дерге тән қүбылыс. Ендеше этимологиялық зерттеулерде осы
заңдылықгы ескерген жөн.
Ойыл,
Қиыл
(өзендер),
Орал
(тау)
атауларының
қалыптасуындағы ортақ заңдылық бәрі де етістікке (ой, қи,
ора) есім тудыратын
-ыл//л жүрнағы қосылу арқылы жасалған.
Бұлар да алғашқы кезде Ойыл өзен, Қиыл өзен, Орал тау де
ген тіркестерде қолданылып, кейін өзен, тау сөздері түсіп
қалатын болған. Ал кейінгі кезде атау объектінің дэлдігін
қажет еткендіктен, Ойыл өзені, Қиыл өзені, Орал тауы деп
қолданылатын болды. Жоғарғыдай этимологиялық қорытынды
жасауға тіліміздегі құра+л, кама+л, болжа+л сөздерінің жаса-
луы да - қосымша дэлел. Бірақ бүл жұрнақ қазіргі тілімізде өлі
қосымшаға айналған.
Топонимдердің
тарихи
қалыптасуындағы
ерекшелікті
көрсететін
Шайқүрық атауының этимологиясына толығырақ
тоқгайық.
ШАЙҚҰРЫҚ (айтылуы Чайқұрұқ) - Жамбыл облысы, Жам-
был ауданы, Жамбыл ауыл советіне қарасты қыстақ. Атау екі
компоненттен түрады. Бірінші компоненті
чай түрінде «өзен»,
«өзенше» мағынасында огуз тобына жататын азербайжан,
түрік, түрікмен тілдерінде кездеседі. Қазақ тіліндегі
сай сөзі
де - осының дыбыстық варианты. Ал екінші
күрүқ сөзі түркі-
монғол тілдерінде
құр деген түбірден тарап, әр түрлі вариант-
та кездеседі: көне түркі тілдерінде
күрүғ//қүрү100, түрік тілінде
қүру, азербайжан тілінде
гуру, түркмен тілінде
гуры, қырғыз
тілінде
қуру. Қазақ тілінде
қүрғақ, алтай тілінде
кургак, тува
тілінде
кургаг. Соңғы
күрғак сөзінің түбірі
қүр/ү/ғ екенін
дэлелдеп жатпасақ та түсінікті. Ал сөздің көне
күрүқ формасы
өзбек, үйғыр тілдерінде сақталған. Тува тілінде сөз
хуруг фор-
масында қолданылады. Бурят-монғол тілдеріндегі
хуурай (су
хой), қалмақ тіліндегі
хуүрә сөзі де осы мағынада.
Достарыңызбен бөлісу: 
