азақ  және  әлем  өдебиеті

о

күйін 

шынайылықпен 

сурөттейді 

Оның 

сол 

күйіи 

оқырманға  сездіру  үіхіін  күңгірт  жанары  мен  сирек 

кірпіктерін  деталь  ретінде  қолданады.

«Сирек  кірпіктер  өрмекшінің  аяғындай  қыбырлап, 

дірілдеп  қалды  да,  қиюласқан  жігін  ажыратып,  ақ 

етке  саргыш  бояу  жалатқан  күңгірт  жанарды  болар- 

болмас  жылтыратты.  Еті  қашып,  көз  шарасы  төмендеп, 

шүңқырайып  кеткен  екен;  музы  к,алыңдаған  қыеқы 

ойықтан  елеусіреп  мөлдіреген  түңғиық  судай  тумантып 

үйдің  төбесіне  тесірейді»  [9,8-6.].

Детальді  көркөм  бөйненің  жан  тебірөнісін  жеткізуші 

қүрал  ретінде  еркін  қолданған  қаламгерлер  моральдік- 

қулықтық  мәселелерді  кетере  отырып,  адам  жанының 

иірімдеріне  сүңгіп,  кетерген  мәселелерінің  шешімін 

іздейді.  Жан  әлемі  динамикасын  сездіретін  көздің  түрл 

сипаты  оқырманды  қиял  дүниесіне  жетелейді.  Көркем 

деталь авторлық концепцияның қалыптасуына  эсер  етеді, 

Ішкі  психологиялық  толғанысты,  психофизиологиялық 

ерекшеліктерді  дәл  жеткізуде  қолданылған  қурал  -   көз

Қалихан  Ысқақовтың  «Ақсу  -   жер  жаннатын»  оқыган 

оқырманның  есінен  кетпейтін  бір  деталь  бар.  Ол  - 

мурын.  Басты  қаһарман  Асекең-Асхаттың  «қисық  мурны». 

«Екі  көзі  терөзеде,  елегізіп  отырып  кабинетке  әлдебір 

етіктің  кіріп  келгенін  байқамапты,  дурп-дүрп  өден  сүрген 

дыбыска  жалт  қараса,  пушпак,  бөркін  миқита  кіріп,  қисық 

мурын  бір  шал  кәзін  қиқита  төбесінен  тесіліп  түр  екен. 

Мурыньін  қисайтып  тұрыгі:

- 

Әлгі  аспаннан  тускен  дөкей  сенбісің?  -   деді. 

Мыжырайған  бет-ауыздың  қай  қатпарында  мысқыл,  қай 

жапсарында  күлкі  жатқанын  апбастының  езі  болма- 

са,  адам  баласының  аңгара  қоюы  қиын  еді»  [11:  32]. 

Үзіндідеі і  етік  пен  мүрын  -   сәтті  тандалған  деталь, 

Деталь  кейіпкер  характерін  ғана  танытпай,  автордың 

стилінен  де  хабар  берөді.  Етіктің  дүрп-дүрп  етуі  мөі 

мүрынның  қисықтығы  автор  колтаңбасындағы  юморльіқ 

бояуды  көрсетеді.

Портрет-детальдің  соматикалық  бөлшегі 

ретінде 

көркем  шығармада  кейіпкердін,  дене  пішіні  мен  бойы 

жиі  сез  болады.

Оралхан  Бөкейдің «Өз  отынды  өшірме»  романындағы 

детальдар:  төртпақ  дене;  сүйегі  ірі  адам;  букіл  дене 

кәрағайдың  бүтағы  секілді  адырайған,  білеу-білөк 

көк  тамырдан  өзге  қырым  еті  жоқ  жігіт;  дәу  шал; 

еңгезердей  мүсінді  жігіт;  сүңғақ  бойлы,  арық  болса 

да  ажары  таймаған  қайратты  әйел;  төбесі көк  тіреген 

еңгезердей  шал,  тб  [12]

Кабдеш  Жұмаділовтің  «Көкейкесті»  романындағы 

соматикалық  детальдар:  еңкіш  тартқан  кәрі  түлғалы; 

марқүм  сүңғақ  бойлы,  ажарлы,  ақ  қубаның  әдемісі; 

орта 

бойлы, 

толықша 

келген 

қызылшырайлы 

келіншек; 

талдырмаш  денесі  сымдай  тартылған 

сүліктей  сүлу;  дөнесі  шөгіп,  жудырықтай  қаңбақ  шал 

болған да  қалған;  бес  биенің  сабасындай,  нур  жүзді, 

толық  бәйбіше;  аса  ірі,  сүйекті  адам;  денеден  ет 

арыла  бастағанмен,  қаралдысы  әлі  де  шөккен  нар- 

дай;  үзын  бойлы  иір  қара  кісі;  жауырыны  тұп-тұтас, 

дембелше  мықыр  кісі,  т.б.  [13]

Қолданылган  детальдар  автор  мен  кейіпкерлер 

әлемінің  керкемдік-эстетикалық  талғам  биігін  танытады. 

Әрі  дене  пішіні  мен  бойы  арқылы  кейіпкер  өзгеден  да- 

раланады.  Дәл  осындай  соматикалық  детальді  қолдану 

статикапык,  портрет  жасауга  қолайлы.  Одан  әрі  қимыл- 

әрекетпөн  астастырса,  динамикалық  портретке  үласары 

сөзсіз.

Деталь  қызметін  атқаруда  вестиалды  лексиканың

17

(к и ім )

 

үлесі  аз  емео.  М.Мағауиннің  «Көк  мүнарында» 

Едігенің  сүйген  қызы  Гүлшатқа  берілген  портреттің 

негізгі  үлөс  салмағы  қыз  кигөн  киімдөрді  сөз  етуден 

турады  «Үстіндегі  мойны  туйық  қызыл  нейлон  кофта, 

оның  сыртынан  киілген  алды  үшкіл  ойықты  қара  три­

котаж  сарафан  алаулай  кызарган  жүзіне,  қап-қара  ша- 

шына  астасып,  ерекше  көрік  бергендей»  [14,43-6.]. 

Романның  оқиға  желісінде  киімнің  атқаратын  қызметі 

зор.  Гүлшат  портреті  үнемі  Едігенің  сүзгісінөн  өтіп 

беріледі.  Көңіл  таразысында  талғамы  жоғары  сүлу 

қыз  ретінде  қалып  қойған  Гүлшаттың  киген  киімі 

Едіге  үшін  соншалық  маңызды.  Қыздың  қалыптасқан 

имиданің  өзгергенін  қаламайды  Әр  кездесуде  киілген 

киімдерге  аса  зер  салып,  фотограф  сияқты  сол  күйінде 

миына  түтастай  көшіріп  алатын  жігітке  сол  киім-кешек 

жарасымдылықтың  белгісі  ретінде  эсер  етіп,  екеуінің 

де  эстетикалық  талғамының  жоғарылығын  көрсөтеді. 

Көркем  шыгармада  киім-кешек  портрөттің  әйтеуір  бір 

белшегі  қызметін  гана  атқармайды.  Ол  -   кейіпкерлер 

өмір  сүрген  ортаның,  қоғамның  бет-бейнөсі.  Белгілі  бір 

ортаның,  я  болмаса  жеке  адамның  талғамынан,  түтастай 

халықтың  эстетикалык,  элемінен  хабар  бөреді,  Ұлттык, 

ернек,  салт-дәс^рге,  материалдық  жағдайга  қатысы 

бар.  Ең  бастысы  портреттің  вестиалды  бәлігін  берудегі 

мақсат  -   қаһарман  характерін  ашу,  Психологиялық 

мінездеме  берілмей,  бірыңғай  киімдері  сез  етілген 

күннің  өзінде  оқырман  сол  кейіпкөрі  туралы  мәлімөтті 

қиялында  жаңғырта  алады.  «Қыз  үстіне  Едігеге  аты 

белгісіз  судыраған  қымбат  матадан  тігілген  айшық  гүлді; 

сәнді  жасыл  көйлек  киіпті...  суыртпақтан  жаңа  шыққан 

киімінен,  бүкіл  болмыс-бітісінен,  өн  бойынан  тазалық, 

пәктік  лебі  өседі»  [14,85  б.].  Киім  -   иесінің  айнасы. 

Үнемі  тап-түйнақтай  киініп,  жүтынып  жүретін  қыздың 

киімі  жігітке  оның  адами  болмысының  турақты  белгісі 

сияқты.  Көзінің  гана  емес,  жан  дүниесінің  сол  қалыпқа 

уйреніп  кеткенінен  бе  -   сүйгенінің  киім  үлгісінің  басқаша 

езгергенін  каламайды.

«  -   Мен  сөнің  қандай  киім  киіп  түрғанынды  білем,

-   деді  дауыстап.

-   Ол  жыртылып  қалган,  -   деді  қыз. 

Шеге  і.піп 

көтті.

-  Жаңа  жыл  кешіне  киген  көйлегің  де  жыртылды

ма?

-   Жок,.  Оны  қайта  тіккіздім.  Басқаша  етіп.

«Мен  жақсы  көретін  киімдерінің  бәрін  де  кұртыпты»

-   деп  ойлады  жігіт.  -  Өзі  де...»  [14,206-6.].

Сонымен,  портреттің  жанды  бөлщегі  ретінде  сипат- 

талатын  вестиалды  лексика  көрсетілген  мәселелердің 

шешімін  табуы  үшін  қажет.

■  ұлттық  характерді  таныту  үшін:

• 

автордың  кейіпкеріне  дёген  қарым-қатынасын 

көрсету  үшін;

•  жеке  тұлғаның  қоғамдагы  орнын  анықтау  үшін;

•  қаһарманның  рухани  әлемі  мен  эстетикалық әресін 

аңгарту  үшін;

■  типтвндіру  мен  даралау  қүралы  ретіндө  пайдалану 

үшін;

•  әлеуметтік  ортаның,  жеке  адамның  материалдық 

жағдайын  көрсету  үшін;

•  қогамда  немесе  белгілі  бір  кезеңде  қалыптасқан 

киім  кию  мәнерінен  хабар  бөру  үшін:

талгамның 

деңгейін 

(талгампаздық 

немесе 

тапгамның  жоқтыгы,  қарапайымдық,  кірпияздық,  салдыр- 

салақтық)  таныту  үшін;

•  психофизиологиялық  ерекшелік  пен  көңілкүйді

№   4-5  (41),  2 0 1 0   ж ы д

дзақ  және  әлем  әдебиеті

Казахская  и  мировая  литература

дәл 

керсөту 

(көңілінің 

орнында 

болуы, 

әлденеге 

алаңдаушылык,, 

мазасыздық, 

тоқмейілдік, 

астамшы- 

лық,  тектілік,  әсемдік,  ұсқынсыздык.,  денсаулыгының 

мықтылығы,  науқастан  қажыгандыгы,  т.б.)  үшін

Айтылған 

ойдың  туйіні 

киім 

туралы 

сөз 

ету 

статикалық  портретке  гана  қатысты  емес,  ол  кейіпкердің 

шкі  әлемін  танытып:  психологиялық  жағынан  даму  дина­

микасын  көрсетеді.

.  Кейіпкөрдің  паспорттық  белгілерінің  ішінде  жас 

ерекшелігін  атап  кету  -  детальдің  маңызды  бөлшектерінің 

бірі.  Аталмыш  қаламгөрлер  шыгармашылығында  бул 

мәселе  егжей-тегжөйлі  ескерілген.

«Қарғын»  романында:  жасы  отызға  тақап  қалған, 

узын  бойлы,  ашаң  қара  торы  жігіт;  жасы  он  жетіден 

енді-енді  ғана  асқан  қыз;  орта  жастар  шамасындағы 

ашаң  кісі;  жасы отызға жетер-жөтпес  қара  торы әдемі 

келіншек;  шашына  ақ  қырау  араласа  бастағаны  бол- 

маса  анау  айтқан  кәрі  д ө   емес,  қырық  бес,  қырық 

алтылардың  ішінде;  жас  қыз;  бойжеткен  қыз  [8].

Портретге 

жас 

ерекшелігін 

ескеру 

кейіпкердің 

бүгінінен  ғана  емес,  сонымен  бірге  өткеніиен  ха­

бар  берігт  қаһарманның  қалыптасу,  әсу,  даму  жолын 

айқындап  береді 

Кейіпкерлердің  жасы  нақты  неме­

се  шамамөн  көрсетіле  отырып,  бірқатар  мәселелер 

шешімін  табады,  атап  айтқанда:

•  авторлық 

ш ө ш і м ;

•  авторлық  көзқарас;

•  қаламгердің  эстетикалық  идеалы.

Портрет  қүрамында  деталь  қызметін  атқаратын  тагы 

бір  қурап  -   ишарат.  Адамнын,  ішкі  жан  дүниесінің  сан 

алуан  қырын  түбегейлеп  керсету  -   ишараттың  пор­

трет  динамикасындағы  негізгі  қызметі,  Ишараттардың 

қайталанып  отыратын  дағдылы  турі  немесе  бір  сәттік 

еткінші  түрі  болуы  мүмкін  Ишарат  -  ішкі  психологиялық 

күйдің  сыртқы  физиологиялық  бейнесі.

«Тақапы  екшесін  еденге  тық-тық  қадап.  Қияқмурт 

ойқастап  біраз  жүрді 

Екі  қолын  қайда  сыйғызарын 

білмей,  бірде  шалбарының  қалтасына  апарды,  бірде 

гимнастеркасының 

белдігіне 

қыстырды, 

жабылығын 

жасыруға  барын  салатын  тыраш  неме  ыздиып  келіп 

орындыққа  отырды  да,  Зылиха  көрсін  дегендей,  қисық 

табан  хром  етігінің  қонышын  сиырып,  баптанып  басын 

тарады»  [15,108  6].  Қ.Ысқақовтың  «Туйық»  романының 

кейіпкері 

Қияқмүрттың  ойқастап  журуі, 

екі  қолын 

қайда  сыйғызарын  білмеуі,  орындықта  ыздиып  оты- 

руы,  етігінің  қонышын  сипауы,  басын  тарауы  -   мүның 

бәрі  кейіпкердің  Зылиха  алдындагы  әлсіздігін,  қолынан 

ештеңе  келмесе  де  «жақсы  көрінуге»  тырысатынын 

көрсетеді.

Д.Исабековтің  Сэргелінің  «аяғынан  өзге  мүшесін 

қимылдатпай 

сіресіп 

журуі» 

оның 

мінезіндөгі 

жасандылықты  танытады.  Күнделікті  өмірде  де  «сіресіп 

қалған»  кейіпкер  әлсіз,  ішмерез,  күйкі  адам  ретінде 

ерекшөленеді.  Кейіпкерге  кел-кесір  мінездеме  бер- 

мей,  мінез-құлқын  ашатын  қимыл-әрекетті  сөйлетеді 

Б.Іапановтың Толстой  прозасындағы  психологизмді  зерт- 

тей  келіп:  «Ведь  жест  для  Толстого  не  только  примета 

внешнего  облика,  не  только  возможность  более  четко 

болеее  выпукло  обрисовать  своего  героя.  Слова  «жест» 

писатель  трактовал  гораздо  шире,  как  сумму  внеш­

них  и  внутренних  движений,  всегда  связывая  воедино 

портретную  характеристику  с  психологической»,  -  деуі 

ишараттың  портрөттік  деталь  ретінде  маңыздылыгының 

айгагы.  [15,133  с.]

Портрет  -   образдың  қүрамдас  бөлігі  болса,  де­

таль  -   портреттің  кішкене  бөлшеп.  Қазақ  жазушылары 

керкем  бейне  сомдау  жолында  тың  іздеі.істсргс  ба- 

рып,  бейнеге  жан  бітіру  үшін  үтымды  деген  тәсілдердің 

бәрін  қолданды.  Ал.  портрет-деталь  -   сол  ізденіс  жо­

лында  авторды  көздеген  мақсатына  жеткізіп,  көркем 

бейненің  толықк,анды  сомдалуына  негіз  болган,  стиль 

қапыптастырған  көркемдік  төоіл.  Суреткерлөрдің  атал­

мыш  романдарында  адам  мәсәлесінө  мән  бөріліп,  ада- 

ми  қүндылықтарды  кестелеудің  көркемдік-эстетикалық 

жүйесі  қалыптасты.  Қуатты  қарқынмен  дамыган  қазақ 

прозасы 

өкілдері 

өзіндік 

қолтаңбасын 

айқындап, 

шыгармапарындагы  көркем  бейненің  жасалу  жолдарын 

жетілдірді,  өз  кейіпкерлерінің  жан  әлемін  жарқырата 

көрсетіп,  дарыны  мен  қарымын  адам  бойындагы  барлық 

мінез-қүлық, 

адамгершілік  қасиеттерді  терең  ашуга 

бағыттады.  60  -   80  жылдардағы  қазақ  әдебиеті  дәуірдің 

қоғамдық-әлеуметтік  мәселелөрін, 

түрлі 

әзгөрістөрін 

бейнелеуде  сүраньюқа  лайықты  түрлі  мінезді 

апуан 

қырлы  адам  характерін  жасады.

Пайдаланған  әдеб иеттер:

1.  Нүргали  Р.  Сөз  өнерінің  эстетикасы.  -   Астана: 

«Елорда»,  2003.  -   424-бет.

2.  Храпченко  М.Б.  Лев  Толстой  как  художник. 

Мо­

сква:  Худ,  лит,  1971,  -5 2 6   б.;  Добин  Е.  Герой.  Сюжет. 

Деталь.  -   Ленинград:  Советский  писатель,  1962.  -   408 

с.;  Трофимова  П.В.  Своеобразие  художественной  дета­

ли  в  романе  М.А.  Шолохова  «Тихий  Дон».  Автореферат 

диссертации  на  соискание  ученой  степени  кандидата 

филологических  наук.  -   Москва:  2009  -   35  с.

3.  Петелин  В.  Михаил  Шолохов.  -   Москва:  Воениз- 

дат,  1974.  -   320  с.

4.  Тәттімбетова  С.Ж.  «Қ.Ыскдқов  шыгармаларындагы 

кейіпкер  бейнесінің  лингвостилис-тикалық  сипаты»,  Фи­

лология  гылымдарынын,  кандидаты  гылыми  дәрежесін 

алу  үшін  дайындалган  диссертациянын,  авторефераты.

-   Алматы:  2009.  -   30-6.

5.  Шмидт  Е.Д,  Эволюция  художественной  детали  в 

тексте  словесного  портрета  (на  материале  английской 

художественной  прозы  XVIII  -   XX  вв.)  Автореферат  дис­

сертации  на  соискание  ученой  степени  кандидата  фи­

лологических  наук.  -   Санкт-Петербург:  2006.  -   21-с.

6.  Нурматов  А.  Қуланның  ажалы.  Роман.  Повестер 

жэне  әңгімөлер.  -   Алматы:  Жазушы,  1976  -   432-  б.

7.  Ергөбеков  К,  Баянгумыр.  -   Алматы:  Жазушы, 

1991.  -   232-6.

8.  Исабеков  Д.  Екі  томдық  таңдамалы  шығармалар. 

T.  2:  Роман,  повестер,  әңгімелер.  -   Алматы:  Жазушы,

1993.  -   496-6.

9.  Сматаев  С.  Булақ.  -   Алматы:  Жазушы,  1983.  -  

296-6.

10.  Ысқақов  Қ.  Ақсу  -   жер  жаннаты.  -   Алматы:  Жа­

зушы,  1989. 

528-бет.

11.  Орапхан  Бөкей.  Өз  отынды  ешірме.  -   Алматы: 

Жазушы,  1981.  -   384-6.

12.  Жумаділов  Қ.  Он  екі  томдық  шыгармәлар  жинағы. 

Т 1.  Көкейкесті.  -   Алматы:  «Кдзыгурт»,  2003,  -   464-бет

13.  Мағауин  М.  Көк  мүнар.  Алматы;  Раритет,  2004.

-   224-бет.

14.  Қалихан  Ысқақов.  Туйық.  Алматы:  «Жазушы», 

1975.  -   204-бет

15.  Іапанов  Б.Е.  Живопись  словом.  Москва:  Совет­

ский  писатель,  1974.  -3 4 4 -с

,азақ  жэне  элем  әдебиеті

Казахская  и  мировая  литература

№   4-5  (41),  2 0 1 0   ж ы л

ü

НАУЧНЫЕ  ИССЛЕДОВАНИЯ

1 9

Обзор  современной  итальянской  прозы

В

 середине  XX  века  в  итальянской  литерату­

ре  наибольшее  распространение  получил 

неореализм.  Представители  -   Джузеппе 

Маротта  («Святой  Януарий  никогда  не 

говорит:  нет!»),  Васко  Пратолини  («Повесть  о  бедных 

влюбленных»).

В  1960-е  годы 

в  

произведениях  Джорджо  Бассани 

(«Сад  Финци-Контини»)  и  Наталии  Гинзбург  («Семейный 

лексикон»)  неореализм  уступил  место  неоавангардизму. 

Новые  направления  складывались  под  сильным  влияни­

ем  идей  писателя  Карло  Эмилио  (адда  («Происшествие 

на  улице  Мерулана»),  Всемирную  известность  снискал 

мастер  современной  сказки  и  теоретик литературы  Ита- 

ло  Кальвино  («Если  зимней  ночью  путешественник»),

В  1958  году  книга  Джузеппе  Томази  ди  Лампедуза 

«Леопард»  стала  первым  итальянским  бестселлером, 

тираж  которого  (100  тыс,  экземпляров)  был  распродан 

мгновенно.

Карло  Кассола  и  Джорджо  Бассани  -   наиболее  чи­

таемые  писатели  в  1960-е  годы,  а  в  1974  году  роман 

Эльзы  Моранте  «История»  побил  все  предыдущие  ре­

корды  популярности  [1].

Вторая  половина  XX  века  пополнила  сокровищницу 

итальянской  литературы  яркими  именами:  Пьер  Паоло 

Пазолини,  Дино  Буццати,  Примо  Леви,  Тонино  Гуэрра, 

Джузеппе  Бонавири,  Андреа  Камиллери,  Луиджи  Ма­

лерба,  Джузеппе  ДАгата,  Мино  Милани,  Альберто  Ар- 

базино,  Эдоардо  Санг/инетти,  Умберто  Эко,  Альберто 

Бевилаккуа,  Джузеппе  Понтиджа.  Эти  писатели  работа­

ли  в  жанре  романа,  сказки  и  детектива.

В  настоящее  время  литература  Италии  характери­

зуется  творчеством  писателей  и  поэтов  среднего  и  мо­

лодого  поколения.

Среднее  поколение  творило  в  80-е  годы  20  века, 

затем  произошла  смена  поколений,  которую  можно 

сравнить  с  появлением  неоавангардистской  «Группы 

63»,  выступавшей  против  существующего  литературного 

процесса  в  ранних  60-х.

Самыми  значительными  писателями,  сделавшими 

себе  имя  в  90-е,  считаются  Альдо  Бузи  (1948),  Андреа 

Де  Карло  (1952),  Даниеле  Дель  Джудичи  (1949)  и  Пьер 

Витторио  Тонделли  (1955).  В  70-е  появились  первые 

произведения  Антонио  Табукки  (1943).

Писатели  новой  волны  не  объединились  в  какую- 

либо  группу,  и  когда  в  1984  году  в  прессе  их  стали 

называть  «минималистами»  (по  примеру  такого  же  яв­

ления  в  американской  литературе),  то  названные  таким 

образом  авторы  единогласно  были  против  этого  поня­

тия.

Все  писатели  обладали  яркой  индивидуальностью, 

выступали  в  качестве  критиков,  консультантов  изда­

тельств,  членов  литературных  жюри,

Тонделли  и  Дель  Джудичи  писали  рецензии  в  еже-

институт

недельнике  «Эспрессо»,  Позже  Даниеле  Дель  Джудичи 

возглавил  известное  издательство  «Эйнауди»,  а  Тон­

делли  основал  литературный  журнал  «Панта».  Антонио 

Табукки,  профессор  португальской  литературы  в  уни­

верситете  Генуи,  стал  культурным  атташе  в  Лиссабоне, 

затем  -   директором  итальянского  Института  культуры. 

Андреа  де  Карло  писал  сценарии  для  режиссеров  Фел­

лини  и  Антониони,  либретто  для  балетов,  снимал  филь­

мы,  Альдо  Бузи  снискал  популярность  экстравагантны­

ми  выступлениями  по  ТВ.

Отличие  этих  авторов  от  писателей  старшего  поко­

ления  (Арбазино,  Сангуинетти  и  Малерба),  эксперимен­

тировавших  в  описании  действительности,  е  том, 

что 

они  стремились  заинтересовать  и  порадовать  читателя 

разными  реальными  событиями,  а  не  наивным  наду­

манным  сюжетом.

Любовь  к  путешествиям  присуща  всем  упомянутым 

авторам.  Это  и  отличает  их  от  старших  коллег.

В  их  произведениях  современной  итальянской  дей­

ствительности  всего  чуть.  Герои  Андреа  Де  Карло  жи­

вут  в  Калифорнии,  Мексике,  Коста-Рике,  Южной  Аме­

рике 

и 

в  Милане.

География  Дель Джудичи  -  Женева,  Лондон 

и 

муми­

фицированный  Триест,  у  Альдо  Бузи-  Тунис,  Финляндия, 

Кения,  Нью-Йорк,  Вена  и  Прага.  Единственным  писа­

телем,  действие  книг  которого  происходило  в  Италии,

1 J:ii !v ,..rvi;

i l i l Q

Айнур  МАШАКОВА,

с.н.с.  отдела  мировой  литературы 

и  международных  связей,  к.ф.н., 

литературы  и  искусства  им.  М.  Ауэзова.

№  4-5  (41),  2 0 1 0   ж ы л

.азақ  жэне  элем  әдебиеті

Казахская  и  мировая  литература

2 0

был  Пьер  Витторио  Тонделли.  В  его  книгах  ярко  пред­

ставлена  Италия  80-х  -   уже  часть  Европы,  в  которой 

у  молодежи  те  же  проблемы,  увлечение  наркотиками  и 

музыкой,  как  и  у  остальных  европейцев.

Андреа  де  Карло  дважды  эмигрировал.  Сначала 

в  США,  затем  в  Австралию,  но  всегда  возвращался  в 

Италию.  Антонио  любил  кругосветные  путешествия,  по­

бывал  в  Индии  и  Южной  Америке,  учился  китобойному 

промыслу  на  Азорских  островах,  искал  древние  руко­

писи  в  Макао  и  на  Гоа.  Он  любит  экзотические  места 

действий,  так  как  этот  прием 

помогает  читателю  за­

быть  о  повседневной  рутине  и  узнать  что-то  новое.

Кинематограф  и  телевидение  повлияли  на  твор­

чество  этих  авторов  сильнее,  чем  на  их  собратьев  по 

перу.

Это  можно  видеть  в  книгах  Андреа  Де  Карло,  кото­

рый  описывает  синтетический  сверкающий  мир.  В  этом 

мире  -   кинозвезды,  кинорежиссеры  и  телерепортеры 

Его  повествовательный  стиль  направлен  на  точное  ви­

зуальное  наблюдение.

Такая 

же  манера  письма  характерна  для  Дание­

ле  Дель  Джудиче,  который  стремится  еще  понять  то, 

что  визуально  видит  и  о  чем  пишет.  Среди  писателей 

среднего  поколения  он  является  самым  интеллектуаль­

ным  автором,  пытающимся  понять  этот  мир.

Произведения  Антонио  Табукки  полны  цитат  из 

фильмов,  театральных  постановок,  детективных  и  шпи­

онских  романов,  боевиков  и  комиксов,  Для  изобра­

жения  своей  многозначной  реальности  Табукки  при­

думал  литературный  метод  -   игра  поворота  или  игра 

с  оборотной  стороны.  Игра  поворота  по  сути  детская: 

определенное  слово  разбирается  по  буквам  в  обрат­

ном  порядке  (на  скорость),  в  результате 

получается 

абракадабра.

Табукки  конструирует  свои  истории  по  похожей 

схеме:  нанизывает  действия  в  настоящем,  загадочные 

возвращения  к  прошлому  и  таинственные  намеки,  в 

конце  же  повествования  связывает  все  это  в  единое 

смысловое  целое.  В  романах  «Незначительное  недо­

разумение»  (1985),  «Край  горизонта»  (1986)  автор  вы­

ступает  в  роли  волшебника,  способного  ликвидировать 

время,  молниеносно  менять  прошлое  и  настоящее,  по­

гружать  читателя  в  атмосферу  неопределенности,  где 

расплываются  ясные  очертания  людей  и  искажаются 

факты

У  Пьера  Витторио  Тонделли  романы  «Пао  Пао» 

(1983)  и  «Римини»  (1984)  также  изобилуют  цитатами 

из  кинофильмов,  песен,  комиксов,  бульварными  выра­

жениями,  молодежным  американским  сленгом.  Все  это 

сопровождается  описанием  сексуальных  сцен.

Сексуальная  тематика  присуща  и  Альдо  Бузи.  «Се­

минар  по  молодежи»  (1984)  -   циничная,  безжалостная, 

выстраданная  автобиография.  Альдо  Бузи  умеет  вир­

туозно  использовать  все  возможности  языка  в  целях 

эпатажа.

Однако  остальные  произведения  -   «Стандартная 

жизнь  временно  продающего  колготки»  (1985)  и  «Со­

домия  шрифтом  размера  11»  (1988)  -   свидетельствуют 

о  сексуальных  отклонениях  автора.

За  Антонио  Табукки  итальянская  критика  признает

репутацию  «постмодернистского  маньериста».  Его  про­

за  относится  к  «легкому  чтиву».  Сюжетные  линии  рас­

сеянны,  предпринимаются  попытки  переосмыслить  ми­

ровую  историю  и  экзистенцию  современного  человека. 

Самый  известный  роман  «Утверждает  Перейра»  (1994). 

Действие  разворачивается  во  времена  фашистской 

диктатуры  Салазара.  Автор  размышляет  о  жизни  и  ли­

тературе.

В  творчестве  Антонио  Табукки,  его  романе  «Поте­

рянная  голова  Дамашено  Монтейро»,  нашли  отражение 

проблемы  злоупотребления  властью  органами  право­

порядка,  коррумпированным  правосудием,  эмиграции  и 

признания  прав  социальных  и  этнических  меньшинств.

Постмодернистом  считается  и  Пьер  Витторио  Тон­

делли  («Уик-энд  в  стиле  постмодерн»).

Его  творчество  -   своеобразный  каталог,  в  котором 

традиции  и  нравы  общества  выявляются  и  описываются 

с  почти  маниакальной  точностью,  большим  количеством 

подробностей  и  обилием  цитат.  Первый  сборник  рас­

сказов  «Другие  либертины»  опубликован  в  1980  году.  В 

1981г.  -   роман  «Пао  Пао»,  в  котором  описан  личный 

опыт  службы  в  армии.  В  1985г.  его  роман  «Римини» 

становится  бестселлером  года.

К  сожалению,  в  1991  году  Пьер  Витторио  Тонделли 

умер.  Он  много  сделал  для  открытия  новых  имен  в  со­

временной  итальянской  литературе.  Тонделли  -   автор 

«Проекта  до  25»,  цель  которого  -   помочь  молодым  и 

неизвестным  авторам,  В  рамках  проекта  вышли  в  свет 

три  книги:  «Блюзовая  молодежь»  (1986),  «Красивые  и 

извращенные»  (1987)  и  «Пэйпеганг»  (1990).

Андреа  Де  Карло  -   автор  12  романов,  переведен­

ных  на  многие  языки  мира.  Большой  успех  имели  книги 

«Сливочный  поезд»  (1981),  «Макно»  (1984).  «Юкатан» 

(1986)  и  «В  настоящий  момент»  (1999),

Его  произведения,  написанные  ярким  современным 

языком,  с  интересными,  лихо  закрученными  интригами 

вновь  вывели  итальянскую  литературу  в  авангард  миро­

вой.

В  следующем  романе  «Двое  из  двух»  автор  под­

нимает  проблему  самоидентификации  и  интеграции 

личности  в  общество.  Последний  роман  «Уто»  получил 

премию  «Пенне».  Это  история  из  жизни  подростка- 

вундеркинда,  оказавшегося  вдали  от  дома,  в  семье 

людей,  поклоняющихся  индийскому  гуру.

К  писателям  среднего  поколения  относится  и  Сте- 

фано  Бенни  (1947),  один  из  самых  популярных  в  Ита­

лии.  Его  первый  сборник  юмористических  рассказов 

«Бар  спорт»  был  опубликован  в  1976  году.  Рассказы, 

фельетоны  и  полемические  статьи  Бенни,  регулярно 

появлявшиеся  в  различных  периодических  изданиях, 

объединены  в  сборник  «Это  были  не  мы».  Далее  сбор­

ники  «Неистовый  Бенни»  (1979)  и  «Возвращение  неис­

тового  Бенни»  (1983).

В  лучших  традициях  европейской  новеллы  напи­

саны  сборник  фантастических  иронических  рассказов 

«Бар  под  морем»  (1987),  а  также  сборник  трагико­

мических  рассказов  «Последняя  слеза»  (1994).  Этот 

сборник  состоит  из  двадцати  семи  новелл,  в  которых 

автор  остроумно  и  едко  высмеивает  отупляющее  воз­

действие  телевидения  на  своих  сограждан.  Первый  его

жүктеу/скачать 3,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: