ТВОРЧЕСКИЙ ЭКЗАМЕН КАК ФАКТОР ПОДГОТОВКИ УЧИТЕЛЕЙ

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Начальная школа и физическая культура», № 2 (33), 2012 г. 
 
142 
Это  позволило  бы  выявить  уровень  подготовки  абитуриента  по  предмету,  его  интересы  и  мотивы, 
оказавшие влияние на выбор специальности. 
В условиях современной системы образования, ориентированной на результат, проблема профес-
сиональной  подготовки  учителя  обретает  многогранный,  многоаспектный,  комплексный  характер. 
Модернизация образования, связанная с изменением форм и методов работы учителя, внедрением в 
практику  современных  школ  инновационных  технологий  обучения,  индивидуальных  образователь-
ных  траекторий,  осуществлением  перехода  от  знаниевой  парадигмы  к  компетентностной  требует 
изменения  всей  системы подготовки  будущих  специалистов.  Приход  в  школу  учителей  с  классиче-
ским университетским образованием, хороших предметников, ориентированных лишь на качествен-
ное знание своего предмета, способно свести реформирование образования к нулю в канун перехода 
на 12-летнюю модель среднего образования. 
Таким  образом,  совершенно  очевидно,  что  профессия  учителя  требует  определенных  способно-
стей и качеств, и в будущем, несомненно, возникает необходимость введения дополнительных испы-
таний, подобных тем, которые сейчас проводятся при наборе на творческие специальности. Педвузы 
ориентированы на подготовку не только специалистов-профессионалов, но и творческих работников, 
способных обучать и обучаться самим. 
В связи с вышеизложенным, можно заключить, что для определения профессиональной пригодно-
сти будущих учителей, на наш взгляд, стоит предоставить педагогическим ВУЗам возможность вве-
дения творческого экзамена, состоящего из этапов: 
1. Профбеседа, включающая: 
– обоснование выбора педагогической профессии; 
– психологическое собеседование; 
– беседу для выявления общей культуры выпускника школы и его интеллектуального развития; 
– тестирование абитуриентов; 
– предоставление творческих работ, посвященных педагогическим профессиям (эссе, фотоальбо-
мы, компьютерная презентация). 
2. Этап демонстрации следующих качеств: 
– умение связно и стилистически грамотно излагать свои мысли; 
– демонстрация актерского мастерства; 
– мини-сочинение на предложенную тему; 
– чтение наизусть стихотворения, отрывков из литературного произведения; 
– выполнение творческих заданий; 
– проверка музыкальных способностей (исполнение песни на школьную тему); 
–  проверка  пластичности  и  техники  движения  (абитуриенту  необходимо  исполнить  танец,  уча-
ствовать в выполнении специальных упражнений по проверке пластичности и техники движения). 
Письменная творческая работа должна отличаться от привычного школьного сочинения, ее нужно 
написать как материал, предназначенный для публикации в печатном издании. 
Повышение процента выпускников школ, целенаправленно ориентированных на выбор педагогиче-
ской профессиональной деятельности, осознающих любовь к детям важнейшей личностной и профес-
сиональной  чертой  учителя  вселяет  уверенность,  что  вопросы  образования  и  воспитания,  проблемы 
школы и учителя станут этапными в дальнейшем развитии всей системы образования; личностное ста-
новление детей, как потенциала нации и всей страны в целом, явится вопросом жизни всего общества. 
 
Тҥйін 
Мақалада талапкерлерді педагогика мамандықтарына кабылдау ҥшін шығармашылық емтихан енгізу қажет-
тілігі карастырылған. 
 
СЫНЫП ЖЕТЕКШІСІНІҢ ОҚУШЫЛАРМЕН ЖҤРГІЗЕТІН 
ТӘЛІМ-ТӘРБИЕ ЖҦМЫСТАРЫ 
 
Ҧ.Ә. Илясова – Абай атындағы ҚазҰПУ-дың бастауыш оқыту 
педагогикасы және әдістемесі мамандығының 3 курс студенті, 
Р.Е. Каримова – ғылыми жетекші, аға оқытушы 
 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, № 2 (33), 2012 ж. 
 
143 
Қазіргі  жағдайда  жастарды  тәрбиелеу  ең  кҥрделі  әлеуметтік  мәселе  қатарына  жатады.  Себебі, 
біліктілігі  жоғары  маман  даярлау  дегеніміз  –  оқытуды  ғана  жақсы  жолға  қою  емес,  сонымен  қатар 
тәрбие  жҧмыстарын  да  дҧрыс  ҧйымдастыру,  оқушылардың  ӛз  кҥштерін  іске  асыруына  мҥмкіндік 
беру және бос уақыттарын дҧрыс пайдалану. 
Қазақстан Республикасының 2007 жылы қабылданған «Білім туралы» заңында: жас ҧрпақты аза-
маттық пен патриотизмге, ӛз Отаны – Қазақстан Республикасына сҥйіспеншілікке, мемлекеттік рәміз-
дерді қҧрметтеуге, халық дәстҥрлерін қастерлеуге, Конституцияға қайшы және қоғамға жат кез-кел-
ген кӛріністерге тӛзбеуге тәрбиелеу қажеттігі айқын кӛрсетілген. 
Бҥгінгі  кҥнде  бала  тәрбиесі  мектеп,  отбасы  және  қоғамның  алдында  тҧрған  маңызды  мәселенің 
бірі  саналады.  Қоғамдағы  кҥрделі  ӛзгерістер  аясында  ӛмір  сҥріп  жатқан  жас  ҧрпақты  тәрбиелеудің 
кҥрделі мәселелері жеткілікті. Қазір – егеменді еліміздің нықталып, тәуелсіздік туы тік тҧрған тҧста, 
жасындай жарқ еткен жас ҧрпаққа ҧлттық тәрбиені дарыту ӛзекті болып отыр. Осы тҧрғыдан алғанда, 
қазақ халқының ғасырлар бойы жинақтап, уақыт тезінен ӛткен тәрбие тәжірибесін жас ҧрпаққа беру 
мәселесі ӛзінен-ӛзі туындады. 
Асыл азаматымыздың бірі М.Жҧмабаев тәрбиенің тӛрт тҥріне назар аударуды ӛсиет еткен еді: «Тәр-
бие тӛрт тҥрлі: дене тәрбиесі, ақыл тәрбиесі, сҧлулық тәрбиесі һәм қҧлық тәрбиесі. Егер адам баласына 
осы  тӛрт  тәрбие  тегіс  берілсе,  оның  тәрбиесі  тҥгел  болғаны.  Егер  ол  жӛпшеңді  ыстық,  суық,  аштық, 
жалаңаштық сықылды тҧрмыста жиі ҧшырайтын кӛріністерді елемейтін мықты, биік денелі болса, тҥзу 
ойлайтын, дҧрыс пішетін, дәл табатын дҧрыс ақылды болса, сҧлу сӛз, сиқырлы ҥн, әдемі тҥрден ләззат 
алып, жаны толғанарлық болса, жамандықтан жаны жиреніп, жақсылықты жаны тілеп тҧратын қҧлық-
ты болса, міне осылай болғанда адам баласының дҧрыс тәрбие алып, шын адам болғандығы». 
Педагог-ғалым  айтқандай,  тәрбие  –  жастарды  әлеуметтік  ӛмірге  және  еңбекке  даярлау,  оларға 
қоғамды – тарихи тәжірибені ҥйрету ҥдерісі. 
Тәрбие баланың ӛздігінен табиғи және еркін дамуы ҥшін жасалатын жағдай деп айтамыз. Тәрбие 
арқылы жеке адамның дҥниеге ғылыми-материалистік кӛзқарасы, мінез-қҧлықтық, эстетикалық және 
осы сияқты қасиеттері қалыптасады, ол еңбек етуге ынталы қоғамның белсенді мҥшесіне айналады. 
Бірақ,  кӛп  қырлы  тәрбие  жҧмыстарының  маңызын  белгілі  бір  ӛлшеммен  бағалау  мҥмкін  емес. 
Сондықтан тәрбие жҧмысына жалпы білім беретін мекемелерінің барлық желісі қатысып, әрқайсысы 
ӛз ҥлгісін қосып, жҥйелі тҥрде бір мақсатта қҧрылған тәрбие ҥрдісін ҧйымдастырып дамытуы қажет 
болып отыр. 
Тәрбие  ісі  кез  келген  білім  беру  мекемесінің  педагогикалық  қызметінің  ӛзегі  болғандықтан,  ол 
педагог  пен  оқушының  ӛзара  қарым-қатынасы  барысында  тәрбиеленушінің  жеке  тҧлғасын  дамыту 
мақсатындағы біртҧтас динамикалық жҥйе ретінде қарастырылады. Тәрбие ісінің бірақатар ерекше-
ліктері бар: бір мақсатқа бағытталған, кӛп факторлы, ҧзақ, ҥздіксіз, кешенді, нәтижесі әр тҥрлі бола-
тын қҧбылыс. 
Баланың тҧңғыш ҧстазы – оны мектеп табалдырығын алғаш аттағанда кҥтіп алып, әріп танытып, 
жазуға ҥйрететін мҧғалімі. Оқушының  сабақ алған мҧғалімдері мен дәріс тыңдаған оқытушылары да 
ҧстазға саналады. Бірақ бҧл жерде ҧстаз сӛзі мҧғалім, оқытушы, ғылыми жетекші деген сӛздерге әсте 
толық мағыналас болып шыға бермейді. Әдетте «ҧстазы жақсының ҧстамы жақсы» деген мағынада 
оқушының  бойына  шынайы  білім-білік  дағдыларын  дарытып,  зердесіне  ғылыми  негіздерін  тоқыта 
алған,  бҥлдіршінді  майталман  бағбандай  мәпелеп  баулып,  ҥйренген  нәрселерін  ӛмірде,  іс-жҥзінде 
қолдана  білуге  жаттықтыра  алған  сӛйлеген  сӛзі,  істеген  ісі,  парасат-пайымы,  инабаты,  білімінің 
тереңдігі мен жан-жақтылығы арқылы шәкірттеріне ең беделді ҥлгі бола алған адам ҧстазға саналады. 
Сынып жетекшісінің жҥргізілетін тәрбие жҧмыстарының формалары кӛптеп саналады. Олар: ата-ана-
лармен жҧмыс, сыныптан және мектептен тыс тәрбие жҧмыстары. 
1. Тақырыптық сынып сағаттарын ӛткізу және оған дайындық жҧмыстарын ҧйымдастыру: қабырға 
газетін  шығару,  альбом  жасау,  плакаттар,  ҧрандар  әзірлеу,  нақыл  сӛздер  жазу,  оқушыларға  ән,  би, 
кҥй, тақпақ оқуды ҥйрету. 
2.  Қызықты  кездесулер,  кештер,  ертеңгіліктер  ӛткізу  (ақын-жазушылармен,  әртістермен,  еңбек 
озаттарымен, халық қалауларымен, соғыс ардагерлерімен және интернационал жауынгерлермен). 
3. Сыныптағы саяси хабарламаның жҥргізілуін ҧйымдастыру: тақырыптық, шолулық, жедел хабар. 
4. Әртҥрлі тақырыпта ән айту, би билеу, ӛлең оқу, сурет салуға арналған байқауларды ҧйымдастыру. 
5. Оқушылардың қолымен жасалған шығармашылық жҧмыстарына сай кӛрмелер ӛткізу. 
6. Кӛңілділер мен тапқырлар клубы байқауларының жҧмысын жҥргізу. 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Начальная школа и физическая культура», № 2 (33), 2012 г. 
 
144 
7. Оқушылармен ток-шоу, дӛңгелек стол, пікірталас, әңгіме тҥрінде тәрбие жҧмыстарын ҧйымдастыру. 
8. Спорттық жарыстар ӛткізу: шахмат, дойбы, тоғыз қҧмалақ, волейбол, баскетбол, футбол, шаңғы 
тебу т.с.с. 
9. Оқушылардың оқудан тыс қызықты кітап, газеттер мен журналдар оқуын, оны ӛзара талқылау-
ын, пікір алысуын ҧйымдастыру. 
10. Әдебиет пәні және мектеп кітапхана қызметкерлерімен бірлесе отырып оқырмандар конферен-
циясын ӛткізіп отыру. 
11. Мектептегі ҥйірме жҧмыстарына оқушылардың талап-тілектері, қабілеттеріне сай қатынасуын 
ҧйымдастыру: пәндік, кӛркемӛнер, спорттық, ӛлке тану, жас техниктер т.б. 
12. Ҥйірме жҧмыстарының нәтижесіне сай байқаулар, олимпиада, жарыстар ӛткізу. 
13. «Атамекен» бағдарламасына сай жҧмыстарды жҥргізу. 
14. Мейрам кҥндерін, Республиканың атаулы мерекелерін атап ӛту. 
15. Сынып жиналыстарын ӛткізу. 
16.  Оқушылардың  сыныптағы,  мектептегі  кезекшілігін,  жалпы  тазалыққа  қатысуын,  кабинетті 
жабдықтау, темір сынықтарын жинау, оқу-ӛндірістік алаңын жӛндеу, мектеп алаңын тазалау, безенді-
ру, сенбіліктерге қатысу секілді қоғамдық пайдалы жҧмыстарын ҧйымдастыру, олардың нәтижелері-
не талдау жасап отыру. 
17. Мҧражайларға, кӛрмелерге, демалыс-мәдени орындарға, кино, театр, ӛндіріс орындарына сая-
хат жасау. 
18. Соғыс, еңбек ардагерлеріне, жалғызбасты қарттарғакӛмек кӛрсету жҧмыстарын ҧйымдастыру. 
19. Оқушылардың қысқы, жазғы демалыстары кезінде мәдени жорықтарын ҧйымдастыру. 
20. мектептен тыс тәрбие мекемелерінің жҧмысына қатысу. 
Сыныптан тыс жҥргізілетін жҧмыста әр шәкірттің ерекшелігі мен бейімі, талабы еске алынады. 
Олай болса сынып жетекшісі ӛзінің негізгі қызметін жҥзеге асыруда оқушылармен сыныптан және 
мектептен тыс тәрбие жҧмыстарының формасын таңдайды. Олар, ең алдымен оқушылардың әр тҥрлі 
әрекеттерін ҧйымдастырумен байланысты болып келеді. Яғни, тәрбие жҧмысының формасын әрекет-
тің тҥрлері арқылы бӛліп қарастыруға болады. 
Сынып жетекшісінің іс-әрекетінің  ең бастысы  – тәлім-тәрбие жҧмыстары адамгершілік тәрбиесі, 
ақыл-ой  тәрбиесі,  еңбек  тәрбиесі,  экономикалық  тәрбие,  экологиялық  тәрбие,  эстетикалық  тәрбие, 
дене тәрбиесі, қҧқықтық мәдениет тәрбиесі арқылы жҥзеге асырылады. 
Адамгершілік тәрбиесі – бҧл тәрбиеленушінің қоғамдық мораль талаптарына сай санасына, сезімі-
не, әдет-қылығына, мақсат бағытына жҥйелі тҥрде ықпал ету. Қазіргі мектепте адамгершілік тәрбие-
сінің мазмҧны жалпы адам қҧндылығын жоғарылату қажеттілігінен кӛптеген ӛзгерістерге бет бҧрды. 
Егеменді ел болғаннан бері жас ҧрпақты адамгершілікке, парасаттылыққа, саналылық пен жауапкер-
шілік тәрбиесі арқылы жеке тҧлғаны қалыптастырудың сипаттарына. Жауапкершілік, кӛздеген  мақ-
сатқа жету, кісілігін, қадір-қасиетін сақтау, сенімділік жатады. 
Ақыл-ой тәрбиесі әр заманда жастарға білім берудің негізгі қҧралы болып келеді. 
Ақыл-ой  тәрбиесі  –  тҧлғаның  жан-жақты  дамуының  негізі.  Ақыл-ой  тәрбиесі  еңбек  ӛнімділігін 
арттыруға, еңбектің шығармашылығына зор ықпал жасайды. Ең бастысы ол ғылым мен техниканың, 
мәдениеттің жедел дамуының қайнар бҧлағы екендігін ҥнемі есте ҧстағанымыз жӛн. Ақыл-ой тәрбие-
сі  арқылы  оқушылардың  оқып,  білім  алуына,  іс-әрекетін  бағыттау  сана-сезімнің  дамуына,  ғылыми 
негіздерін меңгеруіне бағыт-бағдар бере отырып жеке тҧлғаны қоғамның ӛркениетті даму бағытына 
сай жан-жақты тәрбиелеудің қҧрамды бӛліктерінің бірі. 
Ақыл-ой  тәрбиесінсіз  дҥниеге  адамгершілікті  кӛзқарас,  саналы  тәртіп  пен  орынды  мінез-қҧлық, 
еңбек нәтижесі, экономикалық білімдер, дағдылар, тіршілік ету ортасы, табиғат және қоғам қҧбылыс-
тарына, талғампаздық, дене кҥш-қуатын арттыру жолдарын білу, қоғам ӛмірінің қҧқықтық негіздерін 
игеру мәселелерін шешу мҥмкін емес. 
Еңбек тәрбиесіне келер болсақ, адамның жан-жақты және ҥйлесімді дамуында еңбек шешуші фак-
торлардың бірі. Ал халық педагогикасында еңбекті бҥкіл тәрбие жҥйесінің кҥре тамыры деп қарасты-
рады. Адам еңбексіз дамымайды, кері кетеді, азады. 
Еңбек  арқылы  адамның  денесі,  кӛз-қарасы,  эстетикалық  және  ақыл-ой  деңгейі  дамып,  жетіледі, 
еңбектің мәні және қҧндылығы артады. 
Мектепте еңбекке тәрбиелеудің басты міндеттері: біріншіден, еңбек сҥйіспеншілікпен еңбек адам-
дарына қҧрметпен қарау; екіншіден, оқушыларды халық шаруашылығының салаларындағы еңбектің 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, № 2 (33), 2012 ж. 
 
145 
тҥрлерімен таныстыру, еңбек іс-әрекетінің барысында олардың дағдысы мен іскерлігін қалыптасты-
ру; ҥшіншіден, мамандықты таңдауға дайындау. 
Экономикалық  тәрбие  деп  –  оқушыларды  экономикалық  білімдер  негіздерімен  қаруландыру, 
қоғамның  экономикалық  саясатын  ҧғындыру,  ӛндіріс,  айырбас,  бӛлісу  және  тҧтыну  шеңберіндегі 
негізгі экономикалық қатынастарда тәжірибеде меңгерту деп тҥсінуіміз керек. 
Экономикалық тәрбие – мектепте берілетін адамгершілік тәрбиесінің қҧрамдас бӛлігі. «Экономи-
калық тәрбие – қоғам мҥшелерінің білімін, қабілетін және дағдысын, қажеттілігі мен мҥддесін, ойлау 
стилін қалыптастыру мақсатында жҥйелі, мақсатты бағытта ықпал ету» деп тҥсініледі. 
Экономикалық  тәрбиеде оқушылар  мынадай  ҧғымдарды  білуі  қажет.  Олар:  ҧлттық кіріс, қаржы, 
еңбекақы, пайда, ӛзіндік қҧн, еңбек ӛнімділігі, акция, бизнес, рынок т.б. 
Оқушыларды экономикалық тәрбиелеудің маңызды міндеті оларды экономикалық әрекетке дайын 
болуға тәрбиелеу болып табылады. Бҧл мектеп бітірушілердің ӛз экономикалық білімін, білігін, қор-
шаған ортаны аялау мен бос уақытын тиімді пайдалану мҥмкіндіктерін білдіреді. 
Экологиялық  тәрбиеге  келер  болсақ,  экология  –  жас  ғылым.  Оқушыларға  экологиялық  тәрбие 
жӛнінде  әңгіме  қозғағанда,  табиғат,  оны  қорғау,  оқушылардың  ӛзін  қоршаған  ортаны  кӛріктендіру 
жайлы айтуымыз қажет. Табиғатты қорғау – ең алдымен халықтың экономикасын кӛтеру, табиғатты 
кӛріктендіру, болашақ ҧрпаққа бай мҧра қалдыру деген сӛз. 
Оқушыларға экологиялық тәрбие мен білім беру деп адамның қоршаған табиғи ортаға саналы кӛз-
қараспен қарап, оның байлықтарын ҥлкен парасаттылықпен пайдаланатын, табиғи ресурстарды байы-
та тҥсудің қажеттілігін тҥсінетін, қоршаған табиғи ортаны қорғауға белсене араласатын кӛзқарасты 
қалыптастыруды айтамыз. 
Эстетикалық  тәрбиенің  ӛзіне  тән  міндеттерінің  бірі  –  эстетикалық  сезімді  және  эстетикалық 
қабылдауды  тәрбиелеу.  Ӛмірдегі,  ӛнердегі  әдемілікті  сезу  және  кӛру  адамдарда  әр  тҥрлі  болады. 
Біреулер әдемілікке ҥңіле қарап, оның сырын білуге тырысады, ал кейбіреулер оған онша мән бер-
мейді. Эстетикалық тәрбиенің ҥлгісі ретінде оқулықтың безендірілуінен бастап, әр сабақта қолданы-
латын кӛрнекіліктердің ӛзін атауға болады. 
Дене тәрбиесі саласында ырғақ жеке гигиена, дене шынықтыру мәдениеті, туризм, спорт ерекше 
орын алады. Сабақтар мен сыныптан тыс дене тәрбиесі жҧмыстарында кҥн ырғағы, дене жаттықтыру, 
организмді шынықтыру, тамақтану гигиенасы, ҧйқы т.б. жӛнінде оқушылар нақты білім алуы тиіс. 
Қорыта  айтқанда,  сынып  жетекшісінің  қазіргі  жағдайда  тәрбие  беру  жҧмысының  тиімділігі  мен 
сапасын арттырудың негізгі жолы  – барлық тәрбиелік іс-шараларды ҧйымдастыруды кешенді тҥрде 
жҥргізу, яғни оқушылардың жеке басы мен әр тҥрлі әлеуметтік топтарын ескере отырып, тәрбие сала-
лары:  адамгершілік,  эстетикалық  және  дене,  еңбек,  қҧқықтық  пен  экологиялық  тәрбиелерінің  ӛзара 
тығыз бірлігін қамтамасыз ету. 
 
1. Әбенбаев С.Ш. Сынып жетекшісі. – Алматы: Дарын, 2004. 
2. Иманбекова Б.И. Тәрбиеге жетекші. – Алматы, 2004. – 145-153 б. 
3. Болдырев Н.И. Сынып жетекшісі. – Алматы: Мектеп, 1980. 
4. Губашева С.Г., Отарбай А.Ж. Тәрбие жұмысының әдістемесі. – Астана, 2007. 
5. Қожахметова К.Ж. Сынып жетекшісі. – Алматы, 2000. 
 
Резюме 
В статье рассматриваются воспитательные работы, проводимые классным руководителем с учениками. 
 
Summary 
In article is considered the educational works spent by the class teacher with pupils. 
 
ОРГАНИЗАЦИЯ САМОСТОЯТЕЛЬНОЙ ПОЗНАВАТЕЛЬНОЙ 
ДЕЯТЕЛЬНОСТИ УЧАЩИХСЯ 
 
К.А. Абдреимова – к.п.н., заместитель декана по учебной работе факультета ФК и НВП, 
Н.М. Токмолдаев – заместитель декана по воспитательной работе факультета ФК и НВП 
 
Главная отличительная черта современного урока – выполнение учащимися творческой самостоя-

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Начальная школа и физическая культура», № 2 (33), 2012 г. 
 
146 
тельной работы. Следовательно, им необходимо время на самоподготовку, которая включает работу с 
несколькими  источниками  информации  и  оформляется  в  виде  творческого  отчета  (письменно  или 
устно). По своей организации деятельность современного ученика напоминает деятельность студен-
та, который готовится к встрече преподавателем на практическом или семинарском занятии. 
К сожалению, в средней школе не запланировано время на самостоятельную работу, что противо-
речит современным требованиям обучения. 
Чтобы решить проблему дефицита времени для самостоятельной работы, передовые преподавате-
ли стали изменять как форму организации учебной деятельности, так и структуру изучения учебного 
предмета. Использование современных педагогических технологий обучения школьников и управле-
ния их познавательной деятельности привели к трансформации урока в учебное занятие. Оно шире 
понятия урок. Это – частный случай учебного занятия. Характеризируется оно двояко: как организа-
ционная  форма  обучения  и  как  временной  отрезок  процесса  обучения,  способный  отразить  все  его 
особенности. 
Творческая самостоятельная работа позволяет учащимся получать принципиально новые для них 
знания, закрепляет навыки самостоятельного поиска информации. Психологи считают, что умствен-
ная  деятельность  учащихся  при  решении  проблемных,  творческих  задач  во  могом  аналогична 
умственной деятельности творческих и научных работников. 
К  организации  самостоятельной  деятельности  обучающихся  на  учебном  занятии  предъявляются 
следующие требования: 
 
на любом уровне есть конкретная цель, которая прогнозирует результат деятельности учащегося; 
 
каждый ученик знает порядок и приемы выполнения работы; 
 
самостоятельная работа соответствует учебным возможностям учащегося; 
 
уровень сложности задания соответствует уровню развития ученика; 
 
содержание  работы,  форма  ее  выполнения  должны  вызывать  интерес  учащегося,  желание  эту 
работу сделать; 
 
выполнение работы обеспечивается педагогической поддержкой и управлением деятельностью 
обучающегося, его ориентацией на успешный результат. 
В  зависимости  от  цели  и  содержания  учебного  занятия  в  педагогической  практике  используется 
сочетание  различных  форм  организации  самостоятельной  работы  –  фронтальная,  индивидуальная, 
групповая,  парная,  коллективная.  Успех  познавательной  деятельности  ученика  во  многом  зависит  от 
тщательности ее подготовки преподавателем, его умения организовать самостоятельную работу, управ-
лять деятельностью учащихся, уделять внимание классу в целом и каждому ученику в отдельности. 
Рассмотрим  один  из  вариантов  творческой  и  самостоятельной  работы  учащихся  через  методику 
разработки реферата. 
Методика работы над рефератом 
Работа  над  рефератом  –  метод  организации  учебно-познавательной  деятельности,  развивающей 
мыслительную  деятельность  ученика,  формирующей  аналитическое  мышление,  вырабатывающей 
навыки публичных выступлений, позволяющей оценить интенсивность самостоятельной работы. 
В основу реферата входят: замысел, план и написание. 
Замысел – это выделение проблемы, формулировка темы. 
План предполагает сам процесс работы над рефератом (сбор информации, доказательств, приме-
ров, сопоставление и доказательство фактов). 
Написание – это оформление, корректировка работы, обобщение и выводы. 
Затем выступление с рефератом, ответы на вопросы. 
Самостоятельная  работа  по  военно-патриотической  тематике  сопровождается  постановкой  зада-
ний,  побуждающих  учащихся  к  поисковой  деятельности,  решению  проблем.  Практически  по  всем 
темам раздела «Основы воинской службы» можно использовать реферативную работу, заменяя тра-
диционную опрос на уроке или вводя в объяснение новой темы реферативные сообщения учащихся, 
таким образом осуществляя принцип опережающего обучения. 
На современном этапе обучения появились новые проблемы. Использование компьютера, Интер-
нета, с одной стороны, расширяет информацию, помогает хорошо оформить работу, сдругой – позво-
ляет  копировать  чужие  работы,  книги,  учебную  литературу,  и  становится  все  труднее  определить 
личный вклад автора. 
Таким  образом,  реферативные  работы  должны  прудусматривать  раскрытие  заявленной  темы, 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, № 2 (33), 2012 ж. 
 
147 
наличие анализа, обобщение выводов, грамотное изложение материала и своей точки зрения. В рабо-
те  над  рефератом  помощь  могут  оказать  родители.  Это  укрепляеть  с  ними  связь,  повышает  значи-
мость работы. 
Группа  учащихся,  которая  работает  над  рефератами,  идет  с  опережением  процесса  обучения. 
Получается союз преподавателя и учащихся в объяснении новой темы. Самым ценным в написании 
реферата является высказывание учеником своего отношения к излагаемой теме, написание заключе-
ния, т.е. обобщение проработанного материала. 
Рефераты чаще используются на уроках, когда преподаватель ставить задачи по воспитанию граж-
данской зрелости учащихся, формированию положительного отношения к военной службе. Для этого 
необходимо знания военного законодательства, правильного предтсавления понятий о воинской дис-
циплине, долге. 
Реферативной формой занятий лучше всего пользоватся после изучения большой темы или целого 
раздела учебного материала, когда учащиеся уже обладели определенными знаниями. 
Саморазвитие становится в современных условиях важнейшей педагогической задачей. Его меха-
низм базируется на выявлении природных задатков и способностей детей. Педагог в этом процессе 
выступает как деловой партнер. 
Неотъемлемым  компонентом  педагогической  системы  обучения  является  организация  наблюде-
ний  и  фиксирование  изменений  в  развитии  детей,  которое  осуществляется  через  формы  самостоя-
тельной  и  исследовательской  деятельности,  каковыми  является  работа  учащихся  над  сообщением, 
докладом, рефератом по военно-патриотической тематике. 
 
1.
 
Психология и педагогика. Учебник для ВУЗов. Под ред. Маклакова А.Г., – СПб.: Питер, 2005. 
2.
 
Щукина Г.И. Формирование познавательных интересов учащихся – важный фактор совершенствования 
современного обучения. – Просвещение, 1984. 
3.
 
Сартаев Ж.Н., Кулатаев К.А. Девиантное поведение подростков. – Омск, 2011. 
 

жүктеу/скачать 2,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: