Болса да оқу - анық, мақсат танық,
Болса егер ойларыңда соңғы мақсат
Еш мұндай болмас еді артта қалып.
"Достыма ұмытпастық үшін хат" (Көңілімдегі махаббатым)
(1912).
Қолжазбада екеуі жеке-жеке өлең қылып берілген. (мазмұнында)
Өлең 1933 жылғы жинақта тұңғыш рет жарияланды. 38 жол, соңғы шумақтары
жоғалған. С.Торайғыровтың барлық жинақтарында жарияланып келеді. Жинақтардағы
кейбір мəтін өзгешелігі:
1. Болса да қырық жыл қырғын ұмытпаспыз,
Сонда да, біраз сөздің реті бар, - делінген, Б. Кенжебаев құрастырған 1950 жылғы
жинақта: Шын достым шыбынымдай Ш....н,
Болғанда біріміз - жан, біріміз - тəн,
Болса да қырық жыл қырғын ұмытпаспыз, Сонда да, біраз сөзді айту арман, -
логикалық жағынан да, ұйқас жағынан да, осы вариант дұрыс.
2. 1950 жылғы жинақта: Бұл
сөзді қыстамаймын жалғыз саған, - деп, дұрыс
ұсынған.
"Түсімде көрген бір аяныш хал" (1912). Бұл өлең Ш.Торайғыровтың
қолжазбасында (653 п., 2 бет) жəне барлық жинақтарда басылды. 1933 жылғы жинаққа
тұңғыш енді. Несіпжан атты Сұлтанмахмұттың ауылдас қызы ауыр халде жатқанда
шығарған. Өлеңдегі айтылар трагедия — сол заманның ащы шындығы əйел теңсіздігі,
əйелдің бас бостандығы хақында.
"Анау-мынау"
(1912). Сұлтанмахмұт шығармаларының 1933
жылдан бергі
басылымдарының барлығында жарияланып келеді. Мектепке арналған оқулықтарда
1940 жылдан бері (хрестоматия 9-сыныпқа
арналған, ҚМБ, Алматы) ұсынылып
оқытылып отыр.
1.
Ат-тоныңмен жұтады, Аузына егер сыйсаңдар, - бұл 2 жол - 1950, 1957
жинақтарда берілмеген.
2. 1993 жылғы жинақта 53 бет, түсінік (247 бет) Обь пен Нілдей, (30 бет) - дегендегі
"Обь" өзенін арапша "Абы" яки, "су" деп түсіндірген, дұрысы, "Обь пен Ніл"
- өзен
аттары екені анық.
3. 1950 жылдағы жинақта өлеңнің: Бұл ұйқысын ашпаса Надандықтан қашпаса
Игілікке баспаса
Басқаларға мазақ жүр.
- делінген, ал, 1993 жылғы жинақта: "Игілікке баспаса"
жолы түсірілген де 1933 жылғы жəне 1993 жылғы жинақ бойынша 4 - жолда
"Хохолдарға мазақ түр" деп қалпына келтірген. Дұрысы:
Бұл ұйқысын ашпаса
Надандықтан қашпаса
Игілікке баспаса
Хохолдарға мазақ тұр.
"
Достарыңызбен бөлісу: