Совет–Хан Єаббасов

Адамзат қоғамының дамуы үнемі бірін-бірі алмастырып отырған и м п е р и я л а р д ы ң үстемдігінен, жүздеген халықтар бордай тозған б о д а н д ы қ т ы ң бұғауында өмір кешіп, өздерінің халықтық тағылымдары мен тарихын дамытудан ылғида мақұрым қалып отырды. Себебі, империяға керегі де сол болатын. Өйткені империялық саясат өзінің қол астындағы халықтардың ұлттық с а н а с ы мен а з а м а т т ы қ сезімдерін жетілдіруді ешқашанда көздемейді. Керісінше, өзі езгісінде ұстап отырған елдердің халық педагогикасы мен ұлттық тарихы түгіл, оның отанындағы жер-су аттарын да өшіруге тырысады. Сондықтан да, халық педагогикасы өзінің даму жолдарында аса қиын кедергілерге ұшырап, осы күнге дейін ғ ы л ы м и п ә н ретінде қалыптаса алмаған а у ы р т а ғ д ы р ы н а куә болып отырмыз. Соның салдарынан Адамды – б и о л о г и я л ы қ и н д и в и д қалпында тану м е т о д о л о г и я с ы да әдейі еленбей келді. Ендігі жерде адам тәрбиесінің методологиясындағы жаңа психо-физиологиялық көзқарастарды дұрыс қалыптастыру арқылы, халық педагогикасының т е о р и я л ы қ деңгейін жаңаша жетілдірудің мүмкіндіктері ашылып отыр. Ең әуелі адамның ө з і н т ү с і н у арқылы, оның болмысындағы – ү ш т ү р л і ә л е м н і ң б а р екенін тануымыз керек. Біріншісі – т ә н қ ұ - р ы л ы с ы болған да, екіншісі – ж а н д ү н и е с і екенін түсіну, ал үшіншісі – осы екі ж ү й е н і ң дұрыс тәрбиеленуінен қалыптасатын а д а м н ы ң р у х ы жайында, тіпті ашып-жарып айтылмай келгені де құпия емес. Ендеше, әуелгі кезек – Ж а н д ы да, Т ә н д і де – дұрыс тәрбиелеудің тәсілдерін, тек теориялық және практикалық негіздерде шешіп алмай болмайды екен. Сөйтіп, Жан мен Тәнді үнемі қоректендіріп тұратын, жаңа көзқарастағы т ә р б и е н і ң қажеттігін білдік. Осылайша, адам-дағы екі жүйе тәрбиесінің – ара жігін анықтай келгенде, Халық педагогикасы мен психологиясы – адамның ж а н д ү н и е с і н тәрбиелейді екен де, ал Т ә н қ ұ р ы л ы с ы н ы ң тәрбиесін – э т н о г р а ф и я л ы қ педагогика немесе “этнопедагогика” қамтамасыз ететінін аңғару қиын емес.