Этиологиясы жане патогенезі.бет жуйкесінін невропатиясынын Этиологиялык принциптер бойынша келесі түрлерін ажыратамыз: 1) идиопатиялык, суык тиюден соң дамиды; мезгілдік сипатка ие 2) инфекционды, аллергиялык, әртурлі инфекциондык аурулар әсерінен дамиды. ( баспа, пневмония) 3) аллергиялык, аллергиялык реакциялар асерінен дамиды, 4) ишемиялык, жуйке баганасында немесе онын ядросында кан айналымнын Бұзылуы себебінен; 5) отогенді, созымалы (ірінді мезотимпанит кезінде барабанды куыстан іріннін тусуінін салдарынан; 6) жаракаттык, самай суйек пирамидасынын сынуы кезінде немесе беттегі жуйке жаракатынан. Аурудын себебінен тауелсіз бет жуйке невропатиясынын патогенезі мынандай болады: этиологияльк факторлардын біреунін әсерінен жуйке баганасын коректендіретін жуйеде тамырлық тонустын бузылуы журеді, сосын кабыкшаларга петехиальды кан куйылумен гипокосиялык ісік дамиды.
Клиникасы. Бет жуйке жуйесінін закымдану синдромдары бет жане аралык симптомдар жиынтыгынан куралады. Ауру айелдерде жиі кездеседі.
Жуктілік кезіндегі аутоинтоксикацияның және тукымкуалаушылыктың
маңызы бар. Кей кезде жуйкенін екіжакты закымдануы байкалады.
Бет жуйкесіні невропатиясының клиникалык картинасы закымдану денгейіне байланысты. Ядролык закымдану кезінде наукастарда мимикалық булшыкеттін парезі немесе параличі дамиды. Бет жуйкесінін түбіршегінің закымдануында ауру симптомдары құлақ құрышы кіреберістік жуйкенін закымдану симптомдарына сайкес келеді.Бет жуйкесінін улкен тасты жуйкеден кайтымға дейін зақымдануы кезінде мимикалык булшык еттін параличінен баска жастын бөлінуі азаюы, дәм сезудің бұзылуы, сілекей бөлінуі, гиперакузия, сезімталдыктын бузылуы симптомдары пайда болады.
Бет жуйкесінің невропатиясы көп жагдайда жаксы аякталады. 10-20 %
наукастарда гана жуйкенин бузылган функциясы калпына келмейді. Мысалы
үш айлык параличтен соң функцияның қалпына келу мумкіндігі төмендейді.
Диагностика:Бет жүйке невропатиясының диагнозы неврологиялык тексеру негізінде койылады. Аурудың ауырлык дәрежесін прозопарез ауырлығы
Негізінде және ЭНМГ натижелері Бойынша аныкталады. Жеңіл прозопарезде жуйкені электрлік токпен тітіркендірген кезде мимикалык
булшык етгердін булшыкеттік жауабынын(М- жауап)латентті уакыты 4, 5 мс, кұрайды , прозопарездің орташа ауырлык сатысында -5, 5мс, ал ауыр турінде 6 мс немесе М - жауап мулдем кайтарылмайды.
Емдеу негурлым ерте басталса, согурлым бузылган функциясының калпына келу мумкіндігі мол. Бет каналындагы самай суйегі пирамидасының Iciгі кезінде ісікке және кабынуга карсы терапия колданылады. Бул максатпен глюкокортикоидтар, жиі преднизалон мен оның аналогтері тагайндалады. Преднизалонды 30-60 мг/тәулігне, әдетте барлык тауліктің мөлшерін танертен ашкарында колданады, 5 кун бойы. Сосын тауліктік мөлшерін біртіндеп
азайтады. Сонымен қосып наукастар біруакытта панангин колданады, міндетті турде натрий хлоридін шектеу керек.Барлык наукастарга B1 B6 B 12 және С витаминдерін тагайындайды. Беттін закымданган жағына және емізік тәрізді өсіндіге УВЧ терапия колданады. Ауырсыну синдромында анальгетиктер тагайындайды.Вегетативтік-тамырлык және невротикалык реакцияларда наукастармен психотерапевтикалык әңгіме жургізеді, сонымен қатар
седативті заттар - бромидтер, транквилизаторлар, антигистаминді препараттар тағайындайды. Ауыз куысын, көзді өте мұқият көру кажет. Коньюктиваның белгілері пайда болса көз тамшыларын немесе микробка карсы әсері бар, дәрілік майлар колданады. Аурудын 7-8 кундері парафинді, озокеритті және батпакты аппликациялар тагайындайды. Процедура узактыгы 15-20 минут, температура 38-42 C.
Бет невриті – бет нерві мен оның тармақтарының зақымдануымен жүретін жүйке жүйесінің ауруы. Оны бет асимметриясы, бұзылу немесе мимиканың толық болмауы арқылы тануға болады. Қабыну қатты ауырсынумен бірге жүреді және дереу медициналық көмекті қажет етеді. Бет нервінің невропатиясы, яғни оның функцияларының бұзылуы:хирургиялық немесе косметикалық араласулар кезінде жүйке зақымдануы;бас жарақаты;отит медиасы немесе есту қабілетінің басқа зақымдануы;жұқпалы аурулар - тұмау, полиомиелит, паротит, герпес инфекциясы, Лайма ауруы және басқа диагноздар;энцефалит немесе инсульт салдарынан қан айналымы бұзылыстары. Көбінесе бет асимметриясының себебін анықтау мүмкін емес. Бұл жағдайда деп аталатын Белгісіз себеппен пайда болатын Белл сал ауруы: гипотермия нәтижесінде немесе суық тию салдарынан өршу байқалады. Бет нервінің невриті кезінде белгілер келесідей болады, бет бұлшықеттерінің қозғалысының әлсіреуі - мимиканың «бозаруы»;асимметриялық күлімсіреу - ауыздың бір бұрышы үнемі төмендейді;тілдің алдыңғы бөлігінің сезімталдығының өзгеруі - дәм азырақ танылады;зақымдалған жағында орналасқан көзді жабу қабілетсіздігі;щектерді шығару немесе еріндерді созу қабілетсіздігі;Бір көзден тұрақты немесе тұрақты лакримация.Симптомдардың сипаты қабыну процесінің себептеріне және оның орналасуына байланысты өзгеруі мүмкін. Егер зақымдану магистральдан шығатын нерв аймағына әсер етсе, есту қабілетінің бұзылуы байқалады. Ми бағанасында жүйке талшықтары зақымданған кезде адамда жеңіл страбизм пайда болады.Қабыну герпетикалық инфекциямен байланысты болса, құлақтың қатты ауруы жоғарыда аталған белгілерге қосылады, мезгіл-мезгіл бет пен бастың артқы жағында «ату». Бас айналуы және көз алмасының еріксіз қозғалысы басталуы мүмкін. Герпес әрқашан ерінге тән көпіршіктер ретінде көрінбейді - олар тілде, жүрекшеде және жұтқыншақтың шырышты қабатында орналасқан.Паротит, бет асимметриясынан басқа, құлақтың үстінде және астындағы ісінумен бірге жүреді. Терінің түсі өзгермейді. Басқа тән белгілерге жалпы әлсіздік және дене температурасының жоғарылауы жатады. Емдеу Бет нервінің невритін емдеу амбулаторлық болып табылады. Ол дәрілік терапияны, физиотерапияны және кейбір жағдайларда хирургияны қамтиды. Бет невритін дәрі-дәрмекпен емдеу ісіну мен қабынуды жою үшін жүзеге асырылады: бұл мақсатта кортикостероидтар мен стероид емес қабынуға қарсы препараттар тағайындалады. Егер бет невриті басқа аурулардан туындаса, себебін жою үшін дәрі-дәрмектер тағайындалады - мысалы, антибиотиктер немесе вирусқа қарсы препараттар. Нейропатияға арналған дәрілік терапия шамамен 10-15 күнге созылады. Осыдан кейін физиотерапиямен толықтырылады, ол симметрияның бұзылуын түзетіп, бет бұлшықеттерінің функционалдығын қалпына келтіргенше жалғасады.Дәрілік терапия нәтиже бермесе және асимметрия ауыр болса, оны түзету үшін операция жасалады. Бұл әдіс мастоидтық процесте, ортаңғы құлақта және лабиринтте орналасқан бет нервінің бөлігінің зақымдалуында өзін жақсы дәлелдеді. Бет бұлшықеттерінің салдануы байқалса, түзету хирургиясы да қажет.
Психобелсенді заттар – жіктемесі.
Психоактивті зат (ПА3) - бул бір реттік кабылдау кезінде эйфория
немесе колданушының козкарасы бойынша баска да кажет психотропты
әсерлер, ал жуйелі колдану кезінде - психикалык және физикалык тауелділік туындатуга кабілетті кез-келген химиялык зат.
ПАЗ арасында наркотикалык заттарга айрыкша коніл бөлінеді.Токсикалық заттар-бұл наркотиктер тізіміне кірмеген психоактивті заттар.Аффект және әуестік сферасына басым әсер ететін психоактивті заттар.
ТОП:алкоголь-алкоголь ішімдіктер,алкоголь суррогаттары, алкоголь наркотикалық,психотропты,токсикалық заттарға жатпайды.