов Багдат Галымжанұлы С.Шәймерденов атындағы қалалық классикалық гимназиясы
| ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
Қ азiргi бiлiм беру жүйесiне лайық технологияларды iрiктеудiң критериийлерi оқытудың жаңа талаптарымен сәйкес анықталды. Зерттеу нәтижесiнде оқыту технологияларын iрiктеу мен жүйелеудiң мынадай критерийлерi айқындалды: *технологиялардың нәтижеге бағдарланған бiлiм моделi талаптарына үндес болуы; *технологиялардың оқушының мүддесiне басымдылық беруге бейiмдiлiгi; *технологиялардың оқытудың әдiстемелiк жүйесi компоненттерiн өзара бiрлiкте қамту мүмкiндiгiнiң болуы; *технологиялардың оқу сатыларының кез келгенiнде қолдануға қолайлылығы; *технологиялардың бiлiм сапасын арттыруға ықпалының айқын болуы; *технологияның оқушы бiлiмiн объективтi бағалауда тиiмдiлiгi, т.б. Сөйтiп, педагогикалық технологиялар бiлiм сапасын арттырудың маңызды шарты ретiнде бүгiнгi қоғамдық-әлеуметтiк сұранымға сай жетiлдiрiлiп отырылуы тиiс. Бұл орайда оқытуда қоғам мен оқушы мүддесiн қатар қамтитын, мұғалiм шеберлiгiн шыңдайтын, оның нәтижелi жұмыс жүргiзуiне оң әсерiн тигiзетiн технологиялардың көбеюi мұғалiмнiң таңдау мүмкiндiгiн кеңейтiп отыр. Ол оқу процесiндегi кездейсоқтық пен жүйесiздiктен арылуға, оқу материалын тиiстi деңгейде меңгеруге, оқушы бiлiмiн объективтi бағалауға жол ашады. Мұғалімнің кәсіптік дәрежесін арттырудың жолдарын қарастыратын әлемдік педагогикалық ойларды жинақтай келе ғалым Ш. Таубаева мынадай қорытынды жасаған: «Кәсіптік қызығушылық педагогикалық қызметте бағдарлауда, білуге деген қажеттіліктен туындайды, ал ол жоғары кәсіптік қажеттілікке тек мұғалімнің жеке өз басының ұ мытылуы арқылы ғана айнала алады». Демек, мектеп мұғалімдерге мынандай әдістемелік талаптар қойылады. 1.Педагогикалық және психологиялық деңгейін көтеру. 2.Оқыту мен тәрбиелеудің ең соңғы қазіргі технологияларды әдістемелерді және тәсілдерді зеріттеп, меңгеру және оны өзінің кәсіптік жұмысында қолдана білу. 3.Мұғалімнің педагогикалық- кәсіптік оң көз-қарасынан және құндылықтарының қ алыптасуы, оның тұрақтылығына көру. 4.Өз білімін көсетуге, шығармашылық жұмыс атқаруға ынталандыру, қажетті жағдайлар туғызу, педагогтерді ақпараттық жағынан қамтамасыз ету. 5.Оқушылар табыстарын мониторингілеу және оны диагностикалаудың қазіргі тәсілдерін меңгеріп қолдана білу. 6.Авторлық бағдарламалар, курстар,құралдар, мақалалық ізденістер жасауға ұмтылдыру, қ ызықтыру, ынталандыру және ондай мұғалімдерге жан- жақты қолдану көрсету. 7.Педагогтар жұмысында еңбекті ғылыми ұйымдастыруды әр мұғалімнің күнделікті ісіне енгізу. ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
Мұндай міндеттер, әрине барлық мектептерде қойылып, шешіліп жатады. Сондықтан біз, ең алдымен, мұғалімнің кәсіптік қызметінің құрамдас бөліктерін атап ө телік. 1.Біліктілігін көтеру (курстар, семинарлар, т. б.) 2.Кәсіптік табыстары рейтингісінің жылдар бойынша өсуі, 3.Әдістемелік жұмыстары. 4.Кәсіптік жаңашылдық қызметі. 5.Кәсіптік тұлғасы: негізгі мәселені анықтай алуы,жобалар құра білуі, өз қызметі бойынша есептер, мақалалар жаза алу, төзімділігі, адами – рухани, психологиялық сапалары, қарым- қ атынас шеберлігі, т. б. 6.Пән бойынша сыныптан тыс жұмыстары. 7.Қоғамдық педагогикалық қызметі. Бұлар әр мұғалімнің нақты әрі нәтижелі жұмыс істеуіне жетекші бола алады. Демек, мұғалімнен жасанды қабілеттілік емес, нақты кәсіптік еңбектің міндеті атқарылуы талап етіледі. Педагогикалық технологияның басты сипаты да, міне, осы. Педагогикалық мінез-құлық тұрғыдан дамуының мазмұны өзара байланысты үш ө рісте болу керек: 1.когнитивтік (қайшылықтарды танып білу: 2.эмоционалды (жерілгендіксінуден, агрессиялықтан, билікке құ штарлықтан,, ө зімшілдіктен,иррационалдық қорғаныштан, «толыққанды маман емеспін» деген сезімнен,т. б.босау); 3.коммуникативтік техника аясында (демократиялық қарым- қатынасты жаттықтыру жүйесі арқылы қалыптасып қалған авторитарлық мінез- құлықтан айырылу); Инновациялық технология арқылы мұғалімнің кәсіби шеберлігін дамыту тәсілдері.Қазiргi күн талабына сай бiлiм жүйесiнiң алдына қойған бастапқы мақсаты тұлға ретiнде жан-жақты дамыған, алған бiлiмiн күнделiктi өмiрде пайдалана бiлетiн, өзгелермен тiлдесiмде бола алатын, iзгiлiк пен елжандық қасиеттер бойына сiңiрiлген, бәсекелестiкке дайын азамат етiп тәрбиелеу болып есептеледi. Осы күнге дейiн пайдаланып келген оқыту ә дiс –тәсiлдерi бүгiнгi күн талабына толық жауап бере алмайды. Сол үшiн бiлiм жүйесiне ө згертулер енгiзiлiп, бұл мәселенiң шешiлу жолдары жан-жақты қарастырылып келуде. Ең негiзгiсi бiлiм сапасын арттыру мақсатында оқыту процессiн оңтайландырудың қажет екендiгiн уақыт көрсетiп тұр. Қ ашықтықтан білім беру- жаңа ақпараттық технологиялар мен мультимедиа жүйелері негізінде күндізгі, сырттай және кешкі оқыту жүйелерінің элементтерін біріктіретін, ерекше,жетілдірілген форма. Қазіргі заманғы телекоммуникациялық және электрондық басылымдар құралдары дәстүрлі оқыту формаларының жағымды жақтарын сақтай отырып, олардың жетіспейтін жерлерін толықтыруға мүмкіндік береді. ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
Қ ашықтықтан оқыту жүйесі міндетті түрде төмендегідей функциялардың орындалуын қ амтамасыз етуі тиіс: *Оқушыларға ақпараттық технологиялардың көмегімен ү йренілетін материалдардың негізгі бөлігін жеткізу; *Оқыту процесі барысында оқытушы мен оқыушының өзара интерактивтік қарым- қ атынасы; *Оқыушыларға зеріттелген оқу материалын игеруде өзіндік жұмыс мүмкіндіктерін қ амтамасыз ету; *Оқу процесі барысында оқушылардың білімдері мен дағдыларын бағылап отыру. Жаңа ақпараттық технологиялар. Қашықтықта оқыту жүйесінде басым түрде жаңа ақпараттық технологиялар (компьютерлер, аудио-бейнетехника, телекомуникациялардың жүйелері мен құралдары т.б.) қолданылады. Қ ашықтықтан оқытудың құралдары мен формалары мыналар болып отырады. Негізінде қашықтықтан оқытудың білім берушілік үрдісінде келесі оқыту құралдары қ олданылады. *Баспалық шығарылымдар; *Электрондық басылымдар; *Кәдімгі және мультимедиялық варианттағы компьютерлік оқытушы жүйелері; *Оқу – ақпараттық аудиоматериалдар; *Оқу – ақпараттық бейнематериалдар; *Қашықтан жүргізілетін лабораториялық практикумдар; *Тренажерлер; *Алыстан қол жеткізілетін білімдер мен ақпараттар базалары; *Электорнды кітапханалар; *Эксперттік оқыту жүйелеріне негізделген дидактикалық материалдар; *Геоинформациялық жүйелерге негізделген дидактикалық материалдар; *Компьютерлік жүйелер. Сондықтан да тұтастай алғанда инновациялық білім беру- бұл жай қандайда бір модел емес, ол оқу үрдісіндей әйгілі элементтердің жаңа мүмкіндіктерін тиімді пайдалану принципі болып табылады. Білім берудегі инновациялық амалдар қандайда бір модельдерді қолдану арқылы анықталмайды, ол оқу үрдісіне қажет әртүрлі модельдерді қолданумен оларды жобалау және модельдеу арқылы анықталады. Дәл осындай амалдар оқу үрдісін технологиялық, яғни болжаушы, жоспарланған нәтижеге жақын етеді. Мұндай амалдарды оқытудың ақпаратта- серіктестік технологиясында жақсы қолдануда. Онда әрбір оқу пәні модульге құрылымданған және әрбір модуль шеңберінде оқушыларға оқу өнімдерінің кең әртүрлі жинақтары көсетіледі (теле, видео, слайд, жеке дара компьютерлік тренингтер, әдістемелік ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
ұ сыныстары мен өз бетінше жұмысқа арналған тапсырмалардан тұратын жұмыс оқулықтары және т. б. Инновациялық технология негізінде оқушы білімін анықтай алады, оған жаңа білімді қ осады, шығармашылық мүмкіндігін көрсетеді, құбылыстар арасындағы байланысты көрсете алады, проект түзе алу мүмкіндігі туындайды және тағы басқа. Осылайша оқушы алдына қойған мақсаты бойынша жұмыс істеуге дағдыланады. Инновациялық технологияның тиімділігі – оқыту технологиясының қазіргі нарықтық жағдай, бәсекелестік талабына сай , нәтижесін белгілі бір білім стандартына сай жоғары білім болып табылады. Ә дебиеттер тізімі: 1. Ел Басы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. 17.01.14ж// 2. Бордевский Г.А., Извозчинов В.А. Новые технологии обучения: вопросы терминологии. – М.: Педагогика №5. 1993.с.12-17 3. Жоба. Қазақстан Республикасының жоғары педагогикалық білім беру тұжырымдамасы. Педагогика мәселелері.//Вопрос педагогики. №1-2. 4. Абсатова М.А. Технология интегративного обучения. Алматы. Ғылым.2004.140с. 5. Беспалько В.П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. - М.: Института ПОМО. России,1995 6. Дяченко В.К. Сотрудничество в обучении: О коллективном способе учебной работе: Книга для учителя. -М.:Просвещение. 1991 Қ ОСЫМША БІЛІМ БЕРУДЕГІ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУ- ЗАМАН ТАЛАБЫ Кулушова Гульнара Калижановна С.Шәймерденов атындағы қалалық классикалық гимназиясы, музыка студиясының мұғалімі, Петропавл қаласы, Қазақстан Жакупов Багдат Галымжанұлы С.Шәймерденов атындағы қалалық классикалық гимназиясы, музыка студиясының мұғалімі, Петропавл қаласы, Қазақстан Аннотация Мақалада кәсібілік қосымша білім беруге заманауи бірқатар мәселелер турасында айтылады. Осыған байланысты, Кулушова Г.К. және Жакупов Б.Г. С.Шәймерденов ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
атындағы қалалық классикалық гимназияның музыка студиясында туындаған мәселелер жайында ой бөлісіп, оларды шешудің жолдарын ұсынады. В статье говорится о повышении качества дополнительного образования на современном этапе . Біздің елде соңғы жылдары білім беру үдерісі күрделене түсті және оқыту жүйесінің ө зіндегі жаңа тұжырымдамаларымен және теорияларымен молықты. Қосымша білім беру қ ызметі әр баланың функционалдық сауаттылығын, шығармашылық озық идеяларын дамытуға, алған білімін қабілетіне сәйкес іске асыруға, білімдігімен ұтқырлығына сенімді болып, ел дамуына өзіндік үлесін қоса алатын тұлға болып қалыптасуына көмектеседі. Бүгінгі мақсат- әрбір балаға түбейгейлі білім мен мәдениеттің негіздерін беру және олардың жан-жақты дамуына қолайлы жағдай жасау.Нақты мақсатқа қандай әдіс- тәсілдердің көмегімен жетуге болады? Оқу мақсатының жүйесінде берілген мақсаттың негізгі категорияларын пайдалана отырып,қосымша білім беру мұғалім өз еңбектерінің нәтижесі туралы ақпарат алуға мүмкіндік алады. Демек, мақсат пен нәтиже-жаңалыққа бет бұрудың кілті. Кез келген шығармашылық еңбектің ең басты құраушысы шығармашылық атмосферасы, процесі және жұмысқа арналған қажетті шарттары болып табылады.Оқушылар үшін оқуға міндетті болып келетіні тақырыптық материалдар, олардың шығармашылық әлеуетін ашатын қызықты тапсырмалар орындау. Бұл С.Шәймерденов атындағы қалалық классикалық гимназияның музыка студиясының сабақтарында өнердің межелес түрлерінің өзара әрекеттестігін талап етеді. Дәстүрлі бағдарламалық материалға кіріктірілген енгізу оқушылардың шығармашылық әлеуетін кеңейтеді, байытады. Мұғалім үнемі бір әдісті қолданып ,бір ғана тапсырманы орындаумен сабақты өткізіп отырса, ол балалардың сабаққа деген қызығушылығын басып тастайды, қ ызығушылық болмаған жерде балалардың қабілеті дамымайды. Қ осымша білім беру музыка сабағында ақпараттық технологияны қолданып, мынандай тапсырмаларды да орындауға болады: : 1.музыка, анимациялар есте сақтау оқу процесі үшін тиімді. Компьютормен үзіліссіз тілдік қарым-қатынас. 2. компьютерлік желілермен жұмыс істеу арқылы оқушылардың шығармашылық потенциалының, құзіреттілігінің дамуына мүмкіндік туады. 3. мультимедиялық мүмкіндіктерді қолдау: анимация бейне клиптер, слайд шоу, оқытушы өз ойын, көзқарасын, өз кезегіндегі материалды ұсынады. Музыка өнері балалардың өнерге қуанышымен қызығушылығын тудырады, осы жерде ұ стаздың мақсаты-балалардың ынтасын өшіріп алмай оны лаулатып көтеріп, жетілдіру. Ө нермен айналысу өте зор еңбек, өкінішке орай оны көпшілік түсіне бермейді. Студияға келуші оқушылардың көбі оқу барысында оларға қойылатын талаптарға көніл аудармайды. ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
Аспапта ойнау күнделікті үйдегі дайындықты қажет етеді, бірақ балалар көбіне мұны түсіне бермейді, кейде ата-аналарда оны түсінбейді; «...маған балам домбыра ойнау білсе жеткілікті, нота сауаты сабақтары керек емес» дегендей артқа тартады. Осындай пікірлер бізге жиі кездеседі, сондықтан 1-ші сыныпқа көп балалар келгенімен барлығы мәреге жетпейді. Соңғы үш жылда студияға қабылданған оқушылардың саны өскенімен оқу сапасы ә лі көңілден шықпайды. Себебі неден? Баланың көңілімен музыка мектебінің бағдарламасының сәйкессіздігі. Гимназистердің оқу жүктемесі өте көп. Осы себептер бойынша аспапты меңгеруі мен классикалық музыкаға қызығушылығы төмендейді. Баланың музыкаға қ ызығушылығын көтеру ү шін олардың мотивациясын арттыру қ ажет.Оқушыларды шығармашылыққа баулу үшін мына әдістерді қолдану маңызды, одан күтілетін нәтиже: ә діс түрі күтілетін нәтиже: - эмоциялық ойлау- аллегория салыстыра білу; - логикалық ойындар- ребус, жұмбақтар , т.б. шешімін табу; - интерактивті – есте сақтау қабілетін дамыту; - іскерлік ойындар – жылдамдық икемін дамыту; - музыкалық , сахналық жұмысына талдау жасау, оны бағалай алу. Аспапта жақсы ойнауға сынып атмосферасы, мұғалімге деген сыйластыгы, сүйішпеншілігі әсер етеді.байқаулар мен концерттерге катысуы оқушылардың музыка сабақтарына деген қызығушылығын көтереді. Ал енді одан да жоғары мотивациялардың түрі оқушыларды марапаттау және мадақтау. Музыкалық студиясының міндеті – өзінің оқушыларына музыкалық білім беріп, олардың эстетикалық талғамын тәрбиелеу, көп ұлтты ҚР және дүние жүзі музыка мәдениетімен таныстырып, болашақ профессионалдық өнер жолына баулу. Бұл міндеттерді, мектеп реформасында атап көрсетілгендей, жалпы білім беретін мектептердің, ата-аналар мен музыкалық – теориялық пәндер мұғалімдердің бірлескен күш-жігерінің нәтижесінде ғана ойдағыдай жүзеге асыруға болады. Оқу-тәрбие жұмысының нәтижелігі сонымен қатар мектепке, соның ішінде белгілі бір класқа қабылданатын оқушылардың сапалық құрамына да байланысты болатыны белгілі. Сондықтан домбыра класына домбыра тартуды сүйетін, табиғи дарынды (есіту, жаттап алу, ән салу, ырғақтық сезімі жақсы дамыған), мектепке жақсы оқитын 3,4,5-кластың оқушылары қабылданады. Олардың музыкаға бейімділігі, профессионалдық қабілет-дарыны оқу барысында үнемі қ адағаланып, тексеріліп отырады. Мұғалімнің міндеті оқушының қабілет, икемділігін ү здіксіз дамыта отырып, оны жан-жақты жетілген, ой-өрісі кең, жетік маман, өнерге құ штар азамат етіп тәрбиелеу болып табылады. Аспаптармен оқыту барысында музыкаға және өнерге, әр түрлі тапсырмалар арқылы қызығушылықтары туындайды. Қазақ мектептерінің жағдайында оқыту, аспапта ойнау мынандай жағдайларға бағытталған бір ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке
жағынан білім алады, екінші жағынан білік дағдыларын қалыптастырады, болашақтағы ұ рпақтарға патриоттық тәрбиеге тәрбиеленді. Балаларды қазіргі бағдарламаға сәйкес жалпы дамып жатқан эстетикалық тәрбие бағытына алу. Сонымен қатар балаларды әр түрлі бағыттағы музыканы анықтау, балалық қ ызығы ойнау дамуына музыкалық мәдениет ендіру. Аспаптық ойнау оқыту барысында музыканы жақсы тануға, дауыс ырғағына, оркестрге, хорға және басқа аспаптарға соның ішіндегі қазақ халқының аспаптарына: сырнай, сыбызғы, қобыз- мүмкіншілігі мол. Ұстаз – негізі тәрбиеші, ол баланың музыкалық танымын және эстетикалық дамуын қ алыптастырады. Шығармашылық тапсырмалар (ырғақты есту, әнді шығару, нотаны оқу) көркемдік қажеттілігі дамытылады. Дарынды оқушылардың орындау шеберлігін шыңдау мақсаты мен оларға күрделі шығармаларды шамадан тыс көп ұсыну да немесе орташа деңгейдегі ғана ұстап, олардың ынтасын тежеу де дұрыс болмайды. Сондықтан мұғалім мұндай жағдайларда әрбір баланың жеке-даралық ерекшеліктерін ескере отырып, іске творчестволық тұрғыдан қарауы керек. Сабақты оқушының жасына, музыкалық қабілетіне, ойлау, үйрену білуге құмарту, т.б. психологиялық ерекшеліктеріне сай ұйымдастырған жөн. Музыкалық сауатын кеңейтіп, теориялық білімі мен орындау мәдениетін қалыптастыра түседі. Эстетикалық талғамды ұштау, сұлулықты, әсемдікті түсіне білу, сонымен қатар ө мірге белсенді коммуникативтік көзқараспен аралас білут.б.көптеген міндеттерді шешу сабақтың негізгі мақсаты болып табылады. Көп алдында шығып, жеке өнер көрсету, бір жағынан, оқушының орындау шеберлігіне сын болса, екінші жағынан, оның жауапкершілігін де арттырады. Баланың жеке – даралық ерекшелігі де оның творчестволық өмірінің осы бір жауапты кезеңінде айқындала түседі. Шәкірттің көп алдына шығып өнер көрсетуіне концерттік шығармалар алдын-ала жатталып, оларды орындау әдіс-амалдары толық меңгеріліп, көркемдік мазмұны айқындалғаннан кейін ғана рұқсат етеді. Оқушының концерт қ оятын күні тым шаршамағаны жөн. Сондай-ақ ол сахнаға шығар алдында көп ескертулер жасап абыржытпау керек. Ондай ескертпелер, әдетте, шығарманы өз дәрежесінде орындап шығуға көмектеспегені былай тұрсын, керісінше кері әсер етуі мүмкін. Жас музыканттың бойында «сахнада ойнауға жеткілікті түрде даярмын» деген өз- ө зіне сенімділікті тәрбиелеп отыру да мұғалімнің басты міндетінің бірі.Оқушы көпшілік алдына шығып, өнер көрсету тек өзінің орындаушылық шеберлігін арттыру ғана емес, сонымен бірге композиторларды және олардың шығармаларын насихаттау екенін де есте ұ стауы қажет. Музыка мен басқа өнер түрлерінің арасында қандай байланыс болуы мүмкін? Ә рбір өнер үшін мүсінділікке, ұйқастыққа, үйлесімділікке деген талпыныс тән. «Композиция», «симметрия», «құрылым» терминдері сәулет, бейнелеу өнерлерінде де, музыкада да қолданылады. Мысалы, Салтанат аркасы мен Мәскеудегі Үлкен Театрдың ғ имараты, Түркістандағы Ходжа Ахмет Яссауи кесенесі мен Үндістандағы Тадж Махал ө зара симметриялы болып келеді, ал Михаил Лермонтовтың «Из Гете» өлеңін 90-нан |